Η κατάκτηση του Έβερεστ

 

Αναμνηστική φωτογραφία της αποστολής του 1924. Πρώτος από αριστερά ο Ίρβαϊν και δίπλα του ο Μάλορυ.

Κωνσταντίνος Μαυρίδης 

https://ardin-rixi.gr/archives/235836

Μάλορυ ή Χίλαρυ;

Κάποια ανθρώπινα επιτεύγματα είναι τόσο αξιοσημείωτα, που θα μείνουν για πάντα στην ιστορία. Άλλα πάλι είναι εφήμερα και παραμένουν ως τίτλοι εν αναμονή κάποιας καλύτερης επίδοσης.

Μπορεί αυτήν τη στιγμή ο Γιουσέιν Μπολτ να είναι ο γρηγορότερος κατοστάρης στον κόσμο, αλλά αργά ή γρήγορα θα έρθει κάποιος που θα σπάσει το ρεκόρ του και ο τίτλος θα περάσει σ’ αυτόν. Όμως, δεν θα υπάρξει άλλος Γιούρι Γκαγκάριν, Νιλ Άρμστρονγκ ή Ρόαλντ Αμούδσεν. Ο λόγος είναι ότι οι συγκεκριμένες πρωτιές έχουν καταγραφεί ανεξίτηλα στη βίβλο της συλλογικής ανθρώπινης ιστορίας, καθότι η φύση τους τις καθιστά πέρα από κάθε αμφισβήτηση. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχει μία καταγραμμένη ιστορική «πρώτη» στην εν λόγω βίβλο, η οποία, πιθανώς, αποτελεί «δεύτερη» και αφορά την κατάκτηση του Έβερεστ, της κορυφής του κόσμου, από τους Έντμουντ Χίλαρυ και Τένζινγκ Νόργκεϋ στις 29/5/1953.
Κάποιοι ερευνητές και ορειβάτες πιστεύουν ότι, ίσως, ο Έντμουντ Χίλαρυ δεν ήταν ο πρώτος άνθρωπος που πάτησε το πόδι του στην ψηλότερη κορυφή των Ιμαλαΐων (στη βιογραφία του ο Τένζινγκ Νόργκεϋ έχει παραδεχτεί ότι έφτασε μετά τον Χίλαρυ στην κορυφή), αλλά ότι η συγκεκριμένη τιμή ανήκει στον θρυλικό αναρριχητή Τζορτζ Μάλορυ και επιτεύχθηκε τριάντα χρόνια νωρίτερα, το 1924.

Η φιλολογία για το αν ο Μάλορυ με τον συνοδοιπόρο του, Άντριου Ίρβαϊν, κατάφεραν ν’ ανέβουν στην κορυφή του Έβερεστ πριν τον θάνατό τους στο ίδιο βουνό κρατά περίπου έναν αιώνα και δίκαια έχει χαρακτηριστεί «το ιερό δισκοπότηρο της ορειβατικής ιστορίας». Κατά τους θιασώτες της, μπορεί, σε θεωρητικό επίπεδο, πετυχημένη ανάβαση να λογίζεται αυτή στην οποία κάποιος ανεβαίνει σε μια κορυφή και κατεβαίνει ζωντανός από εκεί, αλλά κανείς δεν μπορεί ν’ αμφισβητήσει την εκπληκτική γοητεία ενός «αν» και του μύθου που αυτό μπορεί να δημιουργήσει και να συντηρήσει. Έτσι κι αλλιώς, οι άνθρωποι έλκονται αθεράπευτα από την τραγωδία και η ιστορία της αποστολής του 1924, με τον αρχικό ενθουσιασμό, τις απίστευτες δυσκολίες και τα δεκάδες αναπάντητα ερωτηματικά που άφησε η κατάληξή της, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η πεμπτουσία αυτής.
Σύμφωνα με το ημερολόγιο της αποστολής, την ογδόη πρωινή της 8ης Ιουνίου 1924, οι Μάλορυ και Ίρβαϊν ξεκίνησαν την τελική προσπάθειά τους για την κατάκτηση της κορυφής του Έβερεστ. Ο 21χρονος Ίρβαϊν μπορεί να ήταν τόσο άπειρος όσο ήταν ενθουσιώδης, αλλά ο 37χρονος Μάλορυ ήταν ο καλύτερος ορειβάτης της γενιάς του και βετεράνος των αποστολών του ’21 και ’22 στο Έβερεστ. Αν υπήρχε, λοιπόν, κάποιος που είχε τις μεγαλύτερες πιθανότητες να τα καταφέρει, τότε ήταν σίγουρα αυτός. Ήταν, επίσης, ξεκάθαρα αποφασισμένος, αν κρίνουμε από την αποστομωτική απάντηση που είχε δώσει σε κάποιον δημοσιογράφο κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου, πριν την αναχώρηση για τα Ιμαλάια. Στην ερώτηση γιατί θέλει ν’ ανέβει στο Έβερεστ, ο Μάλορυ είχε απαντήσει κοφτά, «γιατί είναι εκεί», δημιουργώντας στιγμιαία «τις πιο διάσημες τρεις λέξεις στην ορειβασία».
Κατά τις 12.50 και καθώς το ζεύγος Μάλορυ-Ίρβαϊν ανέβαινε προς την κορυφή, ένα άλλο μέλος της αποστολής, ονόματι Νόελ Οντέλ, χτένιζε με τα κιάλια τη νεφοσκεπή βόρεια κόψη από το παρατηρητήριό του πάνω από την κατασκήνωση 5, στα 8 χιλιάδες μέτρα ύψος, προσπαθώντας να εντοπίσει τους δύο ορειβάτες. Εκείνη τη στιγμή, τα σύννεφα αραίωσαν για λίγο και κατάφερε να δει δύο μικροσκοπικές κουκκίδες να κινούνται αργά αλλά σταθερά σ’ ένα απόκρημνο σημείο της κορυφογραμμής, που είχαν ονομάσει «το δεύτερο σκαλοπάτι». Σε πέντε λεπτά οι δύο σκιές είχαν περάσει το σκαλοπάτι (κάτι που οι επικριτές του Οντέλ θεωρούν απολύτως αδύνατο με τα μέσα της εποχής) και κινούνταν πλέον στην τελική ευθεία προς την πυραμίδα της κορυφής. Αμέσως μετά, τα σύννεφα πύκνωσαν εκ νέου και το βουνό χάθηκε μέσα στην καταχνιά. Δυστυχώς, ο Οντέλ είχε καταφέρει να δει τους δύο φίλους του για τελευταία φορά. Από κει και πέρα οι κινήσεις τους και η τραγική τους κατάληξη είναι ζήτημα υποθέσεων. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι Μάλορυ και Ίρβαϊν έχασαν τη ζωή τους λίγες ώρες μετά τον εντοπισμό τους από τον Οντέλ. Tο ερώτημα του ενός εκατομμυρίου δολαρίων είναι αν, ο ένας τους ή και οι δύο, κατάφεραν να πατήσουν την κορυφή πριν αποβιώσουν. Για τα υπόλοιπα μέλη της αποστολής του ’24 δεν υπήρξε ποτέ ουδεμία αμφιβολία ότι ο Μάλορυ είχε κατακτήσει την κορυφή. Το πρόβλημα ήταν ότι, πέρα από την ειλικρινή πίστη τους στις ικανότητές του και την μαρτυρία του Οντέλ, ο οποίος δέχτηκε σφοδρή αμφισβήτηση για το τι είχε πραγματικά δει εκείνη την ημέρα, δεν είχαν καμία απόδειξη γι’ αυτόν τους τον ισχυρισμό.

Ο Χίλαρυ (αριστερά) το 1953

Έτσι, το θέμα θεωρήθηκε λήξαν, με την κορυφή θεωρούμενη ως απάτητη μέχρι την «επίσημη» κατάκτησή της από τον Χίλαρυ το ’53. Όλα αυτά μέχρι το 1999 που η Αποστολή Έρευνας για τους Μάλορυ και Ίρβαϊν ανακάλυψε την εκπληκτικά καλοδιατηρημένη σορό του Μάλορυ στα 8164 μέτρα ύψος και 300 περίπου μέτρα κάτω από το σημείο που είχε βρεθεί η αξίνα του Ίρβαϊν το 1933. Στη μέση του είχε ακόμη περασμένο ένα κομμένο σχοινί, έφερε βαθύ τραύμα στο μέτωπο και είχε σπασμένο το δεξί του πόδι πάνω από τον αστράγαλο, προφανώς μετά από πτώση. Τότε, το ενδιαφέρον για την αληθινή πρωτιά του Έβερεστ, αλλά και την ίδια την προσωπικότητα του Μάλορυ, αναζωπυρώθηκε, με δύο περιστασιακά στοιχεία να συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον των ερευνητών. Το πρώτο στοιχείο ήταν μία φωτογραφία, ή μάλλον η έλλειψη αυτής. Ο Μάλορυ είχε υποσχεθεί στη γυναίκα του, Ρουθ, πως θα τοποθετούσε στην κορυφή μία φωτογραφία της. Ενώ το πορτοφόλι του, μαζί με κάποιες σημειώσεις, έναν σουγιά και το αλτίμετρό του, βρέθηκαν στις τσέπες του, η περίφημη φωτογραφία δεν βρέθηκε ποτέ, δίνοντας τροφή στο σενάριο όντως να αφέθηκε στην κορυφή. Το δεύτερο στοιχείο ήταν τα γυαλιά ηλίου του Μάλορυ, τα οποία ήταν άθικτα σε μία από τις τσέπες του, πράγμα που, πιθανώς, υποδηλώνει πως η πτώση του έγινε μετά τη δύση του ηλίου και κατά τη διάρκεια της κατάβασης και αφού η πολυπόθητη ανάβαση στην κορυφή είχε επιτευχθεί.
Στην εκατονταετία που έχει σχεδόν περάσει από τότε που εκτυλίχθηκαν τα γεγονότα του 1924, για κάθε θεωρία υπέρ της κατάκτησης του Έβερεστ από τον Μάλορυ υπάρχει μία που την καταρρίπτει. Το όλο ζήτημα έχει επενδυθεί με τον θρύλο που εκατό χρόνια μπορούν να προσδώσουν και, σίγουρα η τελευταία λέξη δεν έχει γραφτεί επί του θέματος. Παραδόξως, η λύση του αινίγματος είναι πιθανό να δοθεί από τον έτερο της αποστολής του ’24, τον νεαρό Άντριου Ίρβαϊν, το πτώμα του οποίου δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμη, αλλά βρίσκεται σίγουρα κάπου «πάνω σε κείνο το βουνό», κατά τον ορειβάτη-συγγραφέα Έρικ Σίπτον. Ο Ίρβαϊν είχε μαζί του μία φωτογραφική μηχανή εποχής, τύπου Κόντακ VP, και οι ειδικοί της εταιρείας πιστεύουν ότι θα καταφέρουν να εμφανίσουν το φιλμ, όσα χρόνια κι αν έχουν περάσει. Ίσως, μέσα στο ανεμφάνιστο φιλμ, που αυτήν τη στιγμή βρίσκεται παγωμένο ως μία κάψουλα χρόνου στο βουνό, υπάρχει μία φωτογραφία που θα μπορέσει στην κυριολεξία να ξαναγράψει την ιστορία.