...από το βιβλίο «21 μαθήματα για τον 21ο αιώνα» του Yuval Noah Harari
– Δυστυχώς, η ιστορία δεν κάνει εκπτώσεις. Αν το μέλλον της ανθρωπότητας αποφασιστεί ερήμην σας, επειδή τρέχατε για να ταΐσετε και να ντύσετε τα παιδιά σας, δεν πρόκειται να εξαιρεθείτε από τις συνέπειες. Αυτό είναι εντελώς άδικο, αλλά ποιος λέει ότι η ιστορία είναι δίκαιη;
– Οι αλγόριθμοι των Μεγάλων Δεδομένων δημιουργούν ψηφιακές δικτατορίες στις οποίες όλη η εξουσία βρίσκεται συγκεντρωμένη στα χέρια μιας μικροσκοπικής ελίτ, ενώ η πλειονότητα υποφέρει, όχι από την εκμετάλλευση αλλά από κάτι πολύ χειρότερο από την ασημαντότητα της.
– Η τρομοκρατία λειτουργεί πατώντας το κουμπί του φόβου βαθιά στο μυαλό μας και δεσμεύοντας την προσωπική φαντασία εκατομμυρίων ατόμων. Αντίστοιχα, η κρίση της φιλελεύθερης δημοκρατίας δεν εκδηλώνεται σε κοινοβούλια και δημοσκοπήσεις, αλλά και σε νευρώνες και συνάψεις.
– Είναι χαρακτηριστικό των ανελεύθερων καθεστώτων ότι δυσκολεύουν την ελεύθερη έκφραση ακόμα και έξω από τα σύνορά τους. Εξαιτίας του πολλαπλασιασμού τέτοιων καθεστώτων, γίνεται ολοένα και πιο επικίνδυνο να σκέφτεται κανείς κριτικά για το μέλλον του είδους μας.
– Και το σημαντικότερο ίσως, η τεχνητή νοημοσύνη και η βιοτεχνολογία να δίνουν στην ανθρωπότητα τη δύναμη να πλάσει και να σχεδιάσει εκ νέου τη ζωή. Πολύ σύντομα, κάποιος θα πρέπει να αποφασίσει πώς θα χρησιμοποιηθεί αυτή η δυνατότητα – με βάση κάποια ρητή ή υπόρρητη ιστορία για το νόημα της ζωής.
– Αν δεv θέλετε vα αφήσετε το μέλλον της ζωής στο έλεος τριμηνιαίων αναφορών εσόδων, πρέπει να αποκτήσετε μια πιο ξεκάθαρη ιδέα σχετικά με το νόημα της ζωής.
– Το φιλελεύθερο πολιτικό σύστημα διαμορφώθηκε κατά τη βιομηχανική εποχή για να διαχειριστεί έναν κόσμο ατμομηχανών, διυλιστηρίων και τηλεοράσεων. Δυσκολεύεται να αντιμετωπίσει τις διαρκείς επαναστάσεις στην τεχνολογία της πληροφορίας και τη βιοτεχνολογία.
– Το δημοκρατικό σύστημα δεν έχει καταλάβει ακόμα από πού του ήρθε και είναι αμφίβολο αν διαθέτει τα κατάλληλα εφόδια για να αντέξει τα επόμενα σοκ, όπως η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και η επανάσταση της τεχνολογίας μπλοκτσέιν.
– Αν σφύριζε ένα κουνούπι μέσα στο αυτί μας και δεν μας άφηνε να κοιμηθούμε, ξέραμε πώς να το σκοτώσουμε’ δεν ξέραμε όμως πώς να κάνουμε το ίδιο με μια σκέψη που μας τριβελίζει το μυαλό και μας κρατάει ξάγρυπνους.
Η επανάσταση της βιοτεχνολογίας και της τεχνολογίας της πληροφορίας θα μας δώσει τον έλεγχο τoυ του εσωτερικού μας κόσμου και θα μας επιτρέψει να σχεδιάζουμε και να κατασκευάζουμε ζωή. Θα μάθουμε να σχεδιάζουμε εγκεφάλους, να επιμηκύνουμε τη ζωή και να σκοτώνουμε σκέψεις κατά βούληση.
– Στον επόμενο αιώνα, η βιοτεχνολογία και η τεχνολογία της πληροφορίας θα μας δώσουν τη δύναμη να επεμβαίνουμε στον εσωτερικό μας κόσμο και να αναπλάθουμε τον εαυτό μας, αλλά επειδή δεν κατανοούμε την πολυπλοκότητα του ίδιου μας του νου, οι αλλαγές που θα κάνουμε είναι πιθανό να διαταράξουν το νοητικό μας σύστημα σε τέτοιο βαθμό που μπορεί κι αυτό να καταρρεύσει.
– Είναι πολύ πιο δύσκολο να αγωνιστείς ενάντια στην ασημαντότητα παρά ενάντια στην εκμετάλλευση.
– Τα παιδιά που λιμοκτονούν δεν έχουν ελευθερίες.
– Οι περισσότεροι άνθρωποι που ψήφισαν υπέρ του Τραμπ και του Brexit δεv απορρίπτουν συνολικά το φιλελεύθερο πακέτο –είχαν χάσει την πίστη τους κυρίως στο κομμάτι που αφορά την παγκοσμιοποίηση. Εξακολουθούν να πιστεύουν στη δημοκρατία, τις ελεύθερες αγορές, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την κοινωνική ευθύνη, αλλά θεωρούν ότι οι ιδέες αυτές μπορούν να σταματούν στα σύνορα.
– Στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, κάθε γενιά -στο Χιούστον, τη Σανγκάη, την Ισταμπούλ ή το Σάο Πάολο- απολάμβανε καλύτερη εκπαίδευση, ανώτερη φροντίδα υγείας και μεγαλύτερο εισόδημα από την προηγούμενη. Στις ερχόμενες δεκαετίες όμως, χάρη στο συνδυασμό τεχνολογικής αποσταθεροποίησης και οικολογικής επιδείνωσης, η νεότερη γενιά μπορεί να είναι τυχερή και μόνο που θα υπάρχει.
– Ο Ομπάμα έχει επισημάνει, και σωστά, ότι παρά τις πολυάριθμες ανεπάρκειές του, το φιλελεύθερο πακέτο έχει να επιδείξει πολύ καλύτερες επιδόσεις από κάθε άλλο. Ποτέ άλλοτε δεν απολάμβαναν τόσοι άνθρωποι περισσότερη ειρήνη ή ευημερία απ’ ό,τι κάτω από την αιγίδα της φιλελεύθερης τάξης των αρχών του 21ου αιώνα. Για πρώτη φορά στην ιστορία, λιγότεροι άνθρωποι πεθαίνουν από λοιμώδεις ασθένειες παρά από γηρατειά, λιγότεροι άνθρωποι πεθαίνουν από πείνα παρά από παχυσαρκία και λιγότεροι άνθρωποι πεθαίνουν από βία παρά από ατυχήματα.
– Ή μήπως έχει έρθει η στιγμή να ξεκόψουμε για καλά με το παρελθόν και να πλάσουμε μια εντελώς καινούργια αφήγηση που δεν θα πηγαίνει μόνο πέρα από τους παλιούς θεούς και τα έθνη, αλλά ακόμα και από τις βασικές νεωτερικές αξίες της ελευθερίας και της ισότητας;
– Η τεχνολογική επανάσταση μπορεί σύντομα να βγάλει δισεκατομμύρια ανθρώπους από την αγορά εργασίας και να δημιουργήσει μια νέα τεράστια άχρηστη τάξη προκαλώντας κοινωνικές και πολιτικές αναταράξεις που καμία από τις υπάρχουσες ιδεολογίες δεν ξέρει πώς να αντιμετωπίσει. Η συζήτηση για την τεχνολογία και την ιδεολογία μπορεί να ακούγεται αφηρημένη και μακρινή, αλλά η εντελώς πραγματική προοπτική της μαζικής ανεργίας -ή της προσωπικής ανεργίας- δεν αφήνει κανέναν ασυγκίνητο.
– Η περίφημη «ανθρώπινη διαίσθηση» είναι στην πραγματικότητα «αναγνώριση προτύπων». Οι καλοί οδηγοί, τραπεζίτες και δικηγόροι δεν έχουν μαγικές ενοράσεις σχετικά με την κίνηση, τις επενδύσεις ή τις διαπραγματεύσεις-αντίθετα, αναγνωρίζοντας επαναλαμβανόμενα πρότυπα, εντοπίζουν και προσπαθούν να αποφύγουν απρόσεχτους πεζούς.
– Όσο καλύτερα κατανοούμε τους βιοχημικούς μηχανισμούς που βρίσκονται πίσω από τα ανθρώπινα συναισθήματα, επιθυμίες και επιλογές, τόσο καλύτερα θα μπορούν οι υπολογιστές να αναλύουν την ανθρώπινη συμπεριφορά, να προβλέπουν τις αποφάσεις των ανθρώπων και να αντικαθιστούν οδηγούς, τραπεζίτες και δικηγόρους;
– Αν σκεφτούμε ότι η τεχνητή νοημοσύνη έχει να ανταγωνιστεί την ανθρώπινη ψυχή στα μυστηριώδη προαισθήματα, αυτό ακούγεται αδύνατο. Αν όμως στην πραγματικότητα η τεχνητή νοημοσύνη χρειάζεται απλώς να ανταγωνιστεί δίκτυα νευρώνων στον υπολογισμό πιθανοτήτων και την αναγνώριση προτύπων, δεν ακούγεται πια τόσο δύσκολο.
– Δυο ιδιαίτερα σημαντικές μη ανθρώπινες ικανότητες που διαθέτει η τεχνητή νοημοσύνη είναι η συνδεσιμότητα και η δυνατότητα επικαιροποίησης.
– Κατά συνέπεια όταν θέλουμε να αξιολογήσουμε την τέχνη, έχουμε την τάση να την κρίνουμε ανάλογα με τον συναισθηματικό αντίκτυπο που έχει για το κοινό της. Ωστόσο, αν η τέχνη προσδιορίζεται από τα ανθρώπινα συναισθήματα, τι μπορεί να συμβεί αν κάποια στιγμή εξωτερικοί αλγόριθμοι είναι σε θέση να κατανοήσουν και να χειραγωγήσουν τα ανθρώπινα συναισθήματα καλύτερα απ’ ό,τι ο Σαίξπηρ, η Φρίντα Κάλο ή η Μπιγιονσέ;
– Όμως το 2050, ένας ταμίας ή μια εργάτρια υφαντουργίας που θα χάσουν τη δουλειά τους από ένα ρομπότ δεν θα μπορούν να γίνουν ερευνητές για καρκίνο, χειριστές drone ή μέλη μιας τραπεζικής ομάδας ανθρώπων—·τεχνητής νοημοσύνης. Δεν θα έχουν τις απαραίτητες δεξιότητες.
– Μια σαραντάχρονη άνεργη ταμίας σούπερ μάρκετ που καταβάλλοντας υπεράνθρωπες προσπάθειες κατάφερε να γίνει χειρίστρια drone, μπορεί να χρειαστεί να κάνει το ίδιο δέκα χρόνια αργότερα, γιατί μέχρι τότε μπορεί να έχει αυτοματοποιηθεί και ο χειρισμός drone. Αυτή η αστάθεια θα κάνει: επίσης δυσκολότερη τη συγκρότηση σωματείων και τη διασφάλιση δικαιωμάτων για τους εργαζόμενους.
– Μπορείτε μήπως να μαντέψετε πόσο χρόνο χρειάστηκε το AlphaZero για να μάθει σκάκι από το μηδέν, να προετοιμαστεί για τον αγώνα με το Stockfish 8 και να αναπτύξει τα ιδιοφυή ένστικτα του; Τέσσερις ώρες. Δεν πρόκειται για τυπογραφικό λάθος. Για αιώνες, το σκάκι θεωρείται μία από τις δοξασμένες κορωνίδες της ανθρώπινης ευφυΐας. To AlphaZero πέρασε από την απόλυτη άγνοια στη δημιουργική αριστοτεχνία σε τέσσερις ώρες, χωρίς τη βοήθεια ανθρώπινης καθοδήγησης.
– Η τεχνολογία δεν είναι ποτέ ντετερμινιστική, και το γεγονός ότι κάτι μπορεί να γίνει δεν σημαίνει ότι πρέπει και να γίνει. Οι κανονισμοί που θέτει μια κυβέρνηση μπορούν να σταματήσουν τις νέες τεχνολογίες ακόμα κι αν αυτές είναι εμπορικά βιώσιμες και προσοδοφόρες.
– Αν επιβραδύνουμε το ρυθμό, μπορεί να εξασφαλίσουμε αρκετό χρόνο για να δημιουργήσουμε νέες θέσεις εργασίας και να αναπληρώσουμε τις περισσότερες απώλειες. Ωστόσο, όπως σημειώσαμε νωρίτερα, η οικονομική επιχειρηματικότητα πρέπει να συνοδεύεται από μια επανάσταση στην εκπαίδευση και την ψυχολογία.
– Αν ένας σαραντάχρονος πρώην χειριστής drone χρειάζεται τρία χρόνια για να επανεκπαιδευτεί ως σχεδιαστής ψηφιακών κόσμων, μπορεί να χρειαστεί μεγάλη βοήθεια από το κράτος για να συντηρήσει τον εαυτό του και την οικογένεια του σε αυτό το διάστημα. (Ένα τέτοιο πρόγραμμα εισάγεται αυτή τη στιγμή στις σκανδιναβικές χώρες, όπου οι κυβερνήσεις ακολουθούν το σύνθημα «προστατέψτε τους εργαζόμενους, όχι τις θέσεις εργασίας»
– Όταν κάποιος σχεδιάζει μια ιστοσελίδα, πολύ συχνά κοιτάζει να ικανοποιήσει τα γούστα του αλγόριθμου της Google και όχι κάποιων ανθρώπων. Προφανώς οι αλγόριθμοι δεν έχουν συνείδηση, κι έτσι -αντίθετα από τους ανθρώπους καταναλωτές- δεν μπορούν να απολαύσουν αυτό που αγοράζουν ενώ επιπλέον οι αποφάσεις τους δεν επηρεάζονται από αισθήσεις και συναισθήματα. Ο αλγόριθμος της Google δεν μπορεί να γευτεί παγωτό. Ωστόσο οι αλγόριθμοι κάνουν επιλογές βασισμένοι στους εσωτερικούς τους υπολογισμούς και τις ενσωματωμένες προτιμήσεις τους, και οι επιλογές αυτές διαμορφώνουν ολοένα και περισσότερο τον κόσμο μας. Ο αλγόριθμος αναζήτησης της Google έχει ιδιαίτερα εκλεπτυσμένο γούστο όταν πρόκειται να αξιολογήσει ιστοσελίδες παραγωγών παγωτού και οι πιο επιτυχημένοι παραγωγοί παγωτού είναι εκείνοι που βαθμολογούνται καλύτερα από τον αλγόριθμο της Google, όχι εκείνοι που φτιάχνουν το πιο vόστιμo παγωτό.
– Αν λοιπόν οι άνθρωποι δεν είναι απαραίτητοι ούτε ως παραγωγοί ούτε ως καταναλωτές, τι θα διαφυλάξει την επιβίωσή τους και την ψυχική τους υγεία;
– Μια ανάλογη πρόταση είναι να διευρυνθεί το φάσμα των ανθρώπινων δραστηριοτήτων- που θεωρούνται «εργασία». Αυτή τη στιγμή δισεκατομμύρια γονείς φροντίζουν παιδιά, γείτονες φροντίζουν ο ένας τον άλλο και πολίτες οργανώνουν κοινότητες χωρίς καμία από αυτές τις πολύτιμες δραστηριότητες να αναγνωρίζεται σαν εργασία. Ίσως πρέπει να γυρίσουμε έναν διακόπτη στο μυαλό μας και να συνειδητοποιήσουμε ότι η φροντίδα ενός παιδιού είναι ίσως η σημαντικότερη και η πιο απαιτητική δουλειά στον κόσμο. Αν γίνει αυτό, δεν θα υπάρχει έλλειψη ακόμα και αν υπολογιστές και ρομπότ αντικαταστήσουν όλους τους οδηγούς, τους τραπεζίτες και τους δικηγόρους. Το ερώτημα βέβαια είναι ποιος θα αξιολογεί και θα πληρώνει αυτές τις καινούργιες δουλειές. Αν υποθέσουμε ότι τα εφταμινίτικα μωρά δεν θα πληρώνουν μισθό στις μανάδες τους, μάλλον θα πρέπει να το αναλάβει το κράτος. Αν υποθέσουμε επίσης όχι θα θέλαμε οι μισθοί αυτοί να καλύπτουν όλες τις βασικές ανάγκες μιας οικογένειας, το τελικό αποτέλεσμα δεν θα διαφέρει πολύ από το καθολικό βασικό εισόδημα.
– Εναλλακτικά, οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να επιδοτούν καθολικές βασικές υπηρεσίες αντί για εισόδημα. Avτί να δίνουν χρήματα στους ανθρώπους, οι οποίοι θα μπορούν στη συνέχεια να ψωνίσουν ό,τι θέλουν, το κράτος θα μπορούσε να παρέχει δωρεάν εκπαίδευση, δωρεάν υγειονομική περίθαλψη, δωρεάν συγκοινωνίες και ούτω καθεξής. Στην πραγματικότητα, αυτό είναι το ουτοπικό όραμα του κομμουνισμού. Παρότι το κομμουνιστικό σχέδιο για μια επανάσταση της εργατικής τάξης μπορεί να είναι ξεπερασμένο, ίσως πρέπει να επιδιώξουμε την υλοποίηση του κομμουνιστικού στόχου με άλλα μέσα.
Αν είναι καλύτερο να παρέχεται στους ανθρώπους ένα καθολικό βασικό εισόδημα (ο καπιταλιστικός παράδεισος) ή καθολικές βασικές υπηρεσίες (ο κομμουνιστικός παράδεισος) είναι συζητήσιμο. Και οι δύο επιλογές έχουν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά τους. Όποιον όμως παράδεισο κι αν προτιμάτε, το πραγματικό πρόβλημα είναι να οριστεί τι σημαίνει πραγματικά «καθολικό» και «βασικό».
– Αλλά στον 21ο αιώνα δεν θα υπάρχει περιθώριο για σταθερότητα. Όποιος προσπαθεί να διατηρήσει κάποια σταθερή ταυτότητα, δουλειά ή κοσμοαντίληψη θα κινδυνεύει να μείνει πίσω, καθώς ο κόσμος θα περνάει δίπλα του με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Δεδομένου ότι το προσδόκιμο ζωής μάλλον θα αυξηθεί, θα είναι πιθανό να περάσει αρκετές δεκαετίες σαν απολίθωμα. Για να διατηρήσει κανείς τη συνάφειά του -όχι μόνο οικονομικά, αλλά κυρίως κοινωνικά-, θα χρειάζεται την ικανότητα να μαθαίνει και να αναδιαμορφώνεται διαρκώς, ιδίως στη νεαρή ηλικία των πενήντα.
– Αλλά στη ζωή όλων των ανθρώπων, η αναζήτηση νοήματος και κοινότητας μπορεί να επισκιάσει την αναζήτηση εργασίας.
– Ο χόμο σάπιενς δεν μπορεί ποτέ να είναι ικανοποιημένος. Η ανθρώπινη ευτυχία εξαρτάται λιγότερο από τις αντικειμενικές συνθήκες και περισσότερο από τις προσδοκίες μας. Οι προσδοκίες, ωστόσο, έχουν την τάση να προσαρμόζονται στις υπάρχουσες συνθήκες, συμπεριλαμβανομένων των συνθηκών στις οποίες ζουν οι άλλοι. Όταν τα πράγματα βελτιώνονται, οι προσδοκίες μεγαλώνουν και, συνεπώς, ακόμα και με τεράστιες βελτιώσεις στις συνθήκες μπορεί να μείνουμε ανικανοποίητοι όπως και πριν. Αν η καθολική βασική υποστήριξη έχει στόχο να βελτιώσει τις αντικειμενικές συνθήκες του μέσου ανθρώπου το 2050, έχει αρκετές πιθανότητες να πετύχει. Αν όμως ο στόχος της είναι να κάνει τους ανθρώπους αντικειμενικά πιο ικανοποιημένους με τη μοίρα τους και να προλάβει την κοινωνική δυσαρέσκεια, μάλλον θα αποτύχει.
– Αυτή η εξάρτηση από την καρδιά μπορεί να αποδειχτεί η αχίλλειος πτέρνα της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Γιατί μόλις κάποιος (είτε βρίσκεται στο Πεκίνο είτε στο Σαν Φρανσίσκο) αποκτήσει την ικανότητα να χειραγωγεί την ανθρώπινη καρδιά, η δημοκρατική πολιτική θα μεταλλαχτεί σε ένα συναισθηματικό κουκλοθέατρο.
– Τα συναισθήματα σεξουαλικής έλξης γεννιούνται όταν άλλοι βιοχημικοί αλγόριθμοι υπολογίζουν ότι ένα άτομο που βρίσκεται κοντά προσφέρει υψηλή πιθανότητα επιτυχημένου ζευγαρώματος, κοινωνικού δεσμού ή κάποιου άλλου επιθυμητού στόχου. Τα ηθικά αισθήματα όπως η οργή, η ενοχή ή η συγχώρεση προκύπτουν από νευρωνικούς μηχανισμούς που έχουν εξελιχθεί ώστε να επιτρέπουν τη συνεργασία σε ομάδες. Όλοι αυτοί οι βιοχημικοί αλγόριθμοι ακονίστηκαν μέσα σε εκατομμύρια χρόνια εξέλιξης. Αν τα συναισθήματα κάποιου αρχαίου προγόνου έκαναν λάθος, τα γονίδια που είχαν διαμορφώσει αυτά τα συναισθήματα δεν περνούσαν στην επόμενη γενιά. Τα συναισθήματα, επομένως, δεν είναι το αντίθετο της ορθολογικότητας – είναι η ενσάρκωση της εξελικτικής ορθολογικότητας.
– Μπορούσα να διατηρώ την ψευδαίσθηση ότι έχω τον έλεγχο του εσωτερικού μου πεδίου, ενώ οι απ’ έξω δεν μπορούσαν ποτέ να κατανοήσουν πραγματικά τι συμβαίνει μέσα μου και με ποιο τρόπο παίρνω τις αποφάσεις μου.
– Όταν γελάμε επίτηδες χρησιμοποιούμε διαφορετικά εγκεφαλικά κυκλώματα και μυς απ’ ό,τι όταν γελάμε επειδή κάτι μας φάνηκε αστείο. Οι άνθρωποι δεv μπορούν συνήθως να εντοπίσουν τη διαφορά. Αλλά ένας βιομετρικός αισθητήρας θα μπορούσε.
– Η χειραγώγηση των απόψεων και των συναισθημάτων μας μπορεί να γίνει τόσο εύκολη, που θα αναγκαστούμε να βασιζόμαστε σε αλγόριθμους με τον ίδιο τρόπο που όταν ένας πιλότος παθαίνει κρίση ιλίγγου πρέπει να αγνοήσει τις αισθήσεις του και να βασιστεί απόλυτα στα μηχανικά όργανα που διαθέτει.
– Ήταν μεγάλο ευτύχημα που οι νόμοι κατά της ομοφυλοφιλίας και της βλασφημίας εφαρμόζονταν μόνο εν μέρει. Θέλουμε, άραγε στ’ αλήθεια ένα σύστημα στο οποίο οι αποφάσεις μη αλάνθαστων πολιτικών θα έχουν γίνει τόσο απόλυτες όσο η βαρύτητα;
– Οι περισσότεροι είπαν ότι, σε μια τέτοια περίπτωση, το αυτοκίνητο θα πρέπει να σώσει τους πεζούς ακόμα και με τίμημα να σκοτωθεί ο ιδιοκτήτης του. Όταν ρωτήθηκαν αν θα αγόραζαν οι ίδιοι προσωπικά ένα αυτοκίνητο προγραμματισμένο να θυσιάσει ιδιοκτήτη του για το γενικό καλό, οι περισσότεροι απάντησαν «όχι». Για τον εαυτό τους θα προτιμούσαν το Τέσλα Έγκοϊστ.
– Φυσικά, δεν θα είναι εύκολο να γραφτεί κώδικας για την αξιολόγηση αιτήσεων εργασίας και υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να περάσουν οι σχεδιαστές τις υποσυνείδητες προκαταλήψεις τους στο λογισμικό. Ωστόσο, όταν ανακαλύψουμε αυτά τα λάθη, θα είναι μάλλον πολύ ευκολότερο να διορθώσουμε το λογισμικό απ’ ό,τι να απαλλάξουμε τους ανθρώπους από τις ρατσιστικές και μισογύνικές τους προκαταλήψεις.
– Παρότι η παγκοσμιοποίηση και το διαδίκτυο γεφυρώνουν το χάσμα ανάμεσα στις χώρες, απειλούν ωστόσο να διευρύνουν το κενό ανάμεσα στις τάξεις, και ακριβώς τη στιγμή που η ανθρωπότητα να πετυχαίνει την παγκόσμια ενοποίηση, το ίδιο το ανθρώπινο είδος μπορεί να διαιρεθεί σε βιολογικές κάστες.
– Εντούτοις, οι τροφοσυλλεκτικές ομάδες ήταν -παρ’ όλα αυτά- πολύ πιο ισότιμες από οποιαδήποτε μεταγενέστερη ανθρώπινη κοινωνία, γιατί είχαν ελάχιστη ιδιοκτησία. Η ιδιοκτησία είναι προαπαιτούμενο για τη μακροπρόθεσμη ανισότητα.
– Στον 21ο αιώνα, ωστόσο, τα δεδομένα θα πάρουν τη θέση τόσο της γης όσο και των μηχανών ως το πιο σημαντικό περιουσιακό στοιχείο – και η πολιτική θα είναι ένας αγώνας για τον έλεγχο της ροής των δεδομένων. Αν τα δεδομένα συγκεντρωθούν σε υπερβολικά λίγα χέρια, η ανθρωπότητα θα χωριστεί σε διαφορετικά είδη.
