Η ιδεολογική ήττα της Ισλαμικής Επανάστασης

https://ardin-rixi.gr/archives/248470

 του Renaud Girard

Δημοσιεύθηκε στις 26/12/2022 στον Figaro

Πριν από εκατό ημέρες, πέθανε σε ένα αστυνομικό τμήμα της Τεχεράνης μια νεαρή γυναίκα 22 ετών, την οποία η θρησκευτική αστυνομία είχε συλλάβει με το πρόσχημα ότι το πέπλο της δεν κάλυπτε επαρκώς τα μαλλιά της. Για την ιρανική νεολαία αυτό ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι μετά από σαράντα χρόνια καταπίεσης από ένα καθεστώς που ισχυρίζεται ότι κυβερνά στο όνομα του Θεού, οι αξιωματούχοι του οποίου είναι στην πλειοψηφία τους διεφθαρμένοι.

Έκτοτε, οι διαδηλώσεις κατά των μουλάδων συνεχίζονται, παρά τους 500 νεκρούς και τις 20.000 συλλήψεις. Το κίνημα έχει εξαπλωθεί σε όλη την Περσία, με τις διαδηλώσεις να έχουν επεκταθεί σε περισσότερες από 130 πόλεις. Αντί να ακούσει τη λαϊκή οργή, το καθεστώς επέλεξε τη σκληρή γραμμή. Στις 7 Δεκεμβρίου 2022, ένας νεαρός 23 χρονών απαγχονίστηκε επειδή έκλεισε μια λεωφόρο στην Τεχεράνη και χτύπησε έναν basij (παραστρατιωτική πολιτοφυλακή που υποστηρίζει την ισλαμική Επανάσταση και ιδρύθηκε από τον Αγιατολάχ Χομεϊνί, τον Νοέμβριο του 1979). Από τότε, περισσότερες από είκοσι θανατικές καταδίκες έχουν εκδοθεί για διαδηλωτές.

Τον Νοέμβριο του 2019, το Ιράν είχε ήδη βιώσει λαϊκές εξεγέρσεις, οι οποίες συνδέονταν με το κόστος ζωής. Χρειάστηκε μια καταστολή που άφησε πίσω της 1.500 νεκρούς για να ηρεμήσουν τα πνεύματα. Σήμερα, τα πολιτικά και οικονομικά αδιέξοδα της ιρανικής θεοκρατίας είναι τέτοια που η δυσπιστία του πληθυσμού απέναντί της μοιάζει μη αναστρέψιμη.

Σε πολιτικό επίπεδο, στις αρχές του 2022, οι μουλάδες έχασαν μια κομβική ευκαιρία. Οι Αμερικανοί, οι Ευρωπαίοι, οι Ρώσοι και οι Κινέζοι ήταν έτοιμοι να αναβιώσουν την πυρηνική συμφωνία της Βιέννης της 14ης Ιουλίου 2015, από την οποία ο Τραμπ αποσύρθηκε μονομερώς τον Οκτώβριο του 2018. Σε αντάλλαγμα για την αποκήρυξη των πυρηνικών του όπλων, το Ιράν θα απαλλασσόταν σταδιακά από τις κυρώσεις και η Περσία θα μπορούσε να ξαναγίνει η μεγάλη εμπορική δύναμη της Ανατολής, όπως ήταν την εποχή του Σάχη. Αλλά τον Φεβρουάριο του 2022, το καθεστώς διέπραξε ένα στρατηγικό λάθος. Οι μουλάδες πίστεψαν ότι η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία θα άλλαζε το παιχνίδι και ότι θα μπορούσαν να αποσπάσουν περισσότερες παραχωρήσεις εξ αιτίας της διαφαινόμενης ενεργειακής κρίσης στην Ευρώπη. Αλλά η συμφωνία που τους προτάθηκε ήταν ναι ή όχι, και αυτοί είπαν όχι.

Στη συνέχεια, ρίχτηκαν σε μια φυγή προς τα μπρος, στο πλευρό της Ρωσίας του Βλαντιμίρ Πούτιν. Του πούλησαν τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη αυτοκτονίας Shahed, τα οποία χρησιμοποιούνται σήμερα για την καταστροφή των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων των ουκρανικών πόλεων. Συμμετέχοντας στη ρωσική επίθεση εναντίον της Ουκρανίας, έρχονται σε αντίθεση με το ιστορικό τους αφήγημα ότι ήταν πάντα τα θύματα των δυτικών επιθέσεων, ξεκινώντας από εκείνη του Ιράκ, το 1980. Επιπλέον, μειώνουν περαιτέρω τις πιθανότητες επιστροφής σε μια συμφωνία με τη Δύση, την οποία χρειάζονται απεγνωσμένα για την οικονομία τους. Και δεν θα σωθούν από τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, ο οποίος μόλις συνήψε μια συνολική στρατηγική εταιρική σχέση με τη Σαουδική Αραβία και τους συμμάχους της του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (GCC).

Ποτέ άλλοτε η ιρανική οικονομία δεν είχε βρεθεί σε τέτοια κατάσταση αποσύνθεσης. Την εποχή του Σάχη, οι εξαγωγές πετρελαίου απέφεραν ένα ετήσιο εισόδημα ύψους περίπου 4.000 δολαρίων (σε τιμές 2022) ανά κάτοικο. Σήμερα, υπό την επίδραση των κυρώσεων και του διπλασιασμού του πληθυσμού (84 εκατομμύρια άνθρωποι), έχει πέσει κάτω από τα 500 δολάρια. Ομολογουμένως, η ιρανική οικονομία, η οποία διαθέτει μια σημαντική αγροτική παραγωγή και μια ισχυρή μεταποιητική βιομηχανία, δεν εξαρτάται τόσο πολύ από τα πετρελαϊκά έσοδα όσο οι γειτονικές χώρες του Περσικού Κόλπου, αλλά τα έσοδα από το εξωτερικό είναι απαραίτητα σε ένα εξαιρετικά σπάταλο κράτος.

Διαπράττοντας την ύβρη να εδραιώσει τον «σιιτικό άξονα» (Τεχεράνη-Βαγδάτη-Δαμασκός-Βηρυτός-Σαναά), το Ιράν έχει δαπανήσει τεράστια ποσά. Στο εσωτερικό μέτωπο, το καθεστώς αναγκάζεται να χρηματοδοτεί τις ομάδες των υποστηρικτών του, από τους basij μέχρι τους Φρουρούς της Επανάστασης, προκειμένου να εξασφαλίζει την αφοσίωσή τους. Τέλος, το κράτος πρέπει να επιδοτεί τη βενζίνη και τα είδη πρώτης ανάγκης για έναν πληθυσμό που εξαθλιώνεται όλο και περισσότερο εξ αιτίας των διεθνών κυρώσεων και της κακοδιαχείρισης των κληρικών. Ο Χομεϊνί, ο πατέρας της Ισλαμικής Επανάστασης, είχε πει κάποτε ότι η οικονομία ήταν «καλή για τα γαϊδούρια».

Η χώρα έχει εισέλθει σε ένα επικίνδυνο πληθωριστικό σπιράλ, λόγω των διαρθρωτικών δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Η κυβέρνηση έχει αδειάσει τα συνταξιοδοτικά ταμεία και τα αποθεματικά των τραπεζών. Δεν υπάρχουν πλέον πόροι για παραγωγικές επενδύσεις που θα μπορούσαν να επανεκκινήσουν την οικονομία. Από τότε που ο Τραμπ αποσύρθηκε από την πυρηνική συμφωνία, το ιρανικό νόμισμα έχει κατρακυλήσει έναντι του δολαρίου κατά 10 φορές. Για τους πολίτες, το κόστος ζωής έχει εκτιναχθεί. Οι σημερινές διαδηλώσεις είναι επίσης εξεγέρσεις κατά της πείνας.

Η ιδεολογική ήττα είναι ολοφάνερη. Η πλειοψηφία των διαδηλωτών έχουν γεννηθεί μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979 και απορρίπτουν ένα καθεστώς που δεν τους προσφέρει πλέον κανένα μέλλον.

Μετάφραση Χριστίνα Σταματοπούλου