Παρασκευή 29 Ιανουαρίου 2021

Τρεις Ιεράρχες, Εκκλησία, σχολείο.



Θεωρώ πως αντί να προσπαθούμε να πείσουμε τους εαυτούς μας και τους άλλους πως ό,τι είχαν γράψει οι Πατέρες, οι Τρεις Ιεράρχες στην προκειμένη περίπτωση, έχει άμεση εφαρμογή και σήμερα, καλό θα ήταν, με την ευκαιρία της γιορτής των Τριών Ιεραρχών να κάνουμε κάτι που στην Εκκλησία δεν το συνηθίζουμε. Ούτε στη χώρα γενικότερα, θα έλεγα. Να σκεφτούμε, να βάλουμε το μυαλό μας να δουλέψει.

Προφανώς και δεν έχουν όλα όσα έγραψαν οι Τρεις Ιεράρχες εφαρμογή στο σήμερα. Έζησαν και έδρασαν πάνω από 1600 χρόνια πριν. Από τότε έχουν αλλάξει πολλά. Ακόμα και η σωματοδομή των ανθρώπων έχει αλλάξει. Παρ' όλες τις αλλαγές έχουμε δυο  χέρια, δυο πόδια, ένα κεφάλι. Τα βασικά έμειναν ίδια αλλά πολλά άλλα έχουν αλλάξει. Ή πολλά έχουν αλλάξει αλλά τα βασικά έμειναν ίδια. Όπως το βλέπει κανείς. Η ουσία είναι ίδια. Πολλά από αυτά που έγραψαν οι Τρεις Ιεράρχες πράγματι μπορούν να έχουν εφαρμογή σήμερα. Και κάποια άλλα όχι.

Αυτό που είναι σίγουρα επίκαιρο είναι το ενδιαφέρον τους για την παιδεία και την Εκκλησία. Για τον συνεχή εμπλουτισμό των γνώσεων. Για τη διεύρυνση του πνεύματος.

Κι εδώ ερχόμαστε στο πρώτο από τα δύο θέματα που θα ήθελα να δούμε. Η Εκκλησία σήμερα τι σχέση έχει με την τότε Εκκλησία; Η μετά μανίας προσκόλληση στην Παράδοση και η φοβία επικαιροποίησής της, αυτό είναι πραγματικά δύσκολο έργο που περιέχει και το ρίσκο του εκτροχιασμού αλλά εξόχως σημαντικό, κάνει την Εκκλησία να είναι πιστός θεματοφύλακας της θεολογίας ή τροχοπέδη στην εξέλιξή της; Αν σήμερα κάποιος έκανε τις αλλαγές που έκανε ο Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος στη Θ. Λειτουργία τι θα γινόταν. Και κυρίως υπάρχει κάποιος ή έστω κάποια ομάδα να αναλάβει κάτι τέτοιο; Ακόμα υπάρχει κάποιος στην Εκκλησία που θα ξεσήκωνε τέτοια φασαρία για το κτήμα της χήρας που "έφαγε" η Αυτοκράτειρα; Μπορεί να μιλήσει η Εκκλησία σήμερα για τις αδικίες του οικονομικού συστήματος όπως ο Μ. Βασίλειος, για την ισότητα των δύο φύλων όπως ο Αγ. Γρηγόριος ο Θεολόγος("Δε δέχομαι αυτή τη νομοθεσία, δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια. Οι νομοθέτες ήταν άνδρες, γι’ αυτό η νομοθεσία είναι κατά των γυναικών") ; Ή απλά θα συνεχίσει να κάνει μουσειακές αναφορές που κανέναν δεν αφορούν και κανέναν δε συγκινούν.

Το δεύτερο θέμα είναι η ίδια η παιδεία. Το ίδιο το σχολείο. Τελικά παρέχει το σχολείο αυτό που πρέπει. Επιτελεί τον σκοπό του; Είναι το φυτώριο της ελπίδας της κοινωνίας ή είναι μήπως το νεκροταφείο της; Παράγει μυαλά ικανά ή έστω βοηθά αυτά τα μυαλά  να δώσουν νέα πνοή με τις ιδέες τους στην κοινωνία ή προάγει έναν κυνικό, συμφεροντολογικό τρόπο σκέψης επικεντρωμένο στο πεζό, το κατά το σύστημα εφικτό και προσοδοφόρο; Είναι τόπος συνεργασίας και αλληλοβοήθειας δασκάλων, καθηγητών και μαθητών, είναι τόπος βασάνων για όλους τους; Τέλος καταφέρνει το σχολείο έστω να μεταδώσει γνώσεις σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο; Μήπως όπως είναι δομημένο, ξεπερνιέται από την ίδια τη ζωή; Μήπως θα πρέπει να δούμε τι μπορεί να γίνει με το σχολείο; Αν θα το βοηθήσουμε να βρει το ρόλο του ή μήπως, γιατί όχι, μήπως πρέπει να το ξεπεράσουμε και να αναζητήσουμε κάτι ολότελα καινούριο;

Αν περιμένετε απαντήσεις για όλα αυτά, θα σας απογοητεύσω. Δεν έχω καμία απολύτως απάντηση. Γενικά δεν έχω απαντήσεις και δε δίνω απαντήσεις. Έχω ερωτήσεις και διάθεση να ψάξω μαζί με όποιον θέλει να ψάξει. Άλλωστε, αυτός δεν είναι ένας ωραίος τρόπος να τιμήσουμε τους Τρεις Ιεράρχες μας;


18 σχόλια:

  1. Εγω παντως εαν θελεις ειναι διατεθιμενος να μοιραστω μαζι σου τις αποριες σου! Οχι βεβαια οτι εγω δινω απαντησεις! Τις απαντησεις ουτως η αλλως τις δινει ο Θεος! Και οι ιδιοι οι Αγιοι δε προσπαθουσαν να δωσουν αυτοι οι ιδιοι τις απαντησεις σε ενα προβλημα αλλα μαθαιναν τους ανθρωπους τις εκαστωτε εποχης να ξερουν να κατευθυνονται με το σωστο τροπο σε εκεινον που δινει λυσεις σε ολα τα θεματα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Παντως το θεμα με την προσκολησση στη παραδοση ειναι αρκετα ενδιαφερον κομματι και σηκωνει πολυ συζητηση! Η διατηρηση των παραδοσεων ουσιαστικα δεν ειναι αυτο καθ'εαυτο το προβλημα στη σημερινη εποχη αλλα ειναι προβλημα εαν η διατηρηση μιας παραδοσης αναγεται σε προγονοπληξια και αρχαιοπληξια! Το εργο ενος Αγιου τηε εκαστωτε εποχης δεν ερχοταν σε αντιπαραθεση με το εργο των περασμενων Αγιων απλα ο καθε Αγιος εξελιζε περισσοτερο το εργο των προκατοχων του σαν να εβαζε ενα λιθαρακι ακομη παραπανω σε ενα οικοδομημα! Νομιζω εαν διαβασουμε το εργο του Μεγα Φωτιου του Πατριαρχη Κωνσταντινουπολεως μπορει να βγαλουμε καποια ακρη πανω σε ολο αυτο!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Συμφωνώ. Εδώ και πολλά χρόνια, θεωρείται απαγορευτικό αυτό το λιθαράκι. Θεωρούμε ορθόδοξο απλά να επαναλαμβάνουμε τα ίδια ακριβώς λόγια.

      Διαγραφή
    2. Υποθετω οτι μπορει να υπαρχουν και καποιοι "αυστηροι" που γινονται κουραστικοι με το να λενε τα ιδια και τα ιδια συνεχεια επειδη λογω νοχελικοτητας το κοσμου δεν τηρουνται καποια βασικα πραγματα που ισχυουν παντοτε!

      Διαγραφή
    3. Μιας και αναρτησες και το βιντεο με τον Ιαπωνα πολεμιστη μου ηρθε και ενα αλλο παραδειγμα παραλληλο με αυτο που συζηταμε αλλα σχετικο με το βιντεο! Εαν θυμασαι στη Ταινια Καρατε Κιντ 2 ο Σενσει Μιγιαγκι ηταν στο ντοτζο της οικογενειας του στην Οκιναουα και εδειχνε στο Ντανιελ Λαρουσο 2 ταμπελες με τους κανονες του Καρατε! ο πρωτος κανονας εγραφε "το καρατε ειναι μονο για αμυνα". Ο δευτερος κανονα εγραφε "μαθε το πρωτο κανονα". Δε ξερω βεβαι εαν κολλαει πληρως αυτο το παραδειγμα με αυτους που ειναι κουραστικους και λενε τα ιδια και τα ιδια

      Διαγραφή
    4. Ξέρω κάποιον, δε θα πω ποιος είναι ή τι θέση έχει, που εξέδωσε μεγάλο μέρος της πατερικής γραμματείας. Και την εξέδωσε στα αρχαία. Χωρίς μετάφραση. Ποιος να το διαβάσει και τι να καταλάβει... Η επανάληψη καλή είναι, δεν είμαι εναντίον της επανάληψης.

      Διαγραφή
    5. Από την μια για να διαβάσει κάποιος στα αρχαία με σκοπό την μελέτη και την κατανόηση είναι πάρα πολύ δύσκολο, θέλει χρόνο και αφοσίωση που δεν μπορεί να δείξει ο μέσος άνθρωπος. Από την άλλη η απόδοση στη νέα ελληνική δεν είναι εύκολη υπόθεση, ειδικά όταν έχουμε να κάνουμε με θρησκευτικό ή φιλοσοφικό λόγο. Εύκολα μπορεί αυτός που αποδίδει το κείμενο να πέσει σε σφάλματα ή και με δόλο να δώσει το δικό του νόημα.

      Διαγραφή
    6. Διαφωνώ σε αυτό. Υπάρχει ο κίνδυνος που λες στα υμνολογικά κείμενα. Εκεί υπάρχουν και άλλες δυσκολίες βέβαια. Στα άλλα κείμενα εύκολα μπορεί να γίνει μετάφραση στα νέα ελληνικά αρκεί να υπάρχει καλή γνώση της δημοτικής.

      Διαγραφή
  3. Το να μεταφραστούν τα "ιερά κείμενα" λίγο θα βοηθήσει στην κρίση που μαστίζει την Εκκλησία. Αν θέλετε την γνώμη μου μάλλον θα την επιτείνει. Θα είναι το σημείο απ'όπου θα αρχίσει να ξηλώνεται το πουλόβερ. Και γιατί όχι; θα ρωτήσει κανείς. Μαζί του κι εγώ. Ο εκσυγχρονισμός δεν έχει όριο... Για παράδειγμα, θα ρωτήσει κανείς : και γιατί να μην συζητήσουμε για το "άβατο" για τις γυναίκες; Δεν έχει αλλάξει η θέση της γυναίκας στην κοινωνία; Οι θέσεις της Εκκλησίας, όσο και αν προσπαθούν να το κρύψουν, είναι κατά βάση πατριαρχικές και αναχρονιστικές.Βλέπετε πάει μακριά η βαλίτσα.
    Η επανάληψη, η εμμονή σε μια παραδεδομένη ορθότητα, είναι η γραμμή άμυνας απέναντι σε έναν κοινωνικό κόσμο που δεν έχει άλλη συνοχή πέρα από το να είναι λειτουργικός, αποτελεσματικός, χρήσιμος, εύκολα μετατρέψιμος σε μετρήσιμο αποτέλεσμα.
    Εάν δεν μπορείς να είσαι τόσο πνευματικός ώστε να στηρίξεις την αρχηστία και να πεις "εγώ δεν θέλω να είμαι χρήσιμος, δηλαδή άλλος ένας καταναλωτικός λόγος μέσα στο χρηματιστήριο των λόγων", τότε κάνε μεταρρυθμίσεις.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Πρώτον καλώς ήρθες ξανά!
      Δεύτερον, ξέρει κανείς γιατί αλλάζει το μέγεθος γραμματοσειράς μόνο του; Το είδα τώρα που κοιτούσα την ανάρτηση.
      Τρίτον. Δε μιλάμε για υμνολογία και λειτουργική γλώσσα(που πιστεύω ότι αξίζει να γίνει προσπάθεια μετάφρασης αλλά τέλος πάντων, μεγάλο θέμα), λέω για τα κείμενα των Πατέρων τα οποία τα αραδιάζουν κάποιοι συνεχώς αλλά αυτοί που τα διαβάζουν δεν μπορούν να τα ελέγξουν διότι δε γνωρίζουν αρχαία. Δηλαδή ο σημερινός χριστιανός δεν μπορεί να έχει πρόσβαση στα κείμενα που διαμόρφωσαν την πίστη του.
      Όλα θα πρέπει να συζητηθούν. Δεν υπάρχει πουλόβερ για να ξηλωθεί ή να διατηρηθεί. Ο Χριστός δεν έπαιξε άμυνα. Ήρθε και είπε πράγματα ανήκουστα για την εποχή Του(δυστυχώς μερικά και για την εποχή μας).
      Θα προτιμήσω της μεταρρυθμίσεις από τέτοια πνευματικότητα που περιγράφεις. Μέχρι να βρεθεί τρόπος αυτός ο κόσμος να καλυτερεύσει. Καλύτερα πορεία στο άγνωστο παρά πορεία προς τα πίσω ώστε να φτάσουμε στο σημείο από όπου ξεκίνησε η πορεία που μας έφερε εδώ και να την ξανακάνουμε από την αρχή.

      Διαγραφή
  4. Γειά σου και σένα π. Κώστα!
    Ο Χριστός μπορεί -να συμφωνήσω μαζί σου- δεν έπαιξε άμυνα, όπως λες. Τα ιερατεία όμως, σε κάθε εποχή, σε κάθε τόπο έχουν κάθε λόγο για να "παίξουν άμυνα". Και τούτο διότι διαχειρίζονται μια εγκόσμια κυριαρχία-ιεραρχία, όποια και αν είναι αυτή.... ας έρθουμε λιγάκι στη θέση τους!
    Μετά, ας μην φαντασιωνόμαστε κάποια πορεία προς το άγνωστο. Η πορεία είναι πολύ γνωστή και περπατημένη. Οι μεταρρυθμίσεις, όπου αυτές έγιναν διόλου δεν βοήθησαν την θέση της Εκκλησίας στον σύγχρονο κόσμο. Είναι τέτοιες οι δυνάμεις της απορρόφησης, της εξομοίωσης ώστε μπορούν όλα να χωνευτούν στο μεγάλο χωνευτήρι των λόγων που λέγεται "παγκοσμιοποίηση".
    Προσωπικά πιστεύω ότι δεν υπάρχει "καλή" και "κακή" λύση. Είναι όλες "κακές". Αλλά δεν πειράζει καθόλου...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αν το δούμε θρησκειολογικά έχεις δίκιο. Όμως, το ιερατείο της Ορθόδοξης Ανατολικής Εκκλησίας ισχυρίζεται-και προφανώς το αποδέχομαι- ότι δεν είναι θρησκεία αλλά Σώμα Χριστού. Οπότε όχι μόνο δεν έχουν λόγο να παίξουν άμυνα αλλά ούτε καν το δικαίωμα. Αλλιώς ας παραδεχτούμε ότι είμαστε μια θρησκεία σαν τις άλλες κι έχουμε ένα κάποιο κομμάτι της αλήθειας που μας αναλογεί και να χαράξουμε και την πορεία μας.
      Παγκοσμιοποίηση δεν ήταν και η Pax Romana;Εκεί δεν κινήθηκε η πρώτη Εκκλησία; Δεν είναι κάτι καινούριο.
      Αυτές οι μεταρρυθμίσεις, αν εννοείς αυτές που έγιναν στη Δύση, έγιναν θα έλεγα μέσα στα πλαίσια κάποιων αγκυλώσεων, οι οποίες καταδίκαζαν εξαρχής σε αποτυχία αυτές τις προσπάθειες. Δεν είναι αυτό το ζητούμενο.
      Επί της ουσίας, δε ζητάω λύσεις, αλλά αναζήτηση λύσεων. Διάθεση για αναζήτηση λύσεων για την ακρίβεια. Η στασιμότητα μόνο στο βάλτο ταιριάζει.

      Διαγραφή
  5. Ο.κ ας το σκεφτούμε λοιπόν όπως προτείνεις. Αν η Εκκλησια είναι, όπως ισχυρίζεται, "Σώμα Χριστού", τότε πολύ καλά κάνει και δεν μεταφράζει τα "ιερά κείμενα", διότι έτσι θα κατέρρεε και το έσχατο θεμέλιο για την σνωτεροτητά της έναντι των άλλων θρησκειών. Διότι εάν είμαι το σώμα δεν έχω ανάγκη από κάποια διαμεσολάβηση (βλ. μετάφραση) από κάποιο τρίτο σημειο εξωτερικό για να καταλάβω ότι πονάει το στομάχι μου. Η γνώση είναι άμεση. Εάν όμως χρειάζεται τότε δεν είμαι το σώμα αλλά έχω ένα σώμα το οποίο όπως όλα τα πράγματα που έχουμε μπορει να αλλάξει. Και τελος πάντων δεν πειράζει...η Εκκλησία να είναι και αυτή μια θρησκεία. Λίγο πράγμα είναι αυτό;
    Μην βαυκαλιζόμαστε ότι η pax romana είχε καμία σχέση με την σημερινή κατάσταση. Θα αναφέρω μόνο έναν λόγο : την εποχή εκείνη δεν είχε αποκρυπτογραφηθεί η έλικα του dna. Το να γνωρίζουμε σήμερα την φύση της δομικής πληροφορίας του φαινομένου της ζωής εγκαθιστά ένα άλλο είδος κυριαρχίας που μπροστά του όλη η παγκόσμια ιστορία (και των πιο μεγάλων αυτοκρατοριών συμπεριλαμβανομένων) μοιάζει με παιδικό πάρτυ.
    Τα προβλήματά μας είναι τόσο δυσεπίλυτα γιατί έχουν εγκλωβίσει μέσα τους το μέλλον.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αυτό που λες είναι σαν να ερχόταν ο Χριστός και να μίλαγε στα αρχαία εβραϊκά εκείνη την εποχή και να μην τον καταλάβαινε κανείς από αυτούς που Τον ακολουθούσαν. Και να έλεγε Θεός είμαι δε χρειάζεται να με καταλαβαίνετε. Η Πατερική Γραμματεία δεν είναι "ιερά κείμενα" είναι η ανάλυση και επεξήγηση της πίστης άρα πρέπει να είναι προσβάσιμα και καταληπτά από όλους. Ακόμα και η υμνολογία της Θείας Λειτουργίας είναι επί της ουσίας επεξήγηση των δογμάτων και ομοίως θα έπρεπε να είναι καταληπτά(αν και εδώ υπάρχουν προβλήματα για μια τέτοια προσπάθεια). Όχι για κανένα άλλο λόγο αλλά επειδή και ο Χριστός και οι Απόστολοι έτσι δίδαξαν και έτσι κινήθηκαν.

      Πειράζει να είναι μια θρησκεία αν λέει πως δεν είναι. Γιατί τότε ή ψεύδεται ή κοροϊδεύει τον εαυτό της. Αν τελικά το λέει. Γιατί κι αυτό σηκώνει κουβέντα.

      Διαφωνώ. Οι γνώσεις κάθε εποχής φαντάζουν αξεπέραστο κατόρθωμα στους ανθρώπους που ζούνε. Σε καμιά εκατοστή χρόνια πιθανότατα θα λένε για τους "υπανάπτυκτους προγόνους" που είχαν ίσα ίσα μια γνώση του DNA. Κάθε ανακάλυψη γεννά καμιά χιλιαριά ερωτήματα άλλωστε.
      Τα προβλήματα είναι δυσεπίλυτα γιατί φοβόμαστε να τα λύσουμε μήπως και η λύση δε μας ταιριάζει με αυτά που πιστεύουμε. Το οποίο είναι κι αυτό ένα πρόβλημα...

      Διαγραφή
  6. Ας ακολουθήσουμε τον Δάσκαλο λοιπόν... πολύ καλό μου φαίνεται και ίσως ακριβώς για να μην βρεθούμε στην δυσάρεστη θέση να ακολουθήσουμε τον Δ/δάσκαλο φαντασιωνόμαστε ότι είμαστε το "Σώμα" του.
    Πιθανόν να συμβεί αυτό που λες στο μέλλον, γιατί τότε οι απόγονοί μας ίσως να είναι μας βλέπουν από την θέση του κλώνου...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Μόνο τότε, όταν είσαι Σώμα Του, οφείλεις να ακολουθήσεις τον Δάσκαλο. Αλλιώς κάνεις ό,τι σου κατέβει.

      Πιθανόν. Εξίσου πιθανό είναι να έχουν βρει κάτι τόσο τρομακτικό ώστε να μην ασχολούνται καν με το DNA κλπ. Ποιος ξέρει;

      Διαγραφή
    2. Καλησπερα σας Κυριοι! Την ευχη σου Παπα-Κωστα! Ειχα γραψει ενα σχολιο προχτες αλλα φαινεται κολλησε το δικτυο και δεν μεταφερθηκε! Λεγαμε για το θεμα της επαναληψης! Η επαναληψη μπορει κατα τη παροιμια να θεωρειται μητερα της μαθησης το θεμα βεβαια ειναι να υλοποιουμε και οσα μαθαινουμε! Ειχα αναφερει οτι η Β.Ε.Π.Ε.Σ. ειναι εκδοση της Ελληνικης Πατρολογιας χωρις μεταφραση στη Νεοελληνικη! Πραγματικα για καποιον που δε γνωριζει Αρχαια Ελληνικα η ερμηνεια των κειμενων των Αγιων Πατερων ειναι απο δυσκολο εως αδυνατο θεμα! Μετα ειναι και το θεμα οτι πολλοι απο εμας δυστυχως δεν αντιλαμβανομαστε ακομα και τα λογια που ακουμε στη Θεια Λειτουργια! Καποτε καποιος ανθρωπος-δε θελω να αναφερω το ονομα του-καθοταν και ακουγε χωρις ουσιαστικα να πηγαινει Εκλλησια τη φραση "σημερον κρεμαται επι ξυλου Ο εν υδασι τη γη κρεμασας" και νομιζε οτι ακουγε "εν ειδασι" δηλαδη οτι ειδε απλως τη γη κρεμασμενη! Εδω υποθετω οτι κολλαει και το θεμα της παιδειας που λαμβανουμε απο το σχολειο οταν δε διδασκομαστε σωστα και τη Νεοελληνικη-δημοτικη γλωσσα αλλα και την Αρχαια Ελληνικη! Δε θα συμφωνησω με το Κυριο Paracosmo οτι το πνευμα της εποχης μας ειναι η λειτουργικοτητα και η χρηστικοτητα αλλα η πολυπλοκοτητα και η συνθετοτητα στον ανθρωπινο τροπο σκεψης! Το πνευμα στο οποιο λειτουργουσαν οι Αγιοι ηταν η απλοτητα του τροπυ σκεψης αλλα και η απλοποιηση στο τροπο ζωης γενικοτερα!

      Διαγραφή
    3. Ο κύριος paracosmos είναι κυρία. Είμαστε κυρίες και κύριοι λοιπόν. Συμφωνούμε στα υπόλοιπα.

      Διαγραφή

Κυριακή των Βαϊων

  Σήμερα ο Χριστός μπαίνει στα Ιεροσόλυμα πάνω σε ένα γαϊδουράκι. Και πλήθη λαού τον υποδέχονται με ζητωκραυγές. Και οι άρχοντες, πολιτικοί ...