Η Ελλάδα,όποτε έγερνε το πνεύμα της κατά τη Δύση,έπεφτε σε παρακμή,κι όποτε έγερνε κατά την Ανατολή,ανθούσε και έθαλλε πνευματικά.Η αρχαία Ελλάδα ,η θρησκευτική,της Ιλιάδας,της Οδύσσειας,του Μίνωος,του Ορφέως,του Ηρακλή,του Θησέως,του Σόλωνος και του Λυκούργου,των Επτά Σοφών κλπ ήτανε Ανατολή.Οι κούροι,οι κόρες της Ακρόπολης,οι ναοί της Αφαίας,των Δελφών,τα μνημεία και τα σκαλιστά έργα των Μυκηνών,της Τύρινθος,του Άργους κλπ.,είναι έργα ανατολικά,έργα θρησκευτικά.Ο Όμηρος,ο Ησίοδος,ο Σόλων,ο Πυθαγόρας,ο Εμπεδοκλής,ο Ηρόδοτος,ο Αισχύλος,η Σαπφώ,ο Τέρπανδρος,ο Ανακρέων,οι Σάμιοι τεχνίτες,ο Δαίδαλος κλπ.,είναι ανατολίτες,τα έργα τους έχουνε ανατολίτικον χαρακτήρα.Οι τύποι των αρχαίων Ελλήνων,η θυμοσοφία τους,η γαλήνη της ψυχής τους,η ηρεμία τους,η επιγραμματική έκφρασή τους,η λιτότητά τους είναι όλα ανατολίτικα,μέχρι τον Μέγαν Αλέξανδρο,τον Φωκίωνα,τον Πλούταρχο.Δεν βλέπω νάχουνε καμμιά ομοιότητα με τους δυτικούς.Ο Πυθαγόρας και ο Πλάτωνας ταξιδεύανε στην Ανατολή για να διδαχθούνε.Ο Πλάτωνας λέγει πως η τέχνη η αληθινή είναι ιερατική,όπως η Αιγυπτιακή,κι όχι φυσική και σαρκική,όπως άρχιζε να γίνεται στα χρόνια του με την επίδραση των αιμάτων που είχανε έλθει από τη Δύση πριν από αιώνες,κι αρχίσανε να νοθεύουνε την ιερατική αντίληψη της ζωής στην Ελλάδα.Η φυσική τέχνη,λέγει,είναι κακή.Ακόμα κι ο Αριστοτέλης,ο επιστημονικώτερος,αυτή την τέχνη τη λέγει απατηλή,όχι νόμιμη.Εκείνο που πρυτανεύει στην αληθινή τέχνη είναι ο ρυθμός,η αναγωγή,ο πνευματικός παλμός.
Η Αλεξανδρινή κι Ελληνιστική εποχή έχει ολότελα ανατολίτικον χαρακτήρα,που δυναμώνει με τη θρησκεία του Χριστού,και ριζοβολά με καινούριες ρίζες ο θρησκευτικός,ήγουν ο πνευματικός ρυθμός.Το Βυζάντιο είναι το χωνευτήρι που έβγαλε τα πιο καινούρια και πρωτότυπα πνευματικά έργα,ανακατώνοντας μέσα του όλες τις φυλές που είχανε κάνει πνευματική ζωή,κάτω από τη δημιουργική πνοή του Ελληνικού πνεύματος.
Φώτης Κόντογλου,Ταξιδευτές κι Ονειροπόλοι,εκδ.Ακρίτας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου