Λειτουργική ζωή και Διακονία του Λόγου στις ενορίες

https://anastasiosk.blogspot.com/2023/06/blog-post_924.html#more

 π.Θεοδόσιος Μαρτζούχος

Μακαριώτατε,

Σεβασμιώτατοι,

αγαπητοί αδελφοί και αδελφές,

Έχω την ιδιαίτερη χαρά και τιμή να βρίσκομαι ανάμεσά σας, ως μέλος της εξαμελούς επιτροπής που είχε την ευθύνη να μελετήσει την ενοριακή πραγματικότητα και να ρυθμίσει τα τεχνικά του Συνεδρίου, το οποίο θα καταλήξει σε προτάσεις-μελέτες, για την ζωτική βάση-θεμέλιο της Εκκλησίας μας, που είναι η Ενορία. Μετά το τόσο μελάνι που έχει χυθεί για την Εκκλησιολογία, άραγε όλοι πλέον βλέπουν και διαβάζουν σωστά το θέμα του "κυττάρου" Ενορία, που συγχρόνως είναι «βραχύ τι» έκφραση της Καθολικής Εκκλησίας; Ίσως! Όπως όμως σε όλα τα θέματα έτσι και στην Θεολογία, η υπόθεση έχει και απαιτεί τον θεωρητικό της προσδιορισμό (ως πυξίδα), αλλά περισσότερο έχει ανάγκη την εμπράγματη σάρκωση. Ο Φίλιππος είπε στον Ναθαναήλ: «Έλα και δες»· όχι «Έλα και άκου». Φυσικά βεβαίως το "δες" εξυπονοεί πρόσληψη και ακουστική και οπτική και ποιότητα ατμόσφαιρας. Η πρωτοβουλία πρέπει να μπορεί να αρχίσει «από πάνω», και να πει στον καθένα «ἔρχου καί ἴδε». Τι να δει; Ότι το πάνω έρχεται κάτω, για να γίνουν ένα συγκεκριμένο ζωντανό Εμείς. Εκκλησία στην κυριολεξία. Ένα Εμείς μικρό -μικρούτσικο στην αρχή- ανάλογο της πίστης εκάστου των μετόχων, που καθ’ οδόν στην πορεία θα αυξάνει μέσα στη διαλεκτική Μυστηρίου και συνεργατικού-αδελφικού πνεύματος. 

Δηλαδή στοιχειώδης συστράτευση με καθαρούς στόχους και μέσα, και συλλογικό καταμερισμό ευθυνών και αρμοδιοτήτων, που οι ίδιοι οι μετέχοντες χριστιανοί θα καθορίσουν αυτοδεσμευόμενοι. Με τον προεστώτα υπηρετούντα και όχι υπηρετούμενο. Μόνο στη συλλογικότητα βρίσκουν το αυθεντικό τους νόημα τέτοιες προσκλήσεις. Ο Χριστός δεν ενσαρκώθηκε για να κάνουν οι χριστιανοί συνέδρια, αλλά για να υλοποιούν την προτροπή Του... Μετανοείτε! Δηλαδή μη μένετε προσκολλημένοι στο λάθος-αστοχία-αμαρτία, αλλά να αλλάζετε βάση τοποθετούμενοι σωστά στα ουσιαστικά της ζωής.

 

Α. Η οδυνηρή πραγματικότητα που ζούμε σήμερα

Όλοι μας οι βαπτισμένοι (μακάρι νάμαστε και χριστιανοί...) είμαστε συνειδητοποιημένα, ή έστω θεσμικά, τυπικώς μέλη κάποιας ενορίας, χωρίς αυτό να ισχύει και να συμβαίνει πάντοτε. Η ενορία όταν υπάρχει υγιής σχέση είναι το σπίτι μας. Καθένας στο σπίτι του ξέρει (τουλάχιστον πρέπει να ξέρει) τα όμορφα και τα άσχημα, τα εύκολα και τα δύσκολα, τα επίσημα και τα αναγκαία. Είναι από αιώνων γνωστό ότι η Εκκλησία παραμένει η ίδια, χάριν της ικανότητάς της να αλλάζει! Είναι ένα σεβάσμιο πρόσωπο που διαρκώς εμφανίζεται με "ενδυμασία" σύγχρονη και ενδιαφέρουσα στους ανθρώπους κάθε εποχής. Κυριολεκτικώς πάντοτε, από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους ακόμη, η Εκκλησία ήταν... semper reformanda. Η Εκκλησία οφείλει να επιδεικνύει πάντα τον νέο τύπο υπάρξεως, τον νέο τρόπο ζωής, δηλαδή τη ζωή του «μέλλοντος κόσμου».

 Σήμερα όμως (που ακόμα και οι χριστιανοί είναι μια μάζα ευλαβών και όχι ένα σώμα πιστευόντων) καθένας έχει τον δικό του Θεό. Έλεγε ο μακάριος πατέρας μας Μελέτιος: «Ευλογούμε αρειανούς στην Εκκλησία! Δηλαδή ανθρώπους που δεν πιστεύουν στην θεότητα του Χριστού» Αυτό εν πολλοίς ισχύει, και κάτι τέτοιο δυστυχώς το επιτείνει η εκκλησιαστική ρουτίνα που απλώς επιβάλλει την ακατανόητη επανάληψη, διότι οι υπεύθυνοι γίνονται θρησκευτικά ανθρωποκεντρικοί, δίνοντες «γῆν καί ὕδωρ» σε προλήψεις («οκταήμερος εορτασμός αγίου Φανουρίου»(!!!), Εβδομάδα αγίου τάδε, μήνας αγίου Δημητρίου, Επιτάφιος στην Παναγία!!) καταντώντας την πίστη αυθαίρετο παραλογισμό, έκθετη στην γελοιοποίηση των ψευδυπερβολικών θαυμάτων (βλέπε το site Ecclesia online!! Ποταμός "θαυμάτων"!!) και σε υπερβολές όπως: Μαριολατρεία, Αγιολατρεία, εικονολατρεία, φωτολατρεία, ακατάσχετη "παραγωγή" αγίων!

Σε αυτή τη συνθήκη η αφύπνιση και μεταστροφή μπορεί να συμβεί μόνο στα πλαίσια ενός «μεγάλου κλήδονα», όπως αυτός στο "μάτι" του οποίου βρισκόμαστε ακόμα και αν προσποιούμαστε ότι δεν συμβαίνει... Ο... Ιωνάς (που σήμερα είμαστε ΟΛΟΙ εμείς) ρέγχει ανακουφιστικά!! Οι κληρικοί-καπεταναίοι του πλοίου πρέπει φυσικά να τον ξυπνήσουν... Αλίμονο, βεβαίως, αν και ο κληρικός-καπετάνιος ρέγχει...!!

Το Σώμα συναποτελείται απ’ όλους τους χριστιανούς, κληρικούς και λαϊκούς, και προσδιορίζονται ως μέλη και κεφαλή.. Κάθε κληρικός προϋποτίθεται ως λαϊκός χριστιανός, στον οποίον οι αδελφοί του ανέθεσαν την φροντίδα της Εκκλησίας (των μελών-χριστιανών) και την τέλεση των Μυστηρίων. Μια σχέση αδιαίρετη. Νοείται χειροτονία χωρίς μετοχή χριστιανών; Μυστήριο χωρίς μέλη–αποδέκτες; Ασώματος κεφαλή;

Είναι θεολογική ντροπή να συζητούμε οι ιερείς για «λαϊκούς συνεργάτες» ή "εθελοντές" εκφράζοντας έναν, έστω και ανεπιγνώστως, κληρικαλισμό, που θεωρεί τους χριστιανούς κατ’ επιλογή μας, και όχι αυτονοήτως και δικαιωματικά, συμμέτοχους στη ζωή, τις δράσεις και την καθημερινότητα της Εκκλησίας-Ενορίας!

Πρέπει να αποφεύγουμε το ελάττωμα του κομπασμού. Ο κομπασμός δεν συνίσταται απλώς στο ότι μεγαλοποιούμε αυτό που κάναμε. Έχει να κάνει επίσης με την απροθυμία μας να αναγνωρίσουμε ότι αυτό που κάναμε εξαρτάται και από τη συμβολή των άλλων.

Και μετά... απορούμε;! Γιατί φεύγουν τα μέλη; Πώς έσπασε ο φυσικός δεσμός των μελών του ενός σώματος; Τι τα διώχνει; Πώς γίναμε ξένοι;

Ατυχώς οι χριστιανοί υποκαθιστούν πολύ συχνά, με ένα δικό τους εξαϋλωμένο κόσμο, την οδυνηρή πραγματικότητα, ακριβώς επειδή φοβούνται την σκληρή κατάσταση της ζωής! Φοβούνται μάλλον περισσότερο την απόπειρα αλλαγής προς το καλύτερο, ενώ δεν δημιουργεί ενόχληση αλλά ανακούφιση η αργή και μοιραία αλλαγή προς το χειρότερο! Πνευματική ζωή όμως δεν είναι περίπατος σε νοτισμένο λιβάδι. Είναι σταυροφορία ανόδου στον Γολγοθά. Όπως έλεγε και ένας ομολογητής άγιος: Ο Χριστός είναι κακός στο μάρκετινγκ και αντί για παραδείσια άνεση, μιλάει για Σταυρό!!

Η θρησκευτική και λειτουργική ζωή της Εκκλησίας ουσιαστικά φυλλορροεί, γιατί, λόγω του ακατανόητου της γλώσσας γίνεται εμμονική προσκόλληση ψυχολογική σε γοητεία της "ατμόσφαιρας", που αντικαθιστά την ζωντανή σχέση! Που και όταν ακόμα υπάρχει δεν είναι παρά... «Ηθικιστικός θεραπευτικός θεϊσμός».

Η θρησκεία τελικώς που παρήκμασε δεν είναι ο Χριστιανισμός, αλλά ένας θολός συναισθηματικός θεϊσμός και μια κοινωνική σύμβαση-"πίστη". Αυτή η κατάσταση μπορεί να γίνει... μια ευλογία! Μπορεί να "γεννήσει" και να διευκολύνει μια συνειδητοποίηση της ανάγκης αλλαγών, η οποία ανάγκη σπρώχνει σε μια αναγκαστική και αναπόφευκτη λήψη μέτρων εξυγιάνσης. Γράφει για τον χώρο του ο καθολικός επίσκοπος Trondheim Erik: «Η Νορβηγία είναι αθεϊστική και αυτό είναι μια ελπίδα»!

 

Β. Μέσα σε όλα αυτά «Έχουμε κάτι να συζητήσουμε. Έχουμε να κάνουμε μια πρόταση», όπως γράφει και ο επίσκοπος Erik Varden (site: Coram Fratribus).

Πρώτη πρόταση. Προκειμένου να μη χρειαστεί κάποιοι άλλοι μετά από μια δεκαπενταετία να ξανασυζητούν τα ίδια, θα χρειαστεί επειγόντως μια θεσμική ρύθμιση, ώστε οι αξιολογήσεις-αποφάσεις να "περπατήσουν" de facto βεβαίως εἰς «κοινήν τῶν Ὀρθοδόξων ὠφέλειαν»

Στον ισχύοντα νόμο περί Ναών και Εφημερίων (Κανονισμός υπ’ αριθμ. 230/2012, άρθρ. 1, §5) προβλέπεται ότι «Σε κάθε ενορία τηρείται με μέριμνα του εφημερίου κατάλογος των ενοριτών», πράγμα που εν τῇ πράξει δεν υλοποιείται. Ήρθε ο καιρός και η ώρα να γίνει υποχρεωτική για τον ιερέα μια τέτοια δέσμευση, δηλαδή η καταλογογράφηση των κατά Κυριακή εκκλησιαζομένων, που θα συναπαρτίζουν τα ΕΝΕΡΓΑ ΜΕΛΗ της ενοριακής κοινότητας. Από την άλλη οι κατοικούντες στα όρια της ενορίας βαπτισμένοι ορθόδοξοι είναι δυνάμει ενορίτες («Ἐν ὑπνώσει μέλη») στους οποίους μένει πάντοτε ανοιχτή η δυνατότητα (και φυσικά να επιδιώκεται κάτι τέτοιο από τους εφημερίους) αφύπνισης και ενεργοποίησης της σχέσεως με την ενορία. Το βάπτισμα δεν είναι δικαίωμα, είναι υποχρεώσεις. Υποχρεώσεις ελευθέρως αναλαμβανόμενες. Όταν αυτό συνειδητοποιηθεί ενεργοποιείται de facto, όπου de facto σημαίνει συμμετοχή στην Ευχαριστιακή πράξη-Λειτουργία.

Αν εμείς οι κληρικοί, όχι θεωρητικά αλλά στην καθημερινή ζωή, δεν "εκτιμάμε", δηλαδή έχουμε στα αζήτητα τους χριστιανούς μας, αποτελεί αφέλεια η ελπίδα ζωογόνησής τους, και συμμετοχής τους στα θέματα της ενορίας! Θα μένουμε στην συνεργασία με "αργόσχολους" (ο χαρακτηρισμός δεν είναι κακοπροαίρετος) συνταξιούχους!! Τα κατά Κυριακή συμμετέχοντα ενεργά μέλη πρέπει απαραιτήτως να έχουν, σαφώς προσδιορισμένα και περιγραφόμενα δικαιώματα, με πρώτο το στοιχειώδες και αυτονόητο δικαίωμα, και για τον μικρότερο σύλλογο, να... εκλέγουν το Ενοριακό Εκκλησιαστικό Συμβούλιο!!

Φυσικά κάτι τέτοιο, για την Εκκλησία, δεν αποτελεί... δημοκρατικό δικαίωμα(!), αλλά υπαρξιακή κατάσταση συνεννόησης αδελφών. Είναι ντροπή να συζητάμε για δημοκρατικά δικαιώματα μέσα στο μυστήριο της Εκκλησίας, που είναι σάρκωση της θυσιαστικής παρουσίας και διδασκαλίας του Χριστού. Όλοι οι χριστιανοί είναι αδέλφια, μέτοχοι της Ιερωσύνης του Χριστού, Βασιλείς και Ιερείς και όπως γράφει ο Απόστολος Παύλος: «τῇ τιμῃ ἀλλήλους προηγούμενοι» (Ρωμ. 12, 10).

Από την άλλη οι ψάλτες με τους λειτουργούς ιερείς απέκοψαν το σώμα των πιστών, καταβιβάζοντας τους χριστιανούς σε απαθείς πλέον κομπάρσους που υφίστανται και των ιερέων τις αθεολόγητες αυθαιρεσίες και των ψαλτών τα μουσικά μακρόσυρτα και ακατανόητα ψαλτικά "ιδεολογήματα"! Στο θέατρο-σινεμά ο κομπάρσος το μόνο που προσδοκά είναι η αμοιβή του για την εικονική συμμετοχή. Στο ναό ο χριστιανός κομπάρσος το μόνο που προσδοκά είναι ίσως κάποια θρησκοληπτικώς φοβικά κέρδη από μόνη την παρουσία του (αποτροπής κακών...) ή... περιμένει απλώς το πότε θα τελειώσει! (Κάποιοι θεολόγοι ισχυρίζονται ανερυθριάστως ότι είναι επαρκής συνθήκη συμμετοχής απλώς και μόνο η παρουσία στο ναό!!).

Δεύτερη πρόταση. Ας σταματήσουμε να δημιουργούμε τέτοια Λειτουργική ατμόσφαιρα, που οι σημερινοί άνθρωποι και ειδικώς οι νέοι να θέλουν να φύγουν απ’ αυτήν σαν δραπέτες που λαχταρούν να γλιτώσουν.

Όταν μια ενορία θα έχει "αυτοφυή" και αυτοδύναμο λόγο ύπαρξης, αφού θα αγωνίζεται να συγκροτήσει κοινότητα με την τακτική και συνεπή συμμετοχή στην Ευχαριστία και στη Λατρεία, τότε συνεπακόλουθο αυτονόητο θα προκύψει η υγιής απαίτηση να καταλαβαίνουν οι μετέχοντες χριστιανοί πρώτον τα λεγόμενα και φυσικά τα τελούμενα. Πρώτα θα αντιλαμβάνεται ο ΚΑΘΕ χριστιανός τον λογικό συνειρμό και κατόπιν θα κατανοεί και τον λόγο των ενεργειών και τυπικών. Ερμηνεία αναζητείται σε κατανοητό γλωσσικά κείμενο. Αν δεν καταλαβαίνω το «to be or not to be» τι σημαίνει ως φράση, πιστεύει κάποιος ότι θα αναζητήσω τι εννοεί ο ποιητής σαν νοηματική πρόταση;

Κάθε μέρα η απομάκρυνση των χριστιανών θα γίνεται μεγαλύτερη, αν δεν προσγειωθεί στο σήμερα η Εκκλησία. Ήδη κάθε νέα γενιά ξέρει λιγότερα ελληνικά... και αυτό όχι μόνο για τα αρχαία ελληνικά. Η εξ αντικειμένου ομορφιά της αρχαίας ελληνικής γλώσσας δεν μπορεί να είναι προαπαιτούμενο για την σχέση με τον Χριστό. Αν το κάνουμε, δεν δουλεύουμε για τον Χριστό! Όπως ήδη εδώ και 385 χρόνια έγραφε ο Μάξιμος Καλλιουπολίτης στον «Πρόλογο εἰς τήν μετάφρασιν τῆς Καινῆς Διαθήκης» (1633!), Ἐκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Ἀθήνησι 1995: «Ὁ σκοπός ὅλος ἐκείνων πού ἀναγινώσκονται στήν Ἐκκλησίαν εἶναι διά οἰκοδομήν καί ἡ οἰκοδομή γίνεται διά τῆς γνώσεως ἐκείνων ὁπού λέγονται. Διατί πῶς θέλει πιστεύσῃ τινάς ἤ νά ὑπακούσῃ ἐκεῖνα πού λέγονται, ἐάν δέν γρικᾶ;»

Το θέμα της γλώσσας της λατρείας έχει πολλές αγκυλώσεις και φοβίες, εθνικές και Θεολογικές ἐν ταυτῷ παραδόξως. Κάποιοι βλέπουν και θέλουν την Εκκλησία ως την μόνη σωτηρία διατήρησης των ελληνικών και αρνούνται την αλλαγή μορφής της γλώσσας ως εθνική προδοσία! Άλλοι φοβούνται την αλλοίωση της θεολογίας με την αλλαγή της γλώσσας, ενώ αμφότεροι αυτό δεν το φοβούνται για την μετάφραση από τα εβραϊκά στα ελληνικά, γιατί έγινε... παλιά...!!

Η Εκκλησία πρέπει να βεβαιώσει ότι η υπόθεση δεν είναι μια γλωσσική θεωρητικοθεολογική κόντρα, αλλά μια ποιμαντική φροντίδα. Σκεφτόμαστε αμέσως, σε κάθε τέτοια προσπάθεια, τους εντός σκανδαλισθησομένους!! Κανείς δεν θέλει να σκεφτεί την πελώρια πλειοψηφία των εκτός ("βαπτισμένων"...!) και σε αφασία εκ του σκανδαλισμού, από την εκκλησιαστική ατμόσφαιρα και το ακατανόητο, ευρισκομένων. Αν (κάνοντας αυθαίρετη-ρεαλιστική στατιστική!) οι όλοι εκκλησιαζόμενοι είναι το 10% των Ελλήνων (και μάλλον πολύ λέμε) και από αυτούς οι σκανδαλιζόμενοι, από την χρήση της δημοτικής, είναι το 1/10 (δηλαδή το 1‰ του γενικού πληθυσμού) τι πρέπει να σκεφτούμε, σε σύγκριση, με το 90% του γενικού πληθυσμού που δεν πλησιάζει και λόγω της γλώσσας;

Είναι πολύ σοβαρό θέμα, πρώτα ως πρόβλημα αυτοσυνειδησίας της Εκκλησίας μας που ζει και δραστηριοποιείται σε συγκεκριμένο τόπο, όπου ακούγεται και γράφεται μια συγκεκριμένη γλώσσα, και όχι η γλώσσα μιας άλλης εποχής. Και δεύτερο, η λειτουργική γλώσσα θα βοηθήσει τους εκκλησιαζομένους και θα έχει συν τω χρόνω αποτελέσματα. Συγχρόνως βέβαια κανένας δεν σκέφτεται το "μαρτύριο" των γονέων με νεαρά παιδιά-εφήβους ή φοιτητές που διαμαρτύρονται απορριπτικά στο να συμμετάσχουν σε ακατανόητες ακολουθίες-Λειτουργίες!

Από την άλλη μέχρι πότε θα μας τρομάζει το μορμολύκιο του παλαιοημερολογιτισμού; Τώρα που έκαστος την οδόν αυτού πορεύεται χωρίς... φυσικά να μας ρωτάει; Πορεύεται... με ιδίαν ευθύνη, έτσι και αλλιώς, πάντοτε, κάθε άνθρωπος! Σήμερα σε απόλυτο βαθμό, αφού πλέον τα "πρόβατα" έχουν την ίδια με τον ποιμένα δυνατότητα κρίσεως!!!

Δυστυχώς οι Έλληνες είμαστε το μόνο σχεδόν ορθόδοξο γένος (και κάποιοι Ρώσοι με σλαβονικά, όχι όλοι) που δεν προσεύχεται στη γλώσσα που χρησιμοποιεί στην καθημερινή ζωή του!! Έχουμε αναιρέσει εν τῇ πράξει το ότι γύρω από το τραπέζι του Πατέρα μας δεν γίνεται να μιλάμε σε διαφορετική "γλώσσα". Όταν λοιπόν η Ενορία απαρτισθεί από συγκεκριμένα μέλη, θα μπορούσε αυτονοήτως να υπάρξει θεσμική δυνατότητα τα μέλη της ενορίας να αποφασίζουν την μορφή της γλώσσας λατρείας. Βοηθιούνται και θέλουν στην αρχαία γλώσσα; Καλώς! Αν όμως θέλουν στη νέα γλώσσα, αφού «Λέξεις χωρίς νόημα δεν πάνε στον ουρανό» (Σαίξπηρ)... Να το μπορούν!

Πρόταση πραγματιστική και ρεαλισμός στα τωρινά δεδομένα είναι να μπορεί να αποφασίζεται από τους κάθε Κυριακή εκκλησιαζόμενους ενορίτες, το αν θα χρησιμοποιείται η δημοτική στην Θ. Ευχαριστία και τα Μυστήρια (όχι φυσικά στα ψαλλόμενα του Όρθρου ή οτιδήποτε ψαλλόμενο), ώστε σιγά-σιγά ακούγοντας, καταλαβαίνοντας και επηρεαζόμενοι από την διδασκαλία των λειτουργικών προσευχών οι χριστιανοί να πάψουν να μένουν αδιάβροχοι από τα λεγόμενα!! Φυσικά θα προκύψει το θέμα επιλογής μεταφράσεως και της ποιότητάς της. Όμως, αφ’ ενός και μια όχι ποιοτική μετάφραση είναι καλύτερη από μια ακατανόητη γλώσσα αλλά και αφ’ ετέρου η ἐν τῇ πράξει χρήση θα αναδείξει και θα ελέγξει το θέμα ώστε σταδιακά να καταλήξει στην καλύτερη δυνατή μετάφραση. Η προφάσει τελειότητος... αφασία, ακατανοησία και αποξένωση των χριστιανών από την λατρεία είναι κακή πραγματικότητα.

Μένει επίσης η πιθανότητα σε διερευνητική φάση μια ενορία να τελεί τις ακολουθίες της Λειτουργίας και των Μυστηρίων στην εν χρήσει γλώσσα, στις πόλεις και κωμοπόλεις όπου υπάρχουν περισσότερες από μία ενορίες, και αυτό να γίνει κατ’ αρχάς πιλοτικά και πειραματικά.

Μέχρι τώρα οι χριστιανοί μας ήταν... πέτρες στο ποτάμι! Όσα χρόνια κι αν βρίσκονταν εκεί, έμεναν... αδιάβροχοι. Ας μην αυταπατόμαστε όμως...! Σήμερα τα πράγματα είναι απείρως χειρότερα! Σήμερα πλέον οι "πέτρες" δεν θέλουν καν να είναι μέσα στο "ποτάμι"...

Έτσι με μια γλώσσα λατρείας κατανοητή και με μια διδαχή-κήρυγμα που δεν θα μπορεί να αυθαιρετεί επικαθήμενο στην άγνοια, σιγά-σιγά θα συνειδητοποιήσουν οι χριστιανοί την πίστη, θα μπορούν να απολογηθούν γι’ αυτήν, θα γίνει ζωή τους, και θα υπάρξει συνέχεια, αφού θα έχουν λόγο να πουν στα παιδιά τους «περί τῆς ἐν ἡμῖν ἐλπίδος»...

Σκοπούμενο είναι ο απαρτισμός κοινότητας, από συνειδητοποιημένη πίστη στο Χριστό, και όχι από την συνήθεια ή άλλους λόγους εθνικούς ή πολιτισμικούς.

Αλλιώτικα συνεχίζοντας όπως είμαστε θα κάνουμε Συνέδρια και... θα συνεχίσουμε να κάνουμε τα ίδια! Οι χριστιανοί θα λένε μαζί με τον Άγγλο συγγραφέα Ant. Trollope (1815-1882, σύγχρονος του Κ. Ντίκενς με θρησκευτικά ενδιαφέροντα), που καυτηριάζει (στο βιβλίο «Οι Πύργοι του Μπάρτσεστερ») ανάλογες κακοδαιμονίες και γράφει: «Δεν μας υποχρεώνουν να πάμε στην Εκκλησία. Όχι. Θέλουμε ωστόσο, κάτι παραπάνω. Θέλουμε να μη μας υποχρεώνουν να μη πάμε»!!

Ας "ακούσουμε", και ας συμφωνήσουμε με εκείνον τον παλαιό, τον Γαμαλιήλ, αντί να θέλουμε να φανταζόμαστε ότι με την άρνηση για οποιαδήποτε αλλαγή εκφράζουμε τον Θεό[1]!

Θα φτιαχτεί με όλα τα παραπάνω ένας πυρήνας ενορίας, που θα είναι κέντρο έλξης, μέσα στο περιβάλλον πολιτισμικό χάος των μαραζωμένων ψυχών, στις οποίες έχει οδηγήσει η κρίση της εξατομίκευσης. Δηλαδή η μετατροπή της ατομικότητας των ανθρώπων σε χυλό, που κυλάει απλώς στα αυλάκια, που μελετημένα ανοίγουν μπροστά στους ανθρώπους, με τα συμφέροντά τους, τα υπερκείμενα κυρίαρχα ιερά Μολώχ-Μαμωνά, που, ως γνωστόν, τρέφονται με «παιδική σάρκα», δηλαδή με τους αγνοούντας!

Ας καταλάβουμε επιτέλους πού βρισκόμαστε και «ας σηκωθούμε από το χώμα», γιατί αλλιώς θα καταλήξουμε νάχουμε μόνη απάντηση αυτό που γράφει ο ποιητής R. Kipling:

«Αν κανείς ρωτήσει γιατί είμαστε νεκροί;

πες τους, διότι ψέματα είπαν οι παλιοί»!

π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος