Ο μυστικός και ο αποκρυφιστής(μια προσωπική εκτίμηση)

 

Το παρακάτω κείμενο έχει προφανώς πολλές ελλείψεις και παραλείψεις. Άλλωστε θα χρειαζόταν βιβλίο ολόκληρο για το θέμα. Επίσης πρόκειται για κείμενο προσωπικών απόψεων και δεν έχει σκοπό να πείσει κανέναν και για τίποτα. 

Ο μυστικός (κι εδώ θα βάλω μαζί και τους μυστικούς θεολόγους της Εκκλησίας μας αλλά και τους μυστικούς των άλλων θρησκειών) που από την επικράτηση του Διαφωτισμού και μετά αποκαλείται μειωτικά μυστικιστής απέχει πολύ από τον αποκρυφιστή με τον οποίο ταυτίστηκε κάποια στιγμή -δεν ξέρω πότε και δεν ξέρω γιατί, μάλλον για περεταίρω μείωση της αξίας των λόγων του. Ο μυστικός είναι αυτός ο οποίος ποθεί την ένωση, την βιωματική εμπειρία, την άμεση σχέση με το θείο. Κινείται εντός των ορίων της αντίστοιχης θρησκείας, αν και πολλές φορές προκαλεί τη καχυποψία αν όχι και τη δυσμένειά της αλλά εξίσου πολλές φορές έχει τον σεβασμό της. Αυτό οφείλεται στο ότι ο μυστικός χωρίς να παραβαίνει τα δόγματα της θρησκείας του, τα υπερβαίνει.  Πάντως ο μυστικός είναι πάντα βαθιά θρησκευόμενος ενώ και ο κάθε πραγματικά θρησκευόμενος έχει μια, έστω άγνωστή του, ροπή στη μυστικότητα. Τα μέσα που συνήθως χρησιμοποιεί ο μυστικός είναι η αυτοσυγκέντρωση, η απάθεια, η προσευχή, η θεωρία και η έκσταση. Ο μυστικός δε κρύβει τη γνώση. Ονομάζεται έτσι γιατί αυτό που γνωρίζει δε διδάσκεται. Βλέπει αυτό που είναι σε κοινή θέα αλλά οι περισσότεροι αποτυγχάνουν να το δουν είτε από αδιαφορία είτε από άλλες αιτίες. Συνήθως οι μυστικοί, ιδιαίτερα αυτώ που αποκαλούμε θρησκείες του Αβραάμ, δηλ. του Χριστιανισμού, του Ισλαμισμού και του Εβραϊσμού, δεν καλλιεργούν ένα κλίμα απομόνωσης. Ίσα ίσα έχουν υψηλή την αίσθηση του κοινωνικού καθήκοντος και της κοινωνικής ευαισθησίας καθώς θεωρούν ότι η αγάπη είναι αυτή που οδηγεί στη τελειότητα και την αδελφοσύνη των ανθρώπων ως τέκνα του Θεού. Πολλές φορές κοινωνικές μεταρρυθμίσεις ή και επαναστάσεις ακόμα ξεκίνησαν από τη διδαχή των μυστικών των εκάστοτε θρησκειών. Ακόμα, ενώ οι μυστικοί της κάθε θρησκείας φαίνεται να έχουν πάρα πολλά κοινά μεταξύ τους(προσωπική μου άποψη είναι πως σοβαρός διαχριστιανικός ή και διαθρησκειακός διάλογος μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο ανάμεσα σε ανθρώπους που έχουν εντρυφήσει στο μυστικό βίωμα|) εντούτοις έχουν και πολλές και μεγάλες διαφορές. Τέλος, ο μυστικός δρόμος θέλει προσοχή γιατί πολύ συχνά μέσω οραμάτων, φαντασιώσεων και υιοθέτησης κάποιων μαγικών πρακτικών εκφυλίζεται σε αποκρυφισμό. 

Ο αποκρυφιστής είναι αυτός που ασχολείται με την καθυπόταξη και τον έλεγχο διαφόρων δυνάμεων της φύσης μέσω τελετών και πρακτικών. Κρατά τη γνώση αυτών των πρακτικών κρυμμένη και την αποκαλύπτει σε μικρό αριθμό ατόμων. Αν ο μυστικός προσπαθεί να βρει και να λειάνει τον δρόμο προς την ένωση με το θείο, ο αποκρυφιστής κοιτά να τον παρακάμψει. Ο αποκρυφιστής κινείται εκτός των ορίων κάποιας θρησκείας και γι' αυτό υιοθετεί μαγικές πρακτικές. Δε θέλει τόσο την ένωση με το θείο όσο τον έλεγχο και  την εκμετάλλευση κάποιων εκ των αοράτων δυνάμεων. Εμπλέκεται στις κοινωνικές εξελίξεις σπάνια ως ποτέ αφού αυτά τον αφήνουν αδιάφορο. Πού συχνά αυτοί οι άνθρωποι κυνηγούν το προσωπικό όφελος μέσω όλων αυτών των πρακτικών τους(δε μιλάω μόνο για το οικονομικό) αν και αρκετοί υποστηρίζουν πως επιζητούν την καθυπόταξη των δυνάμεων που αναφέρθηκαν παραπάνω για την επίτευξη της εξύψωσης και των υπόλοιπων ανθρώπων. Σε γενικές γραμμές, ο αποκρυφιστής χρησιμοποιεί μια σειρά απομειναριών αρχαίων πρακτικών, εκστατικών τεχνικών και φαντασιώσεων, τα οποία, κατά τη γνώμη μου, καμία αξία δεν έχουν αν δεν είναι και επιζήμια. 

Για περισσότερα για το θέμα του μυστικισμού και της μυστικής θεολογίας, προτείνω το βιβλίο του Αναστάσιου Γιαννουλάτου, Αρχιεπισκόπου Αλβανίας, Ίχνη από την Αναζήτηση του Υπερβατικού. Εξαιρετικό και όχι γραμμένο με διάθεση να δείξει τους καλούς "δικούς μας" και τους κακούς "άλλους".