Ἡ «Χ», ἴσως μόνη στὴν Ἑλλάδα, ἔχει ἀναδείξει τὴν αὐτοκριτικὴ τοῦ παλαίμαχο Ὀλλανδοῦ χριστιανοδημοκράτη πολιτικοῦ Μπρὲτ ντε Φρίς στὸ βιβλίο του «Ἐκτροχιασμένος Καπιταλισμός» ποὺ ἐκδόθηκε τὸ 2020. Γιὰ ἕνα κοινωνικὸ σύστημα, ποὺ ὁ ἴδιος συνέβαλε ἀπὸ κυβερνητικὰ καὶ κοινοβουλευτικὰ πόστα νὰ οἰκοδομηθεῖ ὅταν μετεῖχε στὴν ἐνεργὸ πολιτική. Στὸ βιβλίο του τονίζει ὡς χαακτηριστικὸ τοῦ ἐκτροχιασμοῦ τὴν αὐξανόμενη ἀνασφάλεια τῶν πολλῶν, ὡς συνέπεια τοῦ νεοφιλελευθερισμοῦ καὶ τῆς ἀποδόμησης τοῦ κοινωνικοῦ κράτους.
• Ἀνάλογη αὐτοκριτικὴ βλέπει τὸ φῶς τῆς δημοσιότητας ἀπὸ ἄλλη ἐμβληματικὴ προσωπικότητα, πιὸ γνωστὴ στὴν Ἑλλάδα, τὸν 97χρονο σήμερα, Ζὰκ Ντελόρ, ποὺ ἐμπνέεται ἀπὸ τὶς ἀξίες τοῦ χριστιανικοῦ κοινωνισμοῦ. Σὲ συνέντευξή του τοῦ 2013, ποὺ βλέπει σήμερα τὸ φῶς τῆς δημοσιότητας καὶ ἔδωσε στὸν οἰκονομολόγο Ὀλιβιὲ Μπεριγιέ, ὁ ὁποῖος τὴν παρουσιάζει στὴν ἱστοσελίδα Elucid.
Ἀσκεῖ κριτικὴ στὴν ἀκραία ἀτομοκρατία, τὴν ὁποία θεωρεῖ ἐπικίνδυνη γιὰ τὸ μέλλον τοῦ κόσμου, διαλυτικὴ γιὰ τὴν κοινωνία, καὶ τὴ συνδέει μὲ τὴν κυριαρχία τῶν ἀγορῶν, τὸ “ρηγκανο-θετσερικό” οἰκονομικὸ μοντέλο, ὅπως ἀποκαλεῖ τὸ νεοφιλελευθερισμό. Θεωρεῖ ὅτι ἡ νομισματικὴ ἑνοποίηση ἔγινε μὲ τρόπο ἀνεύθυνο, χωρὶς νὰ ληφθοῦν ὑπόψη οἱ συστάσεις τῆς Ἐποτροπῆς ὑπὸ τὸν ἴδιο τὸ 1989, μὲ δημοσιονομικὸ τιμωρητισμὸ ἀντὶ γιὰ ἐνσωμάτωση καὶ συνεργασία τῶν διαφορετικῶν οἰκονομικῶν πολιτικῶν.
• Ὁ Ζὰκ Ντελὸρ ἦταν μέλος τοῦ Σοσιαλιστικοῦ Κόμματος Γαλλίας καὶ διετέλεσε Πρόεδρος τῆς Κομισιόν. Ξεκίνησε τὴν πολιτικὴ του σταδιοδρομία ὡς χριστιανοσοσιαλιστής, μέλος τῆς Χριστιανικῆς Ἐργατικῆς Νεολαίας καὶ συνδικαλιστὴς τῆς Χριστιανικῆς Συνομοσπονδίας Ἐργαζομένων. Ἕνα ἀπόσπασμα τῆς συνέντευξης παρουσιάστηκε στὴ “Χριστιανικὴ” τῆς 2.3.2022 (στήλη “Τὰ τοῦ Καίσαρος”). Ἐδῶ παρουσιάζεται ἕνα πιὸ ἐκτεταμένο ἀπόσπασμα.
Πῶς περιγράφει τὴν κρίση;
Ζακ Ντελόρ: Κατὰ τὴ γνώμη μου, πρόκειται γιὰ συνέπεια ἑνὸς συνδυασμοῦ τῆς ἐλευθερίας τῶν συναλλαγῶν μὲ τὴν ἀναγόρευσης τῆς ἀγορᾶς σὲ ἀπόλυτο κυρίαρχο καὶ τοῦ θριάμβου τῆς ἀτομοκρατίας. Μὲ ἄλλα λόγια, εἶναι μιὰ σύνθεση ἑνὸς ἀντικειμενικοῦ στοιχείου ποὺ ἔχει νὰ κάνει μὲ τοὺς κανόνες τῆς οἰκονομίας, ποὺ συνδέονται μὲ τὸν ρηγκανο-θατσερισμό καὶ μιᾶς ὅλο καὶ χειρότερης ἐξύψωσης τοῦ ἀτόμου. Ἡ ἐξέλιξη αὐτὴ τῆς οἰκονομίας προκάλεσε ἀλλαγὴ στὶς κυρίαρχες κοινωνικὲς ἀξίες. Ἕνας ἄλλος παράγοντας εἶναι αὐτὸς τῆς παγκοσμιοποίησης καὶ τοῦ ρόλου του Τρίτου Κόσμου, ποὺ θεωροῦσε ὅτι ἐὰν οἱ πλούσιες χῶρες συνέχιζαν ἔτσι, θὰ ἦταν ἀδύνατο γι’ αὐτοὺς νὰ ἐμπορευθοῦν καὶ νὰ ἀναπτυχθοῦν.
• Ἀναγνωρίζει ὅτι χάθηκε ἡ ἰσορροπία μὲ τὸν περιορισμὸ τοῦ κρατικοῦ ἐλέγχου καὶ ἀναλαμβάνει τὸ μερίδιο τῆς εὐθύνης του γι’ αὐτό, μὲ τὸν «τραπεζικὸ νόμο» τοῦ 1984, μὲ τὸν ὁποῖο ἐπιτράπηκε ἡ ἀπεριοριστη ἐμπορευματοποίηση περισσότερων προϊόντων καὶ ὑπηρεσιῶν.
Ὁ Μπεριγιὲ τοῦ ἔθεσε τὸ ἑξῆς ἐρώτημα: «Πῶς ἐξηγεῖτε ποὺ περάσαμε, ἀπὸ ἕνα παρεμβατικὸ μοντέλο σ’ ἕνα φιλελεύθερο καὶ ὄχι σ’ ἕνα ἰσορροπημένο μὲ σταθμισμένες κρατικὲς παρεμβάσεις;»
• Ἀπάντηση: «Οἰ φοιτητικὲς ἐξεγέρσεις τοῦ 1960 ἐπικέντρωναν στὸ ἄτομο: «Εἶμαι ὁ μόνος κύριος τοῦ ἑαυτοῦ μου», «ἡ θρησκεία καὶ τὸ κράτος δὲν μετρᾶνε πιά», στὴν κατεύθυνση σχεδὸν μιᾶς νέας μορφῆς ἀναρχίας. Ἐξεγέρθηκα ἐνάντια σ’αὐτό χωρὶς νὰ ἀκουστῶ, ἐπειδὴ ἡ Ἀριστερά, ἡ Ἀριστερὰ στὴν ὁποία ἀνῆκα, σκεπτόταν διαφορετικά. Ἐγὼ πάντα πίστευα ὅτι οἱ βιωμένες ἀξίες συνδέονταν μὲ τὴ λειτουργία τῆς οἰκονομίας. Μὲ ἄλλα λόγια, ἡ ἀκραία ἀτομοκρατία μᾶς κάνει αὐτομάτως νὰ γίνόμαστε περισσότερο ὀπαδοὶ τῆς ἀγορᾶς, παρὰ τῆς συνεργασίας καὶ τῆς ἀλληλεγγύης, μὲ τὴν ἰδέα ὅτι ὁ καθένας μπορεῖ νὰ θριαμβεύσει μόνος του.»
Αὐτὴ ἡ μορφὴ τῆς ἀκραίας ἀτομοκρατίας, δὲν ἔρχεται μακροπρόθεσμα σὲ ἀντίθεση μὴ τὴν ἴδια τὴν ἔννοια τῆς κοινωνίας; Εἶναι δύσκολο νὰ δημιουργηθεῖ μιὰ κοινωνία ἀποκλειστικὰ ἀπὸ ἄτομα…
Ζὰκ Ντελόρ: Δὲν ξέρουμε πιὰ τί σημαίνει “νὰ δημιουργοῦμε κοινωνία” . Μᾶς λένε ὅτι κοινωνία συγκροτεῖται μὲ βἀση ὅ,τι ζητᾶ ἡ κοινὴ γνώμη. Πῶς ὅμως ἐκδηλώνεται ἡ κοινὴ γνώμη; Μὲ δημοσκοπήσεις καὶ κατὰ συνέπεια τὴν κυριαρχία τοῦ στιγμιαίου, πράγμα ποὺ προκαλεῖ μείωση τῆς ἐπίδρασης τοῦ πολιτισμοῦ στὶς κοινωνίες. Μιὰ κοινωνία χωρὶς μνήμη δὲν ἔχει μέλλον.
Πιστεύω ὅτι παραπονιόμαστε ἐνίοτε γιὰ πράγματα ποὺ καμμία σχέση δὲν ἔχουν μὲ πραγματικὰ δράματα. Εἶδα στὸν πόλεμο, κομμουνιστὲς συντρόφους (ποὺ ἀνῆκαν στὴν ἰδια νεανικὴ κίνηση μαζί μου) νὰ μὲ ἀποχαιρετοῦν χαμογελώντας μιὰ μέρα καὶ τὴ νύχτα νὰ σκοτώνονται. Πολλοὶ Γερμανοὶ ποὺ ἀντιστάθηκαν στὸν Χίτλερ πέθαναν ἀπὸ τὰ βασανιστήρια. Κατὰ συνέπεια, οἱ διαμαρτυρίες μας στὸ ὄνομα τῆς ἀτομοκρατίας, γιὰ μένα ποὺ εἶμαι περσοναλιστής, μαθητὴς τοῦ Ἐμμανουὲλ Μουνιέ, ὁδηγοῦν τὸν κόσμο στὸ χαμό.» (Σημείωση “Χ”: Ὁ Ἐμμανουὲλ Μουνιὲ ἦταν ἀπὸ τοὺς θεμελιωτὲς φιλοσοφικοῦ ρεύματος τοῦ “Περσοναλισμοῦ”, ποὺ ἐνέπνευσε τὸν Χριστιανκὸ Κοινωνισμὸ στὴ Γαλλία)
Ἡ ἰδέα τῆς ἀλληλεγγύης χρεωκοπεῖ, λόγω τῆς ἀνόδου τῆς ἀτομοκρατίας καὶ τοῦ λαϊκισμοῦ, ποὺ εἶναι ἀκραία μορφῆ ἀτομοκρατίας καὶ φόβου γιὰ τὸν ἄλλον. Πιστεύω ὅτι διακινδυνεύουμε νὰ ζήσουμε ἱστορικὴ παρακμὴ τῆς Δύσης. Ἐὰν δεν συνέλθουμε, τὰ δισέγγονα μας θὰ ζήσουν σ’ ἕνα κόσμο ὅπου θὰ συμμορφώνονται στὶς ἐντολὲς ἄλλων χωρῶν. Σήμερα, ἡ Γαλλία παίζει τὸ μέλλον της καὶ τὴ θέση της στὸν κόσμο τοῦ 2040.
Περνᾶμε λοιπὸν μιὰ δύσκολη στιγμὴ τῆς ἀνθρωπότητας. Στὴ σημερινὴ συγκυρία, δὲν βλέπω τί θὰ μποροῦσε νὰ σταματήσει τὴν πορεία τῆς ἀνθρωπότητας πρὸς αὐτὸν τὸν ἐγωκεντρισμό. Πιστεύω ὅμως, ὅτι τελικὰ θὰ ὑπάρξει μιὰ ἀνάταση, ὑπὸ τὴν πίεση τῶν γεγονότων. Ὑπάρχουν ἐπίσης παράγοντες μακρπρόθεσμης ἐλπίδας, διότι πολλοὶ ἄνθρωποι ἐξακολουθοῦν νὰ ἀφιερώνονται στοὺς ἄλλους καὶ στὸ γενικὸ συμφέρον.
Ἡ γενιά σας ἔζησε τὴν οἰκοδόμηση τῆς Εύρώπης ὅπως τὴν ξέρουμε. Πῶς βλέπετε τὴν καθιέρωση τοῦ ἑνιαίου νομίσματος;
Οἱ σημερινὲς δυσκολίες δείχνουν μιὰ ἔλλειψη ὑπευθυνότητας τῶν κρατούντων. Ὑποβάθμισαν τη σοβαρότητα τῆς θέσπισης ἕνιαίου νομίσματος, πράξη μεγάλης εὐθύνης.
Ο Κὸλ ἐκτιμοῦσε ὅτι χωρὶς ἕνιαῖο νόμισμα, οἱ Γάλλοι θὰ σκέπτονταμ ὅτι ἡ εὐρωπαϊκὴ οἰκοδόμηση δὲν θὰ προχωροῦσε. Πέρασαν λοιπὸν τὸ ἑνιαῖο νόμισμα, παρὰ τὶς προειδοποιήσεις τῆς ἔκθεσής μας (Σημείωση “Χ”: “Ἔκθεση Ντελόρ 1989, έκθεση τῆς τότε “Κομισιόν” γιὰ τὶς ἀνακγαῖες προϋποθέσεις τῆς νομισματικῆς ἑνοποίησης) καὶ χωρὶς νὰ ἀντιληφθοῦν τὴ σοβαρότητα τῆς κίνησης αὐτῆς. Κι ἔτσι, δημιούργησαν μιὰ Εύρώπη τοῦ δημοσιονομικοῦ τιμωρητισμοῦ ἀντὶ γιὰ μιὰ Εὐρώπη ἀληθινῆς οἰκονομισμτικῆς καὶ νομισματικῆς ἐνσωμάτωσης.
Ποιὸ ἦταν τότε τὸ δικό σας ὅραμα;
Ἕλπιζα σὲ μιὰ ἰσορροπία ἀνάμεσα στὴν οἰκονομικὴ καὶ νομισματικὴ διάσταση, δημιουργώντας τὴν ἀποτελεσματικότερη δυνατὴ οἰκονομικὴ καὶ νομισματικὴ ζώνη. Ὅμως, ἡ οἰκονομία δὲν λήφθηκε ὑπόψη. Καὶ δὲν ἦταν δυνατὸν νὰ ὑπάρξει ἑνιαῖο νόμισμα χωρὶς συνεργασία μεταξὺ τῶν ἐθνικῶν οἰκονομικῶν πολιτικῶν μιὰ προσπάθεια ἀλληλεγγύης μεταξὺ τῶν περιφερειῶν, καὶ μιὰ σταδιακὴ ἐναρμόνιση τῆς οἰκονιμικῆς καὶ κοινωνικῆς διάστασης.
Εἶχα πετύχει προσπάθειες ἀλληλεγγύης μεταξὺ τῶν περιφερειῶν μὲ τὴν Ἑνιαία Πράξη, ὅμως, γιὰ τὴν οἰκονομικὴ καὶ νομισματικὴ ἑνοποίηση, οἱ κρατοῦντες δέχτηκαν μόνο μιὰ συμφωνία δημοσιονομικῆς λιτότητας. Αὐτὸ δὲν ἐπέτρεπε τὴ δημιουργία μιᾶς οἰκονομικῆς ζώνης μὲ τὴ μέγιστη ἀποτελεσματικότητα. Καὶ εἶναι μιὰ ἥττα σὲ σχέση μὲ τὸ ὅραμά μου γιὰ μιὰ κοινωνικὴ Εὐρὠπη, μιὰ Εὐρώπη ἀλληλεγγύης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου