"Δεν υπάρχει δε μπορώ, υπάρχει δε θέλω"

 

Μία από τις πολλές ηλίθιες εκφράσεις-τσιτάτα που μεγαλώσαμε στην εποχή μου ήταν το "δεν υπάρχει δε μπορώ, υπάρχει δε θέλω". Όπως όλες οι μεγάλες ανοησίες έτσι κι αυτή ακουγόταν ή από γονείς ή από δασκάλους και δεν είναι να απορεί κανείς πως βγήκαμε έτσι τελικά όλοι εμείς που ξεκινήσαμε το ταξίδι μας στο θαυμαστό κόσμο μας της δεκαετία του 80(λίγο πριν και λίγο μετά). Η έκφραση αυτή ακουγόταν φυσικά σε συζητήσεις για μαθήματα αλλά αξίωνε και ευρύτερης εφαρμογής. Είχε σχεδιαστεί για -ποιον άλλο λόγο;- να μας πείσει ότι μπορούμε να διαβάσουνε περισσότερο, να γράψουμε καλύτερα ,να πάρουμε καλύτερους βαθμούς και να παραμείνουμε το ίδιο στούρνοι στην ουσία αφού όλη η διαδικασία της μάθησης δεν είχε σκοπό να κερδίσουμε γνώσεις αλλά να παπαγαλίσουμε πράγματα που θα τα ξεχνούσαμε την επόμενη στιγμή. Άλλωστε η παιδεία τότε συνοψιζόταν σε δύο λέξεις, παπαγαλία και βαθμοθηρία. Έτσι λοιπόν, το "δεν υπάρχει δε μπορώ, υπάρχει δε θέλω" υπονοούσε ότι οι κακές επιδόσεις, όπως το εννοούσε ο κάθε γονιός και ο κάθε εκπαιδευτικός, ήταν αποτέλεσμα αποκλειστικά και μόνο της τεμπελιάς του/της μαθητή/μαθήτριας. Δεν υπήρχε κάτι άλλο.

Ή ήσουν καλός μαθητής ή τεμπελάκος. Αν παραήσουν κακός μαθητής απλά "δεν τα έπαιρνες" αφού κάποιοι κακοί μαθητές ορκίζονταν ότι ήθελαν και παραήθελαν να τα πάνε καλά στους βαθμούς αλλά δεν μπορούσαν. Επειδή όμως εκείνο το απόσταγμα γονεϊκής και διδασκαλική η σοφίας δε μπορούσε να αποδειχτεί λανθασμένο έπρεπε αυτοί οι μαθητές να μπουν σε μια άλλη κατηγορία που να τους έβγαζε από την ακτίνα της παραπάνω έκφρασης ώστε και αυτοί να φορτωθούν την αποτυχία τους όπως όφειλαν και το ρητό να παραμείνει αλάνθαστο! Και όταν κάποιος/α μικρός/η έκανε το λάθος να απαντήσει πως "αν δηλαδή θέλω να πετάξω θα πετάξω;", τότε ερχόταν ωσάν κεραυνός του Δία από τον Όλυμπο η σκληρή απάντηση: "Οι εξυπνάδες σε μαράνανε, δε κοιτάς να ξεστραβωθείς" ώστε να μπει ξανά στη γωνία του/της και η αξία του αποφθέγματος να μείνει ανέγγιχτη, άσπιλη και αμόλυντη.  Κατά μαγικό τρόπο, η έκφραση αυτή δεν εφαρμοζόταν ποτέ σε ενήλικες. Αν κάτι δεν πήγαινε σε αυτούς καλά, δεν είχε να κάνει με τη θέλησή τους αλλά με ένα ευρύ πλέγμα συνωμοσιών, δοσοληψιών και ατυχιών που οδηγούσαν σε αυτή την αποτυχία. Φυσικά όλοι μας μάθαμε καλά όλες αυτές τις δικαιολογίες και τις χρησιμοποιούμε κι εμείς σήμερα. όπως χρησιμοποιούμε και την ίδια τη φράση, ίσως όχι με αυτές τις λέξεις αλλά με το ίδιο πνεύμα. Γιατί η προσπάθεια ποτέ δεν αρκεί. Μόνο το αποτέλεσμα. Άλλωστε τη προσπάθεια δε μπορείς να την επιδείξεις, ενώ το αποτέλεσμα...