Ο Ερντογάν μοιάζει με ένα φοβισμένο θηρίο μεσαίων διαστάσεων. Αν προσέξει κανείς το βλέμμα και τις κινήσεις του δεν δείχνουν, μόνο, έναν κουρασμένο άνθρωπο. Δείχνουν και έναν άνθρωπο που φοβάται την αβεβαιότητα της κάθε στιγμής. Έχει φυλακίσει και έχει διώξει από τη χώρα τους χιλιάδες Τούρκων πολιτών και αυτό δεν πρόκειται να τον αφήσει σε ησυχία.
Η ζωή του γίνεται πιο δραματική και από την αναμενόμενη εξέλιξη της δίκης που τον αφορά στις ΗΠΑ.
Τίποτε δεν αποκλείει την απαγγελία κατηγορίας εναντίον του, οπότε, τα πράγματα σε προσωπικό επίπεδο θα γίνουν πολύ σοβαρά. Ο Ερντογάν έχει κάνει ένα λάθος που μπορεί να αποδειχθεί στρατηγικό. Έχει επενδύσει το μέλλον του στη Ρωσία. Οι σχέσεις της Τουρκίας με τη Ρωσία δεν ήσαν ποτέ στρατηγικά φιλικές. Πάντοτε βρίσκονταν σε αντιπαλότητα διότι τα συμφέροντά τους είναι διαφορετικά.
Αυτό θα φανεί κάποια στιγμή, κυρίως, όταν ο κ. Πούτιν θα έρθει σε μια συνεννόηση με τη Δύση. Για πολλούς λόγους η ώρα αυτή δεν θα αργήσει. Η επιλογή του Ερντογάν ως συμμάχου από τη Ρωσία ήταν αναγκαστική. Το ίδιο αναγκαστική ήταν και η επιλογή της Ρωσίας ως συμμάχου από την Τουρκία. Αλλά με τους εξαναγκασμούς δεν συνάπτονται στρατηγικές συμφωνίες.
Ο Ερντογάν και η Τουρκία εκμεταλλεύτηκαν πράγματι μια διεθνή συγκυρία και κατέστησαν τη χώρα περιφερειακό γεωπολιτικό παίκτη στη Μέση Ανατολή. Το επιδιώκουν και στα Βαλκάνια αλλά δεν θα το πετύχουν. Δεν θα το πετύχουν, κυρίως, διότι δεν το θέλουν οι ΗΠΑ αλλά και διότι αν η Τουρκία γίνει περιφερειακός παίκτης σε δύο γεωπολιτικά υποσυστήματα τότε ξεφεύγει από τον επιδιωκόμενο έλεγχό της από τις υπερδυνάμεις.
Και η Τουρκία ούτε είναι, ούτε μπορεί να γίνει υπερδύναμη. Στη Μέση Ανατολή το παιχνίδι έχει διαμορφωθεί ως προς τις ισορροπίες του. Οι δυνάμεις που διαδραματίζουν ρόλο είναι οι ΗΠΑ, βεβαίως, αλλά και η Ρωσία, το Ιράν, η Τουρκία, το Ισραήλ, η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία. Σ' αυτό το παιχνίδι η Κύπρος έσυρε και την Ελλάδα, αναγκάζοντάς την να συνάψει τριμερείς συμμαχίες που την καθιστούν αδύναμο μεν, παίκτη δε.
Σ' αυτό το περιβάλλον, που βρίσκεται σε δυναμική εξέλιξη, πρέπει να δούμε τις σχέσεις της Τουρκίας με την Ατλαντική Συμμαχία και τις ΗΠΑ.
Και οι σχέσεις αυτές δεν προμηνύονται καλές. Ενώ εξακολουθεί να είναι μέλος του ΝΑΤΟ, η Τουρκία έχει απομακρυνθεί από τη συμμαχία σε μεγάλο βαθμό. Η Τουρκία δεν βρίσκεται στο δυτικό στρατόπεδο υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, πράγμα που σημαίνει ότι είναι σύμμαχος της Ρωσίας και άμεσα ή έμμεσα θα αντιταχθεί σε κάθε ελιγμό του ΝΑΤΟ κατά της νέας συμμάχου της. Με απλά λόγια, οι στενές σχέσεις της Τουρκίας με τη Ρωσία σημαίνουν ότι ένα πλήρες μέλος του ΝΑΤΟ συνεργάζεται στενά με μια χώρα που συμβαίνει να είναι ο λόγος για την ίδια την ύπαρξη του ΝΑΤΟ στην μεταψυχροπολεμική εποχή.
Καθώς περιμένουμε σήμερα, Δευτέρα, τον κ. Τραμπ να εξαγγείλει το Δόγμα Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ, ας θυμηθούμε ότι πριν από μια εβδομάδα ακριβώς ο McMaster, σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Αμερικανού προέδρου, περιέγραψε την Τουρκία, μαζί με το Κατάρ, ως δύο χώρες υπεύθυνες για τη διάδοση της εξτρεμιστικής και ριζοσπαστικής ισλαμικής ιδεολογίας. Πρόσθεσε, δε, ότι ο βασικός λόγος για τα αυξανόμενα προβλήματα της Τουρκίας με τη Δύση ήταν, κατά κύριο λόγο, η άνοδος του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (στο οποίο ανήκει ο πρόεδρος Ερντογάν) στην Τουρκία και πιθανώς η σύνδεσή του με τον εξτρεμισμό.
Ο McMaster περιέγραψε τη Ρωσία και την Κίνα, μόλις λίγες μέρες πριν από τη δήλωση της Δευτέρας, ως δυο «ρεβιζιονιστικές δυνάμεις» που παρεισδύουν στους συμμάχους των ΗΠΑ (διάβαζε Τουρκία) και υπονομεύουν την, υπο αμερικανική κυριαρχία, διεθνή τάξη. Είναι κάτι περισσότερο από σύμπτωση ότι η λεκτική επίθεση του McMaster στην Τουρκία ήρθε μέσα σε λίγες ώρες από τη συνάντηση του Πούτιν με τον Ερντογάν. Αυτή η συνάντηση όχι μόνο υπογράμμισε σε μεγάλο βαθμό την ταχέως αυξανόμενη συμμαχία μεταξύ των δύο κρατών, αλλά και έδειξε την πιθανή ενίσχυση που οι δύο ηγέτες θέλουν να προσδώσουν στη σχέση τους.
«Βλέπουμε σημαντικές προοπτικές επέκτασης της συνεργασίας στον στρατιωτικό-τεχνικό τομέα. Ολοκληρώσαμε τη συμφωνία πίστωσης κατά τη σημερινή εργασία και ελπίζω ότι θα υπογραφεί το συντομότερο δυνατόν», δήλωσε ο Πούτιν μετά τις συνομιλίες. Ο Ερντογάν πρόσθεσε ότι «οι σχετικές υπηρεσίες των δύο χωρών αναμένεται να ολοκληρώσουν αυτό που πρέπει να γίνει αυτή την εβδομάδα» όσον αφορά την αγορά από την Τουρκία του ρωσικού συστήματος πυραύλων S-400. Η αγορά του ρωσικού αμυντικού συστήματος δεν είναι κάτι μικρό στο πλαίσιο της στρατηγικής κουλτούρας του ΝΑΤΟ. Θεωρείται ότι η Ρωσία βάζει πόδι στο ΝΑΤΟ σε αντιστάθμισμα της συμμαχικής προώθησης προς τη Ρωσία, μέσω της Ουκρανίας.
Η δήλωση του Ερντογάν ήρθε λίγες μέρες μετά την κριτική που άσκησε στο ΝΑΤΟ για παρέμβαση στις αμυντικές συμφωνίες της Τουρκίας.
Η συμφωνία είναι, επίσης, μια αντίδραση στην απόσυρση, εκ μέρους των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, των αντιαεροπορικών συστημάτων Patriot από την Τουρκία. Χάρη στη δυνατότητα της Ρωσίας να αξιοποιήσει την επιρροή της στους Κούρδους, η Τουρκία δεν αντιτίθεται, πλέον, ούτε καν, σε μια κουρδική συμμετοχή στο Ρωσικό Εθνικό Διάλογο της Συρίας. Αυτό, όχι μόνο απομόνωσε άσχημα τις ΗΠΑ στην περιοχή –για άλλη μια φορά– αλλά επίσης αφήνει χωρίς αποτελεσματική δυναμική τους συμμάχους τους να επηρεάσουν το τέλος του παιχνιδιού στη Συρία.
Η Ρωσία και η Τουρκία βρίσκονται ήδη στη μέση μιας διαπραγμάτευσης για τον τρόπο με τον οποίο θα εκκαθαρίσουν το Αφρίν από την κουρδική πολιτοφυλακή, το YPG. Εάν συμβεί αυτό, θα είναι μια σημαντική μεταστροφή όχι μόνο στις διμερείς σχέσεις Ρωσίας-Τουρκίας, αλλά και σε ό,τι αφορά το χτύπημα στην καρδιά των αμερικανικών συμφερόντων στην περιοχή. Μια πιθανή ρωσοτουρκική επιχείρηση στο Αφρίν δεν θα αποτελέσει, μόνο, ένα νέο σημείο ανάφλεξης αλλά μπορεί να αποδειχθεί και το τελευταίο καρφί στο φέρετρο της Τουρκίας ως πλήρους μέλους του ΝΑΤΟ.
Τέτοια περίπτωση δεν έχει συμβεί μέχρι σήμερα και προϋποθέτει ομοφωνία μεταξύ των συμμαχικών χωρών. Αλλά, αν συμβεί, θα αλλάξουν ριζικά οι ισορροπίες στην περιοχή. Η Ελλάδα είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει τις αλλαγές αυτές;
Παντελής Σαββίδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου