του Γιώργου Λυκοκάπη –
Η πολυαίμακτη τρομοκρατική επίθεση του Ισλαμικού Κράτος στο Σινά επανέφερε στην επικαιρότητα τον βαθύ διχασμό που διαπερνά την Αίγυπτο. Σημείο-καμπή στην ιστορία της είναι ο πεντηκονταετίας «Πόλεμος των έξι ημερών». Το Ισραήλ κατάφερε τότε να συντρίψει τον στρατιωτικό συνασπισμό Αιγυπτίων, Σύρων και Ιορδανών. Οι απώλειες ήταν πολύ μεγάλες για την πλευρά των Αράβων και οι πολιτικές επιπτώσεις ακόμα μεγαλύτερες.
Η ήττα ήταν ντροπιαστική και συνέβαλε στην παρακμή των κοσμικών καθεστώτων του αραβικού εθνικισμού που είχαν κυριότερο εκφραστή τους τον Αιγύπτιο ηγέτη Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ. Ακολούθησε η άνοδος του φονταμενταλιστικού Ισλάμ, το οποίο ο Νάσερ είχε προσπαθήσει να καταστείλει. Η σύγκρουση του εθνικιστή Νάσερ με τους φονταμενταλιστές Αδελφούς Μουσουλμάνους, σημάδεψε τη νεότερη ιστορία της Αιγύπτου.
Σχεδόν κανείς στην Αίγυπτο δεν λυπήθηκε τον διεφθαρμένο Αιγύπτιο βασιλιά Φαρούκ όταν ανατράπηκε από τους «Ελεύθερους Αξιωματικούς» του συνταγματάρχη Νάσερ το 1952. Είχε προηγηθεί ο πρώτος αραβοϊσραηλινός πόλεμος του 1948. Ήταν ο «πόλεμος της ανεξαρτησίας» για το νεότευκτο κράτος του Ισραήλ, το οποίο και τότε είχε επικρατήσει στρατιωτικά έναντι των αραβικών μοναρχικών καθεστώτων.
Το νέο στρατιωτικό καθεστώς απαγόρευσε όλα τα πολιτικά κόμματα εκτός των Αδελφών Μουσουλμάνων, με τους οποίους πολλοί αξιωματικοί είχαν διασυνδέσεις. Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι, η πρώτη μαζική οργάνωση του ισλαμικού φονταμενταλισμού στον αραβικό κόσμο, επεδίωκαν την εφαρμογή της Σαρία (ο κορανικός Ιερός Νόμος), καταφεύγοντας συχνά σε τρομοκρατικές μεθόδους. Σύνθημα τους ήταν «Ο Αλλάχ είναι ο στόχος μας, ο Προφήτης το πρότυπο μας, το Κοράνι το Σύνταγμα μας, η Τζιχάντ το μονοπάτι μας«.
Μόλις διαπίστωσαν ότι ο Νάσερ εμπνέονταν από εθνικισμό και σοσιαλισμό, εκκοσμικευμένες θεωρίες τις οποίες πολεμούσαν, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι κήρυξαν τον πόλεμο στο νέο καθεστώς. Το 1954 αποπειράθηκαν ανεπιτυχώς να δολοφονήσουν το Νάσερ, γεγονός που προκάλεσε κύμα καταστολής εναντίον τους με φυλακίσεις, εκτελέσεις, βασανιστήρια και εξορίες. Ήταν η περίοδος της almihna (δοκιμασίας).
Η εποχή του αραβικού εθνικισμού
Η κρίση του Σουέζ το 1956 και η σύγκρουση του Νάσερ με τις στρατιωτικές δυνάμεις των Αγγλογάλλων και των Ισραηλινών εκτινάσσουν το κύρος του. Ο ηγέτης της Αιγύπτου γίνεται ο ήρωας των Αράβων, σύμβολο για τον Τρίτο Κόσμο, ο ηγέτης που αποτίναξε τα δεσμά της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας. Σε ογκώδεις διαδηλώσεις σε όλον τον αραβικό κόσμο ο λαός φωνάζει το όνομα του και κρατάει τα πορτραίτα του. Το όνειρο του Νάσερ, ο παναραβισμός, η ενότητα των Αράβων υπό εθνικιστικά σοσιαλιστικά καθεστώτα, μοιάζει να γίνεται πραγματικότητα, καθώς ακολουθούν καταιγιστικές εξελίξεις.
Η Αίγυπτος ενώνεται με την Συρία τον Φεβρουάριο του 1958, δημιουργώντας την Ενωμένη Αραβική Δημοκρατία. Λίγους μήνες μετά στρατιωτικό κίνημα ανατρέπει την φιλοδυτική μοναρχία του Ιράκ. Ο μεγάλος εχθρός του Νάσερ, ο αγγλόφιλος πρωθυπουργός Νούρι Σαΐντ, λιντσάρεται από το πλήθος που είχε ξεχυθεί στους δρόμους, πανηγυρίζοντας την πτώση του μοναρχικού καθεστώτος.
Ταυτοχρόνως, ο Νάσερ αναβαθμίζει το γεωπολιτικό κύρος της Αιγύπτου, αναλαμβάνοντας πρωταγωνιστικό ρόλο στο Κίνημα των Αδεσμεύτων. Φιλοδοξία του ήταν η Αίγυπτος να πρωταγωνιστήσει στις διεθνείς εξελίξεις. Το άστρο του «Ραΐς» μεσουρανεί και το διωκόμενο πολιτικό Ισλάμ μοιάζει με ξεπερασμένο αναχρονισμό, όργανο των αντιδραστικών μοναρχιών της Σαουδικής Αραβίας, της Ιορδανίας και των Εμιράτων.
Ο Πόλεμος των Έξι Ημερών
Η αραβική ενότητα δεν διαρκεί πολύ. Η Συρία τον Σεπτέμβριο του 1961 αποχωρεί από την Ενωμένη Αραβική Δημοκρατία, θεωρώντας ότι ο Νάσερ την αντιμετώπιζε σαν αποικία του, όχι σαν ισότιμο μέλος μιας αραβικής ένωσης. Ο Ιρακινός ηγέτης του αντιμοναρχικού πραξικοπήματος συνταγματάρχης Αμπντούλ Καρίμ Κασέμ αρνείται να ενταχθεί στην Ενωμένη Αραβική Δημοκρατία.
Ο Νάσερ δεν έκρυψε την οργή του. Θεωρεί τον Κασέμ όργανο των Ιρακινών κομμουνιστών. Αν και ο ίδιος είχε καλές σχέσεις με την ΕΣΣΔ ήταν σφοδρός αντικομμουνιστής. Θα ακολουθήσει μία σειρά συγκρούσεων στην χώρα που θα καταλήξουν στην ανατροπή και εκτέλεση του Κασέμ τον Φεβρουάριο του 1961.
Την ίδια εποχή η Αίγυπτος ζει το «δικό της Βιετνάμ» (έκφραση του ίδιου του Νάσερ) στον εμφύλιο της Υεμένης, καθώς είχε αποστείλει χιλιάδες στρατιώτες για την ενίσχυση των ντόπιων φιλονασερικών δυνάμεων. Σε όλα αυτά ήλθε να προστεθεί η ήττα-σοκ στον Πόλεμο των Έξι Ημερών. Η ήττα για τον μουσουλμανικό κόσμο δεν ήταν μόνο στρατιωτική. Ήταν πρωτίστως θρησκευτική. Το μικρό Ισραήλ, σαν νέος “Δαυίδ”, νίκησε τους πολυάριθμους αραβικούς στρατούς, τους νέους Φιλισταίους “Γολιάθ”.
Ο Σαγίντ Κούτμπ
Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι αισθάνονται δικαιωμένοι. Γι’ αυτούς ο Νάσερ είναι ο «Φαραώ», ένας μεγαλομανής δυνάστης που τιμωρήθηκε για την αλαζονεία του. Αντί για τον Ιερό Νόμο του Κορανίου, υιοθέτησε τις σοσιαλιστικές και τις εθνικιστικές θεωρίες των «απίστων». Οι σκηνές λατρείας του λαού για το πρόσωπο του ήταν ασέβεια, μία σύγχρονη ειδωλολατρεία. Όπως έλεγαν χαρακτηριστικά. «ο Αλλάχ τιμώρησε τους Άραβες, επειδή είχαν παρεκκλίνει από το σωστό μονοπάτι». Το σωστό μονοπάτι δεν ήταν ο παναραβισμός, αλλά η Ούμμα, η ιερή κοινότητα των μουσουλμάνων.
Η εκτέλεση από το καθεστώς Νάσερ το 1966 του πιο χαρισματικού διανοητή των Αδελφών Μουσουλμάνων, του Σαγίντ Κουτμπ, συνέβαλε στη δημοφιλία των ισλαμικών ιδεών. Ο Κουτμπ πίστευε ότι ο μουσουλμανικός κόσμος ήταν στην εποχή της jahiliyya, την εποχή της άγνοιας, όπως πριν την άφιξη του Προφήτη Μωάμεθ. Χαρακτηρίζονταν από διαφθορά, παρακμή, ειδωλολατρεία.
Κατά τον Κουτμπ δικαιοσύνη είναι μόνο η Σαρία. Επομένως, καθήκον του πιστού μουσουλμάνου είναι ο ένοπλος αγώνας για την καταστροφή των σύγχρονων ειδώλων της jahiliyya, δηλαδή του εθνικισμού, του κομμουνισμού, του σοσιαλισμού και του δυτικού πολιτισμού. Ενός πολιτισμού, που –όπως έλεγε χαρακτηριστικά– «εξαπατά την ανθρωπότητα με τη λάμψη, τον θόρυβο και τις αισθησιακές του απολαύσεις, με τις οποίες η ψυχή πνίγεται ενώ τα ένστικτα γίνονται επιθετικά».
Θανάσιμος εχθρός είναι επίσης οι μουσουλμάνοι ηγέτες που αποκλίνουν από την Σαρία. Είναι αποστάτες που τους αξίζει ο θάνατος. Τα γραπτά του Κουτμπ (ειδικά το έργο του “Οδοδείκτες” που είχε γράψει στην φυλακή) είχαν για τον μουσουλμανικό κόσμο την επίδραση που είχε στην Δύση το Κομμουνιστικό Μανιφέστο του Μαρξ.
Από την Αδελφότητα στον τζιχαντισμό
Ο Νάσερ πέθανε στις 28 Σεπτεμβρίου του 1970 σε ηλικία μόλις 52 ετών. Λέγεται ότι η υγεία του κλονίστηκε από τις σφαγές των Παλαιστινίων προσφύγων από τον ιορδανικό στρατό στα γεγονότα του «Μαύρου Σεπτέμβρη». Ο παναραβισμός πέρασε σταδιακά στην ιστορία. Το κενό που άφησε προσπάθησαν σταδιακά να το αναπληρώσουν οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι.
Χρειάσθηκε να μεσολαβήσουν οι εξεγέρσεις της “Αραβικής Άνοιξης” και η ανατροπή του καθεστώτος Μουμπάρακ για να μπορέσει η Μουσουλμανική Αδελφότητα να φθάσει στην εξουσία, μέσα από ελεύθερες εκλογές. Δεν την διατήρησε, όμως, για πολύ. Ο εκλεγμένος πρόεδρος της Αιγύπτου Μόρσι ανετράπη από στρατιωτικό πραξικόπημα με επικεφαλής τον σημερινό πρόεδρο Σίσι.
Το νέο καθεστώς εξαπέλυσε ένα κύμα αιματηρής καταστολής, το οποίο εξουθένωσε τους Αδελφούς Μουσουλμάνους. Αυτό είχε ως κατ’ αντιδιαστολή αποτέλεσμα να ενισχυθούν οι οργανώσεις των τζιχαντιστών. Σκοτώνουν συστηματικά τους ντόπιους Κόπτες Χριστιανούς (τελευταίος κρίκος στην αλυσίδα ήταν η πολύνεκρη επίθεση σε λεωφορείο). Με την τωρινή ακόμα πιο αιματηρή επίθεση σε τζαμί στο Σινά απέδειξαν ότι δεν έχουν ενδοιασμό να σκοτώνουν μαζικά και σουνίτες βεδουίνους, απλά και μόνο επειδή δεν συντάσσονται μαζί τους.
Όλα δείχνουν ότι το αιματηρό αυτό σήριαλ θα έχει πολλά ακόμα επεισόδια…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου