Μαρίνος Αντύπας

 

https://xristianiki.gr/%ce%bc%ce%b1%cf%81%ce%af%ce%bd%ce%bf%cf%82-%ce%b1%ce%bd%cf%84%ce%af%cf%80%ce%b1%cf%82-%ce%bf-%ce%b5%cf%80%ce%b1%ce%bd%ce%b1%cf%83%cf%84%ce%ac%cf%84%ce%b7%cf%82-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%b1%ce%b3%ce%ac/

Με αυτόν τον τίτλο κυκλοφορεί σε έκδοση της «Χριστιανικής» το βιβλίο του Ηρακλή Κανακάκη, με αποκλειστικά (και σκόπιμα παραγνωρισμένα) στοιχεία για τις πεποιθήσεις του πρωτεργάτη των αγροτικών εξεγέρσεων της αρχής του 20ού αιώνα. Παραγγελίες στο γραφείο της “Χριστιανικής”. Τιμή 12 ευρώ.

Αναδημοσιεύουμε ένα από τα πολλά σχετικά άρθρα του Ηρακλή Κανακάκη, που από χρόνια ερευνά τη ζωή και τη δράση του μεγάλου αγωνιστή, η οποία εμπνεόταν από το κοινωνικό μήνυμα του Ευαγγελίου.  

Η μελέτη των κειμένων που γράφτηκαν δια χειρός του και αυτών που γράφτηκαν από τρίτους για την πολύμορφη δράση και το πολυσχιδές έργο του, σε συνδυασμό με την απροκατάληπτη και προσεκτική διερεύνηση και άλλων πηγών, φωτίζουν άπλετα τις ιδέες του Μαρίνου Αντύπα. Τις πηγές έμπνευσής του στη διαμόρφωση των κοινωνικο-πολιτικών του αντιλήψεων.

Οι κινούσες δυνάμεις της ψυχής που επηρέασαν, προδιέγραψαν και επικαθόρισαν την πολιτική του φιλοσοφία και την ιδεολογική του οντότητα αρδεύονταν και τρέφονταν από τα γεγονότα και τις καταστάσεις μέσα στις οποίες έζησε και ανδρώθηκε.

Ως μαθητής του Γυμνασίου του Αργοστολίου βίωσε την αδικία και την εκμετάλλευση που υπήρχε στο νησί. Μάθαινε για τον επτανησιακό ριζοσπαστισμό στα χρόνια της Αγγλοκρατίας και τους σθεναρούς αγώνες του λαού της Κεφαλονιάς. Ως φοιτητής της Νομικής ήρθε σ’ επαφή και ενεργητική συνεργασία με το σοσιαλιστικό κύκλο του Σ. Καλλέργη. Με ξένες ιδεολογικές θεωρήσεις,

όπως φαίνεται και από τις μεταφράσεις άρθρων του Jaures που δημοσιεύονται στην “Ανάσταση” και από αναφορές του στον Κροπότκιν, τον Μπακούνιν, τον Τολστόι και Ρουσσώ σε άρθρα του στην ίδια εφημερίδα.

Πρωτίστως, όμως, τον συνάρπασε η πρωτοχριστιανική διδασκαλία και η ηθική και η εντρύφησή του στις βασικές αρχές του κοινωνικού χριστιανισμού. Ένοιωσε μέσα του τη θεία πνοή και την υποχρέωση να στρατευθεί στον αγώνα για να ανατείλει μία νέα ζωή σε μία νέα κοινωνία πρωτοχριστιανικής αγάπης και αδελφοσύνης, δηλαδή απαλλαγμένης από την εκμετάλλευση ανθρώπου

από άνθρωπο και από κάθε αδικία, αθλιότητα και αμάθεια. Διότι ο Χριστιανός είναι επαναστάτης της αγάπης και της πράξης. Ο Χριστιανός που λιποτακτεί ή φυγομαχεί από τον αγώνα για ελευθερία, δημοκρατία, δικαιοσύνη είναι καρικατούρα της εικόνας του Θεού Δημιουργού.

Γράφει ο Μαρίνος Αντύπας: “…Ο Ιησούς παραγγέλλει “αγάπα τον πλησίον σου ως σεαυτόν”. Είναι δύσκολον ν’ αρνηθεί τις ότι εάν ο νόμος ούτος εφαρμοσθεί ποτέ, οι άνθρωποι θα ώσιν αδελφοί και η χαρά και το μειδίαμα θα βασιλεύσωσι μεταξύ των αντί των δακρύων και του αίματος”. “…Είμαι επαναστάτης, υποσκάπτων το άγριο καθεστώς μεθ’όλων μου των δυνάμεων, θεωρώ τους συντηρητικούς αξίους σεβασμού ως άτομα, αξίους θεραπείας ως μέλη του κοινωνικού σώματος… και όχι της βόμβας των  αναρχικών…”. “…Η ελευθερία συνίσταται εις το να δύναταί τις να πράττει παν ό,τι δεν βλάπτει τον άλλον (ο συ μισείς ετέρω μη ποιήσεις)…”. “Ζητούμεν Επανάστασιν ιδεών, επανάστασιν αισθημάτων, Παγκόσμιον Επανάστασιν Διοικητικού και Πολιτικού και Θρησκευτικού Συστήματος… Επιζητούντες δηλαδή την αντικατάσταση του Θεού ον κηρύσσουσι οι τύραννοι και δεσπόται δια του Αληθούς Θεού ον εκήρυξεν ο Χριστός και όστις καλείται ΘΕΟΣ ΑΓΑΠΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ και ΑΛΛΗΛΟΒΟΗΘΕΙΑΣ και όχι Θεός σκληρότατος, δακρύων και δουλείας”.

Ο Αντύπας είναι επαναστάτης της αγάπης και όχι της εμπάθειας, της καταδυνάστευσης των πολλών από τους λίγους και του μίσους. Διότι η επανάσταση που μολύνεται από τη μνησικακία και την απανθρωπιά γίνεται τυραννία.

Είναι επαναστάτης της σταυρικής, της θυσιαστικής αγάπης. Δεν μένει στις καταγγελίες. Στις ανέξοδες ρητορικές επισημάνσεις και διαπιστώσεις. Στις υποδείξεις προς τους άλλους για το τι πρέπει να κάνουν βγάζοντας τον εαυτό του απ’ έξω. Ο ίδιος εξετάζει τι μπορεί να κάνει και το πράττει. Στο κτήμα του θείου του προσέδωσε εμπράγματη υπόσταση σε όσα δίδασκε. Κατέστησε ένσαρκη

πραγματικότητα όσα υποσχόταν, μεταβάλλοντας τη θέση των χωρικών από δουλοπάροικους σε συνιδιοκτήτες. Και στο τέλος, χριστιανοπρεπώς ενεργώντας και σκεπτόμενος θυσίασε τον εαυτό του και όχι τους άλλους για τις ιδέες του.

Πίστευε ότι η κοινωνία θα αλλάξει με την παιδεία, τις διαλέξεις, τον τύπο, το παράδειγμα και την πειθώ, γι’ αυτό δεν έστεργε τη βία των συνειδήσεων και τις επαναστατικές βιασύνες. Ήθελε οι ιδέες του κοινωνισμού να τύχουν πρώτα ευρείας κυκλοφορίας και εθελούσιας αποδοχής. Και σαν γίνονταν κτήμα του λαού, ο λυτρωμός δεν θ’ αργούσε.

Γράφει ο Αντύπας: “…Τα μέσα δι’ ων ζητούμεν την επίτευξιν του ημετέρου προγράμματος είναι Η ΗΘΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΙΣ ήτις επιτευχθήσεται δια της διδασκαλίας, δια της δημοσιογραφίας, δια των διαλέξεων, δια της αυτοθυσίας και θελήσεως…”.Ζητούσε ηθική επανάσταση. Δεχόταν πως αυτή προηγείται της κοινωνικής και πολιτικής και θεωρούσε πως θα επιτυγχανόταν με την πλατιά λαϊκή μόρφωση, την ίδρυσυη σχολείων και λαϊκών μορφωτικών κέντρων, τη διδασκαλία και τις διαλέξεις.

Γι’ αυτό έστησε με ομοϊδεάτες του την εβδομαδιαία εφημερίδα “Ανάστασις” και ίδρυσε το Λαϊκό Αναγνωστήριο “Η ισότης”. Ήξερε ότι τα σύμβολα είναι φορείς εννοιών που διεγείρουν συναισθηματικά τα άτομα και τα κοινωνικά σύνολα και απελευθερώνουν δυναμισμό και ενεργητικότητα, γι’ αυτό και ονόμασε την εφημερίδα του “Ανάστασις” που παραπέμπει σε πάθη, δυσκολίες, στο Γολγοθά και στη σταύρωση του Κυρίου αλλά και στην απολύτρωση, στη συντριβή του θανάτου και ό,τι θανατώνει τη ζωή.

Βασικό στοιχείο της ιδεολογίας του είναι ο πατριωτισμός, η αγάπη του προς την Ελλάδα. Κάποιοι,συγχέοντας το σωβινισμό του κατακτητή με τον εθνικο-απελευθερωτικό αγώνα των καταδυναστευομένων, τον κατηγόρησαν για εθνικιστή. Ο λόγος; Επειδή, έσπευσε ως εθελοντής το 1896 στην τυραννοκαταλύτρα Κρήτη και αγωνίστηκε στο πλευρό του λαού της, για το δικαίωμα της

αυτοδιάθεσης και της ένωσής της με την Ελλάδα. Επειδή, εξίσου με τον κρητικό αγώνα, τον συγκλόνιζε ο αγώνας του Μακεδονικού Ελληνισμού.

Στο πολιτικό του πρόγραμμα σημειώνει: “Ζητούμεν την Παγκόσμιον ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΝ-ΙΣΟΤΗΤΑΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ. Θέλομεν ό,τι θέλει ο ΧΡΙΣΤΟΣ “ουκ ένι Έλλην ή Ιουδαίος, ουκ ένι ελεύθερος ή δούλος” ήτοι θέλομεν την κατάργησιν των φυλών και των Πατρίδων, την κατάργησιν των αφέντων και δούλων…”. Κάποιοι βλέπουν αντίφαση το να θέλει την κατάλυση των πατρίδων και να αγωνίζεται

υπέρ της των Ελλήνων ελευθερίας. Να εμπνέεται ταυτόχρονα από εθνικά και πανανθρώπινα ιδεώδη. Δεν πρόκειται, όμως, για ιδεολογικό ακροβατισμό. Θέλει για το παρόν την ευδαιμονία, τη δόξα και την εθνική ολοκλήρωση της Ελλάδας και για το μέλλον

την κατάργηση των διαφορών, την πανανθρώπινη ειρήνη και ελευθερία, όταν βασιλεύσει στον κόσμο η αγάπη. Όταν, όπως γράφει, εκπληρωθεί το αγιογραφικό χωρίο “και ελεύσεται ημέρα καθ’ ην γενήσεται η ανθρωπότης μία ποίμνη εις ην θα είναι ποιμήν η αγάπη και η δικαιοσύνη”.

Στο τελευταίο άρθρο της ζωής του δηλώνει απερίφραστα: “Είμαι Σοσιαλιστής όνομα και πράγμα, φέρω τον τίτλον μου πιστώς και υπερηφάνως…”. Και αλλού σημειώνει: “…Ότι λοιπόν ο Σοσιαλισμός είναι αυτή η αλήθεια, αυτή η δικαιοσύνη και ότι ο διδάξας τούτον είναι ο Χριστός και ότι ολόκληρος εν τω Ευαγγελίω εμπεριέχεται τούτο είναι αναμφισβήτητον…”.

Αυτός είναι ο Μαρίνος Αντύπας, χριστιανοσοσιαλιστής, που εκφράζεται με κηρύγματα αντιπλουτοκρατικά και αντιδυναστικά και  αιτήματα αρχέτυπης κοινοκτημοσύνης. Με δανεισμό επιχειρημάτων από τα Ευαγγέλια και απόρριψη της βίαιης επαναστατικής προοπτικής. Με αυστηρή κριτική των αρχιερέων, όταν γίνονται όργανα των γαιοκτημόνων.

Με αμφισβήτηση του κοινωνικού οικοδομήματος, βασισμένη στις πρωτοχριστιανικές αρχές και στις πατερικές παραδόσεις. Με συνέπεια λόγων και έργων, διδασκαλίας και ζωής που χαρακτηρίζεται από τη διακονία του πλησίον, γεμάτη αυταπάρνηση.

(Από άρθρο του Ηρακλή Κανακάκη στη «Χριστιανική» 30.4.2020)