Το Hagakure κι εγώ

Το Hagakure είναι ένα από τα αγαπημένα μου βιβλία όπως θα έχετε παρατηρήσει από τα αποσπάσματα που συχνά χρησιμοποιώ.Πρόκειται για το έργο του Yamamoto Tsunetomo,ενός σαμουράι που έγινε κάποια στιγμή,γύρω στα 40 του,βουδιστής μοναχός επειδή δεν του επέτρεψαν να κάνει sepuku(τελετουργική αυτοκτονία)όταν πέθανε ο Αφέντης του.Στην πραγματικότητα αυτό το βιβλίο έγινε παρά τη θέληση του ίδιου του Tsunetomo,αφού το έγραψε ένας μαθητής του ακούγοντας τις προφορικές διδασκαλίες του.



Το βιβλίο περιέχει οδηγίες-συμβουλές για τους νεότερους σαμουράι,φιλοσοφικές-πνευματικές διδαχές,συμβουλές για την καθημερινή ζωή κλπ.Επί της ουσίας πρόκειται για μία σπουδή στο θάνατο καθώς όλο το νόημα του βιβλίου συμπυκνώνεται στην ιδέα ότι ο έντιμος θάνατος είναι προτιμότερος από μια ατιμασμένη ζωή."Ο Δρόμος του Σαμουράι είναι ο θάνατος".Λέγοντας αυτό,ο Tsunetomo,θεωρεί ότι ο κάθε πολεμιστής,αλλά και ο κάθε άνθρωπος,πρέπει να προετοιμάζεται για το θάνατό του ώστε να μη δειλιάσει όταν η μάχη ή το όποιο καθήκον του του θέσουν το δίλημμα της εκπλήρωσης του σκοπού ή της σωτηρίας της  ζωής του.Μάλιστα θεωρεί ότι είναι πιο έντιμο να προσπαθήσεις και ας μην πετύχεις παρά να οπισθοχωρήσεις.
Το βιβλίο ανήκει στη κατηγορία "memento mori",να συλλογίζεσαι το θάνατό σου δηλαδή.Να κρατάς το νου σου στον Άδη επί το ορθοδοξότερο.
Το βιβλίο αυτό αντιμετώπισε αρκετές επικρίσεις από ανθρώπους των πολεμικών τεχνών,οι οποίοι έδειξαν και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον όπως ήταν λογικό,επειδή δείχνει προτίμηση σε ευθεία επίθεση ανεξαρτήτως αποτελέσματος παρά στη χρήση πλαγίων μέσων.Επικαλούνται κυρίως το γεγονός ότι ο Tsunetomo δεν είχε εμπλακεί ποτέ σε κάποια μάχη,αφού την εποχή που υπηρετούσε ως σαμουράι δεν έγιναν πόλεμοι στην Ιαπωνία.Αξίζει βέβαια να σημειώσουμε ότι ούτε αυτοί που τον κατηγορούν έχουν γνωρίσει τη φρίκη του πολέμου που περιγράφουν.
Πάντως στη θέση του ότι μια νίκη με πλάγια μέσα είναι ρυπαρή νίκη,συμφωνεί και ο Μέγας Φώτιος ο οποίο στην επιστολή του προς τον Μιχαήλ,άρχοντα της Βουλγαρίας,τον αποτρέπει από το να κοροϊδεύει με τεχνάσματα τους εχθρούς του θεωρώντας την απάτη ως δείγμα αδυναμίας.
Η αλήθεια είναι ότι γι'αυτά τα θέματα θα μπορούσαν κάποιοι να διαφωνούν αιωνίως!Κι εγώ όταν είχα πρωτοδιαβάσει το βιβλίο,γύρω στα είκοσι τότε,το είχα απορρίψει.Ειδικά σε αυτό το κομμάτι.Τώρα πια,το βλέπω αλλιώς.Είναι ένα καθαρά πνευματικό έργο.Ένα έργο που αποσκοπεί στην τελειότητα(όπως την έβλεπαν οι Ιάπωνες του 1700)και όχι στην επίτευξη απλά ενός στόχου.Που δίνει βάση στη συνεχή προετοιμασία και την αφοσίωση και όχι στις πονηριές και τα τεχνάσματα.Την αξία στη ζωή την δίνει όχι το τι πέτυχες και τι απέκτησες αλλά ο τρόπος που πέθανες.
Είναι στην ουσία ένα έργο στο πνεύμα των μαρτύρων.Πόσο εύκολο θα ήταν οι μάρτυρες να θυσιάσουν στα είδωλα μπροστά στον Αυτοκράτορα και τους Άρχοντες των ειδωλολατρών και μετά να επιστρέψουν στη χριστιανική ζωή.Και θα είχαν πετύχει και να ζήσουν και την χριστιανική κοινότητα να μεγαλώσουν,αφού δεν θα υπήρχαν απώλειες,αλλά και τη ζωή τους θα γλίτωναν.Και αργότερα με άλλες καλύτερες συνθήκες θα επέστρεφαν στη δημόσια ζωή του χριστιανού.Ούτε αυτοί το επέλεξαν όμως.Και η ιστορία γράφτηκε από αυτούς.Κάπως έτσι βλέπει τα πράγματα και ο Tsunetomo.Ο ζήλος,η πίστη και η αφοσίωση είναι τα χαρακτηριστικά του ανδρείου,του άξιου.Ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα.Και είναι αυτό το πνεύμα που ίσως λείπει από τη ζωή μας.Την συνειδητοποίηση ότι πρέπει να είμαστε έτοιμοι για τον θάνατο κάθε στιγμή.Τη διάθεση να θυσιαστούμε για την πίστη μας,το σκοπό μας.Την απόφαση να ζούμε σαν να είμαστε νεκροί.Κι έτσι δεν θα πεθάνουμε όταν θα έρθει η ώρα...