– Οι αλγόριθμοι θα κάνουν συχνά λάθη, λόγω ανεπάρκειας δεδομένων, κακού προγραμματισμού, ασαφούς ορισμού στόχων αλλά και του χαοτικού χαρακτήρα της ζωής. Αλλά το Amazon δεν χρειάζεται να είναι τέλειο. Αρκεί να είναι κατά μέσο όρο καλύτερο από τους ανθρώπους. Κι αυτό δεν είναι τόσο δύσκολο, γιατί οι άνθρωποι δεν ξέρουν πολύ καλά τον εαυτό τους και οι περισσότεροι κάνουν συχνά φρικτά λάθη στις πιο σημαντικές αποφάσεις της ζωής τους. Περισσότερο κι από αλγόριθμους, οι άνθρωποι πάσχουν από ανεπάρκεια δεδομένων, από κακό προγραμματισμό (γενετικό και πολιτισμικό), από ασάφεια ορισμών και από το χάος της ζωής.
– Φυσικά το ενδεχόμενο να αναπτύξει η Τ.Ν. δικά της συναισθήματα δεν είναι εντελώς αδύνατο. Δεν γνωρίζουμε ακόμα αρκετά για τη συνείδηση ώστε να είμαστε σίγουροι. Γενικά, υπάρχουν τρεις δυνατότητες που πρέπει να σκεφτούμε:
1.Η συνείδηση συνδέεται κάπως με την οργανική βιοχημεία, με τέτοιο τρόπο που δεν θα είναι ποτέ δυνατό να δημιουργηθεί συνείδηση σε ανόργανα συστήματα.
2. Η συνείδηση δεν συνδέεται με την οργανική βιοχημεία, αλλά συνδέεται με τη νοημοσύνη με τέτοιο τρόπο, που οι υπολογιστές θα μπορούσαν να αναπτύξουν συνείδηση και θα πρέπει να αναπτύξουν συνείδηση για να περάσουν ένα ορισμένο κατώφλι νοημοσύνης.
3. Δεν υπάρχουν ουσιαστικοί σύνδεσμοι ανάμεσα στη συνείδηση και την οργανική βιοχημεία ή την υψηλή νοημοσύνη. Επομένως, οι υπολογιστές μπορεί να αναπτύξουν συνείδηση – αλλά όχι απαραίτητα. Θα μπορούσαν να γίνουν υπερευφυείς χωρίς να έχουν καθόλου συνείδηση.
– Σε όλη την ιστορία, οι πλούσιοι και οι αριστοκράτες φαντάζονταν πάντα ότι είχαν ανώτερες ικανότητες από όλους τους άλλους και ότι αυτός ήταν ο λόγος που είχαν την εξουσία. Απ’ όσο γνωρίζουμε, αυτό δεν ήταν αλήθεια. Ο μέσος δούκας δεν είχε περισσότερα χαρίσματα από τον μέσο χωρικό – χρωστούσε την ανωτερότητά του μόνο στις άδικες νομικές και οικονομικές διακρίσεις.
– Όταν οι πολιτικοί θα μπορούν να πατάνε άμεσα τα συναισθηματικά κουμπιά μας, προκαλώντας κατά βούληση άγχος, μίσος, χαρά και πλήξη, η πολιτική θα μετατραπεί σε ένα απλό τσίρκο συναισθημάτων.
– Καθώς η παγκόσμια ανισότητα αυξάνεται και οι κοινωνικές εντάσεις οξύνονται σε όλο τον κόσμο, ίσως ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ θα μπορούσε να προτείνει στα 2 δισεκατομμύρια φίλους του να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να κάνουν κάτι όλοι μαζί.
– Σωστά επισημαίνει ότι το να συνδέεις απλώς τους ανθρώπους και να τους παρουσιάζεις διαφορετικές απόψεις δεν θα γεφυρώσει τα κοινωνικά χάσματα, γιατί «το να δείχνεις στους αvθρώπους ένα άρθρο από την αντίθετη σκοπιά, στην πραγματικότητα βαθαίνει την πόλωση, καθώς συγκροτεί τις άλλες οπτικές ως ξένες». Αντίθετα, ο Ζούκερμπεργκ υποστηρίζει ότι «οι καλύτερες λύσεις για τη βελτίωση του διαλόγου είναι να αρχίσουμε να γνωριζόμαστε σαν ολοκληρωμένα άτομα, όχι μόνο σαν απόψεις, κάτι για το οποίο το Facebook είναι εξαιρετικά κατάλληλο. Αν συνδεόμαστε με άλλους ανθρώπους με βάση τα κοινά μας στοιχεία -αθλητικές ομάδες, τηλεοπτικές εκπομπές, ενδιαφέροντα-, είναι πιο εύκολο να συζητήσουμε για αυτά στα οποία διαφωνούμε».
– Όπως και οι υπόλοιποι διαδικτυακοί κολοσσοί, έχει την τάση να βλέπει τους ανθρώπους σαν οπτικοακουστικά ζώα – ένα ζευγάρι μάτια κι ένα ζευγάρι αυτιά, συνδεδεμένα με δέκα δάχτυλα, μια οθόνη και μια πιστωτική κάρτα. Ένα καίριο βήμα για την ενοποίηση της ανθρωπότητας είναι να συνειδητοποιήσουν ότι οι άνθρωποι έχουν σώμα.
– Σύμφωνα με αυτή την άποψη, η ανθρωπότητα ήταν πάντα χωρισμένη σε διαφορετικούς πολιτισμούς, που τα μέλη τους έβλεπαν τον κόσμο με τρόπους ασυμφιλίωτους.
– Οι μουσουλμανικές χώρες δεν θα υιοθετήσουν ποτέ τις δυτικές αξίες και οι δυτικές χώρες δεν θα απορροφήσουν ποτέ με επιτυχία τις μουσουλμανικές μειονότητες. Συνεπώς, οι ΗΠΑ δεν πρέπει να δέχονται μετανάστες από τη Συρία ή το Ιράκ και η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να αποκηρύξει την πολυπολιτισμική τρέλα της και να υιοθετήσει μια απροκάλυπτα δυτική ταυτότητα. Μακροπρόθεσμα, μόνο ένας πολιτισμός μπορεί να επιβιώσει από τις αμείλικτες δοκιμασίες της φυσικής επιλογής κι αν οι γραφειοκράτες στις Βρυξέλλες αρνούνται να σώσουν τη Δύση από την ισλαμική απειλή, τότε η Βρετανία, η Δανία ή η Γαλλία θα το κάνουν μόνες τους.
– Ακόμα και χώρες όπως η Σαουδική Αραβία, το Πακιστάν και το Κονγκό έχουν υιοθετήσει τις δυτικές μουσικές συμβάσεις για τους εθνικούς ύμνους. Οι περισσότεροι μοιάζουν με κάτι που θα συνέθετε ο Μπετόβεν σε μια σχετικά κακή μέρα.
– Οι χόμο σάπιενς έμαθαν τελικά να χρησιμοποιούν την κουλτούρα σαν βάση για τη συνεργασία σε μεγάλη κλίμακα, στοιχείο που αποτελεί το κλειδί για την επιτυχία μας ως είδος. Αλλά οι κουλτούρες είναι εύπλαστες.
– Η ξενοφοβία είναι στο DNA μας. Η δύσκολη όψη του εθνικισμού είναι να προτιμάμε κάποιες φορές τους ξένους από τους φίλους και τους συγγενείς μας.
– Στo παρελθόν, όλες οι προσπάθειες να διαιρεθεί ο κόσμος σε αυστηρά προσδιορισμένα έθνη κατέληξαν σε πόλεμο. Χωρίς κάποιες οικουμενικές αξίες και διεθνείς οργανισμούς, τα αντίπαλα έθνη μπορούν να συμφωνήσουν στη θέσπιση κάποιων κοινών κανόνων.
– Η οικονομία κανενός σύγχρονου κράτους δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς ένα παγκόσμιο εμπορικό δίκτυο. Και είτε μας αρέσει είτε όχι, η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει σήμερα κοινά προβλήματα που αδιαφορούν για όλα τα εθνικά σύνορα και μπορούν να λυθούν μόνο με παγκόσμια συνεργασία.
– Είναι αλήθεια ότι κατά τον 19ο αιώνα οι χώρες έπαιζαν το παιχνίδι του εθνικισμού χωρίς να καταστρέφουν τον ανθρώπινο πολιτισμό. Αλλά αυτή ήταν η προ Χιροσίμα εποχή. Από τότε, τα πυρηνικά όπλα έχουν αυξήσει τον κίνδυνο και έχουν αλλάξει τον θεμελιώδη χαρακτήρα του πολέμου και της πολιτικής. Όσο οι άνθρωποι ξέρουν πώς να εμπλουτίζουν το ουράνιο, προκειμένου να επιβιώσουν πρέπει η πρόληψη του πυρηνικού να έχει προτεραιότητα σε σχέση με τα συμφέροντα κάθε επιμέρους χώρας. Οι ένθερμοι εθνικιστές που φωνάζουν «Πρώτα η χώρα μας!» θα πρέπει να αναρωτηθούν αν η ίδια η χώρα τους, χωρίς ένα υγιές σύστημα διεθνούς συνεργασίας, μπορεί να προστατέψει τον κόσμο -ή ακόμα και τον εαυτό της- από την πυρηνική καταστροφή.
– Ωστόσο, οι πιο έγκυρες επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι, αν μέσα στα επόμενα είκοσι χρόνια δεν μειωθούν δραστικά οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, η μέση παγκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί περισσότερο από 2 βαθμούς Κελσίου, οδηγώντας στην επέκταση των ερήμων, στην εξαφάνιση των παγετώνων, την άνοδο της στάθμης τωv ωκεανών και τη συχνότερη εμφάνιση ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως οι κυκλώνες και οι τυφώνες. Οι αλλαγές αυτές θα διαταράξουν με τη σειρά τους την αγροτική παραγωγή, θα πλημμυρίσουν πόλεις, θα κάνουν μη κατοικήσιμο μεγάλο μέρος του κόσμου και θα οδηγήσουν εκατοντάδες εκατομμύρια πρόσφυγες στην αναζήτηση νέων τόπων.
– Μέσα σε έναν ή δύο αιώνες, ο συνδυασμός βιοτεχνολογίας και Τ.Ν. μπορεί να δημιουργήσει σωματικά, φυσικά και διανοητικά χαρακτηριστικά πoυ θα έχουν αποδεσμευτεί εντελώς από το καλούπι των ανθρωπιδών. Κάποιοι πιστεύουν ότι ακόμα και η συνείδηση μπορεί να διαχωριστεί από οποιαδήποτε οργανική δομή και να κυκλοφορεί στον κυβερνοχώρο ελεύθερη από κάθε βιολογικό και σωματικό περιορισμό. Από την άλλη, ενδεχομένως να παρακολουθήσουμε και τον ολοκληρωτικό διαχωρισμό της ευφυΐας από τη συνείδηση, και η εξέλιξη της Τ.Ν. μπορεί να οδηγήσει σε έναν κόσμο όπου θα βασιλεύουν υπερευφυείς αλλά απόλυτα μη-συνειδητές οντότητες.
– Καθένα από τα τρία αυτά ζητήματα -ο πυρηνικός πόλεμος, η οικολογική κατάρρευση και η τεχνολογική αποσταθεροποίηση– αρκεί για να θέσει σε κίνδυνο το μέλλον του ανθρώπινου πολιτισμού.
– Όμορφες ή άσχημες, πάντως, όλες οι θρησκευτικές παραδόσεις αυτού του είδους ενώνουν ορισμένους ανθρώπους, ενώ παράλληλα τους ξεχωρίζουν από τους γείτονες τους.
– Ακριβώς επειδή η Ευρώπη εκτιμά τόσο την ανεκτικότητα, δεν μπορεί να δέχεται υπερβολικά πολλούς μη ανεκτικούς ανθρώπους. Ενώ μια ανεκτική κοινωνία μπορεί να διαχειριστεί μικρές ανελεύθερες μειονότητες, αν ο αριθμός τέτοιων εξτρεμιστών ξεπεράσει ένα συγκεκριμένο όριο, αλλάζει ο χαρακτήρας ολόκληρης της κοινωνίας. Αν η Ευρώπη δεχτεί υπερβολικά πολλούς μετανάστες από τη Μέση Ανατολή, θα καταλήξει να γίνει σαν τη Μέση Ανατολή.
– Μπαίνουμε στη συζήτηση για τη μετανάστευση θεωρώντας δεδομένο ότι όλες οι κουλτούρες είναι εγγενώς ίσες, ή πιστεύοντας ότι κάποιες κουλτούρες είναι ανώτερες από τις άλλες; Όταν οι Γερμανοί διαφωνούν σχετικά με την απορρόφηση ενός εκατομμυρίου Σύριων μεταναστών, μπορεί ποτέ να πιστεύουν δικαιολογημένα ότι η γερμανική κουλτούρα είναι από κάποια πλευρά πολύ καλύτερη από τη συριακή;
– Οι επιστήμονες της ζωής -και ιδίως οι γενετιστές- έχουν βρει εξαιρετικά ισχυρά στοιχεία που δείχνουν οτι οι βιολογίκες διαφορές ανάμεσα στους Ευρωπαίους, τους Αφρικανούς, τους Κινέζους και τους Αυτόχθονες Αμερικανούς είναι αμελητέες.
– Οι άνθρωποι συνεχίζουν να διεξάγουν έναν ηρωικό αγώνα κατά του ρατσισμού χωρίς να προσέχουν ότι το πεδίο της μάχης έχει μεταφερθεί. Ο παραδοσιακός ρατσισμός φθίνει, αλλά ο κόσμος είναι σήμερα γεμάτος από «κουλτουριστές».
– Ενώ η κουλτούρα είναι σημαντική, οι άνθρωποι διαμορφώνονται επίσης από τα γονίδιά τους και από τη μοναδική προσωπική τους ιστορία.
– Αν οι Έλληνες και οι Γερμανοί δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε μια κοινή πορεία κι αν 500 εκατομμύρια Ευρωπαίοι δεν μπορούν να απορροφήσουν μερικά εκατομμύρια εξαθλιωμένους πρόσφυγες, τι ελπίδες έχουν οι άνθρωποι να ξεπεράσουν τις πολύ βαθύτερες συγκρούσεις που ταλανίζουν τον παγκόσμιο πολιτισμό μας;
– Ο τρομοκράτης είναι σαν τον τζογαδόρο που κρατάει πολύ κακό χαρτί και προσπαθεί να πείσει τους αντιπάλους τoυ να ξαναμοιράσουν. Δεν έχει να χάσει τίποτα και μπορεί να κερδίσει τα πάντα.
– Όσο λιγότερη πολιτική βία υπάρχει σε ένα κράτος, τόσο μεγαλύτερο είναι το δημόσιο σοκ από μια πράξη τρομοκρατίας.
– Κι απ’ όλες τις μορφές ταπεινοφροσύνης, ίσως η πιο σημαντική είναι η ταπεινότητα μπροστά στον Θεό. Όταν μιλάνε για τον Θεό, οι άνθρωποι πολύ συχνά διακηρύσσουν την ασημαντότητά τους, αλλά στη συνέχεια χρησιμοποιούν τo όνομα του Θεού για να κυριαρχήσουν πάνω στα αδέρφια τους.
– Όπως ακριβώς είναι μάταιο να μαλώνουμε για ένα άρρωστο δέντρο που βγάζει αγκάθια αντί για φρούτα, έτσι είναι άσκοπο να μαλώνουμε για έναν ελαττωματικό ναό που παράγει εχθρότητα αντί για αρμονία.
– Αν μπορούσες να απαλλαγείς εντελώς από τo θυμό, θα ένιωθες πολύ καλύτερα απ’ ό,τι αν σκότωνες έναν μισητό εχθρό.
– Αν κάποιος πιστεύει πολύ βαθιά μια ιστορία, αυτό μπορεί να μας πει πολλά ενδιαφέροντα πράγματα για την ψυχολογία του, για την παιδική του ηλικία και για τη δομή του εγκεφάλου του, αλλά δεν αποδεικνύει ότι η ιστορία είναι αληθινή. (Συχνά οι βαθιές πεποιθήσεις χρειάζονται ακριβώς όταν η ιστορία δεν είναι αληθινή.)
– Αυτός είναι ο βαθύτερος λόγος για τον οποίο οι κοσμικοί άνθρωποι λατρεύουν την επιστημονική αλήθεια. Όχι για να ικανοποιήσουν την περιέργειά τους, αλλά για να ξέρουν ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να μειώσουν την οδύνη στον κόσμο. Χωρίς την καθοδήγηση των επιστημονικών μελετών, η συμπόνια μας συχνά είναι τυφλή.
– Oι άνθρωποι που αποφεύγουν να σκοτώνουν επειδή «το λέει ο Θεός» έχουν κάτι ιδιαίτερα προβληματικό και επικίνδυνο. Το κίνητρό τους είναι η υπακοή και όχι η συμπόνια, και αναρωτιέται κανείς τί θα κάνουν όταν αρχίσουν να πιστεύουν ότι ο θεός τους διατάζει να σκοτώσουν αιρετικούς, μάγισσες, μοιχαλίδες ή ξένους;
– Έτσι, οι τρομοκράτες μοιάζουν με μια μύγα που θέλει να διαλύσει ένα υαλοπωλείο. Η ίδια είναι τόσο αδύναμη, που δεν μπορεί να κουνήσει ούτε ένα φλιτζανάκι. Πώς μπορεί, λοιπόν, η μύγα να διαλύσει το υαλοπωλείο; Βρίσκει έναν ταύρο, μπαίνει στο αυτί του κι αρχίζει να βουίζει. Ο ταύρος παθαίνει μανία από το φόβο και το θυμό και διαλύει το υαλοπωλείο. Αυτό συνέβη μετά την 11η Σεπτεμβρίου, καθώς οι φονταμενταλιστές ισλαμιστές εξώθησαν την Αμερική να διαλύσει το υαλοπωλείο της Μέσης Ανατολής. Τώρα βασιλεύουν στα ερείπια. Και δεν λείπουν οι ευερέθιστοι ταύροι στον κόσμο.
– Εκείνοι που μάχονται την τρομοκρατία θα έπρεπε, σαν τους τρομοκράτες, να σκέφτονται περισσότερο σαν θεατρικοί παραγωγοί και λιγότερο σαν στρατηγοί. Κυρίως, αν θέλουμε να καταπολεμήσουμε αποτελεσματικά την τρομοκρατία, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως ό,τι κι αν κάνουν οι τρομοκράτες, δεν μπορούν να μας νικήσουν. Μόνο εμείς μπορούμε να νικήσουμε τον εαυτό μας, αντιδρώντας με ακραίο και λανθασμένο τρόπο στις προκλήσεις των τρομοκρατών.
– Αλλά οι τρομοκράτες δεν έχουν πολλές επιλογές. Είναι τόσο αδύναμοι, που δεν μπορούν να κάνουν πόλεμο. Προτιμούν λοιπόν να δημιουργήσουν ένα θεατρικό θέαμα, το οποίο ελπίζουν ότι θα προκαλέσει τον εχθρό και θα τον κάνει να αντιδράσει υπερβολικά. Οι τρομοκράτες σκηνοθετούν ένα τρομαχτικό θέαμα βίας που αιχμαλωτίζει τη φαντασία μας και τη στρέφει εναντίον μας. Σκοτώνοντας μια χούφτα ανθρώπους, οι τρομοκράτες κάνουν εκατομμύρια να φοβούνται για τη ζωή τους. Για να κατευνάσουν αυτό το φόβο, οι κυβερνήσεις αντιδρούν στο θέατρο της τρομοκρατίας με μια παράσταση ασφάλειας, οργανώνοντας τεράστιες επιδείξεις δύναμης, όπως η στοχοποίηση ολόκληρων πληθυσμών ή η εισβολή σε ξένες χώρες. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η υπερβολική αντίδραση στην τρομοκρατία συνιστά πολύ μεγαλύτερη απειλή για την ασφάλεια απ’ ό,τι οι ίδιοι οι τρομοκράτες.
– Πώς πρέπει, λοιπόν, το κράτος να αντιμετωπίσει την τρομοκρατία; Ένας επιτυχημένος αντιτρομοκρατικός αγώνας θα διεξαγόταν σε τρία μέτωπα. Πρώτον, οι κυβερνήσεις πρέπει να εστιάσουν στις μυστικές ενέργειες κατά των τρομοκρατικών δικτύων. Δεύτερον, τα μέσα ενημέρωσης πρέπει να μην υπερβάλλουν και να αποφεύγουν την υστερία. Το θέατρο του τρόμου δεν μπορεί να πετύχει χωρίς δημοσιότητα. Δυστυχώς, πολύ συχνά τα μέσα ενημέρωσης τού παρέχουν αυτή τη δημοσιότητα δωρεάν. Αναμεταδίδουν σε σημείο εμμονής τις τρομοκρατικές επιθέσεις και διογκώνουν πάρα πολύ τον κίνδυνο που αντιπροσωπεύουν, επειδή η τρομοκρατία πουλάει πολύ περισσότερο απ’ ό,τι ο διαβήτης ή η μόλυνση της ατμόσφαιρας. Το τρίτο μέτωπο είναι η φαντασία του καθενός και της καθεμιάς μας.
– Η Ρωσία ακολουθεί την αρχή του νταή του σχολείου: «Την πέφτουμε στο πιο αδύναμο παιδί και δεν το βαράμε πάρα πολύ, για να μην παρέμβει ο δάσκαλος.»
– Η ηθική, η τέχνη, η πνευματικότητα και η δημιουργικότητα είναι καθολικά ανθρώπινα χαρακτηριστικά, εγγεγραμμένα στο DΝΑ μας. Πρωτοεμφανίστηκαν στην Αφρική στην Εποχή του Λίθου. Είναι επομένως, βλακώδης εγωτισμός να τα τοποθετεί κανείς σε πιo πρόσφατες εποχές και μέρη, είτε μιλάμε για την Κίνα της εποχής του Κίτρινου Αυτοκράτορα, την Ελλάδα της εποχής του Πλάτωνα ή την Αραβία της εποχής του Μωάμεθ.
– Λες και οι άνθρωποι πριν από τον Αβραάμ και τον Μωυσή ζούσαν σε μια χριστιανική φυσική κατάσταση χωρίς ηθικές υποχρεώσεις κι όλη η σύγχρονη ηθική προέρχεται από τις Δέκα Εντολές. Πρόκειται για μια αβάσιμη και προσβλητική ιδέα που αγνοεί πολλές από τις πιο σημαντικές ηθικές παραδόσεις στον κόσμο.
– Κάθε βίαιη πράξη ξεκινάει με μια βίαιη επιθυμία στο μυαλό κάποιου, η οποία διαταράσσει τη γαλήνη και την ευτυχία του ίδιου προτού διαταράξει τη γαλήνη και την ευτυχία κάποιου άλλου. Έτσι, οι άνθρωποι σπάνια κλέβουν αν δεν έχουν αναπτύξει πρώτα έντονη απληστία και φθόνο στο νου τους. Οι άνθρωποι συνήθως δεν σκοτώvoυv αν δεν έχουν μέσα τους οργή και μίσος. Συναισθήματα όπως η απληστία, ο φθόνος, η οργή και τo μίσος είναι πολύ δυσάρεστα. Δεν μπορείς να είσαι χαρούμενος όταν βράζεις από θυμό ή φθόνο. Έτσι, πολύ πριν σκοτώσεις κάποιον, ο θυμός σου έχει ήδη καταστρέψει τη δική σου γαλήνη και ηρεμία.
– Αν χρησιμοποιήσουμε τον μινιμαλιστικό αρνητικό ορισμό-«οι κοσμικοί άνθρωποι δεν πιστεύουν στον Θεό»-,ο Στάλιν ήταν σίγουρα κοσμικός. Αν χρησιμοποιήσουμε έναν θετικό ορισμό –«οι κοσμικοί άνθρωποι απορρίπτουν τα μη επιστημονικά δόγματα και μένουν προσηλωμένοι στην αλήθεια, τη συμπόνια και την ελευθερία»-, τότε ο Mάρξ ήταν ένας κοσμικός διαφωτιστής, αλλά ο Στάλιν καθόλου. Ήταν ο προφήτης της άθεης αλλά εξαιρετικά δογματικής θρησκείας του σταλινισμού.
– Καθώς θα έχουμε να πάρουμε τις πιο σημαντικές αποφάσεις στην ιστορία της ζωής, εγώ προσωπικά θα εμπιστευόμουν περισσότερο εκείνους που παραδέχονται την άγνοιά τους από εκείνους που ισχυρίζονται ότι είναι αλάνθαστοί Αν θέλετε η θρησκεία, η ιδεολογία ή η κοσμοθεωρία σας να ηγηθεί στον κόσμο, η πρώτη ερώτηση που θα σας έκανα είναι: «Ποιο ήταν το μεγαλύτερο σφάλμα που διέπραξε η θρησκεία, η ιδεολογία ή η κοσμοθεωρία σας; Πού έκανε λάθος; Αν δεν μπορείτε να απαντήσετε κάτι σοβαρό, εγώ τουλάχιστον δεν θα σας εμπιστευόμουν.
– Το ότι βασιζόμαστε στην ομαδική σκέψη μας έκανε άρχοντες του κόσμου και η ψευδαίσθηση της γνώσης μάς επιτρέπει να ζούμε τη ζωή μας χωρίς να παγιδευόμαστε στην ατελέσφορη προσπάθεια να καταλάβουμε τα πάντα μόνοι μας. Από εξελικτική σκοπιά, η εμπιστοσύνη στη γνώση των άλλων έχει λειτουργήσει εξαιρετικά για τον χόμο σάπιενς.
– Οι μεμονωμένοι άνθρωποι γνωρίζουν τραγικά λίγα πράγματα για τον κόσμο, και όσο προχωρούσε η ιστορία, τόσο λιγότερα γνώριζαν.
– Οι άνθρωποι σπάνια αντιλαμβάνονται την άγνοιά τους, επειδή περιορίζονται σε έναν κλειστό κύκλο με ομοϊδεάτες φίλους και ειδήσεις που επιβεβαιώνουν τις απόψεις τους, έτσι που οι πεποιθήσεις διαρκώς ενισχύονται και δεν αμφισβητούνται σχεδόν ποτέ.
– Αν δεν μπορείς να σπαταλήσεις χρόνο, δεν θα βρεις ποτέ την αλήθεια.
by SearchingΤheMeaningOfLife
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου