Η σημερινή οργάνωση των εργαλείων ωθεί τις κοινωνίες στην ποσοτική αύξηση τόσο από άποψη πληθυσμού όσο και από άποψη επιπέδων αφθονίας. Η ποσοτική αυτή αύξηση παρατηρείται και στα δύο άκρα του φάσματος των προνομίων. Οι απόκληροι αυξάνονται αριθμητικά, ενώ οι ήδη προνομιούχοι ζουν με μεγαλύτερη αφθονία. Έτσι , οι απόκληροι ενισχύουν τις απογοητευτικές απαιτήσεις τους, ενώ οι πλούσιοι υπερασπίζονται τα υποτιθέμενα δικαιώματά τους και τις υποτιθέμενες ανάγκες τους. Πείνα και ανημπόρια ωθούν τους φτωχούς να απαιτούν γρήγορη εκβιομηχάνιση, ενώ η υπεράσπιση των ολοένα περισσότερων ειδών πολυτελείας ωθεί τους πλούσιους σε ξέφρενη παραγωγή. Η εξουσία πολώνεται, η απογοήτευση γενικεύεται, και η εναλλακτική δυνατότητα για μεγαλύτερη ευτυχία με λιγότερη αφθονία ωθείται στο τυφλό σημείο της κοινωνικής όρασης.
Ουσιαστικά οφέλη για τους φτωχούς απαιτούν περιορισμό των πόρων που χρησιμοποιούν οι πλούσιοι, ενώ ουσιαστικά οφέλη για τους πλούσιους εγείρουν φονικές απαιτήσεις από τους πόρους των φτωχών. Κι όμως, οι πλούσιοι διατείνονται ότι εκμεταλλευόμενοι τις φτωχές χώρες θα γίνουν αρκετά πλούσιοι ώστε να δημιουργήσουν μια υπερβιομηχανική αφθονία για όλους. Οι ελίτ των φτωχών χωρών συμμερίζονται τη φανταστική αυτή προοπτική.
Τη δεκαετία που μας έρχεται οι πλούσιοι θα γίνουν πλουσιότεροι, ενώ πολύ περισσότεροι φτωχοί θα ριχτούν στην έσχατη ένδεια. Αλλά η αγωνία για τη μοίρα των πεινασμένων δεν θα έπρεπε να μας εμποδίσει να καταλάβουμε το δομικό πρόβλημα της κατανομής της εξουσίας, που αποτελεί την τέταρτη διάσταση της καταστροφικής οικονομικής υπερμεγέθυνσης. Η ανεξέλεγκτη εκβιομηχάνιση εκσυγχρονίζει τη φτώχεια. Οι φτωχοί έχουν μικρότερο εισόδημα, και το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών διευρύνεται. Θα πρέπει να δούμε μαζί αυτές τις δύο όψεις, γιατί αλλιώς θα μας διαφύγει η φύση της καταστροφικής πόλωσης.
Ο φτωχός χρειάζεται περισσότερα χρήματα, γιατί τα βιομηχανικά αγαθά μετατρέπονται σε είδη βασικής ανάγκης και έχουν ένα κόστος μονάδας μεγαλύτερο από αυτό που θα μπορούσαν να πληρώσουν ποτέ οι περισσότεροι άνθρωποι. Το ριζικό μονοπώλιο των βιομηχανιών έχει δημιουργήσει νέους τύπους εξευτελιστικής φτώχειας σε κοινωνίες στις οποίες κάποτε επικρατούσε σπατάλη και αφθονία. Η πράσινη επανάσταση κάνει άνεργο τον καλλιεργητή που παλαιότερα παρήγε τα προς το ζην. Κερδίζει περισσότερα χρήματα ως εργάτης, αλλά δεν μπορεί να δώσει στα παιδιά του ό,τι τα τάιζε παλιότερα. Το πιο σημαντικό είναι ότι ο πολίτης των ΗΠΑ , που έχει εισόδημα δεκαπλάσιο από το δικό του, είναι απελπιστικά φτωχός. Και οι δύο παίρνουν ολοένα πιο λίγα και πληρώνουν γι' αυτό ολοένα πιο πολλά.
Η άλλη όψη της εκσυγχρονισμένης φτώχειας σχετίζεται μεν μ' αυτήν, αλλά είναι και διαφορετική. Το χάσμα εξουσίας διευρύνεται, επειδή ο έλεγχος πάνω στην παραγωγή γίνεται πιο συγκεντρωτικός, με σκοπό να παράγονται περισσότερα αγαθά για όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους. Ενώ τα ολοένα περισσότερα χρήματα που χρειάζεται ο φτωχός είναι αποτέλεσμα της δομής της βιομηχανικής παραγωγής, το διευρυμένο χάσμα εξουσίας οφείλεται στη δομή των εισροών. Αν αναζητούμε γιατρικό για το πρώτο, χωρίς συγχρόνως να καταπιανόμαστε με το δεύτερο, απλώς θα αναβάλλουμε και θα επιδεινώνουμε τον εκσυγχρονισμό της φτώχειας σε ολόκληρο τον κόσμο.
Ιβάν Ίλιτς, Εργαλεία για την καλή ζωή, εκδ. Νησίδες
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου