Ένα ακόμη σημάδι ότι όλα επιτρέπονται

https://ardin-rixi.gr/archives/246702

 του  Hugues Maillot

Ενώ όλες οι υποψίες συγκεντρώνονται επάνω της, η Μόσχα τις χαρακτηρίζει «ηλιθιότητα και παραλογισμό» και ζητά τη σύγκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Το περιστατικό ήταν ξαφνικό, απροσδόκητο και εγείρει περισσότερα ερωτήματα από όσα απαντά. Τη Δευτέρα 26 Σεπτεμβρίου, δύο εκρήξεις προκάλεσαν σοβαρές ζημιές στους αγωγούς Nord Stream 1 και 2, προκαλώντας μία διαρροή στα σουηδικά χωρικά ύδατα και δύο διαρροές στα χωρικά ύδατα της Δανίας. Μια τέταρτη διαρροή εντοπίστηκε την Πέμπτη στη Βαλτική Θάλασσα από την πλευρά της Δανίας. Η δολιοφθορά θεωρήθηκε αμέσως ως η πιθανότερη αιτία  και ταυτόχρονα τέθηκε το ερώτημα  ποιος ήταν υπεύθυνος για τη διαρροή, το οποίο προς το παρόν  μένει αναπάντητο. Οι υποψίες επικεντρώθηκαν αμέσως στη Ρωσία, η οποία είναι μία από τις λίγες χώρες, μαζί με τις Ηνωμένες Πολιτείες, που μπορούν να πραγματοποιήσουν μια τέτοια επιχείρηση

Η Μόσχα απέρριψε αυτές τις κατηγορίες, υποστηρίζοντας ότι “υφίσταται σοβαρή οικονομική ζημία ως αποτέλεσμα αυτών των ενεργειών”. Η Ρωσία ζητά επειγόντως τη σύγκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για την Παρασκευή 30 Σεπτεμβρίου. Την Πέμπτη, το Κρεμλίνο κατήγγειλε μια “τρομοκρατική ενέργεια” στην οποία εμπλέκεται ένα ξένο “κράτος”, δείχνοντας με το δάχτυλο τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες μίλησαν για μια νέα επιχείρηση “παραπληροφόρησης”.

Και ενώ ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε ότι είναι “ανόητο και παράλογο” να υποπτεύεται κανείς τη Ρωσία, η χώρα θα είχε αρκετούς λόγους να θέλει να σαμποτάρει τις δικές της στρατηγικές υποδομές. Ωστόσο, τα “κίνητρα” που αναφέρονται εδώ δεν αποτελούν σε καμία περίπτωση “αποδείξεις” που υποδεικνύουν το Κρεμλίνο, αλλά απλώς υποθέσεις που καθιστούν αξιόπιστη ή όχι μια επιχείρηση αυτοσαμποτάζ.

Μια νέα φάση στην κλιμάκωση της αντιπαράθεσης;

Στα πλαίσια της ουκρανικής αντεπίθεσης και της προσάρτησης αυτονομιστικών εδαφών που δεν αναγνωρίζονται από τις δυτικές χώρες, αυτό το σαμποτάζ θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελεί μέρος ενός νέου σταδίου στην κλιμάκωσης στην οποία έχει επιδοθεί ο Βλαντιμίρ Πούτιν από την αρχή του πολέμου. «Υπάρχουν και άλλοι τρόποι να δείξουμε ότι η Ρωσία έχει μπει σε μια λογική κλιμάκωσης πριν από τη χρήση πυρηνικών όπλων, και το σαμποτάζ των αγωγών φυσικού αερίου θα μπορούσε να είναι ένας από αυτούς», λέει ο Ιγκόρ Ντελανοέ, διευθυντής του Γαλλορωσικού Παρατηρητηρίου στη Μόσχα. Αλλά για να ενταχθεί σε μια τέτοια λογική, «αυτή η πράξη θα πρέπει να διεκδικηθεί, διαφορετικά τα κέρδη θα εκμηδενιστούν». Και η Ρωσία φαίνεται να κάνει τα πάντα για να απαλλαγεί από κάθε υποψία.

Εάν δεχτούμε μια τέτοια λογική κλιμάκωσης, το σαμποτάζ των Nord Stream 1 και 2 θα μπορούσε να αποτελεί προειδοποίηση για τους συμμάχους της Ουκρανίας: Η Ρωσία είναι ικανή να επιτεθεί και σε άλλους αγωγούς, ακόμη και σε υποθαλάσσια καλώδια, τα οποία μεταφέρουν το μεγαλύτερο μέρος των τηλεπικοινωνιών του κόσμου. «Οι Ρώσοι γνωρίζουν τις τοποθεσίες. Περιτριγυρίζουν αυτές τις περιοχές εδώ και αρκετά χρόνια και έχουν τη δυνατότητα να το κάνουν. Όταν είσαι έτοιμος να καταστρέψεις τους δικούς σου αγωγούς φυσικού αερίου, τίποτα δεν εμποδίζει να φανταστείς ότι μπορείς να επιτεθείς και σε άλλες υποδομές», λέει ο Ιγκόρ Ντελανοέ. Αλλά η Ρωσία δεν χρειάζεται να “αποδείξει” τι είναι ικανή να κάνει, λέει ο ειδικός.

Μια άλλη απίθανη υπόθεση είναι πως η Ρωσία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει αυτό το πρόσχημα για να αυξήσει την παρουσία της στη Βαλτική. Αλλά και εδώ, «δεν το χρειάζονται αυτό και μπορούν να στείλουν πλοία με πυραύλους Kalibr μέσα στη λογική της κλιμάκωσης στην οποία βρισκόμαστε», δήλωσε ο Ιγκόρ Ντελανοέ.

Διακοπή της ροής αερίου χωρίς αθέτηση των συμβολαίων

Από την άλλη πλευρά, άλλες υποθέσεις θα πρέπει να ληφθούν πολύ πιο σοβαρά υπόψη. Από τις αρχές Σεπτεμβρίου, οι δεξαμενές φυσικού αερίου της Ρωσίας έχουν φθάσει στο όριο της  αποθηκευτικής τους ικανότητας, καθώς η χώρα εξάγει πολύ λιγότερο. Η διακοπή της παραγωγής είναι υπερβολικά δαπανηρή και η καύση θα ήταν επίσης μια πολύ δαπανηρή σπατάλη πόρων. «Το σαμποτάζ των αγωγών θα επέτρεπε στη Μόσχα να απαλλαγεί ταχύτατα από το πλεόνασμα του φυσικού αερίου, ενώ παράλληλα θα προκαλούσε στρατηγικό αποτέλεσμα», λέει ο Édouard Jolly, ερευνητής στη θεωρία των ένοπλων συγκρούσεων στο Irsem.

Η επιχείρηση αυτή θα μπορούσε επίσης να έχει ως στόχο να διακόψει τη ροή προς την Ευρώπη χωρίς να παραβιάσει τα συμβόλαια. Εδώ και αρκετές εβδομάδες, ο αγωγός φυσικού αερίου Nord Stream 1 έχει κλείσει εντελώς, και οι Ευρωπαίοι και οι Ρώσοι αλληλοκατηγορούνται για να βρουν ποιος ευθύνεται. Οι Βρυξέλλες κατηγορούν τη Μόσχα ότι χρησιμοποιεί το φυσικό αέριο ως οικονομικό όπλο σε αντίποινα για τις κυρώσεις. Το Κρεμλίνο, από την άλλη πλευρά, υποστηρίζει ότι για τη διακοπή των παραδόσεων ρωσικού φυσικού αερίου στη Γερμανία ευθύνεται αποκλειστικά η Δύση, καθώς οι κυρώσεις της εμποδίζουν τη συντήρηση των υποδομών φυσικού αερίου.

Οι Ρώσοι θα μπορούν πλέον επικαλεστούν τη ρήτρα της ανωτέρας βίας, χάρη στην οποία θα μπορούν να σπάσουν το συμβόλαιό τους λόγω ενός γεγονότος που βρίσκεται πέρα από τον έλεγχό τους.

Καθώς οι Ρώσοι σύντομα θα ξεμείνουν από επιχειρήματα και θα πρέπει να επανεκκινήσουν τον Nord Stream 1, αν δεν θέλουν η διαμάχη να φτάσει στα δικαστήρια, με το σαμποτάζ, «θα επικαλεστούν τη ρήτρα ανωτέρας βίας, η οποία θα τους επιτρέψει να αισθανθούν νόμιμοι για την αθέτηση του συμβολαίου  λόγω ενός γεγονότος που δεν είναι δυνατόν να ελέγξουν», τονίζει ο Ιγκόρ Ντελανοέ. Η στρατηγική αυτή δεν θα εμποδίσει την υπόθεση «από το να οδηγηθεί στα διαιτητικά δικαστήρια, επειδή τα ποσά που εμπλέκονται είναι τεράστια», αλλά η Ρωσία θα βρίσκεται σε ευνοϊκή θέση. Ωστόσο, ένα ερώτημα παραμένει αναπάντητο σε αυτό το σενάριο: γιατί να σαμποτάρει και τον Nord Stream 2, ο οποίος δεν έχει τεθεί ακόμη σε λειτουργία;

Ψυχολογική αποσύνθεση και αντιπερισπασμός

Αν διευρύνουμε λίγο την εικόνα, αυτό το σαμποτάζ θα μπορούσε επίσης να είναι απλώς ένας τρόπος για να πανικοβληθούν οι Ευρωπαίοι καθώς έρχεται ο χειμώνας. Σε κάθε περίπτωση, αυτό είναι ένα αποτέλεσμα που «σχεδόν διατυμπανίζεται από ορισμένους βουλευτές της Δούμας:  που δεν διστάζουν να χαιρετίσουν το γεγονός ότι η Ευρώπη θα τουρτουρίζει αυτόν τον χειμώνα, ενώ αυτοί θα ζουν άνετα και ζεστά», επισημαίνει ο Ιγκόρ Ντελανοέ. Προοπτική που κινδυνεύει να προκαλέσει  διχογνωμία στην καρδιά της ΕΕ: «Αυτό το σαμποτάζ επιδεινώνει την κατάσταση, ιδίως για τη Γερμανία. Η Γαλλία σχεδίαζε να παραδώσει φυσικό αέριο στη γειτονική της χώρα, αλλά αυτό θα θέσει τα πάντα υπό αμφισβήτηση».

Εδώ βρίσκεται ο στρατηγικός σκοπός των Ρώσων, αν το σαμποτάζ ήταν δική τους ενέργεια. Σύμφωνα με τον Edouard Jolly, το Κρεμλίνο θα επιδιώξει «να προκαλέσει ψυχολογική εξάρθρωση του αντιπάλου» μέσω του διχασμού, της αποδιοργάνωσης και της παγκόσμιας δυσπιστίας. Επιπλέον, ο ερευνητής προσθέτει ένα πιθανό αποτέλεσμα “αντιπερισπασμού”: « Όλος ο ευρωπαϊκός Τύπος μιλάει γι’ αυτό το σαμποτάζ και κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η Ρωσία πρόκειται να επικυρώσει την προσάρτηση των ουκρανικών εδαφών».

Και αν ένοχοι ήταν οι Αμερικανοί;

Ενώ όλα δείχνουν ότι η Ρωσία είναι ο ιδανικός ένοχος, η αμερικανική επιλογή δεν πρέπει εντούτοις να απορρίπτεται πολύ εύκολα. «Ποτέ δεν έχουν χωνέψει αυτούς τους αγωγούς φυσικού αερίου και ο Τραμπ ήταν πολύ αναστατωμένος για τον Nord Stream 2», υπενθυμίζει ο Ιγκόρ Ντελανοέ. «Αυτό το σαμποτάζ θα μεγαλώσει την εξάρτηση της Ευρώπης από τις Ηνωμένες Πολιτείες», συμφωνεί ο Edouard Jolly. Μια δήλωση του Τζο Μπάιντεν, η οποία έγινε δύο εβδομάδες πριν από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, έβαλε φωτιά στα κοινωνικά δίκτυα και ξεσήκωσε θεωρίες συνωμοσίας. «Εάν η Ρωσία εισβάλει (στην Ουκρανία), τότε δεν θα υπάρξει πλέον Nord Stream 2. Θα βάλουμε ένα τέλος σε αυτό», είχε τονίσει ο πρόεδρος. Αλλά «αν η Ευρώπη βρίσκεται σε κρίση, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα υποφέρουν επίσης», υπογραμμίζει ο αναπληρωτής διευθυντής του Γαλλο-Ρωσικού Παρατηρητηρίου. Στην πραγματικότητα, πολλές αμερικανικές εταιρείες συνδέονται με ευρωπαϊκές εταιρείες και θα μπορούσαν να επηρεαστούν μέσω  εξοστρακισμού.

Εν ολίγοις, δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι η Ρωσία βρίσκεται πίσω από το σαμποτάζ των δικών της αγωγών φυσικού αερίου στη Βαλτική Θάλασσα. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν πολλοί καλοί λόγοι για να το κάνει: να διακόψει τη ροή χωρίς να σπάσει τα συμβόλαια, να προκαλέσει πανικό και διχασμό μεταξύ των Ευρωπαίων, να δημιουργήσει αντιπερισπασμό από τα όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία… Πάντως, είτε το σαμποτάζ προκλήθηκε από τους Ρώσους είτε από τους Αμερικανούς, σε κάθε περίπτωση πρόκειται για «ένα νέο ταμπού που καταρρέει», παρατηρεί ο Ιγκόρ Ντελανοέ. Και «ένα ακόμη σημάδι ότι όλα επιτρέπονται».

Μετάφρασή Γ.Κ.