Πολύτιμη πηγή για τα Δημήτρια, τις εκδηλώσεις δηλαδή που γίνονταν ήδη από την εποχή του Βυζαντίου προς τιμήν του Αγίου Δημητρίου, είναι το έργο Τιμαρίων ή περί των καθ’ αυτών παθημάτων του 12ου αιώνα. Πρόκειται για έναν μεσαιωνικό διάλογο, στο ύφος του Λουκιανού, όπου πρωταγωνιστής είναι ο σοφιστής Τιμαρίων και συνομιλητής ο άρχοντας Κυδίων.
Ο άγνωστος συγγραφέας ονομάζει Δημήτρια τις γιορτές για τον Άγιο Δημήτριο και μας πληροφορεί πως κάθε Οκτώβριο γινόταν κοσμοσυρροή στις εμποροπανηγύρεις της Θεσσαλονίκης.
Τα λόγια του είναι τα εξής: «Εορτή δε ην τα Δημήτρια ώσπερ εν Αθήνησι Παναθήναια και Μιλησίοις τα Πανιώνια. Γίνεται δε και παρά Μακεδόσι μεγίστη των πανηγύρεων. Συρρεί γαρ επ’ αυτήν ου μόνον αυτόχθων όχλος και ιθαγενής, αλλά πάντοθεν και παντοίος, Ελλήνων των απανταχού, Μυσών των παροικούντων γένη παντοδαπά Ίστρου μέχρι και Σκυθικής, Καμπανών, Ιταλών, Ιβήρων, Λυσιτανών και Κελτών των επέκεινα των Άλπεων...». Λόγω της μεγάλης ακτινοβολίας του Αγίου και της εμπορικής θέσης της πόλης, στην αρτηρία της Via Egnatia, οι γιορτές είχαν πνευματικό, πολιτιστικό και εμπορικό χαρακτήρα. Τεράστια ήταν η εμποροπανήγυρη του Οκτωβρίου έξω από τα τείχη της Θεσσαλονίκης με προϊόντα από όλον τον κόσμο που μεταφέρονταν είτε με πλοία είτε με καραβάνια.
Επίσης αξιόλογη πηγή για τη βυζαντινή ιστορία του 6ου και 7ου αιώνα με τις πολλές πολεμικές αναμετρήσεις και τις μετακινήσεις πληθυσμών στα Βαλκάνια, είναι οι Διηγήσεις των θαυμάτων του Αγίου Δημητρίου. Συντάκτης της Α΄ συλλογής θαυμάτων ήταν ο επίσκοπος Θεσσαλονίκης Ιωάννης. Ο αείμνηστος καθηγητής θεολογίας Π. Χρήστου έκανε την επιμέλεια της πολύτιμης γραμματείας των Δημητρίων που μας έχει σωθεί.
Ο Άγιος Δημήτριος προφύλαξε την Θεσσαλονίκη από τις πολιορκίες ξένων κατακτητών. Στα τέλη του 6ου και καθ’ όλη τη διάρκεια του 7ου αιώνα τα αβαρικά και σλαβικά φύλα έκαναν συνεχείς επιδρομές εναντίον της πόλης του Θερμαϊκού για να την αλώσουν. Η σωτήρια επέμβαση του στρατηλάτη Δημητρίου είναι οφθαλμοφανής σε πιστούς και άπιστους. Ο πνευματικός και ψυχικός δεσμός που έχει αναπτυχθεί μεταξύ του Αγίου Δημητρίου και του λαού της Θεσσαλονίκης είναι ικανός ώστε να υπάρξει υπέρβαση των φυσικών δυνάμεων και να επιτευχθεί το θαύμα.
Και στη νεότερη εποχή, η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από την Τουρκοκρατία το 1912 συνέπεσε με την γιορτή του πολιούχου της.
Στα τέλη του 6ου αιώνα οι Άβαροι (πολεμική φυλή που δεν επέζησε γιατί δεν ανέπτυξε πολιτισμό, και μοιραία δεν μπόρεσε να αποκτήσει εθνική συνείδηση) κατέλαβαν την Ναϊσσό και τη Σαρδική. Τα σλαβικά φύλα και οι Πρωτοβούλγαροι (η βουλγαρική φυλή που ήρθε εξ Ανατολών πριν αναμιχθεί με τους Σλάβους) έστειλαν ειδικούς απεσταλμένους στον χαγάνο (αρχηγό των Αβάρων) για να ζητήσουν ενίσχυση ώστε να επιτεθούν κατά της Θεσσαλονίκης. Με τη συμμαχία των Σκλάβων, όπως είναι η επίσημη ονομασία των σλαβικών φύλων από τους βυζαντινούς ιστορικούς και χρονικογράφους, εφόρμησαν στη Θεσσαλονίκη.
Οι Θεσσαλονικείς, έντρομοι –γιατί οι Σλάβοι κατέστρεφαν τις πόλεις, τις άφηναν έρημες και ακατοίκητες, ενώ οι ίδιοι εγκαθιστούσαν τις ξύλινες καλύβες τους έξω από τις πόλεις–, ενθαρρύνθηκαν από τον αρχιεπίσκοπο Ιωάννη. Ο Ιωάννης συνιστούσε στον λαό να εξοπλισθεί για την άμυνα και να ελπίζει στη θεία βοήθεια. «Πλείστα τω Θεώ ευχόμενος, τους πολίτας παρεθάρρυνε αξίους παριστάν εαυτούς τω Θεώ», και υπέρ πατρίδος και ναών και πίστεως να αντισταθούν και να αντιπαραταχθούν στους βαρβάρους.
Τα Θαύματα του Αγίου Δημητρίου μας διηγούνται: «Τότε εμφανίστηκε καθαρά ο υπέρμαχος αυτός και πράγματι φιλόπατρις Δημήτριος, ο πανένδοξος μάρτυς, φορώντας λευκή χλαμύδα, πρώτα διατρέχοντας το τείχος κι έπειτα περιπατώντας δρομαίως επί της θαλάσσης ως επί εδάφους. Και αυτά δεν τα είδαν μόνο πολλοί βαπτισμένοι Χριστιανοί αλλά τα είδαν και παιδιά αθώα Εβραίων στην λεγομένη συνοικία των Βρόχθων... Οι εχθροί, όσοι προσπαθούσαν να σωθούν, έβρισκαν τραγικό θάνατο από τα πληρώματα των δικών τους πλοίων που τους πετσόκοβαν. Όποιος προσπαθούσε για τη δική του σωτηρία γινόταν εχθρός του άλλου…» (Βιβλίον Β, Ι).
Δήμητρα Ρετσινά-Φωτεινίδου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου