Η ιδιαιτερότητα του Παλαιστινιακού

του Δημήτρη Μακροδημόπουλου.

Ποια είναι η ιδιαιτερότητα του Παλαιστινιακού προβλήματος που αναπαράγει τα αδιέξοδα του; Το παλαιστινιακό είναι κατ’ εξοχήν πρόβλημα πολιτισμικό το οποίο αξιοποιείται πολιτικά για σκοπιμότητες στην ευρύτερη περιοχή της Εγγύς και της Μ. Ανατολής, γιαυτό διαιωνίζεται ανασύροντας από το παρελθόν πτυχές του, όπως τώρα η απόφαση του Τραμπ για την αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ. Γιατί είναι  κατ’ εξοχήν πρόβλημα πολιτισμικό; Διότι η δημιουργία του Ισραήλ εν μέσω των αραβικών λαών αποτελεί ακραία πολιτισμική αντίφαση.  Από τη μια πλευρά είναι οι Άραβες, ένα ομοιογενές σύνολο. Απέναντι σ’ αυτήν την πολιτισμική ομοιογένεια επιβλήθηκε η δημιουργία του Ισραήλ, μιας κραυγαλέας διαφορετικότητας εντελώς αποσυνδεδεμένης από το περιβάλλον της. Διότι οι Εβραίοι της διασποράς απόντες επί δύο χιλιετηρίδες από την Παλαιστίνη διαμόρφωσαν στην Ευρώπη, στη Ρωσία και αλλού διαφορετική πολιτιστική ταυτότητα και η μαζική εγκατάστασή τους στην Παλαιστίνη απετέλεσε βίαιη παρέμβαση στην περιοχή. Με άλλα λόγια “φυτεύτηκε” ένα κράτος δυτικό, το Ισραήλ, στην Ανατολή. Ποιές σκοπιμότητες εξυπηρετούσε η επανεγκατάσταση των Εβραίων στην Παλαιστίνη; Ήταν ορατή τότε η διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και το μοίρασμα της περιοχής, είχαν  εντοπισθεί τα πλούσια ενεργειακά κοιτάσματα, ήταν αναγκαίος ο έλεγχος της διώρυγας του Σουέζ για να διασφαλισθεί ο δρόμος προς τις Ινδίες και η σοβιετική Επανάσταση απειλούσε να πυροδοτήσει τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα των αραβικών λαών. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ένας εκ των πατριαρχών του σιωνισμού Τεόντορ Χερτσλ στην προσπάθειά του να αποσπάσει τη συναίνεση των αποικιοκρατών στην δημιουργία εβραϊκού κράτους στην Παλαιστίνη έγραφε το 1895 ότι «για την Ευρώπη θα είμαστε εκεί κάτω μια αφετηρία ενάντια στην Ασία» ενώ ο έτερος Χάιμ Βάιζμαν προκειμένου να δελεάσει την Μ. Βρετανία διαβεβαίωνε το 1914  ότι οι Εβραίοι που θα εγκατασταθούν στην Παλαιστίνη «θα είναι οι φύλακες της διώρυγας του Σουέζ». Επομένως το κράτος του Ισραήλ δεν δημιουργήθηκε στην Παλαιστίνη επειδή οι Εβραίοι άκουσαν τη φωνή των προγόνων τους αλλά διότι συγκεκριμένα συμφέροντα συνηγόρησαν σε αυτή την επιλογή. Εξ άλλου, όταν οι Καθολικοί βασιλείς της Ισπανίας Φερδινάνδος και Ισαβέλλα εκδίωξαν τους Εβραίους το 1492, αυτοί κατέφυγαν κυρίως σε Θεσσαλονίκη, Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη και όχι στην Παλαιστίνη που ανήκε και αυτή στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και ήταν δυνατή η μετεγκατάστασή τους εκεί.



Η απόφαση Τραμπ για την Ιερουσαλήμ έρχεται να αναπαραγάγει αυτή την πολιτισμική αντίθεση. Προφανώς ευελπιστεί ότι η ένταση των γεγονότων, που ήδη εκδηλώνονται, θα παρασύρουν τις Χεζμπολάχ – Χαμάς σε ενέργειες που θα δημιουργήσουν τα προσχήματα ώστε η Ουάσινγκτον να ενοχοποιήσει την Τεχεράνη ως υποκινητή. Ήδη, η συμφωνία πώλησης όπλων των ΗΠΑ στη Σαουδική Αραβία  ύψους 110 δις δολαρίων, για την οποία ο ΥΠΕΞ Ρεξ Τίλερσον δήλωσε ότι στόχο έχει να αντιμετωπίσει «την κακή ιρανική επιρροή» στο Ιράκ, τη Συρία και στο Λίβανο, στοχεύει το Ιράν, όπως και η απομόνωση του Κατάρ διότι στήριζε τη Χαμάς και είχε αναπτύξει σχέσεις με την Τεχεράνη και η αλλαγή του διαδόχου της Σαουδικής Αραβίας.

Τι προηγήθηκε της απόφασης του Τραμπ; Η συνάντηση του Παλαιστίνιου προέδρου Μαχμούντ Αμπάς με τον Σαουδάραβα διάδοχο στο Ριάντ, όπου, σύμφωνα με τους New York Times, ο Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν  του παρουσίασε σχέδιο επίλυσης του παλαιστινιακού περισσότερο φιλοισραηλινό από ο,τιδήποτε έχει προτείνει μέχρι σήμερα η Ουάσινγκτον: Δηλαδή, να αποκτήσουν οι Παλαιστίνιοι κράτος αλλά μόνο σε τμήματα της Δυτικής Όχθης χωρίς εδαφική συνέχεια και με περιορισμένη κυριαρχία. Οι περισσότεροι εποικισμοί της Δυτικής Όχθης που θεωρούνται παράνομοι από το μεγαλύτερο μέρος της διεθνούς κοινότητας να παραμείνουν στο Ισραήλ. Η πρόταση απέκλειε την Ανατολική Ιερουσαλήμ ως μελλοντική πρωτεύουσα των Παλαιστινίων, οι οποίοι θα πρέπει να παραιτηθούν και από το δικαίωμα επιστροφής των προσφύγων. Αυτό το σχέδιο άφηνε ως μοναδική δυνατότητα αντίδρασης των Παλαιστινίων την εξέγερση με κάθε τρόπο, η οποία εξυπηρετούσε τα σχέδια του Ισραήλ και για έναν άλλο λόγο: Την πρόσφατη συμφωνία συμφιλίωσης της Χαμάς με την Φατάχ, σύμφωνα με την οποία η Χαμάς παραχωρεί την εξουσία της Γάζας στην Φατάχ. Είναι η τρίτη προσπάθεια συμφιλίωσης των δύο παλαιστινιακών οργανώσεων μετά το 2007 ενώ οι δύο προηγούμενες δυναμιτίστηκαν από το Ισραήλ για να καταλήξουν και σε λουτρό αίματος στη Γάζα ύστερα από βομβαρδισμούς στόχων, ανάμεσά τους σχολεία και νοσοκομεία. Για ποιους λόγους το Ισραήλ αντιτίθεται στην ενοποίηση των Παλαιστινίων; Σύμφωνα με τον Νόαμ Τσόμσκυ, «ένας λόγος είναι ότι η διαμάχη Χανάς – Φατάχ αποτελούσε χρήσιμη δικαιολογία για την άρνηση εμπλοκής σε σοβαρές διαπραγματεύσεις. Πώς γίνεται να διαπραγματευτεί κάποιος με μια διαιρεμένη οντότητα;  Ακόμα πιο σημαντικό είναι ότι, για πάνω από είκοσι χρόνια, το Ισραήλ έχει αφοσιωθεί στον διαχωρισμό της Γάζας από τη Δυτική Όχθη, παραβιάζοντας τις Συμφωνίες του Όσλο που αναφέρουν ότι η Γάζα και η Δυτική Όχθη αποτελούν μια ενιαία εδαφική ενότητα… Διαχωρισμένοι από τη Γάζα οι όποιοι θύλακες της Δυτικής Όχθης απομένουν στους Παλαιστινίους δεν έχουν πρόσβαση στον έξω κόσμο».  Όμως γιατί η Σαουδική Αραβία και άλλα μεσαιωνικά αραβικά καθεστώτα υπονομεύουν την παλαιστινιακή υπόθεση και συμπορεύονται με τις ΗΠΑ; Είναι  χαρακτηριστικό  ότι  ο  Αμπού  Τζιχάντ, συνιδρυτής της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης μαζί με τον Αραφάτ, πριν  τη  δολοφονία  του  είχε  διατυπώσει  την  άποψη  σύμφωνα  με  την  οποία  οι  Άραβες  ηγέτες  δεν  επιθυμούν  την  ίδρυση  Παλαιστινιακού  κράτους  διότι  θα  είναι  κράτος  δημοκρατικό  με  πληθυσμό  που  γαλουχήθηκε  μέσα  στον  ένοπλο  αγώνα  και  επομένως  θ’ αποτελεί  ζωντανή  αμφισβήτηση  των  καθεστώτων  των  αραβικών  κρατών.

Μακροδημόπουλος Δημήτρης