Τρίτη 30 Απριλίου 2024
Δευτέρα 29 Απριλίου 2024
Γρηγορείτε
Να είστε σε επιφυλακή, μας λέει ο Χριστός στην παραβολή των δέκα παρθένων, γιατί δεν ξέρετε πότε θα έρθει ο Υιός του Ανθρώπου. Να έχετε έτοιμη τη λαμπάδα σας με λάδι ώστε να Τον υποδεχτείτε. Το λάδι τούτο δε μπορούμε να το δανειστούμε από άλλους. Το λάδι τούτο αποκτιέται με κόπο γιατί το λάδι τούτο είναι η αγάπη. Όταν αγαπάμε, βαδίζουμε σε δρόμο δύσκολο και επικίνδυνο. Ο ερωτευμένος άνθρωπος χάνει τον εαυτό του μέσα στη δίνη του έρωτα. Και ο Χριστός, ερωτεύθηκε τόσο πολύ τον άνθρωπο που για χάρη του έγινε άνθρωπος κι αυτός, και μάλιστα ενώ ήταν τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος, από την πολλή του αγάπη κάποια στιγμή περιέστειλε την ίδια του τη θεότητα γι' αυτό και τον βλέπουμε να ζητά να μη πιει το ποτήρι τούτο στον κήπο της Γεθσημανής ή και στο σταυρό να ρωτά τον Θεό γιατί Τον εγκατέλειψε. Όπως λοιπόν ο Χριστός χάνει κομμάτι του εαυτού Του, όπως ο ερωτευμένος άνθρωπος χάνει κομμάτι του εαυτού του έτσι και οι χριστιανοί χάνουμε κομμάτι του εαυτού μας αγαπώντας τον Θεό και τους ανθρώπους. Αυτός ο τόσο επικίνδυνος έρωτας είναι και το βασικό κριτήριο για την κρίση μας που δεν ξέρουμε πότε θα συμβεί. Γι' αυτό και ο Χριστός μας ξυπνά και μας καλεί να πάρουμε τον τρελό δρόμο της αγάπης για να δεχτούμε πρώτα το φως που μας δίνει κι έπειτα να το προσφέρουμε κι εμείς με τις λαμπάδες μας στον κόσμο.
Ο νηπτικός άνθρωπος
Το να μετανοήσεις σημαίνει να ξυπνήσεις. Η μετάνοια, η αλλαγή του νου, οδηγεί στην εγρήγορση. Ο ελληνικός όρος που χρησιμοποιείται εδώ, νήψη, σημαίνει στην κυριολεξία νηφαλιότητα και επαγρύπνηση - το αντίθετο από μία κατάσταση ναρκωτικής ή αλκοολικής αναισθησίας κι επομένως, σε συνάρτηση με τη πνευματική ζωή, σημαίνει προσοχή, επαγρύπνηση, ανάμνηση. Όταν ο άσωτος υιός μετανόησε, λέγεται ότι "ήλθε εις εαυτόν" (Λουκ. 15,17). Ο "νηπτικός" άνθρωπος είναι αυτός που έχει έρθει στον εαυτό του, που δεν ονειροπολεί παρασυρμένος άσκοπα κάτω από την επίδραση περαστικών ορμών αλλά που έχει αίσθηση της κατεύθυνσης και του σκοπού. Όπως Το Ευαγγέλιον της Αλήθειας (μέσα 2ου αι.) το εκφράζει, "Είναι σαν αυτόν που ξυπνάει από μεθύσι και ξανάρχεται στον εαυτό του...Ξέρει από πού ήρθε και πού πηγαίνει".
[...............]
Ο "νηπτικός" άνθρωπος λοιπόν συγκεντρώνεται στο εδώ και στο τώρα. Ειν' εκείνος που αρπάζει τον καιρό, την αποφασιστική στιγμή της ευκαιρίας. Ο Θεός, έτσι παρατηρεί ο C.S.Lewis στο έργο του The Screwtape Letters, θέλει να προσέχουν οι άνθρωποι κυρίως δύο πράγματα: "στην ίδια την αιωνιότητα, και σ' αυτό το σημείο του χρόνου που ονομάζουν Παρόν. Γιατί το Παρόν είναι το σημείο όπου ο χρόνος αγγίζει την αιωνιότητα. Οι άνθρωποι έχουν πείρα τούτης της στιγμής, και αυτής μόνο, όπου ο Θεός έχει για την πραγματικότητα σαν σύνολο· μέσα σ' αυτή μόνο τους προσφέρεται ελευθερία και πραγματικότητα". Όπως διδάσκει ο Meister Eckhart, "Σ' Αυτόν που μένει πάντοτε σ' ένα τώρα παρόν, σ' αυτόν ο Θεός γεννά τον Υιό του αδιάκοπα".
Ο "νηπτικός" άνθρωπος είν' εκείνος που καταλαβαίνει αυτό "το μυστήριο της παρούσας στιγμής" και που προσπαθεί να ζει απ' αυτό. Λέει στον εαυτό του, με τα λόγια του Paul Evdokiomv: "Η ώρα που περνάς τώρα, ο άνθρωπος που συναντάς τώρα και εδώ, το έργο με το οποίο είσαι απασχολημένος αυτή εδώ τη στιγμή - αυτά είναι πάντοτε τα πιο σημαντικά σ' ολόκληρη τη ζωή σου". Οικειοποιείται το motto που είναι γραμμένο στο οικόσημο των Ruskin : Σήμερα, σήμερα, σήμερα. "Υπάρχει μια φωνή που φωνάζει στον άνθρωπο ως την τελευταία του αναπνοή και λέει: Μεταστρέψου σήμερα"(Τα Αποφθέγματα των Πατέρων της Ερήμου).
Κάλλιστος Γουέαρ, Ο Ορθόδοξος Δρόμος, εκτ. Ίδρυμα Γουλανδρή - Χορν
Ουαί
Απόψε το βράδυ ο Χριστός απευθύνει τα "ουαί" στους Φαρισαίους και τους Γραμματείς. Είναι από τις λίγες φορές αν όχι και η μοναδική που ο Χριστός μιλά τόσο αυστηρά. Δε μίλησε αυστηρά στους τελώνες, δε μίλησε αυστηρά στις πόρνες, δε μίλησε αυστηρά σε κανέναν αμαρτωλό. Μίλησε αυστηρά μόνο στους υποκριτές. Στους δήθεν ενάρετους, στους τυφλούς οδηγούς, σε αυτούς τους λεπτολόγους που διυλίζουν τον κώνωπα και καταπίνουν την κάμηλο, σε αυτούς που δίνουν τρομερή σημασία στη λεπτομέρεια της κάθε διάταξης του Νόμου και χάνουν την ουσία. Γιατί μέσα στις τελετουργίες, μέσα στις διατάξεις που κανονίζουν κάθε λεπτομέρεια της ζωής, μέσα στη πολύπλοκη θεολογία, εκεί χάνεται το μόνο που έχει σημασία, η αγάπη. Γιατί και ο Χριστός ό,τι έκανε το έκανε από αγάπη. Αυτό ζητά και από μας. Ζητά να αγαπούμε. Τον Θεό και τους ανθρώπους. Να μην υποκρινόμαστε, να μη ξεψειρίζουμε τα πράγματα. Οι πόρνες και οι τελώνες είχαν αγάπη μέσα στην αμαρτία τους και γι' αυτό ο Χριστός λέει πως θα μας οδηγήσουν στη Βασιλεία των Ουρανών. Οι Φαρισαίοι και οι Γραμματείς δεν είχαν μέσα τους ίχνος αγάπης. Και αν και γνώριζαν πολύ καλά τον Νόμο, άκουσαν τα "ουαί" από τον Χριστό. Μέσα στο κατανυκτικό ημίφως και τη μυστική ατμόσφαιρα της Μεγάλης Εβδομάδας μας δίνεται η ευκαιρία να διακρίνουμε το πραγματικά σημαντικό. Και αυτό είναι η αγάπη. Αν έχουμε αγάπη από εκεί θα έρθουν και όλες οι άλλες αρετές.
Το λάδι
Η μεσιτεία των αγίων και όλης της Εκκλησίας είναι πολύ ισχυρή. Ούτε όμως οι άγιοι ούτε η Εκκλησία μπορούν να αντικαταστήσουν με το δικό τους λάδι αυτό που εμείς πρέπει να αγοράσουμε από το Άγιο Πνεύμα, την πηγή κάθε χάριτος και ευεργεσίας. "Κριτήριο θα είναι η αγάπη" κατά τους λόγους ενός αγίου· και η αγάπη δεν δανείζεται: καθένας με τα δικά του έξοδα και το προσωπικό του ρίσκο, αγαπά ή δεν αγαπά. Κι αν δεν αγαπά, δεν θα μπορέσει να προϋπαντήσει τον Νυμφίο, αφού δεν θα έχει λάδι στο λυχνάρι του και θα είναι πολύ αργά για να προμηθευτεί
Λεβ Ζιλε, Πασχαλινή κατάνυξη, εκδ. Ακρίτας
Κυριακή 28 Απριλίου 2024
Κυριακή των Βαϊων
Σήμερα ο Χριστός μπαίνει στα Ιεροσόλυμα πάνω σε ένα γαϊδουράκι. Και πλήθη λαού τον υποδέχονται με ζητωκραυγές. Και οι άρχοντες, πολιτικοί και θρησκευτικοί, παρακολουθούν με ανησυχία, με φόβο και καχυποψία. Ούτε όμως οι μεν ούτε οι δε τον καταλαβαίνουν γι' αυτό και στο τέλος θα τον εγκαταλείψουν, θα τον κοροϊδέψουν, θα τον φυλακίσουν και θα τον σταυρώσουν.
Οι πρώτοι, ο λαός, περιμένουν έναν πολιτικό ηγέτη, έναν στρατιωτικό αρχηγό. Αυτόν που θα οδηγήσει τον λαό του Ισραήλ σε μεγάλες κατακτήσεις και δόξες ενώ θα ρίξει και τους Ρωμαίους στη θάλασσα. Δεν κατανοούν ότι ο Χριστός δεν έρχεται να απελευθερώσει μόνο τους Εβραίους από τον ρωμαϊκό ζυγό. Έρχεται να εξαφανίσει κάθε καταπίεση, κάθε εκμετάλλευση και κάθε αδικία. Έρχεται να φέρει πραγματική ελευθερία, εσωτερική και εξωτερική, ελευθερία που πηγάζει από την αγάπη, ελευθερία που δεν αποτελεί δικαιολογία ώστε οι σημερινοί απελευθερωτές να γίνουν αυριανοί καταπιεστές.
Οι δεύτεροι φοβούνται πως ο Χριστός ήρθε να τους κλέψει την εξουσία. Να τους κάνει από άρχοντες απλούς, ταπεινούς πολίτες, αν δε τους κάνει και δούλους κιόλας. Δε καταλαβαίνουν πως ο Χριστός έρχεται να καταργήσει κάθε εξουσία και κάθε ανισότητα γιατί στη καινούρια ζωή, τη πραγματική ζωή που φέρνει, δεν υπάρχουν εξουσιαστές και εξουσιαζόμενοι, υπάρχουν αδέρφια που αγαπούν το ένα το άλλο.
Κι έτσι ο Χριστός σε λίγες μέρες θα οδηγηθεί στο θάνατο και τη σταύρωση. Και ακόμα και σήμερα παραμένει ένα άγνωστος, ακόμα και σε αυτούς που λένε πως Τον πιστεύουν. Ακόμα και από αυτούς που κηρύττουν τον λόγο Του. Από όλους αυτούς, από όλους εμάς, που αντικαταστήσαμε το γαϊδουράκι με αυτοκίνητα μεγάλου κυβισμού, τον έναν και μοναδικό χιτώνα με συλλογή ρούχων και αμφίων, που τον κόβουμε και τον ράβουμε αναλόγως των πολιτικών και κοινωνικών μας πεποιθήσεων, που θέλουμε να κανονίζει, όποτε μας βολεύει και μόνο, τις πράξεις των άλλων, ποτέ τις δικές μας.
Και σε πείσμα όλων και ευτυχώς για εμάς, ο Κύριος, όπως θριαμβευτής εισέρχεται σήμερα στα Ιεροσόλυμα, σε εκείνη την πολύπαθη μέχρι και σήμερα γωνιά του κόσμου μας, έτσι θριαμβευτής θα παραμείνει καθ΄ όλη τη βδομάδα των Παθών Του και έτσι θριαμβευτής θα αναστηθεί. Και όχι μόνο αυτό, αλλά θα προσκαλέσει και όλους εμάς που δεν Τον κατανοήσαμε, που Τον κοροϊδέψαμε, που Τον σταυρώσαμε, που κοιτάξαμε να Τον φέρουμε στα μέτρα μας, να Τον ακολουθήσουμε στον θρίαμβό Του, να Τον ακολουθήσουμε στην Ανάσταση, να Τον ακολουθήσουμε στην όντως ζωή.
Σάββατο 27 Απριλίου 2024
Η αγάπη είναι το μόνο που θα μείνει
Σάββατο του Λαζάρου
Όταν ο Χριστός έμαθε πως ο Λάζαρος πέθανε, δάκρυσε. Και όσοι ήταν γύρω Του θαύμασαν πόσο αγαπούσε ο Χριστός τον φίλο Του. Αργότερα, όταν ο Χριστός ρώτησε τη Μάρθα, την αδερφή του Λαζάρου αν πιστεύει ότι θα αναστηθεί ο αδερφός της και αυτή απάντησε πως θα αναστηθεί την Έσχατη Ημέρα, ο Χριστός της απαντά "εγώ είμαι η Ανάσταση και η Ζωή". Και τέλος ο Χριστός ανασταίνει τον Λάζαρο φωνάζοντας "Λάζαρε δεύρο έξω".
Στην ευαγγελική περικοπή που διηγείται την Ανάσταση του Λαζάρου είναι ξεκάθαρη η ταύτιση της αγάπης με τη ζωή. Ο Χριστός δακρύζει όταν μαθαίνει πως ο φίλος Του πέθανε γιατί τον αγαπά. Και μας δείχνει πως ναι, είναι φυσιολογικό, θεμιτό και πλήρως αποδεκτό να λυπόμαστε όταν ένας φίλος μας πεθαίνει, παρ' ότι πιστεύουμε στην Ανάσταση. Και εξαιτίας αυτής της αγάπης ο Ιησούς πηγαίνει στο σπίτι του φίλου Του. Από αυτή την αγάπη ορμώμενος βρίσκει τις αδερφές του Λαζάρου, τη Μάρθα και τη Μαρία για να τις παρηγορήσει, αυτή η αγάπη είναι που θα τον οδηγήσει στον τάφο του Λαζάρου όπου και θα τον αναστήσει. Ο Χριστός είναι η ζωή και η ανάσταση όπως μας λέει, όχι η μελλοντική αλλά η εδώ και τώρα. Οι κεκοιμημένοι μας ζουν μαζί με τον Χριστό. Όταν προσερχόμαστε στην εκκλησία δε συναντούμε μόνο τον Χριστό σε κάθε λειτουργία, αλλά και τους κεκοιμημένους μας οι οποίοι ζουν διά και εν Χριστώ.
Ο Χριστός είναι η ανάσταση, ο Χριστός είναι η ζωή, ο Χριστός είναι η αγάπη. Είναι η πηγή τους, είναι Αυτός που ενώνει και τα τρία γιατί χωρίς το ένα τα άλλα χάνουν το νόημά τους ή δεν πραγματοποιούνται. Η αγάπη δίνει νόημα στη ζωή και η πραγματική, με νόημα ζωή, οδηγεί στην ανάσταση. Μια ζωή χωρίς αγάπη δεν είναι ζωή και δεν μπορεί να φτάσει στην ανάσταση. Τώρα λοιπόν, που ετοιμαζόμαστε να μπούμε στη Μεγάλη Εβδομάδα ας μην αναρωτηθούμε αν νηστέψαμε αρκετά ή αν κάναμε αρκετές γονυκλισίες, ούτε καν αν πήγαμε σε αρκετές λειτουργίες και ακολουθίες. Ας αναρωτηθούμε αν ζήσαμε πραγματικά και αν αγαπήσαμε πολύ.
Παρασκευή 26 Απριλίου 2024
Το καθήκον
"Μα υπάρχει -σεις κρίνετε- υψηλότερο καθήκον και εξόφληση χρέους από του να κλαίω με όσους κλαίουν, να διαμαρτύρομαι με όσους δίκαια διαμαρτύρονται και να επιζητώ να συγχαρώ κάποτε με τη χαρά, που πρέπει να έρθει και στα παιδιά του Θεού που στερούνται· εγώ ο ταπεινός λειτουργός και εργάτης Του;"
π.Γεώργιος Πυρουνάκης - Η θεολογία και το έργο ενός ελεύθερου ανθρώπου, Φωτεινή Οικονόμου, εκδ. Αρμός
Δημιουργώντας μια κόλαση δική μας
Μπορεί οι άνθρωποι να υποστηρίζουν πως κυνηγούν ή αποζητούν έναν παράδεισο αλλά συνήθως αυτό που πραγματικά επιθυμούν είναι η κόλαση. Πολλές δε φορές συγχέουμε αυτά τα δύο και αυτό που ονομάζουμε παράδεισο είναι στην πραγματικότητα μια κόλαση. Έτσι κυνηγώντας έναν φανταστικό παράδεισο που δεν επιθυμούμε πραγματικά ψάχνουμε εναγωνίως να βρούμε εχθρούς γύρω μας, ένα κόμμα, μια ομάδα, μια θρησκεία, μια ιδεολογία, συγγενείς, γείτονες, γνωστούς και σε αυτούς χρεώνουμε όχι μόνο τα κακά που μας συμβαίνουν αλλά και τα μελλοντικά που θα έρθουν. Ο δρόμος μας προς τον παράδεισο γίνεται ένας δρόμος στρωμένος με τυφλή οργή και κατάρες. Και τελικά παραχωρούμε όλο τον έλεγχο της ζωής μας σε αυτούς τους -είτε υπαρκτούς και ορατούς είτε ανύπαρκτους και αόρατους- εχθρούς σε βαθμό που να μη ζούμε πια ουσιαστικά. Και ακόμα κι αν θριαμβεύσουμε εις βάρος όλων αυτών των εχθρών -και υπό τη σπάνια προϋπόθεση πως δε θα δημιουργούμε συνεχώς νέους- και φτάσουμε σε αυτόν τον πολυπόθητο παράδεισο που υποτίθεται πως αναζητούμε, θα διαπιστώσουμε πως η φωτιά και οι φλόγες που τόσο καιρό εκπνέαμε τον έχουν τελικά κατακαύσει και τον έχουν μετατρέψει σε μία κόλαση απέραντη.
Πέμπτη 25 Απριλίου 2024
Αγάπη, ταπεινότητα, θέωση, ατομικότητα
Ο χριστιανισμός στο παρελθόν ήταν ασυνήθιστα πλούσιος, πολυποίκιλος και πολυμερής. Στο Ευαγγέλιο, στις επιστολές των Αποστόλων, στην αγιοπατερική γραμματεία και στην εκκλησιαστική παράδοση μπορεί να βρεθεί η θεμελίωση των διαφόρων θεωρήσεων του χριστιανισμού. Η θεώρηση του χριστιανισμού ως θρησκείας της ατομικής σωτηρίας, καχύποπτης προς κάθε δημιουργία, στηρίζεται αποκλειστικά στην ασκητική αγιοπατερική γραμματεία, η οποία δεν είναι ολόκληρος ο χριστιανισμός, όπως δεν είναι και ολόκληρη η αγιοπατερική γραμματεία. Η "Φιλοκαλία" σαν να επισκίασε όλα τα υπόλοιπα. Στον ασκητισμό εκφράστηκε η αιώνια αλήθεια, η οποία υπάρχει στον εσωτερικό πνευματικό δρόμο ως ένα αναπόφευκτο στοιχείο του. Δεν είναι όμως η πληρότητα της χριστιανικής αλήθειας. Ο ηρωικός αγώνας με τη φύση του παλαιού Αδάμ, με τα αμαρτωλά πάθη φανέρωσε μια γνωστή πλευρά της χριστιανικής αλήθειας και την υπερτόνισε σε συντριπτικό βαθμό. Οι αλήθειες, οι οποίες αποκαλύπτονται στο Ευαγγέλιο και τις αποστολικές επιστολές, πέρασαν σε δεύτερο πλάνο, παραμερίστηκαν. Στη βάση του συνολικού χριστιανισμού, στη βάση του συνολικού πνευματικού δρόμου του ανθρώπου, του δρόμου της σωτηρίας για την αιώνια ζωή, υπάρχει η ειρήνευση. Ο άνθρωπος θα πρέπει να ειρηνεύσει, όλα τα υπόλοιπα θα γίνουν από μόνα τους. Η ταπεινότητα καλύπτει και καταπιέζει την αγάπη, η οποία αποκαλύπτεται στα Ευαγγέλια και είναι το θεμέλιο της Καινής Διαθήκης του Θεού με τον άνθρωπο.
[................................................]
Ο Χριστός μας κληροδότησε πως πριν απ' όλα πρέπει να αγαπούμε τον Θεό και να αγαπούμε τον πλησίον, να αναζητούμε πριν απ' όλα τη Βασιλεία του Θεού, την τελειότητα, σαν την τελειότητα του Ουράνιου Πατέρα. Η "Φιλοκαλία" στην οποία δεν περιλαμβάνονται τα πιο σημαντικά μυστικιστικά έργα του Μαξίμου Ομολογητή, του Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου και άλλων είναι πριν απ' όλα μια συλλογή ηθικών ασκητικών διδαχών για μοναχούς και όχι έκφραση της πληρότητας του χριστιανισμού και των δρόμων του. Δεν είναι μόνο το πνεύμα του Ευαγγελίου και των αποστολικών επιστολών, αλλά και το πνεύμα της ελληνικής πατρολογίας στα πιο βαθιά της ρεύματα, απ' ό,τι για παράδειγμα το μονόπλευρο πνεύμα ορθοδοξίας του Θεοφάνη του Έγκλειστου. Φυσικά στον Θεοφάνη τον Έγκλειστο υπάρχουν πολλά σωστά και αιώνια, ιδιαίτερα στο καλύτερο βιβλίο του "Ο δρόμος προς τη σωτηρία", αλλά η σχέση του με τη ζωή του κόσμου είναι παρακμιακή, φοβική, είναι ένας λειψός και τραυματισμένος χριστιανισμός. Κεντρική ιδέα στην ανατολική πετρολογία ήταν η ιδέα της θέωσης, η θεοποίηση της πλάσης, η μεταμόρφωση του κόσμου, του σύμπαντος και όχι η ιδέα της ατομικής σωτηρίας.
Νικολάι Μπερντιάεφ, Η Αλήθεια της Ορθοδοξίας
Τετάρτη 24 Απριλίου 2024
Το φίδι του εγωισμού
Ο εγωισμός είναι ένα πολύ ύπουλο φίδι που συνήθως, όμως, εμφανίζεται στη γλώσσα που χρησιμοποιούμε. Και μπορούμε να καταλάβουμε πόσο μας έχει δηλητηριάσει. Ας πάρουμε δυο πολύ συνηθισμένες εκφράσεις που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι για να εκφράσουν το ενδιαφέρον τους. "Δε θέλω να στεναχωριέσαι" λένε ή "θέλω οι δικοί μου άνθρωποι να είναι ευτυχισμένοι". Οι δυο φαινομενικά αθώες αυτές εκφράσεις έχουν το δηλητήριο του εγωισμού να τις διαποτίζει. Εγώ είμαι αυτός που θέλει ή δε θέλει από τον άλλον να βρίσκεται σε μια κατάσταση. Το πρόβλημα μετατίθεται από τον άλλον, που το έχει πραγματικά, σε μένα που γίνομαι αυτόματα το επίκεντρο της κουβέντας και της ζωής του. Απαιτώ ουσιαστικά από τον άλλον να είναι χαρούμενος ή ευτυχισμένος ώστε να μην ενοχλούμαι εγώ. Πολλοί, ίσως και όλοι, που χρησιμοποιούν αυτές τις εκφράσεις δεν το συνειδητοποιούν αυτό και δε θεωρούν πως έχουν τέτοια πρόθεση κι όμως έχουν ήδη γίνει ο καθοριστικός παράγοντας το κέντρο γύρω από το οποίο θα πρέπει να κινείται η ζωή του κάθε άλλου.
Για τα κόμματα
Τρίτη 23 Απριλίου 2024
Συνύπαρξη αντί ανεκτικότητας
Η ανεκτικότητα δεν είναι το ζητούμενο. Δεν είναι αρετή η ανεκτικότητα. Ανεκτικότητα δείχνει αυτός που ανέχεται κάτι που δεν του αρέσει αλλά ανά πάσα στιγμή μπορεί να το διώξει, να το εξαφανίσει. Αυτός που είναι ανεκτικός, το κάνει από θέση ισχύος. Αυτό που είναι αρετή όμως δεν είναι αυτό. Είναι η εξάλειψη της ισχύος του ενός απέναντι στον άλλο. Η ανεκτικότητα κρύβει μια διαρκή ανισότητα και μια απειλή δίωξης. Το ζητούμενο είναι η συνύπαρξη. Εκεί κρύβεται η αγάπη, η ισότητα, η ζύμωση, η δημιουργία. Η συνύπαρξη παραμένει, η ανεκτικότητα αίρεται.
Ανισότητα μέσω μεταφορών
Οι άνθρωποι κινούνται μια χαρά με τα πόδια τους. Το πρωτόγονο αυτό μέσο μετακίνησης θα φανεί σε μια πιο επιμελή ανάλυση ακόμη αποτελεσματικότερο, αν το συγκρίνουμε με τα χάλια των ανθρώπων στις σύγχρονες πόλεις ή σε εκβιομηχανισμένα αγροκτήματα. Θα φανεί ιδιαίτερα ελκυστικό, από τη στιγμή που θα καταλάβουμε ότι οι αμερικάνοι σήμερα βαδίζουν κατά μέσο όρο τόσα χιλιόμετρα όσα και οι πρόγονοί τους -τα περισσότερα απ' αυτά μέσα σε σήραγγες, χώρους πάρκινγκ και καταστήματα.
Οι άνθρωποι που πηγαίνουν με τα πόδια είναι λίγο-πολύ ίσοι. Οι άνθρωποι που εξαρτώνται αποκλειστικά από τα πόδια τους κινούνται όπως θέλουν, με ταχύτητα 4-6 χιλιόμετρα την ώρα, προς οποιαδήποτε κατεύθυνση και προς οποιονδήποτε τόπο στον οποίο δεν τους απαγορεύουν την πρόσβαση οι νόμοι ή η φύση. Μία βελτίωση αυτής της εκ γενετής κινητικότητας με μια νέα τεχνολογία των μεταφορών θα πρέπει να περιμένουμε πως θα κατοχυρώσει τις αξίες αυτές και θα προσθέσει και ορισμένες καινούργιες, όπως μεγαλύτερη εμβέλεια, εξοικονόμηση χρόνου, άνεση ή περισσότερες δυνατότητες για τους ανάπηρους. Δεν έχει γίνει κάτι τέτοιο μέχρι σήμερα. Απεναντίας, η ανάπτυξη της βιομηχανίας των μεταφορών έφερε παντού τα αντίθετα αποτελέσματα. Από τη στιγμή που οι μηχανές της μπόρεσαν να κινητοποιήσουν μεγαλύτερη από μία συγκεκριμένη ενέργεια ανά επιβάτη, η βιομηχανία αυτή έκανε πιο άνισους τους ανθρώπους μεταξύ τους, περιόρισε την κινητικότητα τους σε ένα σύστημα βιομηχανικά προσδιορισμένων δρόμων και δημιούργησε πρωτοφανή στενότητα χρόνου. Όταν η ταχύτητα των οχημάτων τους ξεπερνά ένα κατώφλι, οι πολίτες γίνονται καταναλωτές μεταφοράς στον καθημερινό κύκλο από το σπίτι στη δουλειά και τανάπαλιν. Τον κύκλο αυτόν το υπουργείο εμπορίου των ΗΠΑ τον ονομάζει "εκδρομή" σε αντιδιαστολή προς το "ταξίδι" για το οποίο οι Αμερικάνοι φεύγουν από το σπίτι με την οδοντόβουρτσά τους.
Περισσότερη ενέργεια στο σύστημα μεταφορών σημαίνει ότι περισσότεροι άνθρωποι κινούνται ταχύτερα σε μια μεγαλύτερη έκταση κατά τη διάρκεια της κάθε μέρας. Η ημερήσια ακτίνα του κύκλου που διανύει ο καθένας αυξάνεται σε βάρος της δυνατότητας να συναντήσει τυχαία ένα γνωστό ή να διασχίσει το πάρκο πηγαίνοντας στη δουλειά. Οι λίγοι απολαμβάνουν εξαιρετικά προνόμια, που τα πληρώνουν με την υποδούλωσή τους οι πολλοί. Μία ελίτ διανύει απεριόριστες αποστάσεις κατά τη διάρκεια μιας ζωής πανάνετων ταξιδιών, ενώ η πλειονότητα ξοδεύει ένα ολοένα πιο μεγάλο κομμάτι της ζωής της σε εκδρομές που κάνει άθελά της. Οι λίγοι καβαλάνε τα μαγικά χαλιά τους, για να ταξιδέψουν από το ένα μακρινό σημείο στο άλλο(η εφήμερη ύπαρξή τους τα καθιστά σπάνια και ελκυστικά), ενώ οι πολλοί αναγκάζονται να κάνουν εκδρομές ολοένα πιο μακρινές και ολοένα πιο γρήγορα και να σπαταλούν ολοένα περισσότερο χρόνο για να προετοιμαστούν για τις εκδρομές τους και να συνέλθουν μετά από αυτές.
Ιβάν Ίλιτς, Ενέργεια και ισοτιμία(Στον σοσιαλισμό φτάνεις μόνο με ποδήλατο), εκδ. Νησίδες.
Δευτέρα 22 Απριλίου 2024
Ασ' τον να κάνει ό,τι θέλει, άντρας είναι
Κάθε φορά που ακούω -και είναι πολλές οι φορές αυτές- μια μάνα να λέει: "άσ'το το παιδί να κάνει ότι θέλει, άντρας είναι" για το αγοράκι της, δε ξέρω αν θα πρέπει να θυμώσω ή να λυπηθώ, Να θυμώσω για τη διαιώνιση της ανοησία και του κακού τρόπου ανατροφής των παιδιών μας ή να λυπηθώ για ένα ακόμα αγόρι που δε θα ενηλικιωθεί και δε θα ολοκληρωθεί σαν προσωπικότητα ποτέ και ακόμα περισσότερο για τις κοπέλες/τη κοπέλα που θα βρεθούν/εί στο δρόμο του. Αυτή η νοοτροπία ότι ο άντρας πρέπει από μικρός να μάθει ότι μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, είναι ένα μικρό μόνο δείγμα του πόσο κακοί γονείς είμαστε διαχρονικά και πόσο στραβά χτίζουμε τη κοινωνία μας. Ίσως να είμαι λίγο υπερβολικός, ίσως και λίγα να λέω. Ποιος ξέρει;
Ούγκο Τσάβεζ: Είμαι Χριστιανός
Συζυγίας διαστρεβλώσεις
Το είχα διαβάσει σε κάποια, ας τη πούμε ορθόδοξη, ιστοσελίδα. Να μην πολυλογώ, η ουσία ήταν ότι μια γυναίκα που ο άντρας της αγαπούσε άλλη και την απατούσε με εκείνη, της το ανακοίνωσε μάλιστα, έμεινε μαζί του, έκανε υπομονή και τελικά τον κέρδισε με τα χρόνια. Και αυτό πάνω κάτω παρουσιαζόταν σαν μια γενική διδασκαλία. Εκτός του ότι είναι απαράδεκτο να πας να εφαρμόσεις την ίδια συνταγή σε διαφορετικούς ανθρώπους και συνθήκες, τελικά τι κέρδισε; Άλλαξε ο άνθρωπος αυτός ή απλά τα χάλασε με την άλλην(αν δεν τον παράτησε κιόλας); Και από πού κι ως πού μια γυναίκα να σηκώσει τον σταυρό ενός τέτοιου άθλιου συζύγου μέχρι να πάψει να περνάει η μπογιά του και να τον έχει για να τον γηροκομήσει; Σώθηκε ο γάμος; Ποιος γάμος; Αυτός ο γάμος που εξευτέλιζε διαρκώς ο σύζυγος; Που καταπατούσε καθημερινά την εντολή που δίνεται κατά το μυστήριο του γάμου να αγαπά τη γυναίκα του όπως ο Χριστός την Εκκλησία; Και αυτό επεκτείνεται και σε άλλες περιπτώσεις; Αν ο άντρας είναι βίαιος(αλήθεια πόσο εύκολο είναι να προτείνεις σε κάποιον αν μαρτυρήσει, ε;) αν είναι τζογαδόρος ή μέθυσος; Αν κάνει κακό στα παιδιά; Αλήθεια είναι αυτοί σταυροί που ο Χριστός θέλει να σηκώνουν οι γυναίκες; Αλήθεια έχει αυτό κάποια σχέση με το Ευαγγέλιο που διαβάζουμε τις Κυριακές; Κάποιοι μου λένε συχνά "να βάλει ο Θεός το χέρι Του" και τους απαντώ "με αυτά που λέμε και κάνουμε το ζήτημα δεν είναι να βάλει το χέρι Του αλλά να μη βάλει το πόδι Του καμιά ώρα".
Πίνακας: Unequal marriage by Vasily Pukirev
Κυριακή 21 Απριλίου 2024
Για μια γνήσια επανάσταση
Δεν μπορώ να καταδικάσω τους καταπιεσμένους που εξεγείρονται, παίρνουν τα όπλα και επιδίδονται στη βία, αλλά θεωρώ την εξέγερσή τους αναποτελεσματική για να φέρει μια πραγματική επανάσταση: είτε οι καταπιεσμένου θα συντριβούν από τους ανθρώπους της εξουσίας είτε, όταν ανατραπεί η υπάρχουσα εξουσία, θα τους αρέσει η εξουσία με τα όπλα, οπότε θα γίνουν καινούριοι καταπιεστές, και όλα θα χρειαστεί να ξαναγίνουν απ' την αρχή.
Για μια γνήσια επανάσταση, πρέπει νa βρούμε την ηθική δύναμη να προσπαθήσουμε να εξαφανίσουμε αυτό από το οποίο προέρχεται όλη η βία: το ιεραρχικό πνεύμα και τον φόβο· τον φόβο που αισθάνονται οι διοικούντες ότι πια δεν θα μπορούν να ζήσουν αν δεν κυβερνούν, που τους σπρώχνει στη βία για να διατηρήσουν την κυριαρχία τους· τον φόβο που αισθάνονται οι κυριαρχούμενοι ότι πια δε θα μπορούν να ζήσουν αν ανατρέψουν τους κυρίους τους, και τους ωθεί ν' αποδεχθούν τη βία που υφίστανται. Βρίσκουν ένα αντιστάθμισμα επιδιώκοντας να κυριαρχήσουν πάνω σ' άλλους, πάντα με τίμημα τη βία στον φαύλο κύκλο εξέγερση- καταστολή.
Στο πνεύμα του Ιησού, καταπολεμούμε τη βία κάνοντας επίθεση στο φόβο. Ο Ιησούς λέει στους καταπιεσμένους: "Αν σε χτυπήσουν στο δεξί μάγουλο, στρέψε το αριστερό", και έτσι επιδιώκει να τους απελευθερώσει απ' τον φόβο για τη βία των καταπιεστών τους. Ο ίδιος, απ' τη στιγμή που απελευθερώνεται απ' τον φόβο, όταν δέχεται ένα χαστούκι, δεν τείνει το άλλο μάγουλο αλλά ζητά εξηγήσεις: "Αν έχω μιλήσει άσχημα, δείξε τι κακό έχω πει, αν έχω μιλήσει καλά, γιατί με χτυπάς;" Δεν φοβάται τον θάνατο που θα τον υποχρεώσουν να υποστεί.
Λέει ακόμα ο Ιησούς: "Αν σου πάρουν το πανωφόρι, δώσε και το πουκάμισό σου· αν σε επιστρατεύσουν για ένα μίλι, κάνε δύο". Θέλει οι καταπιεσμένοι ν' απελευθερωθούν από τον φόβο πως είναι ανίκανοι να ζουν χωρίς κύριο/αφέντη. Θα είναι τότε ικανοί, όπως έκανε εκείνος, ν' αντιμετωπίζουν τους κυρίους/αφέντες σαν υποκριτές, αρπακτικά(παλιανθρώπους), ώσπου οι άνθρωποι αυτοί να μην μπορούν πια να διατηρούν το πνεύμα του καταπιεστή(βλ. κεφ. κγ του Κατά Ματθαίον). Ένας κύριος/αφέντης είναι πάντα περήφανος για τον εαυτό του όταν κυριαρχεί, ας τον υποχρεώσουμε να συνειδητοποιήσει την ποταπότητά του και θα υποχρεωθεί να εγκαταλείψει τη θέση του, γιατί κανένας δεν μπορεί να ζει περιφρονώντας τον εαυτό του.
Adrien Duchosal, Μαρτυρία: Να είσαι Καθολικός ιερέας και αναρχικός(παράρτημα στο βιβλίο του Ζακ Ελύλ "Αναρχία και Χριστιανισμό, εκδ. Νησίδες)
Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας(μια αντιεξουσιαστιική περικοπή)
Εκείνο τον καιρό, ο Ιησούς πήρε τους δώδεκα μαθητές του χωριστά κι άρχισε να τους λέει τα όσα ήταν να του συμβούν. «Ακούστε», τους έλεγε· «τώρα που ανεβαίνουμε στα Ιεροσόλυμα, ο Υιός του Ανθρώπου θα παραδοθεί στους αρχιερείς και στους γραμματείς, που θα τον καταδικάσουν σε θάνατο και θα τον παραδώσουν στους εθνικούς. Θα τον περιγελάσουν, θα τον μαστιγώσουν, θα τον φτύσουν και θα τον θανατώσουν· και την τρίτη ημέρα θ’ αναστηθεί». Πλησιάζουν τότε τον Ιησού ο Ιάκωβος και ο Ιωάννης, οι γιοι του Ζεβεδαίου, και του λένε: «Διδάσκαλε, θέλουμε να μας κάνεις τη χάρη που θα σου ζητήσουμε». «Τι θέλετε να κάνω για σας;» τους ρώτησε εκείνος. «Όταν θα εγκαταστήσεις την ένδοξη βασιλεία σου», του αποκρίθηκαν, «βάλε μας να καθίσουμε ο ένας στα δεξιά σου κι ο άλλος στα αριστερά σου». Ο Ιησούς τότε τους είπε: «Δεν ξέρετε τι ζητάτε. Μπορείτε να πιείτε το ποτήρι του πάθους που θα πιω εγώ ή να βαφτιστείτε με το βάπτισμα με το οποίο θα βαφτιστώ εγώ;» «Μπορούμε», του λένε. Κι ο Ιησούς τους απάντησε: «Το ποτήρι που θα πιω εγώ θα το πιείτε, και με το βάπτισμα των παθημάτων μου θα βαφτιστείτε· το να καθίσετε όμως στα δεξιά μου και στα αριστερά μου δεν μπορώ να σας το δώσω εγώ, αλλά θα δοθεί σ’ αυτούς για τους οποίους έχει ετοιμαστεί». Όταν τ’ άκουσαν αυτά οι υπόλοιποι δέκα μαθητές, άρχισαν ν’ αγανακτούν με τον Ιάκωβο και τον Ιωάννη. Τους κάλεσε τότε ο Ιησούς και τους λέει: «Ξέρετε ότι αυτοί που θεωρούνται ηγέτες των εθνών ασκούν απόλυτη εξουσία πάνω τους, και οι άρχοντές τους τα καταδυναστεύουν. Σ’ εσάς όμως δεν πρέπει να συμβαίνει αυτό, αλλά όποιος θέλει να γίνει μεγάλος ανάμεσά σας πρέπει να γίνει υπηρέτης σας· και όποιος από σας θέλει να είναι πρώτος πρέπει να γίνει δούλος όλων. Γιατί και ο Υιός του Ανθρώπου δεν ήρθε για να τον υπηρετήσουν, αλλά για να υπηρετήσει και να προσφέρει τη ζωή του λύτρο για όλους».
Ε, δε θα μπορούσα να αντισταθώ σε τούτη εδώ την ευκαιρία και να μη γράψω για τις τελευταίες γραμμές της σημερινής περικοπής που είναι τα λόγια του Χριστού προς τους μαθητές Του όταν δύο εξ αυτών του ζητούν ιδιαίτερες θέσεις στη Βασιλεία Του. Λέει ο Χριστός: «Ξέρετε ότι αυτοί που θεωρούνται ηγέτες των εθνών ασκούν απόλυτη εξουσία πάνω τους, και οι άρχοντές τους τα καταδυναστεύουν. Σ’ εσάς όμως δεν πρέπει να συμβαίνει αυτό, αλλά όποιος θέλει να γίνει μεγάλος ανάμεσά σας πρέπει να γίνει υπηρέτης σας· και όποιος από σας θέλει να είναι πρώτος πρέπει να γίνει δούλος όλων. Γιατί και ο Υιός του Ανθρώπου δεν ήρθε για να τον υπηρετήσουν, αλλά για να υπηρετήσει και να προσφέρει τη ζωή του λύτρο για όλους».
Οι ηγέτες των εθνών ασκούν απόλυτη εξουσία και οι άρχοντες καταδυναστεύουν τους λαούς. Κι εμείς, οι χριστιανοί, θα πρέπει να είμαστε εντελώς διαφορετικοί από αυτούς. Θα πρέπει να υπηρετούμε και όχι να μας υπηρετούν. Η Εκκλησία όχι μόνο δε θα πρέπει να έχει σχέσεις με την εξουσία αλλά θα πρέπει να είναι πραγματικά αντιεξουσιαστική. Όχι, μη πηγαίνει το μυαλό μας σε βόμβες μολότοφ και επεισόδια με τις αστυνομικές δυνάμεις. Κάτι τέτοιο θα ήταν επίσης αντίθετο με τη διδασκαλία του Ιησού. Η Εκκλησία θα πρέπει να είναι αντιεξουσιαστική με το παράδειγμά της, με τον τρόπο λειτουργία της και οι χριστιανοί θα πρέπει ομοίως να είναι τέτοια παραδείγματα με τη ζωή τους. Η Εκκλησία, κλήρος και λαός, θα πρέπει να δείχνει έναν διαφορετικό τρόπο διακυβέρνησης, έναν τρόπο στον οποίο ο ανώτερος θα είναι αυτός που υπηρετεί τους κατώτερους. Ο επίσκοπος θα φροντίζει τους κληρικούς. Ο εφημέριος τους ενορίτες, ο ένας πιστός τον άλλον. Έναν τέτοιον τύπο οργάνωσης ζητά ο Χριστός από την Εκκλησία και όχι μια αντιγραφή των κοσμικών κρατικών δομών.
Σε αυτό τον τομέα και ως διοικούσα Εκκλησία αλλά και ως πιστός λαός, οφείλουμε να παραδεχτούμε πως εκτός από λίγες εξαιρέσεις έχουμε αποτύχει. όχι μόνο συμπλεύσαμε με τους ηγέτες των εθνών και τους άρχοντες αλλά έχουμε υιοθετήσει, ίσως και σε μεγαλύτερο βαθμό, τις πρακτικές τους σε όλους τους τομείς της ζωής μας. Στην οργάνωση των Μητροπόλεων, των ενοριών, ακόμα και των οικογενειών μας. Ο Μητροπολίτης, ο προϊστάμενος του ναού, οι εφημέριοι, αλλά και οι γονείς στα σπίτια, όχι μόνο δεν είναι υπηρέτες όλων, αλλά μάλλον θα έκαναν πολλές φορές και τους πιο σκληρούς δικτάτορες να κοκκινίζουν με τις συμπεριφορές τους.
Αλλά, πάντα υπάρχει ένα αλλά και αυτή τη φορά είναι ένα καλό αλλά. όπως αναφέρθηκε ήδη έχουν υπάρξει παραδείγματα πολλά στην ιστορία της Εκκλησίας, μια τέτοιας αντιεξουσιαστικότητας σαν αυτή που προτείνει ο Χριστός. Άγιοι Αρχιερείς, ιερείς και πιστοί που έδωσαν τέτοια παραδείγματα με τις πράξεις τους. Και δεν είναι ποτέ αργά για να παραδειγματιστούμε κι εμείς, να αλλάξουμε κι εμείς τον τρόπο μας στο μέτρο που μπορούμε. Άλλωστε τούτη η Κυριακή, που γιορτάζουμε την Αγία Μαρία την Αιγυπτία και την τόσο εντυπωσιακή μεταστροφή της, που από η πιο ξακουστή εταίρα έγινε η πιο ακραία ασκήτρια, είναι η καταλληλότερη Κυριακή για τέτοιου είδους μεγάλες αλλαγές.
Σάββατο 20 Απριλίου 2024
Το τώρα
Παραφράζοντας τον Παύλο, θα μπορούσαμε να πούμε πως οι "προοδευτικοί" χριστιανοί οραματίζονται ένα αποκαθαρμένο και διάφανο μέλλον, ενώ οι "παραδοσιακοί" είναι στραμμένοι περισσότερο προς ένα παρελθόν ασυμβίβαστης πιστότητας. Το Ευαγγέλιο ωστόσο, παραμένει το Ευαγγέλιο του Εσταυρωμένου , μας ζητά να στρέψουμε την προσοχή μας στην πραγματικότητα που κείται ενώπιόν μας και εντός μας, εδώ και τώρα, μια πραγματικότητα που θα είναι σκανδαλώδης και επώδυνη. Η ασυμβίβαστη διαβεβαίωση του Πασκάλ ότι "ο Ιησούς θα βρίσκεται σε αγωνία μέχρι το τέλος του κόσμου "είναι πολύ κοντά στο πνεύμα του Μάρκου. Δεν πρόκειται για κάποια παρατήρηση που γίνεται λόγω της αξιοθρήνητης κατάστασης των απίστων, αλλά είναι μια παραίνεση προς τους πιστούς να παραμείνουν -παρά την ανημπόρια τους- στη σχεδόν ανυπόφορη παρούσα στιγμή όπου βρίσκεται ο Χριστός κι όχι να αναζητούν καταφύγιο σε κάποιο ανύπαρκτο μέλλον ή παρελθόν.
Ίσως το πιο δύσκολο πράγμα για έναν χριστιανό είναι ακριβώς αυτή η παραμονή στην παρούσα στιγμή, χωρίς την προσποίηση πως τάχα αυτή η στιγμή είναι κατ' ανάγκη καλή ή χαρούμενη. Εδώ, "σε τούτη τη γη τη ταπεινή", καταπώς λέει ο Τζον Ντον, πρόκειται να συναντήσουμε τον Θεό, είτε πρόκειται για συνάντηση χαράς είτε τρόμου. Κάτι από αυτό προκύπτει στη γλώσσα της Ορθόδοξης Εκκλησίας όσον αφορά την Ευχαριστία. Το τώρα του ευχαριστιακού εορτασμού σημαίνει να βρίσκεται στον ίδιο χρόνο με τον Χριστό, παρών στο παρελθόν Του και στο μέλλον Του - ο σταυρός, ο τάφος και η Δευτέρα Παρουσία Του, όλα βρίσκονται στο εδώ και τώρα, καθώς προσφέρουμε τη κοινή μας ευχαριστία. Το μυστήριο βρίσκεται εν τω μέσω ημών, όπου κι αν βρισκόμαστε, όπως κι αν βρισκόμαστε.
Rowan Williams - Στο Πλάι Ενός Αθώου, εκδ. Εν Πλω
Δυσκολίες
Οι κουβέντες για το σχέδιο και τη δικαιοσύνη του Θεού δυσκολεύονται κάθε φορά που κάποιοι γονείς θάβουν το ανήλικο ή νεαρό παιδί τους. Μα στο πέρασμα του παιδιού από την επίγεια ζωή στον θάνατο είναι που ο Θεός γίνεται πιο αντιληπτός. Οι ανόητοι καταφεύγουν σε έτοιμα λόγια που βρίσκουν σε βιβλία. Οι συνετοί σιωπούν μπροστά στο μυστήριο. Οι ενάρετοι αγκαλιάζουν τους χαροκαμένους γονείς και προσφέρουν παρηγοριά.
Παρασκευή 19 Απριλίου 2024
Η Εκκλησία απέναντι στον ελληνιστικό δυϊσμό/Ο μύθος περί έρωτος και Εκκλησίας(μέρος δέυτερο)
Ο όφις στον κήπο της Ελλάδος επομένως δεν ήταν η Εκκλησία, αλλά μια παλαιότερη αντίληψη ζωής. Και ο άνθρωπος έπεσε πολύ πριν ακουστεί η χριστιανική διδασκαλία. Φυσικά το ευαγγέλιο κηρύχθηκε στην ελληνιστική εποχή και αναπότρεπτα αναγκάσθηκε να κινηθεί μέσα στο κλίμα του περιβάλλοντος. Δεν υπήρχε φιλοσοφική σχολή, ή θρησκευτική λατρεία στον ελληνορωμαϊκό κόσμο, που δεν ήταν κατά κάποιο τρόπο δυϊστική. Ακόμη και ο Ιουδαϊσμός με τη φυσιοκρατική κληρονομιά από τους πατριάρχες και τους προφήτες, δεν έμεινε ανεπηρέαστος στην περσική και την ελληνική περίοδο της ιουδαϊκής ιστορίας. Δεν μπορούσε η Εκκλησία παρά να μιλήσει σε τόνους οικείους για τον άνθρωπο της εποχής εκείνης. Στην Καινή Διαθήκη και στους πατέρες της Εκκλησίας βλέπουμε δείγματα τέτοιας προσπάθειας προσαρμογής. Ο Ωριγένης αυτοευνουχίσθηκε. Ο Τερτυλλιανός θεωρούσε τον έρωτα αμαρτωλό ακόμη και μέσα στο γάμο. Και ο Αυγουστίνος θεωρούσε τον έρωτα λαγνεία, και πίστευε ότι και μέσα στο γάμο γίνεται ανεκτός μόνο χάριν της τεκνογονίας.
Ωστόσο η Εκκλησία δεν παρεδόθη στον ελληνιστικό δυϊσμό, αλλά αντιστάθηκε με σταθερότητα στις αναρίθμητες προσπάθειες που έγιναν για να αποσπάσουν τη νέα πίστη από τις εβραϊκές της ρίζες και να εξαλείψουν κάθε ίχνος της μυ δυϊστικής αντιλήψεως της Παλαιάς Διαθήκης. Οι πειρασμοί που εδοκίμασε η Εκκλησία να προσαρμοσθή στο πνεύμα της εποχής, υποβαθμίζοντας ή παραλείποντας εντελώς τις "σκανδαλώδεις" και "βλάσφημες" διδασκαλίες της για τη δημιουργία και την ενσάρκωση, ήταν έντονοι, όπως φαίνεται από τις πολυπληθείς αιρέσεις των πρώτων αιώνων, που ήταν όλες βασικά ελληνιστικές. Ο Γνωστικισμός ηρνείτο ότι η δημιουργία ήταν έργο του Θεού και ότι ο Λόγος έγινε πράγματι σαρξ. Ο Μαρκίων δεν εδέχετο να περιλάβει την Παλαιά Διαθήκη στην Αγία Γραφή. Ο Μοντανισμός έφτανε σε υπερβολές απόκοσμου ασκητισμού. Ο βασικός στόχος όλων των αιρέσεων ήταν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο να υποβαθμίσουν τον υλικό κόσμο και να ανυψώσουν το πνεύμα εις βάρος του σώματος. Το γεγονός ότι η Εκκλησία εστιγμάτισε τις απόπειρες αυτές ως αιρετικές, αποδεικνύει το μη δυϊστικό πνεύμα της χριστιανικής παραδόσεως, τη σταθερή εμμονή της στις διδασκαλίες της για τη δημιουργία του κόσμου και την ενσάρκωση ως απαραίτητων για την αληθινή πίστη. Η φράση του αποστολικού συμβόλου που αποκαλεί τον Θεό "ποιητή ουρανού και γης" και η έμφαση ότι "ο Λόγος σαρξ εγένετο" είναι ενδείξεις του αγώνα της Εκκλησίας ενάντια στον δυϊσμό του κινήματος των Γνωστικών. Η αρχαία Εκκλησία αντιστάθηκε στις προσπάθειες που εγίνοντο να τη μεταβάλλουν σε μια ελληνιστική μυστηριακή λατρεία και παρέμενε προσηλωμένη στην εβραϊκή της κληρονομιά, που διακηρύσσει την πίστη στη βασική αγαθότητα του δημιουργημένου κόσμου και στην αγάπη του Θεού γι' αυτόν. Μια αγάπη που είναι τόσο μεγάλη, "ώστε τον Υιόν αυτού τον μονογενή έδωκεν"(Ιωαν. 3,16) για να ενσαρκωθή. Κάθε υπαινιγμός ότι ο Χριστός ήταν με οποιονδήποτε τρόπο λιγότερο από πλήρης άνθρωπος, απορρίφθηκε.
Η νίκη του ελληνιστικού δυϊσμού πάνω στην εβραϊκή φυσιοκρατία, περιορίσθηκε, επιτυγχάνοντας τον μεγαλύτερο της θρίαμβο στην περιοχή του έρωτα. Τώρα μπορούμε να δούμε ότι η αρνητική στάση απέναντι στην υλική διάσταση της ζωής, που εμφανίστηκε και ακόμη εμφανίζεται στη ζωή της Εκκλησίας με τη μορφή ενός σωματοκτόνου ασκητισμού με έντονη αποστροφή προς την υλική δημιουργία, δεν συμβιβάζεται με το υλικό πνεύμα της χριστιανικής παραδόσεως, που είναι θετικό στην αποδοχή του υλικού κόσμου και αποτελεί σύμπτωμα μιας νεοπλατωνικής δυϊστικής αιχμαλωσίας της. Κάποιος είπε στις μέρες μας, ότι η χριστιανική διδασκαλία είναι η πιο υλιστική από τις διδασκαλίες όλων των μεγάλων θρησκειών του κόσμου. Στο ποσοστό που μπορεί να σκανδαλισθεί κανείς με αυτή την διατύπωση, θα προδώσει την ασύγγνωστη ίσως νεοπλατωνική του αλλοτρίωση. Η Εκκλησία που διέσωσε βασικά το μη δυϊστικό προσανατολισμό της χριστιανικής διδασκαλίας, δεν μπόρεσε να αποκρούσει επαρκώς το δέλεαρ του δυϊσμού όσον αφορά τον έρωτα και αυτό αποτελεί μια ασυνέπεια. Οι διδασκαλίες της για τη δημιουργία και την ενσάρκωση απαιτούν μια θετική στάση απέναντι στο σώμα και όλες του τις λειτουργίες.
π.Φιλόθεου Φάρου, Έρωτος Φύσις, εκδ. Αρμός
Πέμπτη 18 Απριλίου 2024
Πολιτισμοί
Ακολουθεί μια κάπως αντιδημοφιλής άποψη. όχι, οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι, ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας κλπ δεν ήταν κάποιου είδους προ Χριστού χριστιανοί. Όχι περισσότερο από τον Λάο Τσε ή κάποιον Ινδό φιλόσοφο ή κάποιον άλλον Κινέζο φιλόσοφο. Ο σπερματικός λόγος του αγίου Ιουστίνου είτε υπήρχε σε όλους τους φιλοσόφους της οικουμένης είτε καθόλου. Επίσης δεν ήταν οι σπουδαιότεροι φιλόσοφοι στον κόσμο οι αρχαίοι Έλληνες, όπως δεν ήταν και ο σπουδαιότερος πολιτισμός ο αρχαιοελληνικός ούτε η ελληνική γλώσσα η "ομορφότερη και πληρέστερη και καλύτερη". Γιατί απλούστατα ούτε μεγαλύτερος πολιτισμός υπάρχει ούτε καλύτερη γλώσσα. Δε γίνονται τέτοιες συγκρίσεις. Υπήρχαν πολιτισμοί εξίσου σπουδαίοι και πολύ παλαιότεροι, οι οποίοι είχαν μεγάλη χρήση των μαθηματικών, είχαν σπουδαίες ανακαλύψεις και φιλοσοφία πολύ πριν από εμάς ή και ταυτόχρονα με εμάς(το "εμάς" είναι καταχρηστικό), είχαν θεσπίσει νόμους για τα δικαιώματα των παιδιών, των γυναικών κλπ(Κώδικας του Χαμουραμπί) όπως οι πολιτισμοί της Μεσοποταμίας, της Αιγύπτου, της Κίνας, της Ινδίας και άλλων. Η Αρχαία Ελληνική φιλοσοφία βγήκε στην επιφάνεια κυρίως εξαιτίας της ανάγκης των δυτικών την εποχή της Αναγεννήσεως να στηριχτούν κάπου που να μην έχει σχέση με τη δυτική εκκλησιαστική παράδοση ώστε να μπορέσουν οι νέες τάξεις που αναδύονταν να αποτινάξουν τον έλεγχο και την κυριαρχία της Ρώμης(Βατικανού) από πάνω τους. Το έδαφος υπήρχε από παλαιότερα από τους Βυζαντινούς φιλοσόφους που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο εκδιώχθηκαν από το Βυζάντιο λόγω των απόψεών τους και ενισχύθηκε με την πτώση της Πόλης οπότε και πολλοί ακόμη βυζαντινοί διανοούμενοι διέφυγαν στη Δύση. Και επειδή τους επόμενους αιώνες ο δυτικός κόσμος κυριάρχησε στον κόσμο δε θα μπορούσε παρά να διακηρύξει πως και ο πολιτισμός και η φιλοσοφία που τον γέννησε ήταν οι καλύτεροι. Στην Ελλάδα, μετά την απελευθέρωση από την Τουρκοκρατία φυσικά κάτι τέτοιο μας κολάκευε και το υιοθετήσαμε και στη συνέχεια τον απογειώσαμε κυρίως λόγω μια στρεβλής εθνικής υπερηφάνειας και της ημιμάθειάς μας. Τέλος ο χριστιανισμός δεν "έκλεψε" ιδέες της ελληνικής φιλοσοφίας, μιας και δεν τις είχε αποκλειστικότητα, αλλά χρησιμοποίησε τα εξωτερικά σχήματα της ελληνικής φιλοσοφίας για να εκφράσει τις δικές του ιδέες. Όπως αν αναπτυσσόταν στα πλαίσια μια ινδικής ή μιας σινικής ή μιας περσικής αυτοκρατορίας θα χρησιμοποιούσε τη φιλοσοφία των Αυτοκρατοριών αυτών. Ο ελληνικός πολιτισμός, έχει μια περίλαμπρη θέση στον κόσμο και καλώς έχει αλλά δε θα πρέπει να αμαυρώνεται από εξάρσεις εθνικισμού και υπερβολών.
Ο μύθος περί έρωτος και Εκκλησίας(μέρος πρώτο)
Σύμφωνα με το μύθο, οι πρόγονοι του δυτικού ανθρώπου ήταν οι αρχαίοι Έλληνες, που κυκλοφορούσαν γυμνοί χωρίς να ντρέπονται στο κήπο της Ελλάδος. Έπαιζαν μεταξύ τους σαν χαριτωμένα παιδιά, ξέγνοιαστα και χωρίς ενοχές για την ερωτική τους ελευθερία, αλλά τότε παρουσιάσθηκε ο όφις, που στην πραγματικότητα ήταν η Εκκλησία μεταμφιεσμένη σε φίδι και έπεισε τους αγνούς και άγιους ανθρώπους ότι τα σώματά τους ήταν κάτι κακό και αποκρουστικό και ότι θα έπρεπε να καλύψουν τη γυμνότητά τους και αν νεκρώσουν την ερωτική τους διάθεση. Δεν κατάφερε όμως να τους πείσει ν' αρνηθούν τελείως τον έρωτα. Εξ άλλου είχε αρκετό ρεαλισμό ώστε να αναγνωρίσει ότι το ανθρώπινο γένος θα έπρεπε να συνεχισθεί με κάποιο τρόπο. Αλλά έκανε πολύ δύσκολο, αν όχι αδύνατο, για τον άνθρωπο να ξαναγευθεί τη χαρά του έρωτα. Έκτοτε ο δυτικός άνθρωπος έχει εκπέσει. Ένα κλίμα ενοχής επικάθεται σ' αυτό που προηγουμένως ήταν ανεμπόδιστο και ελεύθερο.
Είναι απορίας άξιον το πόσο διαδεδομένος είναι αυτός ο μύθος, ακόμη και μεταξύ εκείνων που όφειλαν να ξέρουν καλύτερα. Γιατί είναι γεγονός, ότι το νήμα του δυϊσμού που αποδίδεται στη χριστιανική παράδοση, έρχεται στο σύγχρονο δυτικό πολιτισμό από την ελληνιστική πολιτιστική παράδοση του τέταρτου αιώνα π.Χ. Βέβαια ο κλασικός ελληνικός πολιτισμός βασικά ήταν μη δυϊστικός και ανέπτυξε την τόσο υγιή αντίληψη για τον έρωτα που είδαμε παραπάνω. Από τον όμηρο ως τον Αριστοτέλη, το κυρίαρχο θέμα είναι το μέτρο[...]Αμαρτία δεν είναι η ερωτική απόλαυση, αλλά η υπέρβαση του μέτρου, η διατάραξη της λεπτής ισορροπίας. Εγεύοντο και απελάμβαναν τον έρωτα όπως τα λουλούδια και τους καρπούς. Ποτέ με υπερβολές γιατί οι παρενέργειες της υπερβολής διάβρωναν της ερωτική εμπειρία με μια δυσάρεστη γεύση. Η λελογισμένη υγιής φυσιοκρατία κυριαρχούσε στην περίοδο της πόλεως- κράτους, της Αρχαίας Ελλάδας. Αλλά ακόμη και τον πέμπτο αιώνα οι Πυθαγόρειοι διακήρυσσαν, "σώμα-σήμα", δηλαδή το σώμα είναι μνήμα. Και προφανώς εντυπωσίασαν και επηρέασαν και τον Πλάτωνα, που υιοθετεί πλήρως αυτή την άποψη των Πυθαγορείων: "Το μεν σώμα εστίν ημίν μνήμα", γράφει στο διάλογο Γοργίας. Ωστόσο ο δυισμός παρέμενε σε μια λανθάνουσα κατάσταση μέχρι την επικράτηση του Μ.Αλεξάνδρου[....]που άνοιξε το δρόμο για την είσοδο του ανατολικού πολιτισμού στην Ελλάδα. και τη Δύση. Ο δυϊσμός της Αιγύπτου, της Μεσοποταμίας και των Ινδιών κατέκλυσε την Ελλάδα. Τα ανατολικά μυστήρια αναμείχθηκαν με τα ελληνικά. Το αποτέλεσμα ήταν ένας συγκρητισμός, μια νέα μείξη των δύο πολιτισμών από την οποία προέκυψε μια νέα κατάσταση, ο πολιτισμός της ελληνιστικής περιόδου. Τώρα ο σκοπός της ζωής περικλείεται στη λέξη αταραξία, απάθεια. Οι στωικοί και οι επικούρειοι αποτραβήχτηκαν από τον κόσμο της σάρκας στο οχυρό της ψυχής. Η σωτηρία, που συνίστατο στην αθανασία του πνεύματος, έγινε ο σκοπός όλων των ανθρώπων. Από οποιοδήποτε σημείο αρχίσει κανείς τη μελέτη του ελληνιστικού πολιτισμού, έρχεται αντιμέτωπος με τον δυϊσμό. Ήταν προϋπόθεση κάθε σκέψεως και συγγραφής. Ήταν το έδαφος στο οποίο ξεφύτρωσαν τα χλωμά άνθη του σωματοκτόνου ασκητισμού. Ο έρως εθεωρείτο κάτι χαμερπές και εξευτελιστικό, μια έκφραση που κατέβαζε στο επίπεδο του κτήνους. Ο Επίκουρος έλεγε: "κανείς ποτέ δεν έγινε καλύτερος με τη σαρκική πράξη και ο άνθρωπος θα πρέπει να είναι ευγνώμων αν δεν έγινε με αυτή χείριστος".
Ο όφις στον κήπο της Ελλάδος επομένως δεν ήταν η Εκκλησία, αλλά μια παλαιότερη αντίληψη ζωής.
π.Φιλόθεου Φάρου, Έρωτος Φύσις, εκδ. Αρμός
Αριθμητική
Εδώ και αιώνες οι άνθρωποι γίνονται χριστιανοί για οποιονδήποτε άλλο λόγο εκτός από το να θέλουν να είναι...χριστιανοί. Στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία γίνονταν χριστιανοί για να είναι Ρωμαίοι πολίτες. Αργότερα γίνονταν χριστιανοί για να μη γίνουν Τούρκοι. Στη συνέχεια γίνονταν ή δήλωναν χριστιανοί για να είναι Έλληνες και έπειτα γίνονταν ή δήλωναν χριστιανοί για να μην είναι κομμουνιστές και να είναι πατριώτες. Μέχρι πριν λίγα χρόνια γίνονταν ή δήλωναν χριστιανοί γιατί δεν τους ενέπνεαν τα κόμματα. Σήμερα γίνονται ή δηλώνουν χριστιανοί για να αντιταχθούν στη Νέα Τάξη Πράγματων(όπως κι αν την έχουν στο κεφάλι τους). Η Εκκλησία πολλές φορές είτε βολεύτηκε είτε "αποκοιμήθηκε" από αυτή τη κατάσταση και τώρα φυσικά βρίσκεται αντιμέτωπη με τις (μη) πράξεις της και την άνευρη και ανούσια θεολογία που συνήθως διατυπώνει(παρ' όλο που ο πλούτος της διαχρονικής διδασκαλίας της υπάρχει ολοζώντανος). Ξημερώνει όμως η εποχή που οι άνθρωποι θα γίνονται ή θα δηλώνουν χριστιανοί γιατί τους τραβάει "κάτι". Μπορεί να λιγοστεύουν οι αριθμοί. Ίσως όμως να βελτιωθούν άλλα πράγματα.
Τετάρτη 17 Απριλίου 2024
Ευτυχία και ελευθερία
Το κράτος
Όσο το σκέφτομαι σημασία δεν έχει το χρώμα, το πολιτικό πρόσημο. Δεν έχει σημασία αν κυβερνά σήμερα η ΝΔ, χθες ο ΣΥΡΙΖΑ, αύριο το ΠΑΣΟΚ(χιουμοριστικά το έβαλα αυτό) ή το ΚΚΕ μετά από επανάσταση(και λίγη επιστημονική φαντασία δε βλάπτει). Η ουσία είναι ότι το κράτος είναι το πρόβλημα. Το κράτος και οι θεσμοί του, οι οποίοι αντί να υπηρετούν τον πολίτη, ουσιαστικά αυτό που κάνουν είναι να τον ελέγχουν, να τον καταπιέζουν και να τον αδικούν τον πολίτη. Δε θα έπρεπε να είναι το ζητούμενό μας η αλλαγή καταπιεστή αλλά η κατάργηση της ίδιας της καταπίεσης, δηλαδή του κράτους. Άλλωστε βλέπουμε πόσο μεταλλάσσονται όλοι αυτοί οι κατά καιρούς "επαναστάτες" όταν εισέρχονται στους μηχανισμούς του κράτους με τον έναν ή τον άλλον τρόπο ή παίρνουν τον έλεγχο αυτών των μηχανισμών. Όταν ο Χριστός, κοιτάζοντας το νόμισμα με την μορφή του Καίσαρα επάνω του, είπε δώστε στον Καίσαρα ό,τι του ανήκει, δεν δικαιολόγησε τη φορολογία αλλά μάλλον υπέδειξε ότι ο Καίσαρας, το κράτος ελέγχει μόνο αυτό που του ανήκει. Τους θεσμούς του, όχι τους πολίτες.
Τρίτη 16 Απριλίου 2024
Το ζήτημα της θεσμικής κοινωνικής αδικίας
https://anastasiosk.blogspot.com/2024/04/blog-post_358.html#more
Θανάσης Ν. Παπαθανασίου
O Iησούς, ως γνωστό, ξεκίνησε τη δημόσια δράση του με κήρυγμα στη συναγωγή της Ναζαρέτ. Σύμφωνα με την ευαγγελική αφήγηση, ο Ιησούς εκεί χρησιμοποίησε μια προφητεία του προφήτη Ησαΐα για να αναγγείλει την έναρξη του έργου του («Το Πνεύμα του Κυρίου είναι επάνω μου, διότι με έχρισε. Με έστειλε να φέρω στους φτωχούς χαρμόσυνο άγγελμα»). Πολλοί ερμηνευτές λένε ότι εδώ ως φτωχοί εννοούνται μεταφορικά οι εθνικοί, επειδή αυτοί στερούνταν ως τότε τον πλούτο των θείων δωρεών. Η ερμηνεία αυτή δηλαδή, δεν βλέπει στην προφητεία και κυριολεκτική, κοινωνική διάσταση. Ωστόσο η σύγχρονη βιβλική έρευνα έχει επισημάνει ότι με το κήρυγμα αυτό ο Χριστός έδωσε πράγματι και κοινωνικό μήνυμα.
Ο ευαγγελιστής Λουκάς λέει ότι ο Ιησούς στη συναγωγή ξετύλιξε το χειρόγραφο, και διάβασε ένα συγκεκριμένο απόσπασμα από τον Ησαΐα. Ωστόσο, αν προσέξουμε το κείμενο, θα διαπιστώσουμε ότι δεν είναι ένα συγκεκριμένο απόσπασμα, αλλά σύνθεση αποσπασμάτων: Περιλαμβάνει τη φράση «ἀποστεῖλαι τεθραυσμένους ἐν ἀφέσει» (:«να φέρω λευτεριά στους τσακισμένους»), η οποία φράση είναι από άλλο σημείο του Ησαΐα, όπου ο Θεός διευκρινίζει ποια είναι η αυθεντική νηστεία. Φαίνεται δηλαδή, ότι ο συγγραφέας του Ευαγγελίου έκανε μια σύνθεση χωρίων, ακριβώς για να αναδείξει την απελευθέρωση όχι μόνο ως εσωτερική ψυχική κατάσταση του κάθε ανθρώπου, αλλά και ως πραγματικό κοινωνικό γεγονός.
Δευτέρα 15 Απριλίου 2024
Επ- Ανάσταση
Η επανάσταση χωρίς την Ανάσταση δε μπορεί να υπάρξει αλλά και η Ανάσταση τροφοδοτεί επαναστάσεις. Όταν ο θάνατος νικιέται δε θα μπορούσαν τα παιδιά του, η καταπίεση, η αδικία, η φτώχεια, ο πόλεμος, η βία να μείνουν άθικτα. Και αυτοί που γιορτάζουν την Ανάσταση και την απελευθέρωση από τα δεσμά του θανάτου δε μπορούν να μείνουν αμέτοχοι στον αγώνα των ανθρώπων για απελευθέρωση από τα απότοκα του θανάτου. Το εσωτερικό δε γίνεται να μείνει εσωτερικό. Με τον έναν ή τον άλλον τρόπο θα εξωτερικευθεί. Η εσωτερική απελευθέρωση θρέφει και την εξωτερική η οποία δε μπορεί να υπάρξει πραγματικά χωρίς τη πρώτη.
Κάθε εκατό χρόνια
Κάθε εκατό χρόνια, ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ συναντά τον Ιησού των Χριστιανών, σε έναν κήπο ανάμεσα στους λόφους του Λιβάνου. Και μιλούν για πολλή ώρα· και κάθε φορά ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ φεύγει λέγοντας στον Ιησού των Χριστιανών: "Φίλε μου, φοβάμαι πως ποτέ, μα ποτέ, δε πρόκειται να συμφωνήσουμε".
Χαλίλ Γκιμπράν, Άμμος και Αφρός, εκδ. PRiNTA
Κυριακή 14 Απριλίου 2024
Επικίνδυνος ή δειλός
Ο Χριστός όταν βλέπει τον Ζακχαίο στο δέντρο σκαρφαλωμένο, να προσπαθεί να Τον δει, του λέει να κατέβει κάτω γιατί ο Κύριος θα πάει στο σπίτι του για να μείνει. Ο Ζακχαίος, τελώνης, πλούσιος, διεφθαρμένος, από τη χαρά του δίνει την περιουσία που έχει μαζέψει για να αποζημιώσει όσους αδίκησε και για να ενισχύσει τους φτωχούς. Ο Χριστός πήρε έναν σκληρό αξιωματούχο του καταπιεστικού ρωμαϊκού κράτους και τον μετέτρεψε σε έναν άνθρωπο που παλεύει να διορθώσει, αρχικά τουλάχιστον, τις αδικίες που διέπραξε, ακολουθώντας τους νόμους αυτού του κράτους. Όταν διορθώνεις την αδικία που φωλιάζει μέσα σου, δε γίνεται να μη θελήσεις να διορθώσεις και την αδικία γύρω σου. Όταν πολεμάς την κακία σου, θα έρθεις αντιμέτωπος και με τη κακία του κόσμου. Όταν παλεύεις με τα δικά σου τα σκοτάδια γίνεσαι και λυχνάρι που φωτίζει τα σκοτάδια της κοινωνίας στην οποία ζεις. Δε γίνεται αλλιώς...Ο Χριστιανός ή επικίνδυνος είναι ή δειλός. Ενδιάμεσο δεν υπάρχει
Λατρεία
Δε βρίσκω τίποτα πιο ευγενικό ή τίποτε καλύτερο για την ανάπτυξη του αισθήματος αλληλεγγύης ανάμεσα στους πολίτες από το να υποχρεωνόμαστε όλοι, ας πούμε για μία ώρα την ημέρα, στην ίδια εργασία με τους φτωχούς, με σκοπό να ταυτιστούμε μαζί τους και, μέσω αυτών, με όλη την ανθρωπότητα. Δεν βλέπω καλύτερο τρόπο για να λατρεύω τον Θεό από το να αποφασίσω στο όνομά Του να επιδοθώ, για χάρη των φτωχών, στην ίδια εργασία με αυτούς.
Μαχάτμα Γκάντι, Θρησκεία και Αλήθεια/ Οικονομία και Ηθική, εκδ. Ροές.
Σάββατο 13 Απριλίου 2024
Χαρά!
Ήδη έχουμε αρχίσει και μετράμε δειλά δειλά την αντίστροφη μέτρηση προς τη Κυριακή του Πάσχα. Το μέσο της νηστείας βρίσκεται ήδη πίσω μας και σιγά σιγά βλέπουμε να ξεπροβάλει το αναστάσιμο φως της σπουδαιότερης Κυριακής του χρόνου. Ο Χριστός, η πηγή της ζωής, η πηγή της αγάπης, η Αλήθεια, γιατί αυτό είναι η αλήθεια, η αγάπη και η ζωή, ήρθε να περπατήσει ανάμεσά μας, να σηκώσει τις αμαρτίες μας, να μας ελευθερώσει από τα δεσμά του θανάτου. Αυτό είναι το χαρμόσυνο μήνυμα του Ευαγγελίου. Γιατί στον Χριστό βρίσκεται η πραγματική χαρά...
Αλλά πού είναι πια αυτή η χαρά; Αν θέλουμε να τη μεταδώσουμε στον κόσμο εμείς, οι χριστιανοί, το αλάτι της γης, δεν πρέπει να την έχουμε πρώτα απ' όλα εμείς οι ίδιοι; Δε θα έπρεπε αυτή η χαρά να φαίνεται στις εκκλησίες μας κάθε Κυριακή, σε κάθε λειτουργία; Εδώ που ερχόμαστε να ευχαριστήσουμε τον Θεό, προσέξτε πως στη λέξη ευχαριστία κρύβεται η χαρά, εδώ που ερχόμαστε να προσευχηθούμε όχι μόνο για τους κεκοιμημένους μας αλλά και μαζί τους, γιατί σε κάθε λειτουργία οι κεκοιμημένοι και οι ζώντες είναι παρόντες μαζί, εδώ που ερχόμαστε να κοινωνήσουμε το σώμα και το αίμα του Κυρίους μας, Ιησού Χριστού.
Λόγοι δυνατοί
Πολλές φορές η κοινότητα των κληρικών σήκωνε τοίχο σιωπής πάνω στον οποίο συντρίβονταν οι πιστοί και οι νέοι. Πολύ συχνά, από εκείνον που που δεν είναι επίσκοπος ή δεν είναι ισχυρός δεν απαιτούν τίποτα άλλο παρά σιωπή. Λέμε ένα ευχαριστώ και μερικά καλά λόγια σ' εκείνον που έχει άποψη, τον πνίγουμε με ένα πατρικό ασπασμό, χωρίς να του πούμε αν έχει δίκιο ή άδικο. Οι μάρτυρες είναι επικίνδυνοι. Αν όμως δεν ακούσουμε, αν δεν τους καλέσουμε να μιλήσουν ελεύθερα, κινδυνεύουμε να τους σπρώξουμε να αρνηθούν την Εκκλησία, από υπερβάλλουσα αγάπη για την δικαιοσύνη.
Το Ευαγγέλιο καλεί σε επανάσταση κατά της στατικότητας, της επιφανειακότητας, της κοινωνικής αδικίας, της ηθικής παραβατικότητας και της δηλητηριώδους αντίδρασης. Με αυτή την προϋπόθεση μόνο η Εκκλησία θα γίνει αληθινή Εκκλησία του βάθους, Εκκλησία που κινείται, Εκκλησία που δρα!
Υποκρισία
Όταν "ξεμπροστιάζουμε" την υποκρισία των δήθεν ηθικών και αναμάρτητων που έχουν πάντα σηκωμένο το δάχτυλο, μόνο και μόνο για να καλύψουμε τη δική μας πραγματική αμαρτωλότητα και να αποφύγουμε τη προσπάθεια να την αποτινάξουμε από πάνω μας, να μην έχουμε τη ψευδαίσθηση ότι είμαστε λιγότερο υποκριτές από εκείνους.
Πέντε οικολογικές οργανώσεις διαφωνούν με το ολλανδικό σχέδιο
Η έκθεση της ολλανδικής εταιρείας για την αποκατάσταση της Θεσσαλίας είναι μια επικίνδυνη για όλη τη χώρα οπισθοδρόμηση σε καταστροφικά έργα εντυπωσιασμού και ιδιωτικοποίηση των υδάτινων πόρων και οικοσυστημάτων.
Λεπτομερή σχόλια υπέβαλαν οι περιβαλλοντικές οργανώσεις σε μια παρωδία διαβούλευσης, που για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας γίνεται στα αγγλικά, επί μιας εξαιρετικά κακογραμμένης έκθεσης που αντιβαίνει στοιχειώδεις κανόνες επιστημονικής δημοσίευσης, η οποία προωθεί τεράστια κατασκευαστικά έργα παρωχημένης γενιάς και την ιδιωτικοποίηση των υδάτινων πόρων όλης της χώρας. Όπως επισημαίνεται στις δύο δέσμες σχολίων που κατέθεσαν οι περιβαλλοντικές οργανώσεις στη διαβούλευση, η έκθεση της ολλανδικής εμπορικής εταιρείας HVA κυριαρχείται από:
Μπετά και καταστροφές βλάστησης: Η έκθεση γυρνάει τη χώρα στο παρελθόν, προβάλλοντας τεράστιες κατασκευαστικές επεμβάσεις οι οποίες έχουν αποδειχθεί όχι απλά πανάκριβες, αλλά και καταστροφικές. Προτείνει τουλάχιστον 23 μεσαία και μεγάλα φράγματα, εκβάθυνση ποταμών, αποψίλωση παρόχθιας βλάστησης, κατασκευή τουλάχιστον 130 χιλιομέτρων νέων αναχωμάτων, ενώ με επιμονή πιέζει για την εκτροπή του Αχελώου! Αλήθεια, ας σκεφτούμε λογικά: αν η εκτροπή του Αχελώου είχε ολοκληρωθεί και ο Πηνειός ήταν γεμάτος νερό το καλοκαίρι, η πλημμύρα που προκλήθηκε από τον Ντάνιελ πού θα είχε φτάσει;
Παρασκευή 12 Απριλίου 2024
Απολυτότητα
Ο έρωτας και ο θάνατος
Πέμπτη 11 Απριλίου 2024
Αποτυχία
Όταν η Εκκλησία ξεφεύγει, όσον αφορά το θέμα της διάδοσης του Ευαγγελίου, από τα πλαίσια του "έρχου και ίδε"(έλα και δες) και του "γεύσασθε και ίδετε"(γευθείτε και δείτε) τότε αποτυγχάνει. Κάθε φορά που προσφεύγει στη συνδρομή αυτοκρατόρων, τσάρων, κυβερνήσεων, στρατού, αστυνομίας τότε εκπίπτει από το ρόλο της και από το καθήκον της. Οι διώξεις των αιρετικών με τη συνδρομή της αυτοκρατορικής βίας στο Βυζάντιο(οι οποίοι αιρετικοί κι αυτοί έκαναν χρήση της ίδιας βίας όταν κατάφερναν να επηρεάσουν τον αυτοκράτορα)είναι ενδεικτικό παράδειγμα της αποτυχίας αυτής.
Τετάρτη 10 Απριλίου 2024
Τα πάθη κι όχι τα θαύματα
Αναζητώ δεν πείθω
Δεν παλεύω να πείσω κανέναν για την ορθότητα των απόψεών μου και των πιστεύω μου. Καταγράφω τις απόψεις μου και όποιος/α διαβάζει είτε συμφωνεί είτε διαφωνεί. Αν κρίνει κάποιος ότι του ταιριάζουν αυτά που γράφω ψάχνει και πιο σοβαρές από εμένα πηγές και πορεύεται. Δεν έχω δίκιο και δεν έχω παραπάνω γνώσεις από οποιονδήποτε και οποιαδήποτε. Και δεν με ενδιαφέρει να έχω κιόλας. Το μόνο που με ενδιαφέρει είναι να πορεύομαι και να αναζητώ.
Δίκαιο
Το δίκαιο για το οποίο ήταν τόσο περήφανοι οι Ρωμαίοι, που έδινε την πιο δίκαιη λύση, σε τι κατέληξε εν τέλει; Στο ν' αφήσει έναν πληρεξούσιο των Ρωμαίων να υποχωρήσει στις απαιτήσεις του όχλου και να καταδικάσει σε θάνατο έναν αθώο, χωρίς κανένα έγκυρο κίνητρο(ο ίδιος ο Πιλάτος το παραδέχεται!). Να τι μπορούμε να περιμένουμε από ένα εξαίρετο νομικό σύστημα! Άρα το γεγονός ότι ο Ιησούς υποτάσσεται στη δίκη, δεν είναι καθόλου αναγνώριση της νομιμότητας της εξουσίας της κυβέρνησης, αλλά απεναντίας είναι το ξεσκέπασμα της θεμελιώδους αδικίας αυτού που υποτίθεται ότι περιμένουμε από τη δικαιοσύνη! Και αυτό ακριβώς ένιωσαν όσοι είπαν: "Σ' αυτή τη δίκη του Ιησού, αποκαθίστανται όλοι οι σταυρωθέντες καταδικασθέντες σε θάνατο από τη Ρώμη!" Συναντούμε, λοιπόν, για μια ακόμη φορά την πεποίθηση των συγγραφέων της Βίβλου ότι όλες οι εξουσίες είναι άδικες. Θα ξαναβρούμε την ηχώ αυτού στον Εκκλησιαστή: "Εκεί που βρίσκεται η έδρα της δικαιοσύνης, εκεί βασιλεύει η κακία".
Ζακ Ελλύλ, Χριστιανισμός και Αναρχία, εκδ. Νησίδες
Δευτέρα 8 Απριλίου 2024
Δάκρυα και δάκρυα
Αν οι χριστιανοί δίναμε την ίδια σημασία που δίνουμε στα δάκρυα μιας εικόνας και στα δάκρυα ενός αστέγου ή μιας πόρνης, δε θα υπήρχε άλλη πίστη στον πλανήτη.
Ο ξένος
Ξένος δεν είναι ούτε κάποιος που μιλά μεν τη μητρική μου γλώσσα αλλά είναι ανόητος ή αποτυχημένος, ούτε κάποιος τόσο τρομακτικά "άλλος" ώστε να μη μου περνά καν η σκέψη ότι μπορώ να μάθω κάτι από αυτόν. Ο ξένος αντιπροσωπεύει το γεγονός πως έχω δρόμο μπροστά όσον αφορά στην ωρίμανσή μου, όχι κατ' ανάγκην στην κατεύθυνση οποιασδήποτε ταύτισης μαζί του, αλλά τουλάχιστον στην πορεία προς έναν κόσμο που από κοινού μοιραζόμαστε. Η αναγνώριση του άλλου ως άλλου, χωρίς την παρόρμηση να τον κάνω ίδιο με μένα, εμπεριέχει την αναγνώριση της δικής μου ανεπάρκειας όσον αφορά στη διαχείριση της πραγματικότητάς μου και τη μετάβαση προς μια άλλη πραγματικότητα που, ναι μεν δεν είμαι σε θέση να διαχειριστώ τόσο καλά, αλλά είναι πιο βαθιά και πραγματική. Και αυτό δεν μπορεί παρά να σημαίνει πως έρχομαι εγγύτερα προς τον Θεό.
Rowan Williams, Στο πλάι ενός Αθώου, εκδ. Εν Πλω
Ο μυστικός και ο αποκρυφιστής(μια προσωπική εκτίμηση)
Το παρακάτω κείμενο έχει προφανώς πολλές ελλείψεις και παραλείψεις. Άλλωστε θα χρειαζόταν βιβλίο ολόκληρο για το θέμα. Επίσης πρόκειται για κείμενο προσωπικών απόψεων και δεν έχει σκοπό να πείσει κανέναν και για τίποτα.
Ο μυστικός (κι εδώ θα βάλω μαζί και τους μυστικούς θεολόγους της Εκκλησίας μας αλλά και τους μυστικούς των άλλων θρησκειών) που από την επικράτηση του Διαφωτισμού και μετά αποκαλείται μειωτικά μυστικιστής απέχει πολύ από τον αποκρυφιστή με τον οποίο ταυτίστηκε κάποια στιγμή -δεν ξέρω πότε και δεν ξέρω γιατί, μάλλον για περεταίρω μείωση της αξίας των λόγων του. Ο μυστικός είναι αυτός ο οποίος ποθεί την ένωση, την βιωματική εμπειρία, την άμεση σχέση με το θείο. Κινείται εντός των ορίων της αντίστοιχης θρησκείας, αν και πολλές φορές προκαλεί τη καχυποψία αν όχι και τη δυσμένειά της αλλά εξίσου πολλές φορές έχει τον σεβασμό της. Αυτό οφείλεται στο ότι ο μυστικός χωρίς να παραβαίνει τα δόγματα της θρησκείας του, τα υπερβαίνει. Πάντως ο μυστικός είναι πάντα βαθιά θρησκευόμενος ενώ και ο κάθε πραγματικά θρησκευόμενος έχει μια, έστω άγνωστή του, ροπή στη μυστικότητα. Τα μέσα που συνήθως χρησιμοποιεί ο μυστικός είναι η αυτοσυγκέντρωση, η απάθεια, η προσευχή, η θεωρία και η έκσταση. Ο μυστικός δε κρύβει τη γνώση. Ονομάζεται έτσι γιατί αυτό που γνωρίζει δε διδάσκεται. Βλέπει αυτό που είναι σε κοινή θέα αλλά οι περισσότεροι αποτυγχάνουν να το δουν είτε από αδιαφορία είτε από άλλες αιτίες. Συνήθως οι μυστικοί, ιδιαίτερα αυτώ που αποκαλούμε θρησκείες του Αβραάμ, δηλ. του Χριστιανισμού, του Ισλαμισμού και του Εβραϊσμού, δεν καλλιεργούν ένα κλίμα απομόνωσης. Ίσα ίσα έχουν υψηλή την αίσθηση του κοινωνικού καθήκοντος και της κοινωνικής ευαισθησίας καθώς θεωρούν ότι η αγάπη είναι αυτή που οδηγεί στη τελειότητα και την αδελφοσύνη των ανθρώπων ως τέκνα του Θεού. Πολλές φορές κοινωνικές μεταρρυθμίσεις ή και επαναστάσεις ακόμα ξεκίνησαν από τη διδαχή των μυστικών των εκάστοτε θρησκειών. Ακόμα, ενώ οι μυστικοί της κάθε θρησκείας φαίνεται να έχουν πάρα πολλά κοινά μεταξύ τους(προσωπική μου άποψη είναι πως σοβαρός διαχριστιανικός ή και διαθρησκειακός διάλογος μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο ανάμεσα σε ανθρώπους που έχουν εντρυφήσει στο μυστικό βίωμα|) εντούτοις έχουν και πολλές και μεγάλες διαφορές. Τέλος, ο μυστικός δρόμος θέλει προσοχή γιατί πολύ συχνά μέσω οραμάτων, φαντασιώσεων και υιοθέτησης κάποιων μαγικών πρακτικών εκφυλίζεται σε αποκρυφισμό.
Κυριακή 7 Απριλίου 2024
Της Σταυροπροσκυνήσεως
Είπε ο Κύριος: «Όποιος θέλει να με ακολουθήσει, ας απαρνηθεί τον εαυτό του, ας σηκώσει το σταυρό του κι ας με ακολουθεί. Γιατί όποιος θέλει να σώσει τη ζωή του θα τη χάσει· όποιος όμως χάσει τη ζωή του εξαιτίας μου και εξαιτίας του ευαγγελίου, αυτός θα τη σώσει. Τι θα ωφεληθεί ο άνθρωπος, αν κερδίσει ολόκληρο τον κόσμο αλλά χάσει τη ζωή του; Τι μπορεί να δώσει ο άνθρωπος αντάλλαγμα για τη ζωή του; Όποιος, ζώντας μέσα σ΄ αυτή τη γενιά την άπιστη κι αμαρτωλή, ντραπεί για μένα και για τη διδασκαλία μου, θα ντραπεί γι’ αυτόν και ο Υιός του Ανθρώπου, όταν έρθει με όλη τη λαμπρότητα του Πατέρα του, μαζί με τους αγίους αγγέλους». Τους έλεγε ακόμη ο Ιησούς: «Σας βεβαιώνω πως υπάρχουν μερικοί ανάμεσα σ΄ αυτούς που βρίσκονται εδώ, οι οποίοι δε θα γευτούν το θάνατο, πριν δουν να έρχεται δυναμικά η βασιλεία του Θεού».
Τρίτη Κυριακή των νηστειών σήμερα, η Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως και στο κέντρο του σολέα κάθε ναού τοποθετείται ο Τίμιος Σταυρός του Κυρίου μας. Εκεί τοποθετείται σήμερα, στη μέση σχεδόν της πορείας μας από τη Τεσσαρακοστή προς την Ανάσταση για να μας θυμίζει το λόγο που ακολουθούμε το δρόμο της νηστείας και της στέρησης αυτή τη περίοδο αλλά και να μας δίνει θάρρος και δύναμη αφού παραπέμπει στην επερχόμενη Ανάσταση.
Κοιτώντας τον Σταυρό - και ας μου επιτραπεί να γράψω(μιλήσω) σε πρώτο πρόσωπο, πράγμα που αποφεύγεται συνήθως στα κηρύγματα, θυμάμαι λίγο μια πιο παλιά εποχή της ζωής μου. Την εποχή εκείνη που μετά από κάποια περίοδο αναζητήσεων προσπαθούσα να επιλέξω, όχι αν υπάρχει Θεός, ούτε καν ποιος είναι ο αληθινός Θεός, αλλά ποιος είναι αυτός ο Θεός που θα άξιζε να ακολουθήσω. Ποιος Θεός, ο οποίος μπορεί να μην εμφανιστεί ποτέ μπροστά μου ώστε να τον δω, όσο είμαι ζωντανό τουλάχιστον, θα έδινε ένα κάποιο νόημα σε αυτό το χαοτικό συνονθύλευμα γεγονότων που ονομάζουμε ζωή. Περνώντας από μπροστά μου διάφορες σελίδες βιβλίων και διάφορες εικόνες, στάθηκα σε μια εικόνα που έδειχνε τον Χριστό επάνω στον Σταυρό. Η επιλογή έγινε πολύ εύκολη ξαφνικά.
Αίμα Αθώο
" καὶ ἔκραξαν φωνῇ μεγάλῃ λέγοντες· ἕως πότε, ὁ δεσπότης ὁ ἅγιος καὶ ὁ ἀληθινός, οὐ κρίνεις καὶ ἐκδικεῖς τὸ αἷμα ἡμῶν ἐκ τῶν κατοικούντ...
-
https://owlcation.com/social-sciences/The-Meaning-of-Sparrows-Identification-and-Folklore Το σπουργίτι είναι ένα συνηθισμένο μικρό πουλ...
-
Στη σημερινή ευαγγελική περικοπή τέσσερις άνδρες κατεβάζουν τον παράλυτο φίλο τους, μαζί με το...
-
https://slpress.gr/fotorama/25-chronia-apo-ti-genoktonia-tis-royanta/ Στις 7 Απριλίου του 1994, οι μακρόχρονες εντάσεις μεταξύ της π...