H λογοτεχνία της α-νοησίας (literary nonsense ή nonsense literature) είναι ένα είδος λογοτεχνίας στο οποίο αναμειγνύονται στοιχεία που έχουν νόημα με κάποια που δεν έχουν νόημα, με αποτέλεσμα την ανατροπή των γλωσσικών συμβάσεων ή του λογικού συλλογισμού . Η αίσθηση της ανοησίας προκαλείται συχνά από την υπερκέραση του νοήματος, παρά από την έλλειψή του. Το χιούμορ προέρχεται από την παράλογη φύση του, και όχι από την εξυπνάδα ή το «αστείο» που αποτυπώνεται στον τελευταίο στίχο.
Ουσιαστικά, πατέρες του είδους, είναι ο Edward Lear με τα καταπληκτικά του "παιδικά" λίμερικ(αστεία ποιήματα από πέντε στίχους όπου ομοιοκαταληκτούν οι 1-2-5 και 3-4) και το Βιβλίο της Α-νοησίας του και ο σπουδαίος Lewis Carroll, γνωστός για την "Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων" και το "Μέσα από τον Καθρέφτη".
Το είδος αυτό επηρέασε μεγάλη μερίδα ποιητών, συγγραφέων και στιχουργών, το κίνημα της ψυχεδέλειας και πολλούς Άγγλους κωμικούς με ονόματα όπως των Edward Gorey, John Lennon, Bob Dylan, Sy Barret(Pink Floyd), Weird Al Yankovic, Monty Python κλπ, ενώ τράβηξε και το ενδιαφέρον των υπερρεαλιστών.
Φυσικά στην Ελλάδα το είδος αυτό θεωρείται στη καλύτερη περίπτωση παιδικό και στη χειρότερη ως μια ακατανόητη σαχλαμάρα. Σε μια κοινωνία που η σοβαροφάνεια, η έλλειψη φαντασίας, η στρατευμένη τέχνη και το κακό χιούμορ(πλάκα εις βάρος κάποιοιυ ή κάποιων άλλου/ων) κυριαρχούν, δε θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά.
Εντύπωση θα μπορούσε να προξενήσει η άποψη του Γ. Σεφέρη, του πρώτου μεταφραστή του Lear στα ελληνικά αλλά και συγγραφέα κάποιον λίμερικ, πως η ελληνική ποιητική παράδοση δε θα δεχόταν ένα είδος ανάλογο με την αγγλική λογοτεχνία α-νοησίας. Εδώ έχουμε την παραδοχή ουσιαστικά της πλήρους απουσίας πνεύματος φαντασίας στην ελληνική λογοτεχνία, όχι από κάποιον απόφοιτο λογιστικής που τα μετράει όλα με ισολογισμού, απολογισμούς, έσοδα και έξοδα, αλλά από ένας τεράστιο, ίσως τον σπουδαιότερο, Έλληνα λογοτέχνη.
Πολλές φορές, γράφοντας τέτοια ποιήματα ή κείμενα α-νοησίας(όχι ότι αυτά που γράφω διεκδικούν τίποτα δάφνες υψηλού ποιοτικού επιπέδου), έρχομαι αντιμέτωπος με ανθρώπους που ούτε μπορούν ούτε και θέλουν καν να προσπαθήσουν να καταλάβουν περί τίνος πρόκειται. Αυτό που μας αποκαλύπτει η θέση της λογοτεχνίας της α-νοησίας στην Ελλάδα είναι ότι αν μη τι άλλο, το μόνο πράγμα που λειτούργησε σε αυτή τη χώρα από το '50 και μετά, ίσως και από πιο πριν, ήταν η προσπάθεια λήρους κατάπνιξης κάθε ίχνους φαντασίας και αφηρημένης υπέρβασης των θεσμοθετημένων ορίων. Κάτι που εκτός από τη λογοτεχνία, επηρέασε και ολόκληρη την κοινωνία μας.
*Με πληροφορίες από το διαδίκτυο και την εισαγωγή του Νίκου Σταμπάκη στα "Γραπτά της Α-νοησίας" του Edward Lear
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου