Τι σημαίνει η ήττα των Αρμενίων στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ και τι μπορεί ν αακολουθήσει

 

https://www.defence-point.gr/news/rosia-ayti-einai-i-symfonia-gia-to-nagkorno-karampach-metaxy-armenion-kai-azeron

Στο Ναγκόρνο Καραμπάχ οι Αρμένιοι υπέστησαν συντριπτική ήττα, καθώς ο αζερικός στρατός κατέλαβε την στρατηγικής σημασίας πόλη Σούσι. Ο κίνδυνος για την κατάληψη όλης της Δημοκρατίας του Αρτσάχ ήταν πλέον ορατός. Στο σημείο αυτό επιτεύχθηκε μια συμφωνία, με την μεσολάβηση της Μόσχας, που δημιουργεί ένα νέο περιβάλλον για ολόκληρη την περιοχή της Υπερκαυκασίας- εφόσον βεβαίως η συμφωνία αυτή τηρηθεί ως έχει, και δεν υπάρξουν επιπλοκές, όπως η είσοδος τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων στο Αζερμπαϊτζάν ή μια αντιρωσική εξέγερση στην Αρμενία. Το κείμενο που ακολουθεί αναφέρει τα κύρια σημεία της συμφωνίας και τις συνέπειες που αυτή θα έχει για τους συμβαλλόμενους: Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν και Ρωσία.

ΣΩΤΗΡΗΣ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ

Ο πόλεμος στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ έπαυσε επισήμως και η Ρωσία μετατρέπεται σε εγγυητή της ασφάλειας της περιοχής μεταφέροντας εκεί στρατεύματα. Έτσι κατέστη δυνατή η αποτροπή μιας καταστροφικής εξέλιξης γεγονότων για τους Αρμένιους, αλλά η αγανάκτησή τους για το ό,τι συνέβη είναι τόσο μεγάλη που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια νέα επανάσταση και την πτώση του Πασινιάν. Σε ποια συμφωνία κατέληξαν Μόσχα, Μπακού και Ερεβάν;

Του Ντμίτρι Μπαβιρίν

ΠΗΓΗ: https://vz.ru/

Τα κύρια σημεία της συμφωνίας έχουν ως εξής:

Πρώτον, όλες οι εχθροπραξίες παύουν και οι στρατιωτικές δυνάμεις των δύο μερών παραμένουν στις θέσεις που βρέθηκαν μέχρι εχθές τα μεσάνυχτα. Η πόλη του Σούσι, στην οποία διεξήχθησαν σκληρές μάχες τις τελευταίες ημέρες, περιέρχεται στο Αζερμπαϊτζάν.

Δεύτερον, ο αρμενικός στρατός αποσύρεται από την περιοχή, και αντικαθίσταται από ρωσικές ειρηνευτικές δυνάμεις, η ανάπτυξη των οποίων έχει ήδη ξεκινήσει. Έτσι, η Ρωσία θα επιτελέσει στο Ναγκόρνο Καραμπάχ τις ίδιες λειτουργίες του εγγυητή ασφάλειας που εκτελεί στην Υπερδνειστερία και στην Αμπχαζία και τη Νότια Οσετία, πριν από τον πόλεμο του 2008.

Τρίτον, μέσα στον επόμενο μήνα, το Μπακού θα ελέγξει τις περιοχές Kelbajar, Aghdam και Lachin. Δηλαδή, τα περισσότερα εδάφη που έχασε κατά τη διάρκεια του πρώτου πολέμου για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, τα οποία αποτελούσαν τη λεγόμενη ζώνη ασφαλείας γύρω από την μη αναγνωρισμένη δημοκρατία.

Η επιστροφή αυτών των περιοχών ήταν προϋπόθεση από πλευράς Αζερμπαϊτζάν από τις πρώτες ημέρες του πολέμου για να τερματίσει την επίθεση. Στη χειρότερη περίπτωση, αυτό θα σήμαινε την απόλυτη διακοπή της επικοινωνίας μεταξύ της Αρμενίας και του Ναγκόρνο-Καραμπάχ: το έδαφος του, όπως σχεδιάστηκε επί σοβιετικής περιόδου, είναι ένας θύλακας που περιβάλλεται πλήρως από το Αζερμπαϊτζάν.

Το χειρότερο σενάριο αποφεύχθηκε: οι Αρμένιοι διατηρούν μια ζώνη ελέγχου πέντε χιλιομέτρων στον διάδρομο του Λατσίν, μέσω του οποίου περνά ο δρόμος που συνδέει το Ερεβάν με το Στεπανακέρτ. Κατά μήκος της ζώνης θα δημιουργηθούν σημεία ελέγχου που θα εγκατασταθούν ρωσικές ειρηνευτικές δυνάμεις.

Ρώσοι συνοριοφύλακες, με τη σειρά τους, θα ελέγχουν την επανάληψη της επικοινωνίας ανθρώπων και εμπορευμάτων μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της αυτόνομης περιοχής του Ναχιτσεβάν, που χωρίζονται από το έδαφος της Αρμενίας και του Ναγκόρνο Καραμπάχ.

Η συμφωνία θα ισχύει για πέντε χρόνια και θα ανανεώνεται αυτόματα για ίδιο διάστημα, εάν καμία από τις δύο πλευρές δεν δηλώσει την απόσυρσή της απ’ αυτήν τουλάχιστον έξι μήνες πριν από την αναμενόμενη ημερομηνία.

Τι σημαίνει η συμφωνία για τη Ρωσία

Αν υποτεθεί ότι το σχέδιο που περιγράφεται στην τριμερή δήλωση θα εφαρμοστεί, η Μόσχα έχει λύσει το κύριο πρόβλημα στον Νότιο Καύκασο, εξυπηρετώντας τα βασικά της συμφέροντα.

Το κύριο πρόβλημα ήταν ο ίδιος ο πόλεμος, και πιο συγκεκριμένα, η επιτυχής επιθετική επιχείρηση του Αζερμπαϊτζάν. Κατ’ αρχάς, απετράπη η πλήρης απορρόφηση του Αρτσάχ (δηλαδή, από την άποψη του ίδιου του Αζερμπαϊτζάν, μέχρι την πλήρη αποκατάσταση της εδαφικής του ακεραιότητας, κάτι που επιδιώκει το Μπακού). Μετά την τελειωτική απώλεια της πόλης Σούσι από τους Αρμένιους, η κατάληψη της πρωτεύουσας του Καραμπάχ, Στεπανακέρτ, από τα στρατεύματα του Αζερμπαϊτζάν φάνηκε να είναι θέμα πολύ σύντομου χρόνου.

Η διατήρηση του Αρτσάχ ως εδάφος μη ελεγχόμενο από το Μπακού αποτελεί εγγύηση ότι το Αζερμπαϊτζάν δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και το ίδιο το ΝΑΤΟ δεν θα έχει πρόσβαση στην Κασπία Θάλασσα και στα ρωσικά σύνορα στην περιοχή του Νταγκεστάν.

Φαίνεται ότι, αποφεύχθηκε η περαιτέρω ενίσχυση της Τουρκίας στην περιοχή: η Άγκυρα ήταν ο υποκινητής του νέου πολέμου και διεκδίκησε να είναι ο εγγυητής της παύσης του – με τους δικούς της όρους. Και λέμε “Φαίνεται” – διότι ο Πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίεφ, σχολιάζοντας την παύση των εχθροπραξιών, ανέφερε την ακόλουθη φράση: “Θα υπάρξει κοινή ειρηνευτική αποστολή Ρωσίας και Τουρκίας, αυτό είναι ένα νέο ειρηνευτικό σχήμα”.

Ωστόσο, η Τουρκία δεν αναφέρεται ούτε στο κείμενο της τριμερούς συμφωνίας ούτε στη δήλωση του Πούτιν σχετικά με αυτό το θέμα – εκεί εμφανίζονται μόνο ρωσικές ειρηνευτικές μονάδες. Ίσως, μιλάμε για τη συμμετοχή Τούρκων εκπροσώπων στο έργο του κέντρου παρακολούθησης της κατάπαυσης του πυρός, η δημιουργία του οποίου ορίζεται στη δήλωση των τριών ηγετών, αλλά ακόμα όχι για “τουρκικές ξιφολόγχες” μέσα στη ζώνη των συγκρούσεων.

Εάν ο Αλίεφ έχει ήδη υποσχεθεί κάτι τέτοιο στον Ερντογάν, αυτό είναι ζήτημα της προσωπικής τους σχέσης. Μέχρι στιγμής, φαίνεται ότι για την Τουρκία η σύγκρουση που προκαλεί δεν τελειώνει με ιδανικό τρόπο και δεν έχει επιτύχει όλους τους στόχους της, που έχουν ήδη δημιουργήσει μια ξεχωριστή θεωρία συνωμοσίας.

Σύμφωνα με κάποιους ισχυρισμούς, η Άγκυρα προσπάθησε να αποτρέψει την επίτευξη συμφωνίας με αυτήν τη μορφή και μπορεί να είναι πίσω από την κατάρριψη του ρωσικού ελικοπτέρου Mi-24 κοντά στα σύνορα με τον Ναχιτσεβάν (υπήρξε συζήτηση για την παρουσία εκεί τουρκικών στρατευμάτων εδώ και πολύ καιρό). Ωστόσο, η Μόσχα αποφάσισε να μην ανακατέψει το τραγικό αυτό συμβάν με την ειρηνευτική πρωτοβουλία.

Τι σημαίνει η συμφωνία για το Αζερμπαϊτζάν

Το Μπακού γιορτάζει μια νίκη. Έσφιξε το Καραμπάχ σε “τανάλια” “και επέστρεψε υπό τον έλεγχό του σημαντικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της ήδη αναφερθείσας πόλης Σούσι, η οποία έχει ιδιαίτερη συμβολική σημασία τόσο για τους Αρμένιους όσο και για τους Αζέρους: η πρώην πρωτεύουσα του χανάτου του Καραμπάχ είναι ο ακρογωνιαίος λίθος των ισχυρισμών και των δυο τους για τον καθοριστικό ρόλο που έπαιξαν στην ιστορία της περιοχής.

Κατά τη διάρκεια του δεύτερου πολέμου για το Καραμπάχ, το Αζερμπαϊτζάν ενήργησε ως επιτιθέμενος, ξεπαγώνοντας τη σύγκρουση με ένα επινοημένο πρόσχημα. Ωστόσο, σύμφωνα με την κατάληξη του πολέμου, αυτό που θα απομείνει από την αυτοδιοικούμενη Αρμενική Αρτσάχ θα επιβιώνει, υποτίθεται, χάρη στην «καλή θέληση» του Μπακού. Στην πραγματικότητα, όμως, αυτό θα γίνεται μόνον λόγω των εγγυήσεων της Ρωσίας, που εκφράζονται με την παρουσία του ειρηνευτικού σώματος, αν και η προπαγάνδα του Αζερμπαϊτζάν θα το παρουσιάσει με το δικό της τρόπο.

Το πώς θα παρουσιαστεί είναι ένα σοβαρό ζήτημα, αφού το μόνο πρόβλημα που μπορεί να έχει ο Αλίεφ σε σχέση με όλα αυτά είναι η έλλειψη κατανόησης από το πιο ριζοσπαστικό τμήμα της κοινωνίας. Είναι απαραίτητο να εξηγήσει στους στρατηγούς του και στο έθνος στο σύνολό του γιατί τα στρατεύματα του Αζερμπαϊτζάν σταμάτησαν και δεν έθεσαν τέλος στο «ζήτημα του Καραμπάχ» αποκτώντας τον έλεγχο σε ολόκληρη την επικράτεια του Ναγκόρνο Καραμπάχ, αν και θα μπορούσαν να το είχαν κάνει.

Τι σημαίνει η συμφωνία για την Αρμενία

«Τραγωδία», «καταστροφή», «πλήρης εφιάλτης», «εθνική προδοσία» – με αυτούς τους όρους, περιγράφεται αυτό που συνέβη από την αρμενική πλευρά. Το Ερεβάν απάντησε στη δήλωση του Πασινιάν για την παύση των εχθροπραξιών με εξέγερση. Οι διαδηλωτές εισέβαλαν στην έδρα της κυβέρνησης και στην Εθνοσυνέλευση, δηλαδή στο κοινοβούλιο, τον πρόεδρο του οποίου τον έβγαλαν από το αυτοκίνητο και τον ξυλοκόπησαν.

Τα συναισθήματα των Αρμενίων μπορούν να γίνουν κατανοητά: στις περιοχές που τώρα θα τεθούν υπό τον έλεγχο του Αζερμπαϊτζάν, δεν ζουν τόσοι πολλοί, αλλά υπάρχουν πολλές αρχαίες αρμενικές εκκλησίες και άλλα εθνικά μνημεία – συμπεριλαμβανομένων, για παράδειγμα, των ερειπίων του Τιγκρανακέρτ που δημιουργήθηκαν στην αρχαία εποχή. Η συναισθηματική σχέση με αυτά τα εδάφη είναι πολύ ισχυρή – ως μέρος του ηρωισμού του λαού γενικά και των απογόνων εκείνων που, αφού έδωσαν τη ζωή τους, είχαν κερδίσει τον πρώτο πόλεμο.

Ιδιαίτερος είναι ο πόνος για το Σούσι, για το οποίο είναι ακόμα έτοιμοι να πολεμήσουν και να το απελευθερώσουν “ό,τι και να γίνει” Το πρόβλημα είναι ότι η πόλη είναι ένα είδος φρουρίου: από τη μία πλευρά, περιβάλλεται από βουνά, από την άλλη, είναι ένα στρατηγικό ύψωμα από το οποίο βάλλεται το Στεπανακέρτ. Εάν δεν ήταν δυνατό να το υπερασπιστούν, είναι αδύνατον πλέον να το επανακαταλάβουν.

Οι Αρμένιοι δεν θέλουν να σταματήσουν τις προσπάθειές τους να ανατρέψουν την κατάσταση, αλλά η κατάσταση στο μέτωπο φαίνεται να είναι κρίσιμη για αυτούς. Αναγνωρίζοντας την απώλεια του Σούσι και άλλων εδαφών, σώζουν τουλάχιστον το Στεπανακέρτ, όπου συγκεντρώνεται ο κύριος πληθυσμός του Ναγκόρνο Καραμπάχ.

 

Αυτό διατυπώθηκε συνοπτικά από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ Arayik Harutyunyan, για τον οποίο η αναγνώριση της πραγματικής ήττας πρέπει να ήταν ιδιαίτερα δύσκολη. Δεν υπάρχει ομοφωνία επάνω σε αυτό το ζήτημα στο Καραμπάχ. Η πλειοψηφία στο κοινοβούλιο συμφώνησε με τον πρωθυπουργό, αλλά ο γραμματέας του Συμβουλίου Ασφαλείας Samvel Babayan αντιτίθεται σθεναρά στην κατάπαυση του πυρός.

Οι διαμαρτυρόμενοι στο Ερεβάν απαιτούν επίσης τη συνέχιση του ένοπλου αγώνα, καθώς και τη μεταφορά εξουσίας στην Αρμενία στο Γενικό Επιτελείο και την άμεση παραίτηση του Πρωθυπουργού Νικόλ Πασινιάν. Ο ρόλος του στην εξέλιξη τόσο θλιβερών για το αρμενικό έθνος γεγονότων αποτελεί αντικείμενο ξεχωριστής συζήτησης.

Φαίνεται ότι το σφάλμα του Αρμένιου ηγέτη δεν είναι τόσο στο ότι συμφώνησε σε μια «επαίσχυντη παράδοση» – αυτή είναι σε μεγάλο βαθμό μια αναγκαστική απόφαση. Είναι ότι η σύγκρουση, επί της ουσίας, έφθασε μέχρι αυτό το σημείο. Με περισσότερη τακτική ευελιξία και λιγότερη αυτοπεποίθηση από την πλευρά του στα πρώτα στάδια του πολέμου, οι παραχωρήσεις μπορεί να μην ήταν τόσο μεγάλες όσο αυτές που αναγκάζεται να κάνει τώρα.

Σε κάθε περίπτωση, η πολιτική χρεωκοπία του Πασινιάν είναι αμετάκλητη. Η φήμη που κυκλοφορεί ενεργά στα κοινωνικά δίκτυα είναι ότι ο πρωθυπουργός εγκατέλειψε τη χώρα και τώρα βρίσκεται στο Σότσι. Ακόμα κι αν αυτό είναι “συκοφαντία”, στο εγγύς μέλλον θα τον κυνηγούν όλα τα σκυλιά του Νότιου Καυκάσου και από τις δύο πλευρές, και του Αζερμπαϊτζάν και και της Αρμενίας. Αλλά αυτό είναι πλέον προσωπικό του πρόβλημα.

Ένα πιθανό πρόβλημα για τη Ρωσία είναι ότι όλος ο πόνος των Αρμενίων και όλη η αρνητικότητα που απευθύνεται τώρα προς τον Πασιανάν, αφού κορεστεί προς τα εκεί, θα κατευθυνθεί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο προς τη Μόσχα. Τώρα ο λαός της Αρμενίας δεν εκτιμά τόσο πολύ το γεγονός ότι το Αρτσάχ σώθηκε από μια τελική καταστροφή, καθώς είναι δυσαρεστημένος για το γεγονός ότι τον ανάγκασαν να παραδοθεί.

Η νέα «αρχιτεκτονική ασφάλειας» στην περιοχή είναι τέτοια που το Ερεβάν περιέρχεται σε κρίσιμη στρατιωτική εξάρτηση από τη Μόσχα. Μόνο οι ρωσικές ειρηνευτικές δυνάμεις θα συγκρατούν το Αζερμπαϊτζάν από την «τελική λύση στη σύγκρουση του Καραμπάχ» – η γραμμή άμυνας που δημιουργήθηκε από τους Αρμένιους έχει καταρρεύσει.

Αυτά είναι γεγονότα, αλλά εκτός από τα γεγονότα υπάρχουν και τα συναισθήματα, και στον Καύκασο είναι άφθονα και θερμά. Ως αποτέλεσμα, ορισμένες δυνάμεις στην αρμενική κοινωνία θα αντιληφθούν τη Ρωσία όχι ως ειρηνοποιό, αλλά ως εμπόδιο.

Οι μύθοι ότι η Μόσχα συνωμότησε με τον Αλίεφ και εμπόδισαν την υποχώρηση των Αζέρων από το Σούσι μέχρι το Μπακού, όχι μόνο θα επιβιώνουν, αλλά θα διαδίδονται ενεργά από το τμήμα της αρμενικής ελίτ που προσανατολίζεται προς τη Δύση. Στο μέλλον, η επίδραση της προπαγάνδας απ’ αυτούς μπορεί να οδηγήσει στην ωρίμανση πολύ δηλητηριωδών φρούτων. Αυτό πρέπει να ληφθεί υπόψη.