Αν ζούσε στα μετά την Κατοχή χρόνια ή στη Χούντα, σίγουρα θα τον είχαν ξυλοφορτώσει και πάλιν και πολλάκις και θα τον είχαν στείλει στη φυλακή ή στην εξορία. Κι αν δεν υπόγραφε δήλωση μετανοίας, θα μπορούσε να τον είχαν εκτελέσει κιόλας. Και γιατί όλα αυτά;
Γιατί πίστευε ότι το κεντρικό πρόβλημα της ζωής είναι το κοινωνικό.
Περί ποίου πρόκειται; Περί το προφήτη Αμώς (+15 Ιουνίου), που έζησε εκατό χρόνια μετά τον προφήτη Ηλία, στα χρόνια του βασιλιά Ιεροβοάμ του Β΄ και δεν ήταν τίποτε περισσότερο από γιδοβοσκός. Αλλά διέθετε κοφτερό μυαλό, οξεία παρατηρητικότητα και ζούσε τον παλμό των γεγονότων της εποχής του: Έβλεπε από το ένα μέρος τα παλάτια των πλουσίων κι από το άλλο τις άθλιες καλύβες και τις σπηλιές των φτωχών. Έβλεπε από κει την πολυτέλεια και την ασωτία και την ασύδοτη κακοποιό δράση των ισχυρών κι από δω την πείνα την ανεργία και τους στεναγμούς των θυμάτων τους…
Η απάντηση στις διαμαρτυρίες και την αγανάκτηση των φτωχών ήταν περισσότερη καταπίεση, εκμετάλλευση και αισχροκέρδεια σε βάρος τους. Η τέλεια διαστροφή της δικαιοσύνης και η επιβολή του νόμου της ζούγκλας. Και βέβαια δεν υπήρχε κανένας, για να δώσει λύση στο αδιέξοδο. Γιατί όσο ψηλότερα στην κλίμακα της κοινωνικής πυραμίδας ανέβαινε κανείς, τόσο μεγαλύτερη εξαχρείωση συναντούσε. Με το παλάτι στην κορυφή. Αλλά ούτε η θρησκεία ήταν τίποτε περισσότερο από έναν αποστεωμένο οργανισμό νεκρών εξωτερικών τύπων και τελετουργικών διατάξεων.
Όταν όμως συμβαίνει να μη βρίσκει ο άνθρωπος γύρω του λύσεις και απαντήσεις, τότε αναγκάζεται να κάνει την κατακόρυφη κίνηση προς το Θεό. Και σ’ αυτές τις περιπτώσεις η απάντηση του Θεού είναι το «τάδε λέγει Κύριος». Που δεν επιδέχεται αντιρρήσεις και υπεκφυγές: «Το λιοντάρι βρυχιέται και ποιος δε φοβάται; Ο Θεός διατάσσει και ποιος τολμάει να μην προφητεύσει»; λέει ο Αμώς.
Ο Αμώς το προφητικό έργο δεν το ασκεί στην Ιουδαία απ’ την οποία προέρχεται. Σύμφωνα με την εντολή του Θεού, πηγαίνει στη Σαμάρεια. Και χτυπάει κατευθείαν στο στόχο του: Ο Θεός λέει όλα μπορεί να τα συγχωρήσει, εκτός απ’ την καταδυνάστευση των φτωχών: «Για τρεις και για τέσσερις αμαρτίες δεν θα σας τιμωρήσω. Αλλά επειδή πουλάτε για χρήματα το δίκιο και συντρίβετε το κεφάλι των αδυνάτων και δολοφονείτε τους φτωχούς, θα σας κάμω να τρέμετε «!
Και για τις γυναίκες, που υποκινούν τους άντρες τους να λεηλατούν και να καταληστεύουν το λαό, για να καλοντύνονται, να καλλωπίζονται και να καλοπερνούν, χρησιμοποιεί βαριές και ωμές εκφράσεις: «Γελάδες, τους λέει, που υποκινείτε τους άντρες σας να καταπιέζουν και καταθλίβουν τους φτωχούς, θα ’ρθει στιγμή, που γυμνές και με δικέλλες θα σας διώξουν απ’ τα σπίτια σας…»
Και ασφαλώς δεν έχει καλά λόγια για τους βασιλιάδες: «Δεν αγαπάτε το σωστό κι ολοένα και περισσότερο καταδυναστεύετε το λαό, τους λέει. Γι’ αυτό θα χάσετε τη δύναμή σας και τα ανάκτορά σας θα λεηλατηθούν…». Αλλά και για τους λειτουργούς της δικαιοσύνης δεν έχει να πει καλύτερα λόγια: «Αλίμονο σ’ αυτούς, που πληρώνονται, για να διαπράττουν το εξωφρενικότερο έγκλημα: Να μεταβάλουν το δίκαιο σε δηλητήριο, για να καταπιέζουν το λαό…».
Και ασφαλώς δεν προσπερνάει τη θρησκεία. Για τον Αμώς θρησκεία, χωρίς ηθική δεν υπάρχει. Αλλά ούτε και ηθική, χωρίς δικαιοσύνη: «Μισώ και απορρίπτω τις γιορτές σας, λέει, και δεν μπορώ να δεχτώ τα πανηγύρια σας και τα ολοκαυτώματά σας και τις προσφορές και τις θυσίες σας. Μακριά από μένα ο θόρυβος της ψαλμωδίας σας και ο ήχος της λύρας σας. Το δίκιο θέλω να αναβλύζει σαν νερό και η δικαιοσύνη να γίνεται αστείρευτο ποτάμι…». Δεν είναι όλα αυτά ακτινογραφία των ημερών μας και των πάσης φύσεως εξουσιαστών;
Βέβαια δεν ήταν στη σκέψη ούτε στις δυνατότητες του προφήτη να κάμει κάποια κοινωνική επανάσταση. Το μόνο, που μπορούσε να κάνει ήταν να προαναγγείλει τις συνέπειες της υπερβάλλουσας αδικίας τους. Και αυτές δεν μπορεί να είναι άλλες απ’ την καταστροφή. Η οποία θα είναι ολοκληρωτική και σαρωτική: «Αλίμονο σ’ αυτούς, που θέλουν να ιδούν την ημέρα του Κυρίου (της καταστροφής δηλαδή). Σκοτάδι θα είναι και όχι φως. Κανένας δεν θα μπορεί να σωθεί. Θα φεύγει απ’ το λιοντάρι και θα τον κατασπαράζει η αρκούδα. Θα κρύβεται απ’ την αρκούδα και στην κρυψώνα του θα τον δαγκώνει το φίδι. Και δεν θα υπάρχει κανένας τόπος καταφυγής. Ιδιαίτερα για κείνους, που λένε «εμάς δεν θα μας βρει καμιά καταστροφή…». Κι επειδή αυτά δεν άντεχαν να τ’ ακούνε, τον έδιωξαν…Όπως γίνεται πάντα…
Συμπερασματικά: Για τον Αμώς η θρησκεία δεν είναι νεκροί τύποι και μαγικές τελετουργικές διατάξεις. Δεν είναι αφηρημένες έννοιες, μεταφυσικές ιδέες και μυστικιστική ενδοστρέφεια. Είναι τρόπος ζωής. Είναι πνευματικό και κοινωνικό αγώνισμα. Αγώνας για περισσότερη δικαιοσύνη. Για έναν κόσμο με λιγότερο πόνο και περισσότερη ευτυχία. Αυτό που οι “έχοντες και οι κατέχοντες» lθεωρούν αποκλειστικό δικαίωμά τους. Αλλά ο προφήτης το θεωρεί δικαίωμα όλων ανεξαιρέτως των ανθρώπων.
Και μην πούνε κάποιοι ότι κάτι τέτοια λένε οι τσοπάνηδες. Γιατί τα ίδια ακριβώς λέει κι ο τσοπάνης του σύμπαντος, ο «καλός ποιμένας». Που βέβαια, επειδή έλεγε τέτοια, «δια ταύτα» φρόντισαν οι νομιμόφρονες λήσταρχοι να τον σταυρώσουν.
Για να του δώσουν να καταλάβει ότι η άρχουσα αναρχία δεν «θύει και απολύει» μόνο τα πρόβατα, αλλά και τους καλούς τσοπάνηδες…
Παπα-Ηλίας Υφαντής
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου