Συγγραφέας: Erik Varden
Η κοινωνία μας "στοιχειώνεται" από το όνειρο του ωραίου σώματος. Όπου κι αν κοιτάξουμε, γύρω μας ή στα τηλέφωνά μας, αυτές τις ψηφιακές προεκτάσεις της συνείδησης, βλέπουμε διαφημίσεις με κομψά σώματα. Γυμναστήρια, που ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια, μας προσελκύουν με δελεαστικές υποσχέσεις ότι και το δικό μας σώμα θα μπορούσε να είναι σαν κι αυτά τα ωραία σώματα! Αν η υπόλοιπη ζωή μας είναι άμορφη και φθίνουσα, τουλάχιστον θα μπορούσαμε να πιέσουμε το σώμα μας για να το φέρουμε σε φόρμα και να αποκτήσει μία όμορφη μορφή.
Στην καλτ ταινία του Σαμ Μέντες από το 1999, American Beauty, ο μεσήλικας άνδρας πρωταγωνιστής δηλώνει την περιφρόνησή του απέναντι στη βαριεστημένη, μικροαστική μετριότητα την στιγμή που δηλώνει: "Θέλω να δείχνω ωραίος γυμνός!", κι αρχίζει να κάνει βάρη. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ψυχαναλυτής για να εντοπίσει τις ρίζες αυτής της έντονης επιθυμίας του. Όλοι θέλουμε να αποτινάξουμε τα φύλλα συκής και να κοιταχτούμε στον καθρέφτη όπως είμαστε, ολόκληροι, χωρίς να κοκκινίζουμε.
Όμως η ντροπή και η ανασφάλειά μας μάς εμποδίζει να το κάνουμε. Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2021 από το Υπουργείο Υγείας της Νορβηγίας διαπίστωσε ότι το 61% των εφήβων ήταν δυσαρεστημένοι με την εμφάνισή τους. Τολμώ να πω ότι το ποσοστό αυτό δεν διαφέρει πολύ σε άλλες δυτικές χώρες. Ένα σοβαρό φαινόμενο παρόν στον κοινωνικό διάλογο αφορά μία πολύ ουσιαστικότερη δυσαρέσκεια. Ο αριθμός των νέων που αναφέρουν δυσφορία φύλου, ανακαλύπτοντας πως δεν υπάρχει χώρος γι’ αυτούς στην κοινωνία καθώς ανακαλύπτουν τον εαυτό τους (την ταυτότητα φύλο τους) που βρίσκεται μέσα στο σώμα τους, αυξάνεται.
Πρόκειται για οδυνηρές καταστάσεις. Αξίζουν, όπως και κάθε ανθρώπινος πόνος, να αντιμετωπίζονται με σεβασμό. Ωστόσο, υπάρχουν ερωτήματα που πρέπει να τεθούν. Τι αποκαλύπτουν αυτές οι τάσεις -γιατί τάσεις είναι- για τον κόσμο μας και τους έμφυλους ρόλους του; Τι λένε για την άποψή μας σχετικά με τη σημασία του ενσώματου εαυτού; Είναι το σώμα μου ένας φάκελος που περιβάλλει ένα "εγώ" μιας υποτιθέμενης ανώτερης ποιότητας; Ή μήπως είναι, στην πραγματικότητα, μια έκφραση του "εγώ";
Όταν η Εκκλησία προσπαθεί να μιλήσει για αυτά τα θέματα, αποδοκιμάζεται. Ο λόγος είναι σαφής. Το παγκόσμιο ξεσκέπασμα της κακοποίησης από κληρικούς που φανερώνει τη θεσμική άγνοια, αποκαλύπτοντας ασυνείδητη πληγή, είναι σαν μια ανοιχτή πληγή στο εκκλησιαστικό σώμα. Κάθε ιεράρχης έχει συνείδηση αυτού του γεγονότος. Μπορώ να καταλάβω γιατί οι άνθρωποι εξοργίζονται αν η Εκκλησία θεωρηθεί ότι εκπέμπει, για θέματα του σώματος, λόγο που είναι απλώς κανονιστικός και προτρεπτικός. Στα μάτια των παρατηρητών, η Εκκλησία έχει χάσει την αξιοπιστία της. Οι άνθρωποι αυτοί αναρωτιούνται πως γίνεται ενώ κληρικοί έχουν διαπράξει ανοσιούργημα κατά της σωματικής ακεραιότητας των παιδιών, παρόλα αυτά ο κλήρος συνεχίζει να παρελαύνει ως ηθικός φύλακας των άλλων; Εκεί όπου η αδιαμφισβήτητη καθολική πιστότητα δεν είναι πλέον αξιωματική, εξαπλώνεται μια ατμόσφαιρα οργισμένης δυσπιστίας.
Τι είναι τέλος πάντων η Εκκλησία; Η αμηχανία είναι διάχυτη ακόμη και στους κόλπους των Καθολικών. Διαφορετικοί εκκλησιαστικοί άνδρες, που κατέχουν το ίδιο αξίωμα, λένε πολύ διαφορετικά πράγματα. Το δόγμα φαίνεται, εδώ κι εκεί, να παραδίδεται ολοκληρωτικά στην κοινωνιολογία. Ορισμένες αναφορές στη "μεταρρύθμιση" (ένας κρίσιμος όρος - η Εκκλησία είναι semper reformanda) ουσιαστικά απορρίπτουν τις καθιερωμένες αντιλήψεις για την προσωπικότητα της Εκκλησίας, θεωρώντας ότι είναι γραφικό να την αποκαλούν "Μητέρα" και θεωρώντας συμβολική υπερβολή να την παρουσιάζουν ως σώμα του οποίου η κεφαλή είναι ο Χριστός, αν και αυτή είναι μια σταθερά παύλεια άποψη και όχι η εφεύρεση μιας σακραμενταλιστικά μαξιμαλιστικής προνεωτερικότητας. Υπάρχουν καθολικοί που ανυπομονούν να επαναπροσδιορίσουν την Εκκλησία με θεσμικούς όρους. Διεκδικούν ένα νέο, κοινοβουλευτικό μοντέλο διακυβέρνησης, χωρίς να σκέπτονται την άθλια κατάσταση πολλών κοσμικών κοινοβουλίων στις μέρες μας.
Μπροστά σε μια τέτοια πολυεπίπεδη αναταραχή, είναι δελεαστικό να σιωπήσουμε για το σώμα και να αναδιατυπώσουμε τον χριστιανισμό ως πνευματισμό. Αυτό, όμως, δεν είναι επιλογή.
Το σώμα είναι το κλειδί του χριστιανικού κηρύγματος. Οι χριστιανοί πιστεύουν σε έναν Θεό που πήρε ανθρώπινη σάρκα, όχι απλώς για να μείνει εκεί ως ενοικιαστής για ένα διάστημα, αλλά για να ανανεώσει τη σωματική μας υπόσταση εκ των έσω. Γιατί να μπει στον κόπο; Επειδή το σώμα μας είναι ζωτικής σημασίας για την πραγμάτωση μέσα μας των δυνατοτήτων που μας έδωσε ο Θεός. Η εικόνα του Θεού στον άνθρωπο, η ομοιότητα βάσει της οποίας δημιουργηθήκαμε κατ' εικόνα του Θεού, άφησε το αποτύπωμά της στις πνευματικές και σωματικές μας ικανότητες. Αρκετά συχνά έχουμε την αίσθηση ότι το σώμα μας στοχεύει πέρα από τον εαυτό του. Κάθε εμφανής ικανοποίηση της επιθυμίας είναι τόσο οδυνηρά προσωρινή. Η βιβλική άποψη για τον άνθρωπο, πέρα από το να είναι απλοϊκή, καθιστά λογική αυτή την προσωρινότητα.
Αυτή η αίσθηση διαπνέει το Ευαγγέλιο. Ο Χριστός, "ο Θεός από τον Θεό, το Φως από το Φως", ο οποίος ήταν "στην αρχή", συνελήφθη στο σώμα μιας γυναίκας, κυοφορούμενος θαυμαστά όπως κάθε ανθρώπινο έμβρυο. Μεγαλώνοντας και προσεγγίζοντας την ενήλικη φάση της ζωής Του, έδειξε μια μοναδική έλλειψη προκλητικότητας όσον αφορά τα θέματα του σώματος. Με ευλάβεια, αλλά ελεύθερα, άγγιξε και θεράπευσε παραμορφωμένα σώματα και σώματα που θεωρούνταν ακάθαρτα. Ανέδειξε την έννοια της πνευματικής σωτηρίας αποκαθιστώντας τα άρρωστα σώματα στην υγεία. Για να δουν οι φίλοι Του τι επέφερε η ζωή και ο θάνατός Του, τους άφησε, με τη μορφή ψωμιού, ένα μυστήριο, άρα μια διαρκή παρουσία του σώματός Του. Στο σώμα Του, ψάλλει η Εκκλησία τη Μεγάλη Παρασκευή, ο Χριστός μετέφερε όλα εκείνα που, στη φύση μας, όπως τη γνωρίζουμε, είναι εκτός λειτουργίας. Αποκάλυψε το ποδοπάτημα του θανάτου στο αναστημένο σώμα του, ένδοξο, αλλά κουβαλώντας τις πληγές της παραβίασης, χωρίς να έχει ανάγκη να αποσιωπήσει επιπόλαια τον πόνο που είναι εγγενής στην ύπαρξη στον κόσμο μας, γεμάτο ομορφιά, αλλά και δάκρυα.
Για τους χριστιανούς, η πίστη στην Ανάσταση είναι συγκεκριμένη. Το πώς θα είναι το σώμα μας στην αιωνιότητα δεν μπορούμε ακόμη να το φανταστούμε. Όμως, βασιζόμενοι στη βιβλική αυθεντία, που εδράζεται στην παράδοση, θεωρούμε ότι το σύμπλεγμα του νου, της ψυχής και του σώματός μας πρόκειται να διαρκέσει αιώνια. Θα παραμείνουμε, στην αιωνιότητα, αναγνωρίσιμοι ως αυτό που είμαστε τώρα, αλλά οι συγκρούσεις που τώρα εμποδίζουν την ελεύθερη εκδίπλωση του εαυτού μας θα έχουν επιλυθεί. Διότι τώρα στενάζουμε εσωτερικά, όπως έγραψε ο Παύλος, περιμένοντας τη λύτρωση, δηλαδή την όμορφη τελείωση, του σώματός μας.
Τα καλά νέα για τη σημασία του σώματος και για την δυνατότητα πραγματοποίησης της ανθρώπινης αρτιότητας (σωτηρίας), που αψηφά τον θάνατο, ανατέθηκε σε μια δωδεκάδα κουρελήδων ανθρώπων, που βρισκόταν σε συλλογική κατάσταση μετατραυματικού στρες, όχι ιδιαίτερα "σοφών" από ανθρώπινη άποψη, αλλά απαλλαγμένων από τη σκληρή ταπείνωση της αλαζονείας, ώστε να απελευθερωθούν για να διακηρύξουν ένα μήνυμα που τους ξεπερνούσε. Μέσω της απίθανης διαμεσολάβησής τους, το μήνυμα αυτό ανανέωσε έναν πολιτισμό σε παγερή παρακμή. Αναζωογόνησε το πολιτικό σώμα. Αποκατέστησε την ελπίδα, επέτρεψε την προοπτική. Μπορεί να ξανακάνει κάτι τέτοιο.
Erik Varden
Επίσκοπος Trondheim
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου