Δραματικές εξελίξεις στον Λίβανο τις τελευταίες ώρες, καθώς ο πρωθυπουργός (από τον Δεκέμβριο του 2016), Σαάντ Χαρίρι παραιτήθηκε, μετά από φερόμενη ως απόπειρα δολοφονίας εναντίον του που απέτρεψαν την τελευταία στιγμή οι μυστικές υπηρεσίες, με τον Χαρίρι να καταγγέλλει το Ιράν ότι βρίσκεται από πίσω, το οποίο σημαίνει τον «αντ’ αυτού» στον Λίβανο, τη σιιτική οργάνωση Χεζμπολάχ…
Του Ζαχαρία Μίχα*
Η δήλωση του Χαρίρι, του οποίου ο πατέρας, δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας, επίσης δολοφονήθηκε με παγιδευμένο αυτοκίνητο το 2005, έγινε κατά τη διάρκεια ταξιδιού στη Σαουδική Αραβία, όπου κατηγόρησε το Ιράν για εμπλοκή στις υποθέσεις του Λιβάνου και άλλων αραβικών κρατών, με στόχο να σπείρει αναταραχή και να πετύχει ανατροπή καθεστώτων… είναι προφανές ότι οι οικοδεσπότες θα είναι πολύ ικανοποιημένοι.
Η παραίτηση του πρωθυπουργού του Λιβάνου θα οδηγήσει σε χάος και πολιτική ακυβερνησία τον Λίβανο εάν ο Χαρίρι αποφασίσει να παραιτηθεί και από την ηγεσία του κόμματος… όμως κάτι τέτοιο δεν φαίνεται προς το παρόν στον ορίζοντα.
Επιπρόσθετα, θα πρέπει να θεωρηθεί βέβαιο ότι πολλοί θα υποπτευθούν εύλογα, ότι όλα αυτά θα μπορούσαν να αποτελούν μια σκηνοθεσία που θα οδηγήσει σε ένα αιματηρό πόλεμο, με τους Ισραηλινούς να επιχειρούν να ξεκαθαρίσουν το τοπίο με τη Χεζμπολάχ, δηλαδή την έξοδο των Ιρανών στη Μεσόγειο…
Το «παιχνίδι» δείχνει να έχει χοντρύνει πολύ, με το σουνιτικό στοιχείο να είναι στοιχημένο πίσω από τους Ισραηλινούς, οι οποίοι πολύ θα ήθελαν να εκμεταλλευτούν την «καταπόνηση» της Χεζμπολάχ στον συριακό εμφύλιο επί μια σχεδόν πενταετία και είναι στρατηγικά λογικό να υποθέτει κανείς ότι δεν θα βρουν καλύτερη ευκαιρία, ευνοϊκότερη συγκυρία να το κάνουν.
Η «συγκολλητική ουσία» που έφερε κοντά τους σουνίτες Άραβες με τους Ισραηλινούς, σε μια από τις μεγαλύτερες μεταψυχροπολεμικές ανατροπές δεδομένων στην υφήλιο μετά το πέρας του διπολισμού (ΗΠΑ-ΕΣΣΔ) είναι το σιιτικό στοιχείο, δηλαδή το Ιράν και όσοι το υποστηρίζουν, καθώς ανταγωνίζεται για την περιφερειακή πρωτοκαθεδρία τη Σαουδική Αραβία.
Αυτή τη στιγμή, το Ιράν ελέγχει την κυβέρνηση του Ιράκ και παίζει καθοριστικό ρόλο μέσω της Χεζμπολάχ στον Λίβανο, σχηματίζοντας κατά συνέπεια, ατύπως, μια «λεωφόρο», μέσω της οποίας το Ιράν μπορεί να διενεργεί «προβολή ισχύος» (projection of power), στο πλαίσιο της αποτρεπτικής στρατηγικής της Τεχεράνης απέναντι στο εβραϊκό κράτος, το οποίο έχει απειλήσει ακόμα και με μονομερή επίθεση για την εξουδετέρωση του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος.
Στην όλη εικόνα θα πρέπει να ενταχθεί και η τρέχουσα αρνητική στάση της Ουάσιγκτον απέναντι στην Τεχεράνη και η καταφανής απέχθεια της κυβέρνησης Τραμπ απέναντι τόσο στην πυρηνική συμφωνία της διεθνούς κοινότητας με το Ιράν, όσο και του Λευκού Οίκου με την ανώτατη «πνευματική» ηγεσία της Ισλαμικής Δημοκρατίας.
Η «υπόσχεση» Τραμπ να προβεί σε αλλαγές στην αμερικανική πολιτική, δείχνει να στρώνει τον δρόμο για μεγαλύτερες, ακόμα και διά των όπλων, ανατροπές. Τούτων λεχθέντων, βγάζει νόημα η αντίδραση αξιωματούχου του ιρανικού υπουργείου Εξωτερικών (Χοσέιν Σεϊχολεσλάμ), αμέσως μετά την είδηση της παραίτησης Χαρίρι, ότι η παραίτηση «σχεδιάστηκε από τον Τραμπ και τον Σαουδάραβα διάδοχο του θρόνου», δηλαδή τον υπουργό Άμυνας.
Εν κατακλείδι, η σημερινή εξέλιξη με την παραίτηση του Λιβανέζου πρωθυπουργού θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ως ένα ακόμα βήμα στην κατεύθυνση του τελικού ξεκαθαρίσματος των λογαριασμών ανάμεσα στο σουνιτικό και σιιτικό Ισλάμ, μέσω της εμπλοκής του πάλαι ποτέ θανάσιμου αντιπάλου όλων, των Ισραηλινών.
Τα συνεχή πλήγματα της ισραηλινή Αεροπορίας σε αποθηκευτικούς χώρους της Χεζμπολάχ στο συριακό έδαφος, αλλά και η πραγματοποίηση των πληγμάτων επιδεικτικά μέσα από τον εναέριο χώρο του Λιβάνου αποτελεί μία ακόμα παράμετρο του προβλήματος, ενώ η Ρωσία που έχει διαμηνύσει την επιθυμία μείωσης της στρατιωτικής της παρουσίας στη Συρία, δεν το κάνει τυχαία.
ΓΙΑ ΤΗ ΡΩΣΙΑ Η ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΣΤΗ ΣΥΡΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟΣΚΟΠΟΣ
Δεν αποτελεί μυστικό ότι η μέχρι τώρα πετυχημένη σε γενικές γραμμές στρατηγική των Ρώσων στη Συρία, εξαιτίας της απροθυμίας στρατιωτικής εμπλοκής στο έδαφος αμερικανικών και γενικότερα «δυτικών» χερσαίων δυνάμεων, θα μπορούσε να ακυρωθεί σε περίπτωση μιας νέας πολεμικής αναμέτρησης.
Μιας αναμέτρησης η οποία να μη μοιάζει με επίθεση εναντίον της Ρωσίας, αλλά θα παρατείνει υποχρεωτικά την παραμονή της και την οικονομική αιμορραγία και θα την υποχρεώσει να συνταχθεί με το Ιράν τη στιγμή που πραγματοποιεί εντυπωσιακά βήματα διείσδυσης στο σουνιτικό «στρατόπεδο» με άξονα τα ρωσικά οπλικά συστήματα (Σαουδική Αραβία, ΗΑΕ, Μπαχρέιν, κ.λπ.).
Εκτός κι αν οι συμφωνίες της Μόσχας με το «σουνιτικό στρατόπεδο», σε συνδυασμό με την εκπεφρασμένη επιθυμία αποχώρησης – μείωσης της στρατιωτικής έκθεσης στη Συρία, να συνδέονται και να αποτελούν μέρος της ίδιας «προδιαγεγραμμένης» εξέλιξης. Εδώ θα πρέπει να ξεκαθαριστεί ότι η ρωσική παρουσία δεν είναι ισχυρή στον συριακό νότο που ελέγχεται κυρίως – αν και έμμεσα – από τους Ισραηλινούς και τους Ιορδανούς.
Η Μόσχα δεν έχει και πολλούς λόγους να εμπλακεί στρατιωτικά για να διασώσει το Ιράν με το οποίο τα συμφέροντα κάθε άλλο παρά ταυτίζονται σε επίπεδο άλλο από το τακτικό – περιφερειακό και τον Άσαντ, αρκεί να λάβει όσα επεδίωκε με την αρχική εμπλοκή της στον συριακό εμφύλιο, δηλαδή κάτι περισσότερο από την απλή παραμονή στη ναυτική βάση Ταρτούς.
Πόσο θα ενοχλούσε δηλαδή η παραμονή Άσαντ στην εξουσία και μερικά ρωσικά μαχητικά στη βάση Χμέιμιμ, εάν έχει υποστεί ισχυρό πλήγμα η Χεζμπολάχ στον Λίβανο και μέσω αυτής η ιρανική επιρροή και εκεί και στη Συρία; Στη συνέχεια θα υπήρχε πεδίο δόξης λαμπρόν για δυτικές και μεσανατολικές κατασκευαστικές εταιρίες, ώστε να προχωρήσει η ανοικοδόμηση μιας νέας Συρίας…
Εάν βέβαια αντιμετωπιστούν και εκδιωχθούν άλλες τρομοκρατικές ισλαμιστικές οργανώσεις μαχητών, πέραν του ISIS, όπως η Ανσάρ αλ- Ισλάμ, διότι ο καθένας εκ των δρώντων σε συριακό έδαφος στο πλαίσιο του εμφυλίου, έχει συχνά τη δική του ατζέντα, η οποία επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες, σε τακτικό – συγκυριακό επίπεδο είτε σε στρατηγικό.
Όπως η ιδιότυπη συμμαχία των Τούρκων με την Τζάμπχατ Φάτεχ Αλ Σαμ, την διαβόητη μετονομασθείσα (τον Ιούλιο του 2016, με σκοπό τον «αναβαπτισμό» και την ένταξη στους «μετριοπαθείς» ισλαμιστές του συριακού εμφυλίου) Τζάμπχατ Αλ Νούσρα, την θεωρούμενη ως «εκπρόσωπο» της Αλ Κάιντα στη Συρία, η οποία σε αγριότητα μεθόδων δεν είχε να ζηλέψει τίποτα από το ISIS.
Οπότε, εάν υπάρχει πεδίο σύγκλησης ανάμεσα στους σουνίτες της Μέσης Ανατολής και τους υπόλοιπους συμμάχους του Ισραήλ (το οποίο θα αναλάβει τη «βρόμικη δουλειά» όταν έρθει η ώρα), όχι μόνο δεν θα πληγούν οι ισχυρές εντυπώσεις από την ανάπτυξη κορυφαίων συστημάτων αεράμυνας και ρωσικών μαχητικών αεροσκαφών πρώτης γραμμής (S-400 και Su-35) στη Συρία, αλλά και θα «εξαργυρωθούν» με σειρά εξοπλιστικών συμβολαίων.
ΞΕΚΑΘΑΡΙΣΜΑ ΤΩΡΑ Ή ΠΟΛΕΜΟΣ ΦΘΟΡΑΣ…
Τα ανωτέρω δε σημαίνει ότι ένας πόλεμος Ισραήλ – Χεζμπολάχ θα ξεσπάσει αύριο, αλλά ότι η πιθανότητα να προκύψει οσονούπω τέτοια εξέλιξη έχει αυξηθεί δραματικά, μετά το φαινομενικά «αθώο» και «συνηθισμένο» για την εσωτερική πολιτική πραγματικότητα του Λιβάνου επεισόδιο…
Το μέγα θέμα που τίθεται είναι εάν είναι ή όχι στρατηγική επιλογή η επιδίωξη τώρα μιας πολεμικής αναμέτρησης με τη Χεζμπολάχ με όλα τα επιχειρήματα που προαναφέρθηκαν, ή ενδεχομένως η συνέχιση πολέμου φθοράς της οργάνωσης μέσω «αντιπροσώπων», δηλαδή άλλων ενόπλων δυνάμεων εντός της Συρίας, καθώς μια άποψη (κυρίως Ισραηλινών στρατιωτικών, όχι της κυβέρνησης Νετανιάχου) θέλει να ενδιαφέρει η στρατιωτική αποδυνάμωση της οργάνωσης, όχι η πολιτική στον Λίβανο.
…ΚΑΙ ΜΙΑ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ
Σε συνέχεια αυτού, υπάρχει και μια εναλλακτική εξήγηση, με επίκεντρο την εσωτερική πολιτική κατάσταση στον Λίβανο. Η Χεζμπολάχ έχει πολιτική εκπροσώπηση στη Βουλή και μάλιστα ισχυρή, ενώ το προσεχές διάστημα κρίνεται το θέμα της αδειοδότησης πέντε θαλασσίων οικοπέδων στα διαφιλονικούμενα με το Ισραήλ ύδατα!
Οπότε η κίνηση του Χαρίρι θα μπορούσε να ερμηνευθεί και υπό αυτή την οπτική, ενώ επειδή υπάρχουν και άλλοι περισσότερο ιδιοτελείς πολιτικά υπολογισμοί, που αφορούν στα οφέλη από την εμπλοκή κορυφαίων εταιριών στην αξιοποίηση των κοιτασμάτων και θα μπορούσε το «μοίρασμα της πίτας» να έχει προκαλέσει και άλλου είδους διενέξεις μεταξύ των λιβανέζικων πολιτικών δυνάμεων.
Όμως η σαουδαραβική ανησυχία ότι ο πόλεμος διά αντιπροσώπων (proxy-war) στην Υεμένη μεταφέρεται σταδιακά στο εσωτερικό της χώρας, όπως δείχνουν οι βαλλιστικοί πύραυλοι που εκτοξεύονται από τους συμμάχους των Ιρανών, αντάρτες Χούθι, αλλά και τα προβλήματα εσωτερικών ισορροπιών στο βασίλειο των Σαούντ που δείχνουν οξύτερα από όσο έχει γίνει κατανοητό μέχρι στιγμής, μετά και τη σύλληψη μελών της βασιλικής οικογένειας, με εντολή του διαδόχου του θρόνου, με την αιτιολογία της καμπάνιας για την καταπολέμηση της διαφθοράς, ενισχύουν το σενάριο που θέλει ισχυρό κίνητρο για ξεκαθάρισμα λογαριασμών ανάμεσα σε σουνίτες και σιίτες…
*Ο Ζαχαρίας Μίχας είναι Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας (ISDA/ΙΑΑΑ)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου