Του Γεώργιου Ε. Γεωργά
Κύθηρα, το μάτι της Κρήτης. Το δέκατο αιώνα το νησί ήταν ακατοίκητο από τις επιδρομείς των Αράβων του Εμιράτου της Κρήτης όπου το είχαν κάνει και ορμητήριο. Όταν το Εμιράτο της Κρήτης καταστράφηκε από το στρατό του αυτοκράτορα των Ρωμαίων Νικηφόρο Φωκά, το νησί συνέχιζε να ήταν ακατοίκητο έως ότου ο Όσιος Θεόδωρος έφτασε στο νησί και ασκήτεψε στην εγκαταλειμμένη μονή των Αγίων Σέργιου και Βάκχου, έως ότου αναπαύτηκε εν ειρήνη. Λίγα χρόνια μετά, κυνηγοί από τη Σπάρτη και τη Μονεμβασιά με θαυματουργώ τρόπο βρήκαν το ιερό λείψανο του αγίου και από τότε το νησί άρχισε να κατοικείτε από Σπαρτιάτες και Μονεμβασίτες, όπου εγκαταστάθηκαν στα βόρεια Κύθηρα και απλώθηκαν σταδιακά προς το νότο. Το νησί διοικητικά ανήκε στο κυβερνήτη της Σπάρτης όπου και έκτισε το μοναστήρι του Οσίου. Αργότερα το νησί πέρασε διοικητικά στην οικογένεια των Ευδαιμογιάννηδων της Μονεμβασίας. Η Μονεμβασία και η επικράτεια της είχε μια αυτονομία σε σχέση με τις άλλες επαρχίες της αυτοκρατορίας.
Κύθηρα, το μάτι της Κρήτης. Το δέκατο αιώνα το νησί ήταν ακατοίκητο από τις επιδρομείς των Αράβων του Εμιράτου της Κρήτης όπου το είχαν κάνει και ορμητήριο. Όταν το Εμιράτο της Κρήτης καταστράφηκε από το στρατό του αυτοκράτορα των Ρωμαίων Νικηφόρο Φωκά, το νησί συνέχιζε να ήταν ακατοίκητο έως ότου ο Όσιος Θεόδωρος έφτασε στο νησί και ασκήτεψε στην εγκαταλειμμένη μονή των Αγίων Σέργιου και Βάκχου, έως ότου αναπαύτηκε εν ειρήνη. Λίγα χρόνια μετά, κυνηγοί από τη Σπάρτη και τη Μονεμβασιά με θαυματουργώ τρόπο βρήκαν το ιερό λείψανο του αγίου και από τότε το νησί άρχισε να κατοικείτε από Σπαρτιάτες και Μονεμβασίτες, όπου εγκαταστάθηκαν στα βόρεια Κύθηρα και απλώθηκαν σταδιακά προς το νότο. Το νησί διοικητικά ανήκε στο κυβερνήτη της Σπάρτης όπου και έκτισε το μοναστήρι του Οσίου. Αργότερα το νησί πέρασε διοικητικά στην οικογένεια των Ευδαιμογιάννηδων της Μονεμβασίας. Η Μονεμβασία και η επικράτεια της είχε μια αυτονομία σε σχέση με τις άλλες επαρχίες της αυτοκρατορίας.
Αν κάποιος περιηγηθεί τη περιοχή θα δει ότι υπάρχουν τα ερείπια της μεγάλης καστροπολιτείας των Κυθήρων που ονομάζεται Παλαιοχώρα και ήταν η πρωτεύουσα των Κυθήρων μέχρι την άλωση της από τον πειρατή Μπαρμπαρόσα.
Αυτό κάνει εντύπωση αφού υπάρχουν παρά πολλά χωριά, οικισμοί και κεφαλοχώρια που βρίσκονται πολύ μακριά από τη Παλαιοχώρα. Οι κάτοικοι θα έπρεπε να διανύσουν πολλά χιλιόμετρα έως ότου φτάσουν στη προστασία του κάστρου. Έτσι μπορούμε να συμπεράνουμε ότι ήταν εντελώς αφύλαχτα. Ωστόσο δεν ήταν.
Το κάθε χωριό και ο κάθε οικισμός, όσο μικρός κι αν ήταν είχε στο κέντρο του ή πολύ κοντά του μια εκκλησία. Όπως για παράδειγμα ο οικισμός Γεωργάδικα, όπου βρίσκετε κοντά στα Λογοθετιάνικα στα Βόρεια Κύθηρα, κτισμένος από Σπαρτιάτες (από τη φατρία των Γεωργάδων) που ήρθαν στη πρώτη αποίκηση του νησιού μετά τη θαυματουργεί εμφάνιση του λειψάνου του Οσίου Θεοδώρου στους κυνηγούς. Πιο συγκεκριμένα έχουν καταμετρηθεί από το Australian Paliochora-Kythera Archaeological Survey, 88 Εκκλησιές / Βίγλες, όπου οι 38 ήταν κτισμένες πριν το 1537.
Το κάθε χωριό και ο κάθε οικισμός, όσο μικρός κι αν ήταν είχε στο κέντρο του ή πολύ κοντά του μια εκκλησία. Όπως για παράδειγμα ο οικισμός Γεωργάδικα, όπου βρίσκετε κοντά στα Λογοθετιάνικα στα Βόρεια Κύθηρα, κτισμένος από Σπαρτιάτες (από τη φατρία των Γεωργάδων) που ήρθαν στη πρώτη αποίκηση του νησιού μετά τη θαυματουργεί εμφάνιση του λειψάνου του Οσίου Θεοδώρου στους κυνηγούς. Πιο συγκεκριμένα έχουν καταμετρηθεί από το Australian Paliochora-Kythera Archaeological Survey, 88 Εκκλησιές / Βίγλες, όπου οι 38 ήταν κτισμένες πριν το 1537.
Οι εκκλησίες ήταν κτισμένες σε μέρος που δεν φαίνονταν από την θάλασσα, και ήταν οχυρωμένες με πύργους και πολεμίστρες. Η κάθε εκκλησία εκτός από τόπο λατρείας ήταν και Βίγλες, που παρατηρούσαν για τυχόν επιδρομή, ενώ χρησιμοποιούνταν σαν οχύρωμα εν καιρώ πολέμου. Οι εκκλησίες αυτές είναι αφιερωμένες σε στρατιωτικούς και ιαματικούς αγίους.
Οι Κυθήριοι πίστευαν ότι οι άγιοι θα τους προστατέψουν από τις επιδρομές και είναι απλωμένες έτσι στο νησί που επικοινωνούν μεταξύ τους. Έτσι αν γίνονταν μια απόβαση, γρήγορα το μάθαιναν τα γύρο χωριά και γίνονταν οι απαιτούμενες ενέργειες για να αποτραπεί το κακό.
Το οχυρωματικό αυτό πρωτότυπο δίκτυο το χρησιμοποίησαν αργότερα και οι Βενετοί το οποίο λειτούργησε με επιτυχία για αιώνες. Ακόμα και στη μεγάλη επιδρομή του Μπαρμπαρόσα πολλοί κάτοικοι σώθηκαν λόγω αυτού του συστήματος.
Το οχυρωματικό αυτό πρωτότυπο δίκτυο το χρησιμοποίησαν αργότερα και οι Βενετοί το οποίο λειτούργησε με επιτυχία για αιώνες. Ακόμα και στη μεγάλη επιδρομή του Μπαρμπαρόσα πολλοί κάτοικοι σώθηκαν λόγω αυτού του συστήματος.
Βιβλιογραφία
Augustine of Hippo. De Civitate Dei.
Braudel, Fernand. The Mediterranean and the Mediterranean World. New York: Harper and Row. (1972).
Braudel, Fernand. The Mediterranean and the Mediterranean World. New York: Harper and Row. (1972).
Brown, Peter Robert Lamont. The Cult of the Saints: its Rise and Function in Latin Christianity. Chicago. (1981).
Caraher, W.S. “Constructing Memories: Hagiography, Church Architecture, and the Religious Landscape of Middle Byzantine Greece: The Case of St. Theodore of Kythera” W.S. Caraher, L.J. Hall, and R.S. Moore, eds., Archaeology and History in Roman, Medieval and Post-Medieval Greece. (2008).
Gregory and Tzortozopoulou-Gregory. The Central Northern Plain: Trifyllianika, Osios Theodoros, Georgadika. pg. 2. In this article, Gregory and Tzortozopoulou-Gregory point out that the connection between these two saints may also be made evident by the relative proximity of the monastery Osios Theodoros, south of Logothetianika, and Ayios Nikon outside of Zaglanikianika. William Caraher in his article also connects the Life of Osios Theodoros with the Life of Theoktiste of Lesbos by Niketas Magistros.
Chatzidakis, M. and Bitha, I. Ευρετήριο Βυζαντινών Τοιχογραφίων Ελλάδος Κύθηρα. Athens. (1997).
Chelias. “Chronikon monasterii S. Theodori.” ed. K. Hopf. Chroniques Greco-Romanes inedites ou peu connues. (1873).
Farmer, David Hugh. The Oxford Dictionary of Saints. New York. (2011).
Gregory, Timothy E. “Churches, Landscape, and the Population of Northern Kythera in Byzantine and Early Modern Times.” First International Congress of Kytherian Studies. Kythera: Myth and Realithy, vol. 1. (2003).
Gregory, Timothy E. and Lita Tzortozopoulou-Gregory. “The Central Northern Plain: Trifyllianika, Osios Theodoros, Georgadika.” The Archaeology of Kythera. pg. 2. Along with Osios Theodoros and Osios Loukas of Stiris, all of whom lived in Greece during the 10th century.
Gregory, Timothy E. “Contrasting Impressions of Landuse in Early Modern Greece: Kythera and the Eastern Korinthia.” Between Venice and Istanbul: Colonial Landscapes in Early Modern Greece. Athens. 2007.
Gregory, Timothy E. “Landscape and Cultural History in Early Modern and Medieval Kythera.” VIIIth International Panionian Conference. (2006). 52
Gregory, Timothy E. “Narrative of the Byzantine Landscape.” Byzantine Narrative: Papers in Honor of Roger Scott. (2006).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου