Τα 34 είδη νυχτερίδων που απαντώνται στην Ελλάδα, μερικά μοναδικά στην Ευρώπη, αποτελούν περίπου το 1/3 των ειδών χερσαίων θηλαστικών στη χώρα μας αλλά και το αντικείμενο της έρευνας της περιβαλλοντολόγου-ερευνήτριας Έλενας Παπαδάτου.
Η Ελλάδα διαθέτει εξαιρετικά πλούσια βιοποικιλότητα. Αυτό οφείλεται σε διάφορους λόγους, όπως η θέση της ως σταυροδρόμι ανάμεσα σε τρεις ηπείρους, το γεωγραφικό της πλάτος και ο μεγάλος αριθμός των νησιών και οικοτόπων της.
Η βιοποικιλότητά της συμπεριλαμβάνει και 34 είδη νυχτερίδων, δηλαδή την πλειοψηφία των ευρωπαϊκών ειδών. Περίπου το 1/3 των ειδών χερσαίων θηλαστικών στη χώρα μας είναι νυχτερίδες! Ανάμεσα σε αυτά συγκαταλέγονται και δύο είδη που δεν απαντώνται πουθενά αλλού στην Ευρώπη: το Eptesicus anatolicus που απαντάται μόνο στην Ανατολία και τη Ρόδο, και το Pipistrellus hanaki, που απαντάται μόνο στη χερσόνησο της Κυρηναϊκής (Λιβύη) και στην Κρήτη.
Τα παραπάνω αναφέρει η Έλενα Παπαδάτου, περιβαλλοντολόγος-ερευνήτρια με ειδίκευση στην οικολογία των νυχτερίδων, από τους λίγους στη χώρα μας εδώ και αρκετά χρόνια.
Οι νυχτερίδες, συμπληρώνει, δεν είναι πουλιά ούτε έντομα, όπως πιστεύουν αρκετοί άνθρωποι, αλλά η δεύτερη κατά σειρά ομάδα σε αριθμό ειδών θηλαστικών μετά τα τρωκτικά (σκίουροι, ποντίκια κ.α.). Περνούν τη μέρα τους μέσα σε σκοτεινά μέρη, όπως σπήλαια, ορυχεία, κοιλότητες δέντρων (π.χ. παλιές φωλιές δρυοκολαπτών), σχισμές και ανοίγματα σε βράχια, γεφύρια, κάτω από τα κεραμίδια παλιών σπιτιών, εγκαταλειμμένα σπίτια, παλιά ξωκλήσια κ.ά. Τη νύχτα βγαίνουν και αναζητούν την τροφή τους: έντομα και άλλα αρθρόποδα, όπως αράχνες. Συχνά θα τις παρατηρήσουμε να πετούν πάνω από επιφάνειες νερών κυνηγώντας έντομα που αναδύονται μέσα από το νερό ή ακόμα και γύρω από λάμπες στους δρόμους οικισμών, ακόμα και σε πόλεις σε σημεία με δέντρα.Πρόκειται για ένα ανεκτίμητο φυσικό εντομοαπωθητικό, καθώς καταναλώνουν κάθε νύχτα ποσότητα εντόμων ίση με το μισό τουλάχιστον του βάρους τους!
Όλα τα είδη νυχτερίδων της Ελλάδας, προσθέτει η κ. Παπαδάτου, προστατεύονται αυστηρά από την εθνική και τη διεθνή νομοθεσία, καθώς είναι ιδιαίτερα ευάλωτα: είναι είδη με εξειδικευμένες ανάγκες, ενώ οι ρυθμοί αναπαραγωγής τους επιτρέπουν πολύ αργή ανάκαμψη σε περίπτωση μειώσεων στους πληθυσμούς τους. Η εντατική γεωργία με την εξαφάνιση των φυτοφραχτών και την υπέρμετρη χρήση χημικών εντομοκτόνων και παρασιτοκτόνων, οι αποψιλώσεις ώριμων δασών, οι αποξηράνσεις υγροτόπων, αλλά και η τουριστική εκμετάλλευση σπηλαίων και η ανακαίνιση σπιτιών με τη χρήση χημικών ουσιών, είναι ανάμεσα στους σημαντικότερους παράγοντες που ευθύνονται για τις μειώσεις ή και τις εξαφανίσεις πληθυσμών ή ακόμα και ολόκληρων ειδών σε ορισμένες χώρες της Ευρώπης, όπως Γαλλία, Βέλγιο και Γερμανία. Η τουριστική εκμετάλλευση σπηλαίων έχει οδηγήσει στον αφανισμό ολόκληρων αποικιών ακόμα και στην Ελλάδα με άγνωστες συνέπειες στους ευρύτερους πληθυσμούς τους.
Σπάνια είδη
Μερικά από τα σπάνια είδη της Ελλάδας, όπως το Myotis bechstenii και το Barbastella barbastellus, για να ζήσουν, σύμφωνα με την ίδια, χρειάζονται ώριμα δάση με γέρικα κουφαλερά δέντρα. Ευτυχώς, τονίζει η κ. Παπαδάτου, στη χώρα μας υπάρχουν ακόμα μερικές τέτοιες τοποθεσίες περισσότερο σε δυσπρόσιτες περιοχές, ωστόσο γενικά σπανίζουν. Αυτό θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στη δασική διαχείριση.
Τουλάχιστον το 1/3 των ειδών νυχτερίδων της Ελλάδας απαντάται σε σπήλαια, συχνά δε μπορεί να βρίσκονται ταυτόχρονα μέχρι και 6-7 είδη στην ίδια σπηλιά. Το ρεκόρ στην Ελλάδα κατέχει μάλλον το σπήλαιο του Πολύφημου στη Μαρώνεια, στο οποίο έχουν καταγραφεί μέχρι 10 είδη! Στη χώρα μας τα σπήλαια έχουν πολύ μεγάλη σημασία για τις νυχτερίδες καθώς απαντώνται μέσα σε αυτά όλο το χρόνο, σε αντίθεση με τις χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης όπου τα σπήλαια χρησιμοποιούνται από τις νυχτερίδες μόνο το φθινόπωρο και το χειμώνα. Στα σπήλαια της Ελλάδας οι νυχτερίδες γεννούν και μεγαλώνουν τα μικρά τους κατά το τέλος της άνοιξης και το καλοκαίρι, ζευγαρώνουν το φθινόπωρο και περνούν το χειμώνα σε βαθύ λήθαργο. Είναι επομένως αναγκαίο όσοι άνθρωποι εισέρχονται στα σπήλαια, όπως οι σπηλαιολόγοι, να δείχνουν μεγάλη προσοχή όταν αντιλαμβάνονται την παρουσία νυχτερίδων, ιδίως το καλοκαίρι και το χειμώνα, εποχές κατά τις οποίες οι νυχτερίδες είναι περισσότερο ευάλωτες (πχ αποφυγή φωτογραφιών με δυνατό φλας, πρόκλησης θορύβου κλπ). Επίσης σημαντικό για την επιβίωσή τους είναι να υπάρξει μέριμνα για τα ζώα, όταν ένα σπήλαιο προτείνεται προς τουριστική εκμετάλλευση, καθώς και στην περίπτωση αρχαιολογικών ερευνών, πχ αυτές να γίνονται σε συγκεκριμένες εποχές όταν οι νυχτερίδες δεν είναι μέσα.
Πάντως, σύμφωνα με την ερευνήτρια Έλενα Παπαδάτου, υπάρχουν είδη νυχτερίδων που με το πέρασμα των χρόνων έμαθαν να ζουν κοντά στον άνθρωπο. Τέτοια είδη, εξηγεί, τα βρίσκουμε σε ανθρώπινες κατασκευές, όπως πέτρινα γεφύρια, σε σοφίτες ή κάτω από κεραμίδια σε σπίτια κ.α., όπως για παράδειγμα στην Ελλάδα είναι το πολύ κοινό Pipistrellus kuhlii και το Pipistrellus pipistrellus. Το ιδιαίτερα ευαίσθητοRhinolophus hipposideros, μικρό όσο το μικρό δάχτυλο της παλάμης μας, συνήθως προτιμά παλιά εγκαταλειμμένα σπίτια ή ξωκκλήσια όπου η παρουσία του ανθρώπου είναι περιορισμένη.
Άλλα είδη μπορεί να απαντηθούν σε κατοικημένα σπίτια, ιδίως εκείνα που είναι κοντά σε πλούσιες πηγές τροφής όπως λόχμες με δέντρα, ρυάκια, λάμπες δρόμων, ή που διαθέτουν ωραίες μεγάλες αυλές που προσελκύουν ζουμερά έντομα. Μερικές φορές, δυσαρεστημένοι κάτοικοι τέτοιων σπιτιών καλούν εταιρείες απεντόμωσης που μπορεί να εφαρμόσουν -δυστυχώς- τις ίδιες τεχνικές που εφαρμόζουν και στα έντομα, κάτι που δεν χρειάζεται γιατί υπάρχουν πιο ανώδυνες και οικονομικές λύσεις.
Εξάλλου, η θανάτωσή τους απαγορεύεται αυστηρά βάσει της εθνικής και της διεθνούς νομοθεσίας. Άλλες φορές, έντρομοι κάτοικοι σπιτιών που ανακαλύπτουν νυχτερίδες στη στέγη τους ή πίσω από κάποιο έπιπλο στο μπαλκόνι ηρεμούν έπειτα από μια ολιγόλεπτη κουβέντα, καθώς διαλύονται οι μύθοι και οι φόβοι και αποκαθίσταται η αλήθεια. Αν παρ’ όλα αυτά υπάρχει ενόχληση (π.χ. συγκέντρωση περιττωμάτων στη σοφίτα), τότε, διευκρινίζει η κ. Παπαδάτου, υπάρχουν λύσεις για την απαλλαγή είτε από τα περιττώματα είτε ακόμα και από την παρουσία των νυχτερίδων: απλώς περιμένουμε να φύγουν στις αρχές του χειμώνα και έπειτα βουλώνουμε τα κενά από όπου έχουμε παρατηρήσει ότι μπαινοβγαίνουν. Σε χώρες όπως η Αγγλία και η Γερμανία υπάρχουν τηλεφωνικές γραμμές στημένες από συλλόγους προστασίας νυχτερίδων που ασχολούνται με τέτοιου είδους θέματα.
Υπάρχουν επίσης φορές που νυχτερίδες μπορεί να μπουν κατά λάθος σε σπίτια και να παγιδευθούν. Σε τέτοιες περιπτώσεις, το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να ανοίξουμε όλα τα παράθυρα, να σβήσουμε τα φώτα και να κάνουμε υπομονή, καθώς τις περιμένουμε να βρουν την έξοδο και να βγουν. «Ας μην ξεχνάμε ότι εκείνες είναι περισσότερο φοβισμένες από εμάς σε μια τέτοια περίπτωση. Εμείς στην πραγματικότητα δεν έχουμε λόγο να φοβόμαστε, διότι δεν έχουν σκοπό ούτε κανένα λόγο να μας επιτεθούν παρά να βρουν την έξοδο όσο πιο γρήγορα γίνεται!» τονίζει η κ. Παπαδάτου.
Τέλος, συμπληρώνει, μερικοί άνθρωποι φοβούνται τις ασθένειες που μπορεί να μεταφέρουν: ναι, είναι φορείς ασθενειών όπως όλα τα άγρια ζώα. Γι’ αυτό το λόγο δεν πρέπει ούτε χρειάζεται να έρθουμε σε άμεση επαφή με αυτές. Σε περίπτωση που δούμε νυχτερίδα πεσμένη και αδύναμη στο έδαφος, πιθανά είναι άρρωστη ή τραυματισμένη ή πρόκειται για νεογνό. Αν θέλουμε να τη μετακινήσουμε, βάζουμε γάντια ή χρησιμοποιούμε ένα πανάκι. Στη συνέχεια μπορούμε να επικοινωνήσουμε με κάποιο από τα κέντρα περίθαλψης άγριας ζωής όπως η ΑΝΙΜΑ στην Αθήνα.
Πηγή: ΑΜΠΕ από ΕΘΝΟΣ.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου