Ένα από τα πιο συχνά σφάλματα που γίνονται όσον αφορά τη φύση της παράδοσής μας ως έθνους (αλλά ακόμη και ως εκκλησιαστικού σώματος), είναι ότι θεωρούμε την παράδοση ως κάτι στατικό, ως μία μορφή του παρελθόντος που πρέπει να υποστεί ταρίχευση, ώστε να τη διατηρήσουμε αναλλοίωτη και απαρασάλευτη εις τους αιώνας των αιώνων. Αυτή η άποψη αγνοεί τόσο τη φύση της παράδοσης και καταλήγει στη στειρότητα και τον φορμαλισμό, εφόσον επαναλαμβάνεται με ξηρό τρόπο κάτι που δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις της επανάληψής του.
Αυτό μπορεί κανείς να το σκεφτεί για σειρά εκφραστικών τρόπων, λογοτεχνίας και καλών τεχνών, σε όλα τα επίπεδα του εθνικού και εκκλησιαστικού βίου. Σε αντίθεση με αυτές τις απόψεις, ο Γιώργος Θεοτοκάς, Γενάρχης της Γενιάς του ’30 και θιασώτης της επαναφοράς της ελληνικότητας και της ελληνικής παράδοσης στο προσκήνιο, είχε διατυπώσει τις παρακάτω απόψεις, επ’ ευκαιρία της αποστολής εκ μέρους του Γ. Σεφέρη της ποιητικής του συλλογής με το όνομα «Στροφή».
«Το βιβλίο [σ.σ.: η «Στροφή» του Γ. Σεφέρη], συννεφιασμένο κάπως, φευγαλέο κι ακαθόριστο και εξαϋλωμένο σαν τη Λόντρα μέσα στο fog, κρύβει πολύτιμες ομορφιές.(…)
Βρίσκω πως προσφέρεις κάτι καινούριο στην ελληνική ποίηση. Για τούτο θα βρεθούν άνθρωποι που θα σου πούνε ότι η έμπνευσή σου δεν είναι ελληνική. Πάρε το σαν ένα έπαινο. Δεν αποκρυσταλλώνεται, δε σταματά η Ελλάδα μες σε φόρμουλες και σε καλούπια. Τα ζωντανά έθνη δεν ανέχονται όρια. Η αλύγιστη, η ακλόνητη σχολή σημαίνει το μαρασμό και το θάνατο κάθε δημιουργίας. Τα είπαμε, τα γράψαμε εκατό φορές. Κι όσοι δε θέλουν να καταλάβουν, ας πα’ να θάβουν τους νεκρούς τους και να μοιρολογούν μοναχοί τους».
(Γ. Θεοτοκάς, Επιστολή προς Γ. Σεφέρη, 19/05/1931*)
Αυτή την άποψη, διατυπωμένη σε κάπως αυστηρούς τόνους εδώ, μοιράζονταν όντως και πολλοί άλλοι μεγάλοι πιστοί άνθρωποι των γραμμάτων. Στην εκκλησιαστική παράδοση επίσης, έχουμε το εφάμιλλο της «ανανέωσης», της «επαναγωγής εις το βάθος του πνεύματος» των Αγίων και βέβαια τη δυνατότητα ανεξάντλητων μορφών σε όλα τα επίπεδα. Χαρακτηριστικά ως προς το σχήμα της μοναχικής αφιέρωσης, είχε γράψει ο μεγάλος Ορθόδοξος θεολόγος Βλαδίμηρος Λόσσκυ, στο βιβλίο του «Η μυστική θεολογία της Ανατολικής Εκκλησίας» (σελ. 16-17):
«Αλλά καίτοι το ιδανικό του μοναχισμού είχε τόσην μεγάλην επίδρασιν επί των ψυχών, δεν ήτο ο μόνος τύπος της πνευματικής ζωής, τον οποίον η Εκκλησία προέβαλλεν εις τους πιστούς. Την προς μετά του Θεού ένωσιν οδόν δύναταί τις να ακολουθήση και εκτός των μοναστηρίων, εντός όλων των συνθηκών της ανθρωπίνης ζωής. Οι εξωτερικοί τύποι δύνανται να μεταβληθούν, αι μοναί δύνανται να εκλείψουν, ως έχουν εκλείψει σήμερον εις την Ρωσσίαν, αλλά η πνευματική ζωή θα συνεχίζεται με την αυτήν έντασιν, ευρίσκουσα νέους τρόπους εκφράσεως».
Αν μας ενδιαφέρει λοιπόν η ουσία των πραγμάτων και των παραδόσεων που παραλάβαμε, ας μην ξεχνάμε τα παραπάνω…
*Πηγή: «Αλληλογραφία(1930-1966), εκδ. Γνώση, σελ. 50-51
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου