Είναι γνωστή η ομιλία του Μεγάλου Βασιλείου«ότι ουκ έστιν αίτιος των κακών ο Θεός». Οι Πατέρες της Εκκλησίας δεν απέδιδαν στον Θεό το κακό ούτε τα αποτελέσματα των φυσικών νόμων -οι οποίοι συνιστούν αντικείμενο λατρείας για τμήμα των Ρωμαιοκαθολικών. Επίσης, δεν συνέχεαν το θείο θέλημα με την Ειμαρμένη, την μοιρολατρία και την παθητικότητα. Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός είχε μιλήσει χαρακτηριστικά περί της «θεαρχικής αδυναμίας», ενώ ως ορθόδοξοι πιστεύουμε όχι στον απόλυτο προορισμό(praedestinatio) του Αυγουστίνου, αλλά στον «σχετικό προορισμό». (Αυτές οι Ρωμαιοκαθολικές απόψεις άλλωστε ανάγκασαν τον Άνσελμο, τον Θωμά Ακινάτη και άλλους δυτικούς «αγίους» να αποδεχθούν ως θεία, θεάρεστη τάξη κάθε στάδιο της ιστορίας, όπως τον φεουδαλισμό.) Ο Θεός δεν προδικάζει, αλλά προγνωρίζει πώς θα χρησιμοποιήσουμε την ελευθερία μας. Τέλος, η θεία οικονομία και η θεία πρόνοια δεν συνεπάγονται την ύπαρξη ενός Θεού τυραννικού που καταλύει μονομερώς την ανθρώπινη ελευθερία, πρωτοβουλία και προσωπικότητα –αυτός είναι ακριβώς ο διάβολος– αλλά ενός Θεού που παρεμβαίνει με άπειρη, θα λέγαμε, διακριτικότητα και στο μέτρο που Του επιτρέπει ο άνθρωπος, ώστε να του παράσχει τη Χάρη και να τον βοηθήσει σε όλες τις δυσκολίες και τα αδιέξοδά του…
Σε αυτό αναφέρεται και το παρακάτω κείμενο που, αν και προέρχεται από κάποιον που δεν είναι ομολογιακά ορθόδοξος, προσεγγίζει πολύ περισσότερο από ορισμένους κατ’όνομα «ορθοδόξους» τις αλήθειες αυτές.
…έχω πρόσφατα φτάσει στο συμπέρασμα ότι «ο Θεός επιτρέπει», αναφορικά προς το κακό και το υποφέρειν, είναι μια τρομακτικά εσφαλμένη θεο(παρα)λογική φράση που μπορεί δυστυχώς να διαβρώσει την εμπιστοσύνη σε ένα βαθιά αγαπώντα και αξιόπιστο Θεό.
Αποδομώντας το «ο Θεός επιτρέπει»
Η λέξη «επιτρέπει» είναι δηλητήριο για την ευαίσθητη, αναζητώσα τον Θεό, και τραυματισμένη ψυχή για δύο λόγους. Πρώτον, παριστάνει τον Θεό ως ένα ηδονοβλεπτικό τέρας που τυχαία πηδάει μέσα στον χρόνο, εθελουσίως παρεμβαίνοντας στις ζωές ορισμένων ανθρώπων για να τους σώσει από τον κίνδυνο, και εθελουσίως επιλέγοντας να μην παρέμβει σε άλλες.
Για παράδειγμα, ο Θεός παρακολουθεί έναν προβληματικό ψυχοπαθολογικό άνδρα να ξεκινά να ασελγήσει σε μια αβοήθητη γυναίκα και λέει στον Εαυτό Του «το έχω σχεδιάσει αυτό πριν από την κατασκευή του κόσμου, μπορούσα να το σταματήσω αλλά πρόκειται να το επιτρέψω να συμβεί για ένα μεγαλύτερο σκοπό». Ο Θεός, παρότι παντοδύναμος, απλώς παρακολουθεί και δεν κάνει τίποτα για να το σταματήσει. Μετά, την επόμενη στιγμή, ο Θεός παρακολουθεί έναν ακόμη ψυχοπαθολογικό άνδρα, σε μια άλλη περιοχή του κόσμου, να αποπειράται να ασελγήσει σε μια άλλη αβοήθητη γυναίκα, αλλά αυτή τη φορά λέει: «Α, το είχα σχεδιάσει αυτό πριν την κατασκευή του κόσμου, θα παρέμβω και θα σταματήσω αυτόν τον άνδρα από τον βιασμό.» Ο κακούργος αιφνιδιάστηκε, έτρεξε με φρενήρη τρόπο έξω από την πόρτα, για να συλληφθεί τελικώς στο διπλανό πρατήριο βενζίνης.
Δεν είναι θαύμα ότι οι άνθρωποι μένουν αποσβολωμένοι στο παραπάνω είδος ενός Θεού τυχαιότητας και επιτρεπτικότητας, ειδικά ενός Θεού που νομίζουν ότι:
1)έχει τον έλεγχο από ο,τιδήποτε συμβαίνει στον κόσμο,
2)είναι δυνατός αρκετά να σταματήσει οποιαδήποτε κακή πράξη από το να συμβεί αλλά δεν το κάνει(που είναι τερατώδες), και χειρότερα,
3)προδικάζει αυτού του τύπου τα γεγονότα να συμβούν προς χάριν κάποιου μεγάλου σχεδιασμού
1)έχει τον έλεγχο από ο,τιδήποτε συμβαίνει στον κόσμο,
2)είναι δυνατός αρκετά να σταματήσει οποιαδήποτε κακή πράξη από το να συμβεί αλλά δεν το κάνει(που είναι τερατώδες), και χειρότερα,
3)προδικάζει αυτού του τύπου τα γεγονότα να συμβούν προς χάριν κάποιου μεγάλου σχεδιασμού
Δεύτερον, η λέξη «επιτρέπω» υποθέτει ότι ο Θεός θα μπορούσε να έχει κάνει διαφορετικά. Επιστρέφοντας στο παράδειγμα του βιαστή, υποθέτει ότι ο Θεός θα μπορούσε να έχει πάρει το μεγάλο Του μεταφυσικό δάχτυλο του δείκτη και να απωθούσε τον βιαστή(…) Όπως θα δούμε σύντομα, υπάρχουν προβλήματα με αυτού του είδους τον παρεμβατιστή και μονομερώς ελέγχοντα Θεό.
Ο Θεός δεν έχει τον έλεγχο
Το να πούμε ότι ο Θεός επιτρέπει σε γεγονότα κακού να συμβαίνουν σημαίνει ότι ο Θεός μπορούσε να έχει κάνει διαφορετικά, και αυτό δεν είναι αληθές. Γιατί; Επειδή, ο Θεός δεν μπορεί να κάνει διαφορετικά. Αυτό είναι το σωστό. Αντίθετα προς την κοινή αντίληψη, υπάρχουν πράγματα που ο Θεός δεν μπορεί να κάνει (π.χ. ο Θεός δεν μπορεί να ψευσθεί). Ένα από τα πράγματα που ο Θεός δεν μπορεί να κάνει, που είναι σημαντικό για αυτή τη συζήτηση, είναι ο μονομερής έλεγχος των ανθρώπων και των γεγονότων. (…)
Ο Θεός δεν μπορεί μονομερώς να ελέγχει γεγονότα και γεγονότα μέσα στον κόσμο, αλλά η δράση του Θεού ανταγωνίζεται άλλες μεταβλητές(…) Τα γεγονότα του κακού συμβαίνουν ακριβώς επειδή ένας αγαπών και μη-ελέγχων Θεός δεν ελέγχει όλα τα πράγματα.
Ο Θεός έχει τον έλεγχο(μόνο όχι όπως νομίζουμε)
Απλώς και μόνο επειδή ο Θεός δεν είναι σε μονομερή έλεγχο δεν σημαίνει ότι ο Θεός είναι παθητικός θεατής. Σύμφωνα με το λεξικό της Οξφόρδης, η λέξη «έλεγχος» μπορεί να σημαίνει «Την ισχύ να επηρεάζεις ή να κατευθύνεις την συμπεριφορά των ανθρώπων ή την πορεία των γεγονότων». Προτείνω ότι ο Θεός ελέγχει ή, για να χρησιμοποιήσω μια καλύτερη φράση, «ο Θεός αγαπητικά μας επηρεάζει», με την πρόσκληση, ενίσχυση, έμπνευση, πλήρωση, ενθάρρυνση, καθηγεσία, παράκληση, ίαση, και προκαλώντας μας προς ακόμη πιο αυξημένες εμπειρίες της εσωτερικής ειρήνης.
Ο Θεός είναι Πνεύμα, και ο Θεός είναι αγάπη, και ο Θεός πάντοτε κάνει τις πιο αγαπητικές πράξεις που είναι δυνατές σε κάθε στιγμή, σε κάθε ίχνος της ύπαρξης. Ο Θεός μπορεί να είναι αξιόπιστος κάθε στιγμή, επειδή ο Θεός ποτέ δεν θα έβλαπτε σκόπιμα ή κακόβουλα κανένα πρόσωπο, ειδικά για κάποιον μεγάλο Μακιαβελικό σχεδιασμό. Αυτός ο τρόπος σκέψης για τον Θεό είναι μια μεγάλη αποκάλυψη και καθόλου μικρή διακήρυξη, που γίνεται πιο πιστευτή χωρίς τη γνωστική παραφωνία που παράγει η φράση «ο Θεός επέτρεψε» που είναι τυπική σε πολλές Χριστιανικές απαντήσεις στο κακό(ή, σε συναφείς όρους, όπως «ενορχηστρώνει», «σχεδιάζει», «επιθυμεί»).
(…)
Όταν σκεφτείς για την καταπίεση και βία, τον πόνο, τις στιγμές που υποφέρει κανείς, ή απλά και καθαρά το κακό στην ζωή σου, το προκάλεσε αλήθεια ή το επέτρεψε ο Θεός; Ή ένα άλλο πρόσωπο με ελεύθερη θέληση το προκάλεσε; Ή ένα δυσάρεστο και τυχαίο γεγονός το προκάλεσε; Ίσως το υποφέρειν σου ήταν λόγω κάποιων άσοφων επιλογών που έκανες ως ανθρώπινο ον με ελεύθερη θέληση; Υποπτεύομαι, μετά από κάποια περισυλλογή, θα συνειδητοποιήσεις ότι ένας αγαπών, δίνων-την-ελευθερία, μη-ελέγχων Θεός, που έχει μόνο αποζητήσει καλά και αγαπητικά πράγματα στην ζωή σου, δεν έχει καμία σχέση με αυτό.
Όταν σκεφτείς για την καταπίεση και βία, τον πόνο, τις στιγμές που υποφέρει κανείς, ή απλά και καθαρά το κακό στην ζωή σου, το προκάλεσε αλήθεια ή το επέτρεψε ο Θεός; Ή ένα άλλο πρόσωπο με ελεύθερη θέληση το προκάλεσε; Ή ένα δυσάρεστο και τυχαίο γεγονός το προκάλεσε; Ίσως το υποφέρειν σου ήταν λόγω κάποιων άσοφων επιλογών που έκανες ως ανθρώπινο ον με ελεύθερη θέληση; Υποπτεύομαι, μετά από κάποια περισυλλογή, θα συνειδητοποιήσεις ότι ένας αγαπών, δίνων-την-ελευθερία, μη-ελέγχων Θεός, που έχει μόνο αποζητήσει καλά και αγαπητικά πράγματα στην ζωή σου, δεν έχει καμία σχέση με αυτό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου