από Ευάγγελος Κοροβίνης
Έναν μήνα και πλέον μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το ενδιαφέρον του κοινού για την σύγκρουση μειώνεται. Η προσοχή σταδιακά μετατοπίζεται στις οικονομικές συνέπειες των κυρώσεων. Ωστόσο μόνον σε ένα μέρος της κοινής γνώμης γίνεται φανερό ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν είναι τίποτε άλλο παρά η τοπική εκρηκτική έκφραση μιας γενικότερης, μιας παγκόσμιας κρίσης. Μιας κρίσης που συνδέεται κυρίως με την μετατόπιση του κέντρου βάρους της παγκόσμιας οικονομίας από την Δύση στην Ανατολική Ασία.
Η προσπάθεια των Η.Π.Α να καθυποτάξουν την Ρωσία και στην συνέχεια, από θέσεως ισχύος, να βρουν έναν τρόπο να αντιμετωπίσουν και την Κίνα, οδηγεί τα πράγματα σε έναν ακήρυκτο τρίτο παγκόσμιο πόλεμο, που προς το παρόν τουλάχιστον είναι οικονομικός και επικοινωνιακός κυρίως.
Θα ήταν, όμως, παραπλανητικό να υποθέσει κανείς ότι οι βασικοί εμπλεκόμενοι σε αυτόν τον πόλεμο, οι Η.Π.Α και η Ευρώπη από την μια μεριά και η Ρωσία και η Κίνα από την άλλη, είναι ομοιογενείς και αδιάβροχες από εσωτερικές αντιθέσεις οντότητες.
Α. Οι Η.Π.Α
Στις Η.Π.Α σοβεί από καιρό η αντίθεση μεταξύ των δυνάμεων που προωθούν το σχέδιο για έναν «νέο αμερικανικό αιώνα» και εκείνων που έχουν συνειδητοποιήσει ότι η αμερικανική μονοκρατορία αποτελεί παρελθόν. Οι πρώτοι, οι υποστηρικτές «της αυτοκρατορίας» εκφράζουν, μεταξύ των άλλων, τα συμφέροντα του χρηματοπιστωτικού συστήματος και των αμυντικών βιομηχανιών. Οι δεύτεροι, οι δυνάμεις με εθνοκρατικό προσανατολισμό, εκφράζουν τα συμφέροντα της υπόλοιπης, ισχνής σχετικά (λόγω της αποβιομηχάνισης), παραγωγικής βάσης και τους πόθους ενός σημαντικού μέρους των εργαζομένων αυτής της χώρας.
Ιδεολογικό προκάλυμμα της διεκδίκησης ενός «νέου αμερικανικού αιώνα» είναι οι εργαλειοποιημένες από την αυτοκρατορία παρακμιακές «αξίες» του δικαιωματισμού. Οι «αξίες» αυτές γίνεται προσπάθεια να προβληθούν ως το απόγειο της προόδου και της ακμής και να αντιπαρατεθούν προς τις «παρωχημένες» αξίες των πατριαρχικών πολιτισμών της Ρωσίας και της Κίνας.
Β. Η Ευρώπη
Στην Ευρώπη αντιπαρατίθενται μεταξύ τους οι ατλαντιστές, που στέλνουν μοντέρνα όπλα στους Ουκρανούς και επιμένουν στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας ζητώντας, μάλιστα, την διεύρυνση τους και μειοψηφικές εθνικά προσανατολισμένες δυνάμεις που επιθυμούν την εξεύρεση ενός modus vivendi με την Ρωσία και την Κίνα.
Η σειρά των γεγονότων που οδήγησαν στον πόλεμο στην Ουκρανία και ο τρόπος χειρισμού αυτής της σύγκρουσης ήταν ένα τεστ μέτρησης της πραγματικής αυτονομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης έναντι των Η.Π.Α. Οι ευρωπαϊκές χώρες απέτυχαν σε αυτό το τεστ. Η Ευρώπη, παραμένοντας εξαρτημένη από τις Η.Π.Α, χάνει το στοίχημα της ανάδειξης της σε ένα από τα σημαντικά κέντρα του αναδυόμενου πολυπολικού κόσμου και κινδυνεύει να εξαφανισθεί ως ενιαία οντότητα.
Γ. Η Ρωσία
Στην Ρωσία οι υποστηρικτές του απατηλού και, όπως αποδείχθηκε, μη υλοποιήσιμου σχεδίου ενσωμάτωσης της Ρωσίας στην Δύση, με όρους ισοτιμίας, αντιπαρατίθενται με τις δυνάμεις που προτάσσουν τις εθνικές προτεραιότητες και επιθυμούν ένα κράτος ισχυρό και ικανό να προστατεύει την εσωτερική αγορά. Οι δυνάμεις αυτές στοχεύουν στην αποσύνδεση της Ρωσίας από την Δύση και την πύκνωση της συνεργασίας της με την Κίνα, την Ινδία, το Ιράν και τον Νότο του πλανήτη.
Οι εθνικά προσανατολισμένες δυνάμεις βλέπουν τις κυρώσεις ως ευκαιρία διαμόρφωσης ενός εναλλακτικού, προς το SWIFT, μηχανισμού πληρωμών για τις εμπορικές συναλλαγές. Ευρύτερα προωθούν την αποδολαριοποίηση της παγκόσμιας οικονομίας και την υιοθέτηση ενός ψηφιακού συνθέτου νομίσματος, στηριγμένου σε ένα καλάθι εθνικών νομισμάτων, όπως το ευρώ στα πρώτα του βήματα.
Δ. Η Κίνα
Στις Η.Π.Α και την Ευρώπη η διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, η συρρίκνωση της μεσαίας τάξης και η κατάτμηση της κοινωνίας σε ακοινώνητα άτομα υπονομεύουν την κοινωνική συνοχή. Δεν επιτρέπουν στις δυτικές κοινωνίες να λειτουργούν ως συνεκτικές οντότητες, επί μακρόν τουλάχιστον. Στην Κίνα, αντίθετα, μια εύρωστη και συνεχώς αυξανόμενη μεσαία τάξη αποτελεί την βάση μιας υπολογίσιμης και ανθεκτικής απέναντι στις συνέπειες ενός παρατεταμένου οικονομικού πολέμου κοινωνικής συνοχής.
Στην Κίνα, επίσης, το κρατικό τραπεζικό σύστημα παρέχει χαμηλότοκες πιστώσεις για την στήριξη της παραγωγής και την ενίσχυση της τεχνολογικής καινοτομίας, την ίδια στιγμή που το αμερικανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα δημιουργεί συχνά φούσκες και χρηματοπιστωτικές πυραμίδες. Στην Κίνα οι αποταμιεύσεις αξιοποιούνται για την παραγωγή φθηνών και ταυτόχρονα ικανοποιητικών από άποψη ποιότητας προϊόντων, ενώ στις Η.Π.Α οι διαθέσιμοι πόροι κατασπαταλώνται σε κερδοσκοπικά παιχνίδια, σε σημαντικό βαθμό. Αυτή η πραγματικότητα είναι η βάση της οικονομικής απογείωσης της Κίνας και της παρακμής της αμερικανικής ισχύος.
Δεν είναι, όμως, τα πάντα ανέφελα στην Κίνα. Η προσπάθεια διαμόρφωσης μιας εξατομίκευσης με κινεζικά χαρακτηριστικά, ώστε οι μέχρι τώρα κατακτήσεις να παγιωθούν και να διευρυνθούν, εκτυλίσσεται σε δυσμενές περιβάλλον. Στο περιβάλλον που δημιουργεί η αποσάθρωση της ατομικότητας στην Δύση. Η αποσάθρωση αυτή αγγίζει ένα σημαντικό κομμάτι της κινέζικης νεολαίας.
Ε. Ο Νότος του πλανήτη
Στις χώρες του Νότου, τώρα, που μέχρι πρόσφατα τουλάχιστον ήταν καθηλωμένες στην κατώτερη βαθμίδα του παγκόσμιου καταμερισμού εργασίας (εξειδίκευση στην παραγωγή τροπικών αγροτικών προϊόντων και στην εξόρυξη πρώτων υλών), η Κίνα προωθεί ένα γιγαντιαίο πρόγραμμα δημιουργίας βασικών υποδομών, που ελπίζεται ότι θα αποτελέσουν την βάση της ανάδυσης σχετικά αυτόνομων και ολοκληρωμένων εθνικών οικονομιών. Η τρέχουσα παγκόσμια κρίση, όμως, μπορεί να προκαλέσει στις χώρες του νότου σοβαρά επισιτιστικά προβλήματα, καθώς επιδίδονται σε εξαγωγικές καλλιέργειες και δεν είναι αυτάρκεις σε σιτηρά.
Συνολικά καμιά μεγάλη δύναμη δεν υπάρχει που να μην κατατρύχεται από ισχυρές αντιθέσεις. Το πλέγμα αυτών των αντιθέσεων είχε ως πιο αδύνατο του σημείο την Ουκρανία και γι’ αυτό ξέσπασε εκεί μια ένοπλη σύγκρουση. Ο οικονομικός και επικοινωνιακός, κυρίως, τρίτος παγκόσμιος πόλεμος θα συνεχισθεί και μετά την λήξη αυτής της σύγκρουσης. Η πορεία του είναι δύσκολο να προβλεφθεί. Πιο πιθανή μοιάζει όμως η επιτάχυνση της παρακμής της Δύσης ως αποτέλεσμα της προσπάθειας της να την ανατάξει με απρόσφορα μέσα. Η μετάβαση σε έναν πολυπολικό και δικαιότερο κόσμο είναι μάλλον αναπότρεπτη.
Πηγές
Δεν έχουν τον Θεό τους. Ο πόλεμος των φύλων και η ελληνική παράδοση. Σώζεται η Δύση; Του Θεόδωρου Ι. Ζιάκα. Εκδόσεις Αρμός, 2022.
Ucraine: The local eruption of a shifting global order. By Laodan. Laodan blogspot.com 25-3-2022.
Michael Hudson: Interview with Margaret Flowers, WBAI, March 29, 2022.
Quo Vadis Europa? By Ljubisa Melenica. TheSaker.is March 31, 2022.
Ο ζωγραφικός πίνακας που πλαισιώνει τη σελίδα (“Πόλεμος”, 1965) είναι έργο του, ρώσου, Μαρκ Σαγκάλ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου