Η μελαγχολία των Χριστουγέννων

https://www.ertnews.gr/eidiseis/epistimi/evzoia/ygeia/giati-melagcholoyme-ta-christoygenna/

 Ο ψυχίατρος-ψυχαναλυτής Σάββας Σαββόπουλος μοιράζεται με τους αναγνώστες του  ertnews.gr, τις σκέψεις του για τη μελαγχολία των Χριστουγέννων.

Πολύχρωμα φώτα σαν αστέρια τρεμοπαίζουν. Xριστουγεννιάτικα τραγούδια προαναγγέλουν την έλευση του Μεσσία. Tα σπίτια ετοιμάζονται να τον υποδεχτούν. Σ’ αυτό το χαρούμενο πλαίσιο μια παράξενη λύπη, άγχος, εκνευρισμός, διαταραχές ύπνου, ανεξήγητη ανησυχία, στριμώχνεται στις καρδιές πολλών ανθρώπων.Αυτή η κατάσταση που έχει ονομαστεί «κατάθλιψη ή μελαγχολία των Χριστουγέννων», μπορεί να την βιώσουμε την ημέρα των γενεθλίων ή της ονομαστικής τους εορτής, το Πάσχα ή την αποκριάτικη περίοδο.

Νιώθουμε έτσι γιατί αισθανόμαστε ανεπαρκείς, λίγοι. Αδυνατούμε να νιώσουμε την χαρά που εικάζουμε ότι όλοι οι άλλοι νιώθουν. Ακόμα και εκείνοι οι συμπολίτες μας οι οποίοι ζουν σε δύσκολες συνθήκες μπορεί να νιώσουν ελπίδα. Κι ίσως γι’ αυτό νιώθουμε ένοχοι ή ακόμα ντροπή.

Υπάρχει μια προσδοκία ότι την περίοδο των εορτών θα πρέπει να είμαστε χαρούμενοι, και ότι η ευτυχία είναι μεταδοτική. Αυτή η πίεση, ο καταναγκασμός της χαράς μπορεί να οδηγήσει στο αντίθετο, στην γκρίνια, στον εκνευρισμό, στο θυμό.

Η επιταγή του να είμαστε ευχαριστημένοι τα Χριστούγεννα δεν μπορεί να ακυρώσει τα ασυνείδητα συναισθήματα, τα οποία αδιαφορούν για το χρόνο και τη σημασία των γιορτών. Τα αυνείδητα συναισθήματα συχνά είναι εντελώς εγωιστικά.

Το συναίσθημα της δυσφορίας ή της λύπης μεγαλώνει όταν υπάρχουν προβλήματα στην οικογένεια, οικονομικές δυσκολίες, όταν υπάρχει το στρες να γιορτάσουμε με το ζόρι «πλούσια» και λαμπερά με ακριβά δώρα, με χλιδάτες εξόδους. Προσδοκίες για «μεγαλειώδεις» γιορτές που αναλώνονται σε μια υλικότητα, όπου απουσιάζει η σκέψη για τους αδύνατους, για το κάθε παιδί που γεννιέται σε κάποια σπηλιά, σε ένα ανήλιαγο υπόγειο μέσα στο κρύο.

Η μελαγχολία μας, μπορεί να πηγάζει ίσως και από μια κρυφή ζήλεια για το βρέφος της Βηθλεέμ, ένα μικρό φτωχό παιδί στο οποίο έρχονται να προσκυνήσουν φτωχοί κτηνοτρόφοι και πάμπλουτοι μάγοι. Εμείς είμαστε «λίγοι» μπροστά σ’ αυτό το παιδί. Ποτέ δεν θα το φτάσουμε.

Όταν όλοι στρέφονται σ’ αυτό το βρέφος, ίσως νιώθουμε ότι αποστρέφουν από μας το βλέμμα τους, την προσοχή τους, και ίσως αυτό σε κάποιους από μας να είναι ανυπόφορο. Ο ναρκισσιστικός πολιτισμός της εποχής μας, μάς κάνει όλο και πιο ατομικιστές, όλο και πιο αφιερωμένους στον εαυτό μας. Δεν μπορούμε να αναγνωρίσουμε το «θείο βρέφος» στο μικρό παιδί που θαλασσοπνίγεται στο Αιγαίο για να βρει ένα τόπο ασφαλείας, ούτε στο άστεγο παιδί, ούτε στο παιδί που παλεύει στο ογκολογικό τμήμα του παιδιατρικού νοσοκομείου.

Όταν αναγνωρίσουμε λοιπόν τα συμπτώματα της «χριστουγεννιάτικης κατάθλιψης», θα πρέπει να σκεφτούμε, θα πρέπει να αισθανθούμε, ότι ίσως κι εμείς χρειαζόμαστε περισσότερο φροντίδα από όσο νομίζουμε. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι δεν είναι απαραίτητο να είμαστε ευτυχισμένοι και χαρούμενοι την περίοδο των γιορτών. Μπορούμε να βιώσουμε οποιοδήποτε συναίσθημα, θετικό ή αρνητικό, το οποίου το νόημα καλό θα είναι να το αναζητήσουμε. Ωστόσο σίγουρα θα νιώσουμε πιο χαρούμενοι, αν μπορέσουμε να κάνουμε ανθρώπους που υποφέρουν, να έχουν μια γιορτινή περίοδο πιο ευχάριστη από αυτή στην οποία τους έριξε η μοίρα τους.

Ίσως τότε να έρθουν και σε μας με ανεξήγητο τρόπο τα «δώρα» μας για τις γιορτές και την πρωτοχρονιά που πλησιάζει.