Ο Γόρδιος Δεσμός του Αφρίν

slpress.gr

του Σταύρου Λυγερού  – 

Περιπλέκεται ακόμα περισσότερο η ήδη περίπλοκη κατάσταση στη Συρία. Μπορεί ο Άσαντ να μην έστειλε τακτικό στρατό στο Αφρίν, αλλά και μόνο η παρουσία εκεί δυνάμεων που πολεμούν στο πλευρό του εγείρει διλήμματα για την Άγκυρα. Ο Ερντογάν δηλώνει πως θα συνεχίσει την εισβολή και πως συμφώνησε με τον Ρώσο και τον Ιρανό ομόλογό του οι Κούρδοι να αφεθούν μόνοι τους. Φαίνεται, όμως, πως τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι.

Αυτό προκύπτει όχι μόνο από την είσοδο στο Αφρίν προσκείμενων στο καθεστώς Άσαντ πολιτοφυλακών, αλλά και από τη διφορούμενη δήλωση Λαβρόφ. Στην πραγματικότητα, ούτε η Μόσχα ούτε η Τεχεράνη θέλουν τουρκική νίκη στο Αφρίν. Οι Τούρκοι έχουν ήδη εγκατασταθεί εντός της συριακής επικράτειας και με πρόσχημα ότι το κουρδικό YPG απειλεί την εθνική ασφάλεια της χώρας τους θα κάνουν ό,τι μπορούν για να παραμείνουν εκεί. Στις περιοχές που ήδη κατέχουν, άλλωστε, αλλοιώνουν με συστηματικό τρόπο την πληθυσμιακή σύνθεση, εγκαθιστώντας σε κουρδικές περιοχές φανατικούς σουνίτες, πολλοί εκ των οποίων είχαν τζιχαντιστική δράση.

Αυτός είναι ο λόγος που ο Άσαντ, έστω και εμμέσως, ανταποκρίθηκε στην έκκληση των Κούρδων να στείλει δυνάμεις στο Αφρίν. Είναι σαφές πως τους προτιμάει από τους Τούρκους. Οι Κούρδοι δεν έχουν στραφεί εναντίον του καθεστώτος του και έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο για να επιτευχθεί η στρατιωτική συρρίκνωση του Ισλαμικού Κράτους, γεγονός που βοήθησε αποφασιστικά το καθεστώς να επιβιώσει και να ανακτήσει τον έλεγχο πολύ μεγάλου μέρους της νότιας και κεντρικής Συρίας. Εκτός αυτού, διεκδικούν αυτονομία εντός του συριακού κράτους και όχι απόσχιση. Ένα καθεστώς αυτονομίας των Κούρδων στη βόρεια Συρία από μία άποψη βολεύει τον Άσαντ, επειδή θα λειτουργεί σαν γεωπολιτικό «μαξιλάρι» μεταξύ αυτού και της επικίνδυνης Τουρκίας.

Αλλά και η Μόσχα και η Τεχεράνη θεωρούν την Άγκυρα αναξιόπιστη. Όχι μόνο, επειδή είναι οργανικά συνδεδεμένη με τη Δύση, αλλά και επειδή τα συμφέροντά τους με στρατηγικούς όρους είναι αντιτιθέμενα. Αυτή την περίοδο συμπλέουν μαζί της με τακτικούς όρους και σε κλίμα δυσπιστίας. Έτσι, ενώ δεν θέλουν να στραφούν ανοικτά εναντίον της, δεν θέλουν πολύ περισσότερο την ενδυνάμωσή της μέσω μίας στρατιωτικής νίκης. Ο πολιτικά βολικότερος και στρατιωτικά αποτελεσματικότερος τρόπος είναι να ενισχύουν εμμέσως το κουρδικό YPG, ή τουλάχιστον να μην επιτρέψουν τη στρατιωτική εξουδετέρωσή του στο Αφρίν.

Χωρίς πρόσχημα

Ο Ερντογάν δηλώνει πως θα συντρίψει τις δυνάμεις που πήγαν εκεί με –προφανώς–εντολή του Άσαντ. Στο πολιτικό επίπεδο δεν θα έχει το έστω και διάτρητο επιχείρημα ότι ο τουρκικός στρατός πολεμάει εναντίον των Κούρδων «τρομοκρατών» του ΡΚΚ. Απέναντί του θα έχει δυνάμεις που έχουν τη σφραγίδα της νόμιμης συριακής κυβέρνησης και οι οποίες αναπτύσσονται εντός της συριακής επικράτειας.

Αν κρίνουμε και από τη ρητορική του και από το γεγονός ότι οι Τούρκοι προσπάθησαν με το πυροβολικό τους να εμποδίσουν την είσοδο αυτών των δυνάμεων στην περιοχή του Αφρίν, ο Ερντογάν είναι αποφασισμένος να συνεχίσει την εισβολή. Πώς θα αντιδράσει η Δαμασκός; Αν δεν ήταν διατεθειμένη να απαντήσει το πιθανότερο είναι ότι δεν θα είχε στείλει τις δυνάμεις που έστειλε.

Επιπροσθέτως, είναι δύσκολο να πιστέψουμε ότι ο Άσαντ προέβη σ’ αυτή την κίνηση, χωρίς να έχει συνεννοηθεί με τη Μόσχα. Ακόμα και εάν η Μόσχα απέφυγε να του δώσει την άδεια σίγουρα δεν τον απέτρεψε. Θα επιτρέψουν, λοιπόν, οι Ρώσοι στον τουρκικό στρατό να καταλάβει το Αφρίν, ή στην κρίσιμη στιγμή θα του ανάψουν κόκκινο φως;

Κατηγορηματικές απαντήσεις δεν μπορούν να δοθούν αυτή τη στιγμή, αλλά είναι δύσκολο οι Ρώσοι να αφήσουν εκτεθειμένο το καθεστώς Άσαντ στην τουρκική εισβολή. Κατά πάσα πιθανότητα προς το παρόν θα συνεχίσουν τη διπλωματική σχοινοβασία. Θα πιέζουν τις αντιμαχόμενες πλευρές να αρχίσουν διαπραγματεύσεις, κάτι που ο Ερντογάν δεν θέλει ούτε να ακούσει.

Πήγε για μαλλί…

Το ζήτημα πιθανότατα θα απασχολήσει και τις συνομιλίες για την επίλυση του Συριακού που έχουν αρχίσει στην Αστάνα και οι οποίες θα κορυφωθούν στη σύνοδο κορυφής στην Κωνσταντινούπολη. Εντωμεταξύ, όμως, οι μάχες συνεχίζονται και ενδεχομένως να επιβάλουν τον δικό τους ρυθμό στις διπλωματικές εξελίξεις.

Προφανώς, ο Πούτιν θέλει να κρατήσει τον Ερντογάν κοντά του και σε κόντρα με την Ουάσιγκτον. Δεν μπορεί, όμως, να το επιτύχει, τραβώντας το χαλί κάτω από τα πόδια του σταθερού συμμάχους τους Άσαντ, τον οποίο με πολλές προσπάθειες διέσωσε. Και διασώζοντας το καθεστώς του, όχι μόνο εδραίωσε τις μοναδικές ρωσικές βάσεις στη Μεσόγειο, αλλά και ανέδειξε τη Ρωσία σε πρωταγωνιστή στην κρίσιμη Μέση Ανατολή.

Εάν ο Πούτιν ανάψει κόκκινο φως, ο Ερντογάν θα βρεθεί σε εξαιρετικά δυσχερή θέση. Ή θα έρθει σε αντιπαράθεση με τους Ρώσους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται και στο πολιτικό και στο στρατιωτικό επίπεδο, ή θα κάνει πίσω. Αλλά και εάν δεν του ανάψουν ευθέως κόκκινο φως και του τραβούν διπλωματικά το χαλί, ζητώντας να συνομιλήσει με τους Κούρδους και ενισχύοντας την άμυνα του Αφρίν μέσω της Δαμασκού, η Τουρκία θα περιέλθει σε δυσχερή θέση. Θα έχει πάει για μαλλί και αν δεν θα έχει βγει κουρεμένη, τουλάχιστον θα έχει υποστεί αιμορραγία και στο στρατιωτικό και στο διπλωματικό επίπεδο.