Η Ημέρα των Νεκρών –“Día de Los Muertos” – είναι μια παραδοσιακή, πολύχρωμη γιορτή. Χιλιάδες άνθρωποι με εντυπωσιακά κουστούμια και νεκρικό μακιγιάζ συγκεντρώνονται στους δρόμους του Μεξικού για να τιμήσουν αυτούς που έχουν φύγει από τη ζωή. Ντύνονται και βάφονται σαν σκελετοί, όχι για να τρομάξουν τους άλλους, αλλά για να συμφιλιωθούν με τον θάνατο. Δεν είναι η μεξικανική εκδοχή του Halloween, αλλά ένας πολιτιστικός κρίκος των χωρών της Λατινικής Αμερικής. Συνδυάζει την ιθαγενή τελετουργία των Αζτέκων και των Nahuas με τον καθολικισμό που έφεραν οι Ισπανοί κατακτητές.
Οι Αζτέκοι πίστευαν ότι ο θάνατος είναι το πέρασμα σε μια άλλη διάσταση και ότι οι νεκροί επιστρέφουν στη γη. Σύμφωνα με τη μυθολογία, η Θεά του Θανάτου Mictecacihuatl θυσιάστηκε όταν ήταν μωρό, αλλά επανήλθε στη ζωή για να βασιλεύσει στον Κάτω Κόσμο μαζί με τον άντρα της, Mictlantecuhtli. Μαζί συγκεντρώνουν κόκαλα για να επιστρέψουν στη γη των ζωντανών και απεικονίζονται ως φοβερές μορφές στο Μουσείο Ανθρωπολογίας στο Μεξικό. Όταν κάποιος πεθαίνει, ταξιδεύει στην Chicunamictlán, τη Χώρα των Νεκρών, και αφού περάσει εννιά στάδια με δοκιμασίες τότε η ψυχή του θα αναπαυτεί στην Mictlán. Οι τελετές των Nahuas γίνονταν τέλη καλοκαιριού για να βοηθήσουν τους νεκρούς στο δύσκολο ταξίδι τους. Αυτές αποτέλεσαν βάση για τη σημερινή εκδοχή της ημέρας των Νεκρών.
Η γιορτή ξεκινάει στις 31 Οκτωβρίου, συμπίπτει με τη γιορτή των Αγίων Πάντων, All Saint’s Day, στη 1 Νοεμβρίου και κορυφώνεται την Ημέρα των Ψυχών, All Soul’s Day, στις 2 Νοεμβρίου. Η 1η Νοεμβρίου ονομάζεται the Day of Nuestros Angelitos και είναι αφιερωμένη στα αποθανόντα παιδιά. Οι νεκροί ξυπνούν από τον αιώνιο ύπνο και μοιράζονται τις εορταστικές εκδηλώσεις με τους αγαπημένους τους. Οι εκδηλώσεις περιλαμβάνουν παρελάσεις με άρματα, πολύχρωμα banners, papel picado, χορούς και τραγούδια των Mariachi, εδέσματα και αρώματα τεκίλας. Τα πιο γνωστά σύμβολα είναι τα Κρανία, Calaveras, γνωστά επίσης και ως “sugar skulls”, και οι Σκελετοί, Calacas, που εμφανίζονται παντού ως γλυκά και ζαχαρωτά, ως μάσκες παρελάσεων, ως κούκλες, ως διακοσμητικά αντικείμενα. Στις αρχές του 19ου αιώνα ο σκιτσογράφος José Guadalupe Posada στην εφημερίδα El Jicote ζωγράφισε μια γυναικεία μορφή γνωστή ως La Calavera Catrina, που είναι η πιο δημοφιλής μεξικάνικη μεταμφίεση.
Ένας βωμός, La Ofrenda, χτίζεται στα σπίτια και στα νεκροταφεία για να καλωσορίσουν τα πνεύματα, στα οποία προσφέρουν φαγητά όπως enchiladas, mole, arroz con leche, tamales, ποτά όπως atole de chocolate. Εκεί τοποθετείται και το Ψωμί των Νεκρών, Pan de Muertos, ένα ψωμί με γλυκάνισο διακοσμημένο με νεκροκεφαλές, σε στρόγγυλο σχήμα που συμβολίζει τον κύκλο της ζωής, και πασπαλισμένο με κόκκινη ζάχαρη που συμβολίζει το αίμα.
Στο κέντρο του βωμού υπάρχει μια εικόνα της Virgen de Guadalupe και φωτογραφίες των νεκρών συγγενών, ένα συμβολικό αντικείμενο που αντιπροσωπεύει το πρόσωπο που τιμάται ανάμεσα σε κεριά, κόκκινα υφάσματα και Cempasúchi. Το Cempasúchil, Λουλούδι των Νεκρών, η Kαλέντουλα ήταν ιερό για τους Αζτέκους. Πίστευαν ότι θεραπεύει τα χτυπήματα από κεραυνό και προστάτευε τους ταξιδιώτες στα ποτάμια. Το έντονο πορτοκαλί χρώμα και η διαπεραστική μυρωδιά λειτουργεί ως φανάρι για τους νεκρούς και τα άνθη τους διασκορπίζονται πάνω στους βωμούς για να μπορέσουν οι ψυχές να βρούνε τον δρόμο στον τόπο ανάπαυσης τους.
Οι κάτοικοι του Sumpago και Santiago Sacatepéquez στη Γουατεμάλα φτιάχνουν τεράστιους χαρταετούς, Barriletes Gigantes, και πηγαίνουν στα νεκροταφεία για να τους πετάξουν πάνω από τους τάφους των μελών της οικογένεια τους. Αυτή είναι μια παράδοση 3.000 χιλιάδων χρόνων και η κατασκευή των χαρταετών διαρκεί σαράντα μέρες. Στην ατμόσφαιρα κυριαρχούν και τα φανταστικά πλάσματα Alebrijes! Πέντε τοποθεσίες συγκεντρώνουν περισσότερο κόσμο, η κεντρική λεωφόρος Paseo de la Reforma στο Μεξικό, το νεκροταφείο San Andres Mixquic, το Pomuch, Campeche, η νήσος Janitzio, Michoacán και η πόλη Chignahuapan, Puebla.
Το 2008 η UNESCO αναγνώρισε την σπουδαιότητα της γιορτής και την ονόμασε “Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της Ανθρωπότητας”. Έχει γίνει ιδιαίτερα δημοφιλής σε παγκόσμιο επίπεδο μέσω της ταινίας κινουμένων σχεδίων Coco της Disney. H ταινία Spectre (2015) του James Bond δείχνει μια παρέλαση των νεκρών, η Mattel έφτιαξε μια “Day of the Dead Barbie” ενώ έχει επηρεάσει σημαντικά τους καλλιτέχνες στον χώρο του τατουάζ. Στο Los Angeles η “Dia De Los Muertos” διεξάγεται στο Hollywood Forever Cemetery, ενώ εκδηλώσεις πραγματοποιούνται κάθε χρόνο σε διάφορες πόλεις, όπως Αθήνα και Θεσσαλονίκη! Η Ημέρα των Νεκρών στο Μεξικό τιμά τους νεκρούς φίλους και συγγενείς και εκφράζει μια βαθιά πίστη ότι μπορεί να υπάρχει ζωή μετά θάνατον! Feliz día de los Muertos!
Cover photo by Tomas Bravo (Reuters)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου