R&N: Το “Στοίχημα του Αγίου Βενέδικτου“** για το οποίο αρχίζουμε να μιλάμε στη Γαλλία χάρη στο βιβλίο σας, συζητήθηκε επί μακρόν από τους χριστιανούς στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το βιβλίο σας είναι καρπός της προσωπικής σας εξέλιξης;
ROD DREHER: Όχι, η θέση μου ήταν αρκετά σταθερή τουλάχιστον από το 2005, αλλά για πολύ καιρό το Στοίχημα του Αγίου Βενέδικτου συζητήθηκε μόνο μέσα σε ένα μικρό κύκλο διανοουμένων και δημοσιογράφων, κυρίως καθολικών. Στη συνέχεια, τον Απρίλιο του 2015, υπήρξε ένα έκτακτο γεγονός: Η Ιντιάνα, μια συντηρητική πολιτεία, προσπάθησε να περάσει έναν νόμο που να εγγυάται ελάχιστη θρησκευτική ελευθερία στις επιχειρήσεις, ιδίως όσον αφορά διακρίσεις σε βάρος των ομοφυλοφίλων. Οι μεγάλες επιχειρήσεις αντέδρασαν σε εθνικό επίπεδο, χαρακτηρίζοντας το μέτρο μισαλλόδοξο. Η απάντησή τους ήταν πολύ ισχυρή και η πολιτεία υποχώρησε. Ήταν η πρώτη φορά – καθώς οι εταιρείες παραμένουν ουδέτερες – που έπαιρναν θέση, και αυτή η σημαντική στάση δεν ήταν χωρίς συνέπειες.
Κρυπτοχριστιανοί στις ΗΠΑ!
Όλα αυτά ήταν ιδιαίτερα συγκλονιστικά, επειδή οι χριστιανοί στην Αμερική είχαν την πολύ αφελή ιδέα ότι ο οικονομικός κόσμος δεν αντιτίθεται στα συμφέροντά τους – το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, το οποίο σήμερα συγκεντρώνει πολλούς Χριστιανούς, όντας ένα κόμμα φιλικό προς τις επιχειρήσεις – και ξαφνικά οι άνθρωποι συνειδητοποίησαν ότι έκαναν λάθος. Ξαφνικά η ερώτηση ήταν: “Σε ποιο κόσμο θα ξυπνήσουμε;” Άρχισα να λαμβάνω τηλεφωνήματα και μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που μου έλεγαν ότι ίσως είχα δίκαιο. Επιπλέον, το 2015 υπήρξε και η απόφαση Obergefell, από το Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών, το οποίο αποφάνθηκε ότι ο γάμος ομοφυλοφίλων ήταν συνταγματικός σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το ανησυχητικό είναι ότι, όταν γνωρίζετε πώς λειτουργεί το αμερικανικό συνταγματικό σύστημα, σύντομα θα δούμε οι παραδοσιακές χριστιανικές πεποιθήσεις για τη σεξουαλικότητα να εξομοιώνονται, νομικά, με φυλετικές διακρίσεις, επειδή αυτή η άποψη έχει ήδη ριζώσει στην κουλτούρα. Η απλή πράξη επιβεβαίωσης αυτού που πάντα πιστεύαμε μας εξομοιώνει, στα μάτια της κουλτούρας μας, με λευκό ρατσιστή. Και για πρώτη φορά αισθανθήκαμε σαν ξένοι στη χώρα μας. Οι άνθρωποι πίστευαν ότι η Αμερική ήταν μια χριστιανική χώρα, αλλά ξύπνησαν ξαφνικά και είδαν ότι είχαν χάσει τα πάντα. Έχω φίλο έναν λαμπρό καθηγητή Νομικής, ο οποίος είναι κρυπτοχριστιανός, επειδή θα τον έβλαπτε αν οι συνομιλητές του ήξεραν την πίστη του. Μου είπε ότι οι περισσότεροι Αμερικανοί χριστιανοί δεν ξέρουν πόσο εχθρικές απέναντι στη θρησκεία είναι οι ελίτ στο χώρο του δικαίου.
Οι Χριστιανοί αγνοούν ότι αυτοί οι άνθρωποι θα είναι οι αυριανοί δικαστές. Αυτός ο φίλος ανήκει στην ομάδα των ανθρώπων που μου είπαν: “Πρέπει να γράψεις αυτό το βιβλίο, για να μάθουν τι θα συμβεί”. Ετσι προέκυψε το βιβλίο. Ο εκδότης μου, ο οποίος είναι χριστιανός αλλά δημοσιεύει πολιτικά βιβλία, θεώρησε ότι ήταν επικίνδυνο να προβάλλει αυτά τα πολιτιστικά και θρησκευτικά ζητήματα· αλλά εκείνη την εποχή, όλοι πίστευαν ότι ο Κλίντον θα κερδίσει και υπήρχε ένας πανικός για το τι θα συμβεί στη συνέχεια. Τα πράγματα δεν πήγαν κατά τις προβλέψεις, αλλά το βιβλίο έγινε μπεστ σέλερ και νομίζω ότι ο λόγος γι ‘αυτό είναι ότι ακόμα κι αν οι άνθρωποι πιστεύουν (αφελώς, κατά τη γνώμη μου) ότι ο Tραμπ θα αλλάξει τα πράγματα, αισθάνονται ανασφάλεια, δεν ξέρουν πού πηγαίνουν τα πράγματα, και ακόμη και αν δεν συμφωνούν μαζί μου, βλέπουν ότι μιλάω για πράγματα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε.
«Εχουμε χάσει τον πόλεμο»
R&N:Πριν από μερικούς μήνες, το φονταμενταλιστικό δίκτυο προτεσταντών Pulpit and Pen εγκωμίασε το βιβλίο του Matt Walsh, The Unholy Trinity, στο οποίο συνιστά την αντιμετώπιση του μεταχριστιανικού πολιτισμού και επιτέθηκε στο βιβλίο σας, υποστηρίζοντας ότι οι Χριστιανοί δεν πρέπει ποτέ σταματούν να αγωνίζονται ενάντια στην εγκατάλειψη του Θεού από την κοινωνία. Γιατί νομίζετε ότι υπάρχουν μικρές ελπίδες σε αυτόν τον αγώνα;
ROD DREHER: Συμφωνώ ότι οι Χριστιανοί δεν πρέπει ποτέ να σταματήσουν να αντιστέκονται, αλλά πρέπει να αναρωτηθούμε τι είναι πιο αποτελεσματικό. Νομίζω ότι αυτοί οι Προτεστάντες του Pulpit and Pen κάνουν ένα δραματικό λάθος. Αν μπορώ να χρησιμοποιήσω μια αλληγορία, βρισκόμαστε, θα λέγαμε, στη Δουνκέρκη: Πιστεύω ότι στον πολιτιστικό πόλεμο, οι Χριστιανοί είναι αποκλεισμένοι στην παραλία και ο Matt Walsh θέλει να κάνουμε μια ηρωική έφοδο εναντίον του εχθρού. Συνιστώ μια στρατηγική υποχώρηση. Πρέπει να βρούμε ασφαλές μέρος, ώστε να μπορούμε να ασκηθούμε πνευματικά και με τρόπους που δεν θα είναι καθαρά πολιτικοί, για αυτόν τον μακροχρόνιο πόλεμο. Είμαι 50 ετών, η θρησκευτική δεξιά υπήρχε από την αρχή της πολιτικής μου συνείδησης, και αν και δεν ανήκα στις τάξεις της, ως Καθολικός, ήμουν Ρεπουμπλικανός.
Το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα ήταν το πολιτικό κόμμα μου εδώ και τριάντα χρόνια και ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Οι συντηρητικοί βρισκόταν στην εξουσία αρκετές φορές κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου και η κουλτούρα συνέχισε να βυθίζεται όλο και περισσότερο στον αθεϊσμό. Αν κοιτάξετε τους αριθμούς από τις έρευνες κοινωνικών επιστημών για τη γενιά Υ [γεννηθέντες μεταξύ 1981 και αρχών 1996], δεν έχουμε δει ποτέ μια τέτοια πτώση στη θρησκευτική πρακτική. Η πίστη υποχωρεί. Ακόμη πιο ανησυχητικό, σύμφωνα με τον Christian Smith σε μια μελέτη για το Πανεπιστήμιο της Notre Dame, η συντριπτική πλειονότητα εκείνων που δηλώνουν Χριστιανοί πιστεύουν σε κάτι που δεν είναι χριστιανικό, αλλά σε αυτό που ονομάζει θεραπευτικό ηθικοπλαστικό θεϊσμό, κάτι πολύ αδύναμο και αυτό δεν θα ωθήσει τους ανθρώπους στην αντίσταση.
Η μάχη τελειώνει σύντομα, έχουμε χάσει αυτόν τον πόλεμο, πρέπει να περάσουμε στην παρανομία, να γίνουμε η γαλλική αντίσταση, να κάνουμε μακροχρόνια άσκηση. Θα ήθελα πολύ να κερδίσουμε πολιτικές νίκες, νομικές νίκες, και ίσως να έχουμε και κάποιες τα επόμενα χρόνια, αλλά αυτό δεν θα έχει καμία σπουδαιότητα αν δεν έχουμε πραγματική πνευματική κατάρτιση, αν δεν φροντίσουμε να δώσουμε μια κατήχηση στα παιδιά μας. Το βαθιά απογοητευτικό είναι ότι οι συντηρητικοί Χριστιανοί δεν το βλέπουν αυτό.
Θεωρούν ότι ο εχθρός είναι εξωτερικός, αλλά ο εχθρός είναι εσωτερικός: είναι στα smartphones, στο Διαδίκτυο. Αυτά δεν είναι απαραιτήτως κακά, αλλά οι άνθρωποι περιμένουν τώρα αυτό που θα κάνουν οι Δημοκρατικοί και οι Φιλελεύθεροι και στο μεταξύ δίνουν στα παιδιά τους πλήρη πρόσβαση στο Διαδίκτυο και τα παιδιά βλέπουν πορνογραφία. Μερικοί γονείς προτιμούν να μην το βλέπουν αυτό· προτιμούν να μην βλέπουν ότι κάποια σχολεία, στα οποία στέλνουν τα παιδιά τους, υπονομεύσουν τις παραδοσιακές χριστιανικές πεποιθήσεις, με πράγματα όπως η θεωρία του φύλου. Βλέπουν πέρα από τη Γραμμή Mαζινό και περιμένουν τους Γερμανούς.
Χριστιανικά σχολεία
R&N: Ένα σημαντικό μέρος της επιχειρηματολογίας σας για απομάκρυνση από τη κοσμική κοινωνία είναι ο τρόπος με τον οποίο οι Βενεδικτίνοι μοναχοί “οικοδόμησαν την Ευρώπη”, όπως είπε ο Πάπας Βενέδικτος ο 16ος. Η συμβουλή σας δεν αφορά μόνο στους μοναχούς, αλλά σε όλους – και τις οικογένειες – όσοι επιθυμούν να είναι συνεπείς χριστιανοί. Γιατί νομίζετε ότι αυτές οι δύο καταστάσεις είναι συγκρίσιμες;
ROD DREHER: Αυτή είναι η σημαντικότερη ερώτηση που μου θέτετε, είτε για τις Ηνωμένες Πολιτείες είτε για τη Γαλλία. Οι λαϊκοί υποτίθεται ότι δεν είναι μοναχοί, ζούν μέσα στον κόσμο, αλλά ο μοναχισμός μπορεί να είναι ένας καλός οδηγός, με κάποια όρια, διότι μας διδάσκει τι πρέπει να κάνουμε για να παραμείνουμε Χριστιανοί σε έναν κόσμο που δεν είναι πλέον χριστιανικός και είναι εχθρικός προς αυτόν. Πρέπει να υπάρχει κάποια μορφή διαχωρισμού, ακόμη και αν ζούμε μέσα στον κόσμο. Όσον αφορά στα σχολεία, παράδειγμα, πόσα χριστιανικά σχολεία στην Αμερική είναι μόνο κατ’ όνομα; Αμέτρητες φορές έχω ακούσει πρώην Καθολικούς να λένε «Δόξα τω Θεώ πήγα σε σχολείο ιησουιτών και έλυσα μια και καλή το πρόβλημα της θρησκείας.”
Είναι αδιανόητο πόσα θρησκευτικά σχολεία είναι κακά στην Αμερική. Εάν θέλουμε η εκπαίδευση να είναι εποικοδομητική, όχι μόνο με τη μετάδοση πληροφοριών, αλλά και με τη δημιουργία χαρακτήρα, θα ήταν μεγάλο λάθος να αφήσουμε τα παιδιά μας σε δημόσιο σχολείο ή σε οποιοδήποτε χριστιανική σχολείο. Η κουλτούρα είναι τόσο καταναλωτική, ηδονιστική, υλιστική, ατομικιστική. Πιστεύω ότι πρέπει να θεωρούμε τους εαυτούς μας ως ξένους κατοίκους, ως εξόριστους στο τόπο τους: Χρησιμοποιώ το παράδειγμα των Εβραίων στη Βαβυλώνα (Ιερεμίας 29), στο οποίο ο Θεός λέει ότι κάλεσε τους Εβραίους να εξορισθούν για τους δικούς Του στόχους. Τους συμβουλεύει να εγκατασταθούν εκεί, να προσεύχονται για την ειρήνη. Οφείλουμε να παραμείνουμε εδραιωμένοι, και εμείς, να εγκατασταθούμε εκεί που είμαστε.
Εντούτοις, στο βιβλίο του Δανιήλ, βλέπουμε τους τρεις νεαρούς άνδρες, Σεδράχ, Μισάχ και Aβδεναγώ, οι οποίοι ήταν στην υπηρεσία του βασιλιά και ενταγμένοι στην τοπική κουλτούρα, αλλά όταν ο βασιλιάς τους διατάζει να λατρεύσουν είδωλα, η άρνησή τους τους οδήγησε μέχρι το θάνατο. Πρέπει να λάβουμε υπόψη αυτά τα δύο παραδείγματα, αλλά δεν μπορούμε να αφομοιωθούμε σε βαθμό που να ξεχνάμε ποιοι είμαστε. Και αυτό σημαίνει ότι μέσα στις οικογένειές μας πρέπει να εκπαιδευόμαστε να λέμε όχι, να αρνούμαστε να υποκύπτουμε στα νέα είδωλα. Δεν γίνεται να κάνουμε το μισό: πρέπει να είμαστε ριζοσπάστες.
R & N: Μιλάτε για την ανάγκη πραγματικής εκπαίδευσης, ως κάτι ζωτικό για τη μετάδοση της πίστης και της πνευματικής ζωής. Πιστεύετε ότι είναι δυνατόν να αποφύγουμε τελείως την παρακμή που συνοδεύει τον κόσμο; Δεν φοβάστε ότι τα παιδιά που εκπαιδεύτηκαν σε χριστιανικές κοινότητες θα αντιδράσουν όταν βρεθούν μπροστά στις σκληρότερες μορφές διαστροφής;
ROD DREHER: Είναι ένας πειρασμός που αντιμετωπίζουν πολλοί συντηρητικοί: βλέπουν τη διαστροφή του κόσμου και θέλουν να προστατεύσουν τα παιδιά τους, αλλά αυτό το κατορθώνουν για λίγο. Η σύζυγός μου και εγώ έχουμε τρία παιδιά, και τα μεγαλώσαμε κρύβοντάς τους κάποια πράγματα τα οποία τους δείξαμε με τρόπο κατάλληλο στην ηλικία που πρέπει. Πρέπει να τους δείξουμε τι συμβαίνει στον κόσμο, οπότε έπρεπε να τους πούμε για τη σεξουαλικότητα, αλλά δεν αρκεστήκαμε στο “είναι κακό, μακριά απ’ αυτή”: μιλήσαμε επίσης για ό,τι καλό υπάρχει στη σεξουαλικότητα, πώς την έκανε ο Θεός, τι σημαίνει αυτή στο ευρύτερο πλαίσιο του τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος.
Έτσι, για πράγματα όπως η βία ή η σεξουαλικότητα, τους βοηθούμε να οικοδομήσουν σιγά-σιγά την εσωτερική τους ζωή, έτσι ώστε όταν μεγαλώσουν αρκετά, να έχουν μια εσωτερική ανθεκτικότητα για να αντιμετωπίσουν το χειρότερο που ο κόσμος θα τους προσφέρει και να πουν όχι. Η χριστιανική εκπαίδευση δεν μπορεί να είναι σαν ένα κέλυφος αστακών, το οποίο ανοίγει στο κενό: θέλουμε τα παιδιά μας να αποκτούν σε αυτή δύναμη – και αυτός είναι ο μόνος τρόπος να το κάνουμε – γιατί τελικά θα υποχρεωθούν να αντιμετωπίσουν τον κόσμο. Γνωρίζω μια γυναίκα, από αυστηρό καθολικό χώρο· οι γονείς της είπαν σε αυτήν και στα αδέλφια της ότι ο κόσμος είναι γεμάτος από δαίμονες. Όλοι τους εγκατέλειψαν την πίστη, επειδή για αυτούς η πίστη σήμαινε φόβο. Πιστεύω ότι ο κόσμος είναι καλός. Υπάρχουν διαστροφές, αλλά ο Θεός έκανε τον κόσμο καλό.
Και το καθήκον μου ως χριστιανού πατέρα είναι να διδάσκω στα παιδιά μου να αγαπούν ό, τι είναι καλό στον κόσμο και να χρησιμοποιούν τα δώρα που τους έδωσε ο Θεός για να εναρμονίσουν σταδιακά τον κόσμο με το θέλημα του Θεού για μας. Αλλά πραγματικά μισώ αυτή την ψευδή διχοτόμηση, είτε ότι τα προσανατολίζουμε σε όλα είτε τα βάζουμε σε μια φούσκα… Οι γονείς μου δεν ήταν θερμοί χριστιανοί, αλλά είχαν κοινή λογική, δεν μας προσανατόλισαν προς την πορνογραφία ή και χειρότερα. Σήμερα, οι γονείς δείχνουν να έχουν χάσει αυτήν την κοινή λογική.
Ανατροφή παιδιών
R & N: Επομένως, Το Στοίχημα του αγίου Βενέδικτου σημαίνει τη διαβεβαίωση ότι υπάρχει ένας τόπος όπου μπορείτε να δείξετε αυτά τα πράγματα στα παιδιά σας την κατάλληλη στιγμή και όχι όταν τα καταστρέφει;
ROD DREHER: Αυτό είναι που δυσκολεύει τόσο την ανατροφή παιδιών στις Ηνωμένες Πολιτείες σήμερα. Στη δεκαετία του ’70, αν ήθελε ένα παιδί να δει πορνογραφία, έπρεπε να έχει έναν θείο με άσεμνα περιοδικά ή κάτι τέτοιο. Σήμερα τα πράγματα είναι πολύ πιο σαφή, είναι αμέσως διαθέσιμη με τη σύνδεση ενός smartphone. Και ακούω ψυχολόγους, ιερείς και άλλους λέγοντας ότι παιδιά ηλικίας 7 έως 9 ετών έχουν εκτεθεί επί μακρόν στην πορνογραφία απλώς και μόνο επειδή οι γονείς τους έδωσαν smartphones.
Πρέπει λοιπόν να ανησυχείτε για τις δραστηριότητες των παιδιών σας, για τους φίλους των παιδιών σας, για αυτό που κάνουν. Συζήτησα με έναν νεαρό χριστιανό δάσκαλο ο οποίος μου είπε ότι, από περιέργεια, άρχισε να βλέπει πορνογραφία στο smartphone του και ότι εθίστηκε σ’ αυτήν για πολύ καιρό. Υπάρχουν ναρκοπέδια που δεν υπήρχαν όταν ήμουν παιδί. Λοιπόν, αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε με τη γυναίκα μου είναι να είμαστε προσεκτικοί, αυτά τα πράγματα δεν μπορούν να αποφεύγονται απλά, πρέπει να συμμετέχετε στις ζωές των παιδιών σας, να τους μιλάτε, να τα βοηθάτε να μάθουν να ξεχωρίζουν και να γίνουν υπεύθυνοι. Γι ‘αυτό, πρέπει προπαντός να βοηθήσετε τα παιδιά σας να βρουν μια ομάδα συνομηλίκων, φίλων, το ισανικό θα ήταν με άλλους γονείς που μοιράζονται τις ίδιες αξίες και οι οποίοι έχουν την ίδια κριτική στάση με σας, ακόμα κι αν δεν είναι χριστιανοί, απέναντι στις σύγχρονες αξίες.
Αυτό όμως είναι δύσκολο. Μέχρι πρόσφατα, οι βασικές αξίες ήταν ευρέως διαδεδομένες, είχαμε κάποια εμπιστοσύνη στην κοινωνία. Αυτό δεν συμβαίνει πλέον και καθιστά την εκπαίδευση των παιδιών πολύ πιο αγχώδη. Δεν πιστεύω ότι πρέπει να οικοδομήσουμε οχυρωμένα χωριά, αλλά δέστε τους σύγχρονους Ορθόδοξους Εβραίους που ζουν μια απαιτητική πίστη στον κόσμο και καταφέρνουν να βοηθήσουν τα παιδιά τους να μεγαλώνουν υγιή. Η εκπαίδευση έχει σημαντική θέση στους τρόπους που χρησιμοποιούν, όπως και η πρακτική της συναγωγής· αλλά το σημαντικό είναι ότι, επειδή δεν μπορούν να πάνε στη συναγωγή τα Σάββατα με αυτοκίνητο, αναγκάζονται να ζουν αρκετά κοντά για να πάνε με τα πόδια, και αυτό δημιουργεί ένα είδος γεωγραφικής κοινότητας.
Είναι κάτι που εγώ δεν έχω· μερικοί άνθρωποι δεν μπορούν να το δεχτούν· αλλά πρέπει να θεσπίσουμε εύλογα όρια για αυτές τις κοινότητες, καθώς μπορεί να είναι τρομακτικό να μεγαλώνεις μόνος σου χριστιανικά παιδιά. Από τότε που βρίσκομαι στη Γαλλία, μίλησα με άγαμους καθολικούς που θέλουν να παντρευτούν και το ερώτημά τους είναι: πού να τις βρούμε, πώς να επικοινωνήσουμε; Αυτό το βιβλίο θέλει να ωθήσει τις δημιουργικές ορθόδοξες, καθολικές και προτεσταντικές μειονότητες να συναντηθούν, να αρχίσουν να δημιουργούν δίκτυα· να μας βοηθήσει να συναντηθούμε, όχι τυπικά, άκαμπτα, αλλά ανεπίσημα, έστω φιλικά. Συνειδητοποίησα ότι στη Γαλλία η κοινότητα θεωρείται κάτι αρνητικό, λυπάμαι, δεν το είχα προβλέψει: οι άνθρωποι ενθαρύνονται πάντοτε να προωθήσουν την κοινότητα στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η ελευθερία που έχουμε [στις ΗΠΑ] σχετίζεται με τη θρησκεία, αυτό που έχετε εδώ είναι μάλλον μια ελευθερία για χειραφέτηση από τη θρησκεία, είναι κάτι που δεν είχα υπόψιν. Αλλά ακόμα και σε αυτό το πλαίσιο, το ερώτημα είναι να ξέρουμε τι πρέπει να πληρώσουμε για να είμαστε μέρος ενός κοινωνικού συνόλου, και αν είμαστε έτοιμοι να το πληρώσουμε. Το βλέπουμε αυτό στην Αμερική, όπως δεν το είχαμε ξαναδεί: οι άνθρωποι θα πρέπει να αναρωτηθούν γιατί, όταν ενταχθούν σε τομείς όπως η ιατρική, η ψυχολογία ή η εκπαίδευση, αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την πίστη τους. Δεν με νοιάζει αν τα παιδιά μου θα πετύχουν, θα ήθελα να έχουν μια καλή δουλειά στο πεδίο που επιθυμούν, αλλά όχι σε βάρος της χριστιανικής πίστης τους.
Η τυραννία της επιθυμίας
R & N: Επιμένετε στην ανάγκη να εγκαταλείψουμε τα smartphones και τους υπολογιστές ως βασικό στοιχείο της ζωής μας, σχεδόν όπως μπορούμε να απέχουμε από ορισμένες τροφές κατά τη Σαρακοστή. Είναι αυτή η ικανότητα αντιμετώπισης της απογοήτευσης ένα σημαντικό στοιχείο του οράματός σας για την ανθρώπινη ζωή;
Rod Dreher: Ο λόγος για τον οποίο η ομολογία ήταν τέτοια ευλογία για μένα ως χριστιανό, γιατί πέφω συνέχεια και ο Χριστός δείχνει το έλεός του μέσω των λειτουργών της Εκκλησίας· αλλά η Εκκλησία λέει επίσης ότι δεν προορίζομαι για την αποτυχία. Μπορεί να σας βοηθήσει εάν συνεχίζετε να ασκείτε το αυτεξούσιο και να επιλέξετε το σωστό. Μπορείτε να γίνετε πνευματικά ισχυρότερος, υπάρχει ελπίδα.
Αλλά η Εκκλησία πρέπει πραγματικά να επιβεβαιώσει αυτό, και συχνά, τουλάχιστον στην αμερικανική κοινωνία, η Εκκλησία τώρα επικεντρώνεται περισσότερο στην ανακούφιση των ανθρώπων και στην αναισθητοποίηση ως προς την πραγματικότητα της αμαρτίας. Μπορείτε να βοηθήσετε τους ανθρώπους με την φιλανθρωπία, αλλά οφείλετε επίσης να τους βοηθήσετε να αλλάξουν, να μετανοήσουν, να βελτιωθούν, να κάνουν πνευματική πρόοδο. Νομίζω ότι ο πραγματικός κίνδυνος που αντιμετωπίζουμε σήμερα μπορεί, γενικά, να κατανοηθεί καλύτερα μέσω της πολιτιστικής θεωρίας του Philip Rieff. Ο Rieff ήταν ένας διάσημος κοινωνιολόγος και πολιτιστικός κριτικός του 20ου αιώνα στην Αμερική, Εβραίος, άθρησκος, αλλά είχε, ωστόσο, νομίζω βαθιά θρησκευτικές απόψεις.
Η πολιτισμική του θεωρία ήταν η εξής: κάθε πολιτισμός ορίζεται από τις απαγορεύσεις του, από το “Ουκ…” και επιβεβαιώνει ότι ένας υγιής πολιτισμός θεωρεί έναν ορισμένο αριθμό επιθυμιών ανεξέλεγκτες και θέλει όχι μόνο να τις περιορίσει όταν γίνονται κοινωνικά καταστροφικές, αλλά ακόμη και να τις κατευθύνει προς κοινωνικά εποικοδομητικούς στόχους. Κατ’ αυτόν, έχουμε αναπτύξει στη νεωτερικότητα έναν αντι-πολιτισμό, έναν πολιτισμό που βασίζεται στην άρνηση του απαγορευμένου. Και έτσι φτάνουμε να πιστεύουμε ότι είμαστε ελεύθεροι μόνο αν ασκούμε πάντα τις επιθυμίες μας πληρέστερα. Για τον Rieff, σταθερός και υγιής πολιτισμός δεν μπορεί ποτέ να υπάρχει κάτω από αυτές τις συνθήκες. Δημιουργούμε συνεπώς αυτό που ο Ιωάννης Παύλος ο Β’ θα αποκαλούσε αργότερα πολιτισμό θανάτου
Ο Rieff, αν και δεν είναι πιστός – και αυτό είναι σημαντικό – είπε ότι ολόκληρος ο σύγχρονος μηχανισμός είναι θεραπευτικός, γιατί βρίσκουμε τρόπους να γίνουμε αναίσθητοι απέναντι στον άνθρωπο για να προχωρήσουμε πιο πέρα, χωρίς ποτέ να ασχολούμαστε με τα προβλήματά μας. Όλα αυτά, νομίζω, ότι εγγίζουν την τρέλα στην Αμερική σήμερα: υπάρχουν ακόμη και άνθρωποι που αρνούνται τον άνδρα και τη γυναίκα και λένε ότι [το φύλο] είναι μόνο θέμα επιλογής. Αν είμαστε αυτό που επιθυμούμε, τότε μας κατευθύνουν οι επιθυμίες μας και η λογική δεν έχει θέση: γινόμαστε όντα που βασίζονται αποκλειστικά στη συγκίνηση. Νομίζω ότι για να διατηρήσουμε μια ορισμένη ευπρέπεια, ένα ελάχιστο ανθρωπιάς, ακόμη και έξω από τον Χριστιανισμό, πρέπει να αρνηθούμε την τυραννία της επιθυμίας και να μπορούμε να λέμε “όχι” στην πολυφαγία ή στην υπερβολή των smartphones ή ο,τιδήποτε άλλου.
Είναι εξαιρετικά σημαντικό να διατηρήσουμε την ανθρωπιά μας. Δεν λέω ότι πρέπει να κάνουμε την ίδια άσκηση με τους μοναχούς, δεν καλούμαστε να είμαστε μοναχοί: Έχω ένα smartphone, τρώω καλά … Αλλά είμαι ορθόδοξος χριστιανός και το να μάθω να νηστεύω με την Εκκλησία με έκανε να καταλάβω τη σημασία της τακτικής άσκησης του αυτοπεριορισμού. Είναι ίσως αυτό που οι Χριστιανοί, όλοι οι Χριστιανοί, μπορούν να κάνουν πολιτιστικά εντονότερα σε αυτή την καταναλωτική κοινωνία, σε αυτήν την κοινωνία που μας υπαγορεύει ποιοι θα είμαστε και τι θα θέλουμε.
Οι κοινωνίες…θυμούνται
R & N: Οι καθολικοί είναι πλειονότητα στη Γαλλία και δεν κάνουν πολύ αυστηρή νηστεία. Πώς νομίζετε ότι θα μπορούσαν να προσαρμοστούν στον τρόπο ζωής που περιγράφετε;
ROD DREHER: Για να διανύσεις χίλια μέτρα πρέπει να κάνεις το πρώτο βήμα. Δεν υπάρχει τίποτα στην καθολική πίστη, ή απ ‘όσο γνωρίζω και στον Προτεσταντισμό, που λέει ότι δεν μπορείτε να νηστεύετε. Θέλω να καλέσω τους καθολικούς και τους προτεστάντες αδελφούς και αδελφές μας να μελετήσουν τη διδασκαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας και να δουν αν μπορούν να την ενσωματώσουν στη ζωή τους. Ξεκινήστε αργά και δέστε πώς λειτουργεί. Οι Καθολικοί νήστευαν μέχρι τη Σύνοδο Βατικανό 2.
Οι Καθολικοί νήστευαν χίλια χρόνια πριν, και μόνο πολύ πρόσφατα έχασαν αυτή τη διδασκαλία περί νηστείας. Αυτό είναι κάτι που οι Ορθόδοξοι κρατούν από τους πρώτους αιώνες του Χριστιανισμού. Είναι μια σημαντική διδασκαλία στην οποία πρέπει να επιστρέψουν όλοι οι Χριστιανοί. Η νηστεία είναι μόνο ένα στοιχείο, αλλά πρέπει να μάθουμε να εκπαιδεύουμε το σώμα μας να ζει την πίστη. Στο βιβλίο μου, μιλώ για έναν ανθρωπολόγο από το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, τον Paul Connerton – είναι μαρξιστής, νομίζω: σίγουρα δεν είναι χριστιανός, αλλά έγραψε ένα βιβλίο που ονομάζεται How Societies Remember (Πώς οι κοινωνίες θυμούνται].
Και σε αυτό το βιβλίο, περιορίστηκε να εξετάσει τις παραδοσιακές κοινότητες, όχι απαραίτητα τις χριστιανικές, οι οποίες διατηρούν τις παραδόσεις τους, ακόμη και έναντι της νεωτερικότητας και της εξατομικευτικής δύναμής της. Ήθελε να δει τι το κοινό είχαν όλες τους και αυτό που βρήκε είναι πραγματικά ενδιαφέρον: όλες έχουν μια ιερή ιστορία, την οποία εκφράζουν με ένα κοινοτικό τελετουργικό, και αυτό το τελετουργικό βιώνεται στα πεπραγμένα της καθημερινής τους ζωής και τη σύνδεσή τους με μια υπερβατική μορφή. Και, όταν εκτελούν αυτό το τελετουργικό, χρησιμοποιούν το σώμα τους στην προσευχή, λες και αφομοιώνουν αυτή την ιερή ιστορία μέχρι μυελού οστέων. Μου αρέσει αυτή η φράση: μέχρι μυελού οστέων.
Ως ορθόδοξος Χριστιανός, αυτό με επηρέασε, γιατί νομίζω ότι αυτό ακριβώς κάνουμε. Και μου φάνηκε ότι αυτό είναι το μυστικό της ορθοδοξίας. Φυσικά, το τελετουργικό δεν σώζει, σώζει μόνο εάν δημιουργεί έναν ριζικά καινοτόμο δεσμό με τον Ιησού Χριστό. Αλλά συνειδητοποίησα ότι αυτά τα έντεκα χρόνια στην Ορθόδοξη Εκκλησία δημιούργησαν πραγματικό βάθος στη συνάντησή μου με τον Θεό και όχι μόνο στη λειτουργία: η καθημερινή ζωή γίνεται λειτουργική λόγω της ορθοδοξίας μου· και το μόνο που θέλω είναι οι δυτικοί χριστιανοί αδελφοί και αδελφές μας να ενδιαφερθούν για αυτό που κάνουμε και να δούν τι μπορούν να μάθουν από εμάς … ίσως πρέπει επίσης να μάθουμε και μεις απ’ αυτούς.
Η μεταστροφή της καρδιάς
R & N: Σε αντίθεση με άλλα πρόσωπα, διάσημα και μη, που έχουν μεταστραφεί από τον Ρωμαιοκαθολικισμό στην Ορθοδοξία, δεν φαίνεται να απορρίπτετε την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ως απολύτως ασυμβίβαστη με την Ορθοδοξία. Που αποδίδετε αυτή σας την οικουμενική τάση;
ROD DREHER: Επιτρέψτε μου κατ’ αρχάς να πω τούτο: Θα ήθελα όλοι να μεταστραφούν στην ορθοδοξία. Ισως κάνω λάθος, αλλά αμφιβάλλω ότι αυτό θα συμβεί στη Δύση. Ωστόσο, αδυνατώ να απεχθάνομαι ή να απορρίπτω πλήρως τον καθολικισμό επειδή μέσω αυτού άρχισα να γνωρίζω τον Ιησού. Στα δεκαεπτά μου, είχα μια θεοφάνεια σε μια επίσκεψη στον καθεδρικό ναό της Σαρτρ και άλλαξα. Ο Θεός μου μίλησε μέσα σε αυτόν τον καθεδρικό ναό. Είχα μια δύσκολη πορεία ως καθολικός, όπως λέω και στο βιβλίο, και ευχαριστώ τον Θεό που είμαι τώρα Ορθόδοξος. Η μεταστροφή μου στην Ορθοδοξία ήταν για μένα περισσότερο ένας τρόπος να περάσω σε μια βαθύτερη συνάντηση με τον Χριστό παρά να απορρίψω τον καθολικισμό. Θύμωσα πολύ με την Καθολική Εκκλησία και κατέρρευσα λόγω των ερευνών μου, ως δημοσιογράφος, στο σκάνδαλο των σεξουαλικών κακοποιήσεων. Αλλά όταν έγινα ορθόδοξος και μετανόησα για την πνευματική μου έπαρση – γιατί ήμουν πολύ υπερήφανος, πολύ μαχητικός, υπερήφανος και πνευματικά υπεροπτικός καθολικός· και ο Θεός με απάλλαξε απ’ αυτό, και τον ευχαριστώ γι ‘αυτό – το πιο οδυνηρό πράγμα στη ζωή μου ήταν η απώλεια της καθολικής μου πίστης, επειδή απομακρυνόταν πολύ αργά. Ήταν σαν να μου έβγαζε τα νύχια ένας βασανιστής.
Αυτό συνέβη, αλλά ο Θεός με οδήγησε στη μετάνοια και μου έδειξε μέσω αυτής της εμπειρίας ότι έπρεπε να περάσω πολύ περισσότερο χρόνο ως Χριστιανός στην προσευχή και την ενδοσκόπηση και κάνοντας πράγματα με τα ίδια τα χέρια μου αντί να ασχολούμαι συνεχώς με την εκκλησιαστική πολιτική και την αφηρημένη θεολογία. Δεν είναι καθόλου λάθος θεολογείς, αλλά ήταν πολύ σημαντικό για μένα να μεταστραφεί η καρδιά μου. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η καθολική πίστη μου ήταν πολύ πιο αδύναμη από ό, τι σκεφτόμουνα επειδή το μυαλό μου μεταστράφηκε και το μόνο που σκεφτόμουν ήταν ότι όλα ήταν καλά. Αλλά η θέλησή μου δεν είχε αλλάξει τελείως. Πρόκειται για μια δια βίου διαδικασία, όπως γνωρίζετε, αλλά η Ορθοδοξία με έκανε πολύ πιο ταπεινό και με έκανε επίσης να εκτιμώ όλα τα μεγάλα δώρα που έδωσε ο Θεός στον δυτικό Ρωμαιοκαθολισμό.
Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία διαμόρφωσε τη Δύση. Και είμαι άνθρωπος της Δύσης. Το να απεχθάνομαι την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία θα ήταν σα να μισώ τη μητέρα μου και τον πατέρα μου. Τούτου λεχθέντος, είμαι Ορθόδοξος Χριστιανός και θέλω να το καταθέσω. Θα ήθελα να γίνουν όλοι Ορθόδοξοι, αλλά νομίζω ότι το πιο σημαντικό πράγμα τώρα είναι η πρόκληση για τη χριστιανική πίστη που θέτει ο ηδονισμός και ο υλισμός της νεωτερικότητας. Έχουμε πολύ περισσότερα κοινά, εμείς οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, οι Καθολικοί και οι Προτεστάντες, που πιστεύουμε σε μια παραδοσιακή έκφραση της πίστης, που πιστεύουμε στην υπερβατικότητα και πιστεύουμε ότι δεν έχουμε κανένα δικαίωμα να εφεύρουμε τη θρησκεία συν τω χρόνω αλλά πρέπει να υπακούμε σε μια ανώτερη αρχή. Νομίζω ότι είναι σημαντικό να διατηρήσουμε τις δογματικές μας διαφορές: δεν είναι ένας ψευδο- οικουμενισμός για τον οποίο όλα είναι βασικά ίδια· απλούστατα αυτό δεν ισχύει, αλλά κατά τη συγγραφή αυτού του βιβλίου και την προώθησή του έγινα φίλος με Ευαγγελικούς και Καθολικούς και είδα την πραγματική αξία ενός αληθινού οικουμενισμού, ενός οικουμενισμού της αγάπης και της γενναιοδωρίας, στον οποίο δεν πρέπει να εγκαταλείψουμε ό,τι μας χωρίζει για να αγαπάμε τον άλλο και να μαθαίνουμε από τον άλλο. Συνάντησα τόσους πολλούς νέους Χριστιανούς στο Παρίσι αυτήν την εβδομάδα, κυρίως Καθολικούς, εικοσάρηδες περίπου. Είναι τόσο πιστοί, τόσο αισιόδοξοι και βλέπω κάτι στα πρόσωπά τους που δεν βλέπω στους Αμερικανούς συνομήλικους: δεν τους διακατέχει αγωνία, δεν είναι αφελείς. Το σκέφτηκα και νομίζω ότι επειδή στη Γαλλία έχετε ήδη περάσει από αυτό που έχουμε μόλις εισέλθει στην Αμερική, σε αυτή την περίοδο μαχητικού ουδετερόθρησκου κράτους.
Πολλοί Αμερικανοί Χριστιανοί είναι φοβισμένοι, συγχυσμένοι και σκέφτονται: «Λοιπόν, αν είμαστε απλά ευγενικοί και αποσπαστούμε από αυτούς τους φονταμενταλιστές, αν είμαστε ευγενικοί άνθρωποι, τότε ο σύγχρονος κόσμος θα μας αγαπήσει». Αυτό δεν θα συμβεί. Αυτό πολύ απλά δεν θα συμβεί και θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν και μερικοί από αυτούς θα χάσουν την πίστη τους, κάποιοι θα πικραθούν πολύ, πραγματική τραγωδία. Αλλά βλέποντας τους νεαρούς Γάλλους Χριστιανούς, νομίζω ότι όσοι δεν είχαν τη δύναμη να κρατήσουν την πίστη έχουν ήδη εγκαταλείψει την εκκλησία. Όσοι μένουν είναι αυτοί που ξέρουν τι κοστίζει να είσαι πιστός σε αυτόν τον μεταχριστιανικό κόσμο. Ξέρουν γιατί είναι εκεί και ωστόσο δεν είναι οργισμένοι. Είναι χαρούμενοι, και είναι ο σπόρος της ελπίδας, τουλάχιστον για μένα. Το μόνο που με ανησυχεί είναι όταν άνθρωποι επιλέγουν το στοίχημα του αγίου Βενέδικτου από φόβο και θυμό: αυτό δεν θα κρατήσει.
Γράφω στο βιβλίο μου για μια ιταλική καθολική ομάδα, τους Tipi Loschi, που είναι μαθητές του Pier Giorgio Frassati και ζουν στο St Benedetto del Tronto. Είναι όλοι οι Τσεστερτονιανοί. Είναι οι πιο ευτυχισμένοι άνθρωποι επί γης. Είναι απόλυτα ορθόδοξοι στον καθολικισμό τους. Δεν έχουν ψευδαισθήσεις για την κατάσταση του κόσμου και όμως είναι πλημυρισμένοι από το φως του Χριστού. Έχουν επαφές με τα μοναστήρια. Μελετούν τη Βίβλο μαζί και γευματίζουν μαζί, αν και πηγαίνουν στις ενορίες τους ο καθένας. Ζουν σε αυτή την μικρή πόλη και έχουν μια πραγματική κοινότητα, μια κοινότητα ανοιχτή στον κόσμο. Πάντα καλούν ανθρώπους να έρθουν και να κάνουν από κοινού κηπουρική, αθλητισμό, προσευχές, γεύματα … Αλλά ξέρουν τι είναι και δεν θα διακινδυνεύουν την ουσία τους ως Καθολικοί Χριστιανοί, με σκοπό να προσελκύσουν κοντά τους έναν κόσμο που δεν ενδιαφέρεται για τον Χριστιανισμό. Πρόκειται για ένα πρότυπο: όχι πρόσωπα τρομαγμένα που γυρίζουν την πλάτη στον κόσμο, αλλά άνθρωποι που μπορούν να πορευτούν σταθερά και χαρούμενα στον κόσμο φέρνοντας το φως του Χριστού, ασυμβίβαστα, διότι πέρασαν όλο αυτό το χρόνο προσευχόμενοι με τις οικογένειές τους και τις κοινότητές τους, για να προετοιμάσουν την ψυχή τους να κρατήσει ζωντανό το φως του Χριστού εν μέσω της καταιγίδας.
Μαθητής της αγίας Γενοβέφας
Είμαι μαθητής της Αγίας Γενοβέφας. Τη νοιώθω κοντά μου και έχω μια εικόνα της πάντοτε πάνω μου. Την αγόρασα πριν από πέντε χρόνια, όταν ήρθα στο Παρίσι και έζησα εδώ για ένα μήνα. Έμαθα την ιστορία της, την οποία δεν ήξερα πριν, και την αγόρασα στο Saint Etienne du Mont. Μαθαίνοντας για αυτήν, ανέπτυξα μια ευλάβεια στην Αγία Γενοβέφα και προσευχόμουν σ’ αυτήν ενώ έγραφα του Στοίχημα του Αγίου Βενέδικτου, καθώς και στον Άγιο Bενέδικτο, ζητώντας τις προσευχές τους, ζητώντας ειδικά από τη Γενοβέφα το θάρρος της, το θάρρος που έδειξε αντιμετωπίζοντας τον Αττίλα τον Ούνο, λέγοντας στους ανθρώπους «μην φοβάστε». Της ζήτησα επίσης να με βοηθήσει ώστε να υπηρετήσω τον Χριστό βοηθώντας τους ανθρώπους να κρατήσουν την αναμένη φλόγα, καθώς διασχίζουμε το σκοτεινό δάσος του προσκυνήματος της ζωής μας στη μεταχριστιανική Δύση. Πήρα μια ευλογία που ποτέ δεν φανταζόμουν ευρισκόμενος στη Γαλλία και προωθώντας αυτό το βιβλίο στην πόλη της Αγίας Γενοβέφας. Θα ήθελα απλώς να καλέσω τους Γάλλους αναγνώστες να κοιτάξουν γύρω τους τα δώρα που τους έδωσαν οι Χριστιανοί μέσω των αγίων: Αγία Γενοβέφα, Αγία Ιωάννα της Λωραίνης, Άγιος Ιωάννης- Μαρί Βιάννεϊ, Άγιος Ειρηναίος, Αγία Θηρεσία του Λιζιέ… Κοιτάξτε τα μεγάλα δώρα του καθεδρικού ναού της Σαρτρ, μέσω του οποίου το φως του Χριστού έλαμψε πάνω μου και με έβγαλε από το σκοτάδι της απιστίας. Εδώ είναι όλα γύρω σας με έναν τρόπο που δεν έχουμε στην Αμερική. Απλά χρειάζεστε τα μάτια σας για να τα δείτε.
*Ο Ροντ Ντρέχερ (γεν. 1967) είναι Αμερικανός δημοσιογράφος, συγγραφέας και αρθρογράφος του περιοδικού American Conservative. Είναι απόφοιτος του Πανεπιστημίου της Λουιζιάνας. Διετέλεσε αρθρογράφος της New York Post και της Dallas Morning News. Aνατράφηκε ως Μεθοδιστής, πέρασε από τον Καθολικισμό και κατέληξε στην Ορθοδοξία. Το 2017 μεταφράστηκε στην Ευρώπη το βιβλίο του «Το στοίχημα του αγίου Βενέδικτου: χριστιανός σε έναν αποχριστιανισμένο κόσμο». Με την ευκαιρία της έκδοσης βρέθηκε στο Παρίσι και έδωσε συνέντευξη στον ιστότοπο Le rouge et le Noir.
** Ο άγιος Βενέδικτος (+14 Μαρτίου) ήταν γόνος αριστοκρατικής και ευλαβούς οικογένειας. Ελαβε ανώτερη μόρφωση πριν αποσυρθεί από τα εγκόσμια για να μονάσει (6ος αιώνας). Στο μοναστήρι που ίδρυσε στο Μόντε Κασίνο εισήγαγε τις αρχές του ανατολικού κοινοβιακού μοναχισμού (των αγίων Παχωμίου, Βασιλείου και Κασσιανού). Οι μονές με τον Κανόνα του αγίου Βενέδικτου επεκτάθηκαν, χάρις στις προσπάθειες του Πάπα αγίου Γρηγορίου του Διαλόγου, στην Ευρώπη και την βοήθησαν να βγεί από το σκοτάδι που μετέδιδαν τα βάρβαρα γερμανικά φύλα με την κατάλυση της δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Αμφισβητείται αν ο άγιος δημιούργησε μοναστικό τάγμα, με τη σύγχρονη δυτική έννοια.
Μετάφραση: Ευάγγελος Δ. Νιάνιος
Ο ζωγραφικός πίνακας που πλαισιώνει τη σελίδα (“Χριστίνα”, 1948) είναι έργο του, αμερικανού, Andrew Wyeth.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου