Οι Έλληνες Εβραίοι και το κράτος του Ισραήλ

cohen.gr Τετάρτη 27.6.2018
Της Έφης Εζρατή 

Η σχέση των Ελλήνων Εβραίων με τη γη του Ισραήλ ήταν πάντα στενή ακολουθώντας τις διακυμάνσεις της προπολεμικής ιστορίας, την ανάπτυξη του σιωνιστικού κινήματος, και μεταπολεμικά το μεταναστευτικό κύμα ως απόρροια του Ολοκαυτώματος. Ανάλογα αξιοσημείωτη είναι η συμβολή των Ελληνοεβραίων στην ανοικοδόμηση του Κράτους του Ισραήλ.


Στη δεκαετία του 1930, μετά το πογκρόμ και την πυρκαγιά στον εβραϊκό συνοικισμό Κάμπελ στη Θεσσαλονίκη, πολλοί Εβραίοι αναζήτησαν καταφύγιο στην τότε Παλαιστίνη. Ιδιαίτερα ο ρόλος των λιμενεργατών Εβραίων της Θεσσαλονίκης ήταν καθοριστικός στην κατασκευή των λιμανιών της Χάιφας και του Τελ Αβίβ – Γιάφο. Η φήμη τους ήταν τόσο διαδεδομένη που το 1932 ο Αμπά Χουσί, τότε πρόεδρος του Εργατικού Συμβουλίου και αργότερα δήμαρχος της Χάιφας, ταξίδεψε στη Θεσσαλονίκη και κατάφερε να πείσει 100 λιμενεργάτες με τις οικογένειές τους να εγκατασταθούν στη Χάιφα και να δουλέψουν στην οικοδόμηση του λιμανιού.1 Πρόεδρος της επιτροπής Ελλήνων Μεταναστών ήταν τότε ο Μπαρούχ Ουζιέλ, επίσης από τη Θεσσαλονίκη, που είχε μεταναστεύσει ήδη από το 1914 και εκλεγόταν βουλευτής της Κνέσσετ μεταξύ 1961 και 1969.2 Οι σχέσεις –κυρίως με τη Θεσσαλονίκη- ήταν τέτοιες που το KKL (Εθνικό Εβραϊκό Κεφάλαιο) το 1943 εξέδωσε το σπάνιο γραμματόσημο -που έφερε στο φως της δημοσιότητας το μπλογκ Abravanel- της σειράς «Διασπορά» με θέμα τους «Εβραίους ψαράδες στο λιμάνι της Σαλονίκης» και απεικόνιση τον Λευκό Πύργο και μια ψαράδικη βάρκα.3

Μεταπολεμικά οι επιζώντες του Ολοκαυτώματος της αποδεκατισμένης ελληνοεβραϊκής κοινότητας αποτέλεσαν παράγοντα αύξησης της μετανάστευσης προς το Ισραήλ. Η Παλαιστίνη ήταν ένα καταφύγιο για αυτούς, όπως και για τους ταλαιπωρημένους Εβραίους απ΄ όλη την Ευρώπη. Οι περισσότεροι Εβραίοι που εγκαταστάθηκαν τότε στην Παλαιστίνη δεν ήταν σιωνιστές, ήταν απλά πρόσφυγες που κατέφυγαν εκεί από ανάγκη.4 Παρά τις δυσκολίες της κρυφής μετανάστευσης -που οι Άγγλοι είχαν ορίσει ως ‘παράνομη’, στέλνοντας τους πρόσφυγες σε στρατόπεδα στην Κύπρο- μεταξύ 1939 και 1948, 110.000 Εβραίοι πρόσφυγες κατάφεραν να εγκατασταθούν στην Παλαιστίνη της Βρετανικής Εντολής.5

Η μετανάστευση των Ελλήνων Εβραίων στην Παλαιστίνη την περίοδο 1945 – 1948 παρουσιάζεται μέσα από ντοκουμέντα στο βιβλίο του Ιακώβ Σιμπή και της Καρίνας Λάμψα «Η ζωή απ΄ την αρχή» (Αλεξάνδρεια 2010), στο οποίο δημοσιεύεται η εξονυχιστική τους έρευνα σε αρχεία στο Ισραήλ και στην Ελλάδα. Από τις πηγές του βιβλίου αυτού συγκεντρώνουμε πολύτιμες πληροφορίες.

Το 1945 ιδρύθηκαν στην Ελλάδα Σιωνιστικές Οργανώσεις σε 11 πόλεις.6 Στην Αθήνα ιδρύθηκε η Σιωνιστική Ομοσπονδία με πρόεδρο τον Ρομπέρ Ραφαέλ και άνοιξε το Παλαιστινιακό Γραφείο υπό τη διεύθυνση του Σολομών Μπίττη.

Σε συνεργασία με το ΚΙΣ -με πρόεδρο τότε τον Ασέρ Μωϋσή- και τους απεσταλμένους της «Μετανάστευσης Β΄» από την Παλαιστίνη, οι οργανώσεις αυτές ενθάρρυναν τη μετανάστευση ομάδων Ελλήνων Εβραίων.

Η Εβραϊκή Εγκατάσταση στην Παλαιστίνη έχοντας ήδη δρομολογήσει τη λειτουργία θεσμικών υποδομών με το λεγόμενο «καθ΄ οδόν κράτος7 έστειλε τον Μάρτιο του 1945 Ομάδα Βοήθειας 40 απεσταλμένων που εργάζονταν για την UNRRA8 παρέχοντας βοήθεια στις ρημαγμένες εβραϊκές κοινότητες αλλά και στον εξαθλιωμένο ελληνικό πληθυσμό. Κύριο έργο τους ήταν η οργάνωση της Αχσαρά, σεμινάρια προετοιμασίας των Εβραίων για μετανάστευση σε γεωργικά αγροκτήματα (Γεωργικό Προλεταριάτο). Τρείς τέτοιες εγκαταστάσεις δημιουργήθηκαν στην Αθήνα σε χρόνο ρεκόρ: στα Πατήσια (Κτήμα Τσάκωνα), στο Σούνιο, απ΄ όπου έφευγαν τα πλοία9 και στο Χαλάνδρι στη Φραγκοκλησιά,10 καθώς και στη Θεσσαλονίκη στη Γεωργική Σχολή.11 Αντίστοιχη προετοιμασία για μετανάστευση γινόταν στη «Στέγη του Κοριτσιού», με σεμινάρια κοπτικής-ραπτικής, στις τεχνικές σχολές της ORT, με σεμινάρια επαγγελματικής κατάρτισης, και στο ορφανοτροφείο «Εσθήρ», στην Κηφισιά, όπου είχαν συγκεντρωθεί τα ορφανά εβραιόπουλα. 

Μεταπολεμικά είχαν επιζήσει περίπου 1.500 παιδιά,12 τα μισά εκ των οποίων ήταν ορφανά έχοντας χάσει τον έναν ή και τους δύο γονείς στο Ολοκαύτωμα. 600 – 700 ορφανά αναφέρουν οι Ρομπέρ Ραφαέλ και Ασέρ Μωϋσής στον εκπρόσωπο της UNRRA Αρι Γκρίνσταϊν.13 Ο Γκρίνσταϊν, με τη σειρά του, τους διαβεβαιώνει ότι θα φροντίσει να λάβει τις πρώτες 100 άδειες μετανάστευσης αποκλειστικά για παιδιά και νέους. Τα πρώτα 204 παιδιά αναχωρούν από τον Πειραιά στις 4.8.1945.14 Ακολούθησαν και άλλες αποστολές καραβιών, με διάφορες τύχες το καθένα. Την περίοδο 1945 – 1946 έφυγαν με πλοία για την Παλαιστίνη 1.259 Έλληνες Εβραίοι μετανάστες.15

Οι αποστολές συνεχίστηκαν και μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κράτους του Ισραήλ, τον Μάϊο του 1948, με νέα πνοή ενθουσιασμού.

Πολλοί από τους Έλληνες Εβραίους νέους μετανάστες πολέμησαν και σκοτώθηκαν στον πόλεμο της ανεξαρτησίας. Οι Ιακ. Σιμπή και Κ. Λάμψα στο βιβλίο τους αναφέρουν ενδεικτικά τους: Κωνσταντίνη Ραφαήλ, μετανάστευσε το 1945, απεβίωσε στο στρατιωτικό νοσοκομείο της Χάϊφας στις 6.3.1949, Γεουντά Μοσέ από τη Θεσσαλονίκη, μετανάστευσε το 1946, σκοτώθηκε στις 4.1.1949 από αεροπορικά πυρά στη μάχη της Ραφίαχ (ο τάφος του είναι στην Αφούλα), Κοέν Μπεν-Τσιόν, μετανάστευσε το 1947, σκοτώθηκε στις 11.6.1948 στη Γεουντία (ο τάφος του είναι στο Ναχαλάτ Ιτσχάκ), Μάτσα Ελιέζερ από την Πάτρα, μετανάστευσε το 1946, σκοτώθηκε στις 28.12.1948 στο Νέγκεβ (ο τάφος του είναι στο Ναχαλάτ Ιτσχάκ), Αβλάς Σμουέλ, μετανάστευσε το 1947, σκοτώθηκε στις 5.4.1948 στο Κάστελ (ο τάφος του είναι στο στρατιωτικό νοσοκομείο της Ιερουσαλήμ), Γκαβριέλι Μοσέ από την Αθήνα, σκοτώθηκε στις 27.5.1948 (ο τάφος του είναι άγνωστος).16 Μέντη Μόλχο, από τη Θεσσαλονίκη, η πρώτη πεσούσα στο Κιμπούτς Κφαρ Γκιλάντι στις 12.5.1948. Μετανάστευσε το 1945 με το πλοίο “Empire Petrol”, σκοτώθηκε από βόμβα στην προσπάθειά της να σώσει παιδιά του παιδικού σταθμού μεταφέροντάς τα στο καταφύγιο του Κιμπούτς. Είναι θαμμένη στο στρατιωτικό τμήμα του νεκροταφείου στο Τελ Χάϊ, δίπλα ακριβώς στο Μνημείο του Τρούμπελντορ. Γιοσέφ Λαχανάς, από την Άρτα, έκανε αλιγιά με το πλοίο «Δημήτριος» (Berl Katznelson) στις 17.11.1945. Σκοτώθηκε στις 3.6.48 σε μάχη στην πόλη Τζενίν. Είναι θαμμένος στο Όρος Ερτσελ στην Ιερουσαλήμ.

Η 14η Μαΐου 1948. Στην Ελλάδα η εβραϊκή κοινότητα υποδέχθηκε πανηγυρικά την είδηση της ανακήρυξης του Κράτους του Ισραήλ, εν μέσω μιας εργώδους περιόδου κορύφωσης της μεταπολεμικής προσπάθειας ανασύστασης, της αναζήτησης επιζώντων, της ανοικοδόμησης και της επαναλειτουργίας των θεσμών. Παρ΄όλα αυτά, το νεοσύστατο ΚΙΣ και η Ισραηλιτική Κοινότητα Αθηνών -που την επαύριο της απελευθέρωσης βρέθηκε αντιμέτωπη με την υπερσυγκέντρωση στην πρωτεύουσα των επαναπατρισθέντων Εβραίων- διατηρούσαν επικοινωνία με εβραϊκούς οργανισμούς στην Παλαιστίνη και στις ΗΠΑ, όπως προκύπτει από έρευνα στο αρχείο του ΚΙΣ, στα πρακτικά του Διοικητικού Συμβουλίου του 1948, καθώς και στα Δελτία Δράσεως που εξέδιδε το ΚΙΣ σε μηνιαία βάση για την ενημέρωση των Κοινοτήτων. Ο Ασέρ Μωϋσής, ιδρυτικό στέλεχος του ΚΙΣ, διακεκριμένος νομικός και ένθερμος σιωνιστής, ήταν ο πρώτος διπλωματικός αντιπρόσωπος του Ισραήλ στην Ελλάδα.

Ήδη από τις 10 Μαΐου 1948, το ΚΙΣ -με πρόεδρο τότε τον Κανάρη Κωνσταντίνη- συγκαλεί έκτακτη συνεδρίαση, στα γραφεία του επί της οδού Ηπίτη 1, στην οποία ανακοινώνει την είδηση της επικείμενης ανακήρυξης της ανεξαρτησίας. Στα πρακτικά της συνεδρίασης διαβάζουμε: «Ο κ. Σολ. Μπίττη ανακοινεί εις το Συμβούλιον τας προετοιμασίας της προσωρινής εβραϊκής Κυβερνήσεως εν Παλαιστίνη διά την ανακήρυξιν του Κράτους του Ισραήλ το προσεχές Σάββατον 15 Μαΐου 1948 επί τη λήξει της εντολής υπό των Άγγλων και προτείνει όπως σταλή επείγουσα εγκύκλιος εις όλας τας Κοινότητας ίνα την προσεχή Κυριακήν 16ην τρέχοντος μηνός τελεσθώσι δοξολογίαι υπέρ του Κράτους μας και ειδικαί προσευχαί διά τους μαχόμενους και πεσόντες εν Παλαιστίνη.

Μετά συζήτησιν εγκρίνεται ομοφώνως η ανωτέρω πρότασις, σύσσωμον δε το ΚΙΣ να συμμετάσχη εις την δοξολογίαν της Κοινότητος Αθηνών και να εκφωνηθή ο πανηγυρικός της ιστορικής ταύτης ημέρας της εκπληρώσεως των πόθων του λαού μας υπό του κ. Προέδρου».

Στις 12.5.1948 το ΚΙΣ απευθύνει έγγραφο προς την Ανωτάτη Στρατιωτική Διοίκηση της Αθήνας ζητώντας τη χορήγηση άδειας «τελέσεως μνημοσύνου και δοξολογίας εν τη Ιερά Συναγωγή, ημέραν Κυριακήν και ώραν 11 π.μ. της 16ης Μαΐου ε.ε., ήτις θέλει λάβει χώραν επί τω σχηματισμώ του Εβραϊκού Κράτους». Όπως διευκρινίζεται στο έγγραφο: «Κατά την ως άνω δοξολογίαν και μνηνόσυνον θέλουσι ομιλήσει οι κ.κ. Κανάρης Κωνσταντίνης, Πρόεδρος του ημετέρου Συμβουλίου και Ροβέρτος Ραφαήλ Πρόεδρος της Σιωνιστικής Ομοσπονδίας Ελλάδος».

Στο Δελτίο Δράσεως του ΚΙΣ (Α.Π. 27, Μαΐου 1948) η είδηση αναφέρεται ως εξής: «Την Κυριακήν 16ην Μαΐου εις όλας τας Κοινότητας της χώρας ετελέσθησαν, κατόπιν εντολής του ΚΙΣ, δοξολογίαι και μνημόσυνα επ΄ ευκαιρία της ανακηρύξεως του Κράτους του Ισραήλ. Εις πλείστας Κοινότητας αι εκδηλώσεις των ομοθρήσκων υπήρξαν αυθόρμητοι. Συγχαρητήρια τηλεγραφήματα και ψηφίσματα εκ μέρους του ΚΙΣ, των Ισραηλιτικών Κοινοτήτων Αθηνών, Θεσσαλονίκης, Τρικάλων και άλλων απεστάλησαν προς τους Προέδρους της Κυβερνήσεως και του Κράτους του Ισραήλ».

Στις 16.5.1948 το ΚΙΣ απέστειλε το παρακάτω –μεταφρασμένο από τα γαλλικά– τηλεγράφημα στον Δαυίδ Μπεν Γκουριόν: «Όνειρα και προσευχές δεκάδων γενεών Εβραίων εδώ και 20 αιώνες διασποράς, δεινών και σφαγής εκατομμυρίων αδελφών μας πραγματοποιούνται με την ανακήρυξη του Κράτους του Ισραήλ στην ιστορική πατρίδα του ΣΤΟΠ. Κατόπιν αποφάσεως του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου θρησκευτικές λειτουργίες λαμβάνουν χώρα σήμερα με την παράκληση στον Θεό για ευτυχή πορεία νέου κράτους ΣΤΟΠ. Προσευχές επίσης θα αναπεμφθούν στην ιερή μνήμη των ηρωικά πεσόντων υπέρ της εβραϊκής πατρίδας ΣΤΟΠ. Ερμηνεύοντας τα συναισθήματα σύσσωμου του εβραϊκού πληθυσμού της Ελλάδος με βαθειά συγκίνηση σας απευθύνουμε ειλικρινή συγχαρητήρια και αλληλεγγύη προς τα αδέλφια μας του Κράτους του Ισραήλ σ΄ αυτές τις ιστορικές στιγμές».17



Οι Έλληνες Εβραίοι και το νεοσύστατο Ισραήλ. Το Δελτίο Δράσεως του ΚΙΣ, της 10.2.1949 (Α.Π. 6), αναφέρει την αποστολή «θερμού συγχαρητηρίου τηλεγραφήματος εν ονόματι των Ισραηλιτικών Κοινοτήτων της Χώρας εις τον Δρα Χαΐμ Βάϊσμαν επί τη εκλογή του ως Προέδρου της Δημοκρατίας του Κράτους του Ισραήλ», ενώ αναφέρεται και στους πεσόντες στον πόλεμο της ανεξαρτησίας: «Απεστάλη εγκύκλιος προς απάσας τας Κοινότητας ίνα το ταχύτερον δυνατόν αποστείλωσι το ονοματεπώνυμον και την διεύθυνσιν των οικογενειών και των τυχόν πεσόντων υιών των εις το πεδίον της τιμής του Ισραήλ, εάν μέχρι σήμερον δεν έλαβον έγγραφον από το Υπουργείον Εθνικής Αμύνης του Ισραήλ. Ελήφθησαν αι απαντήσεις των Κοινοτήτων Θεσσαλονίκης, Τρικάλων, Πατρών, Κερκύρας και Ζακύνθου, παρακαλούνται δε όπως απαντήσωσι το ταχύτερον και αι υπόλοιπαι τοιαύται».

Ανακοινώσεις για τους πεσόντες συνεχίζονται και στο Δελτίο Δράσεως του ΚΙΣ του Φεβρουαρίου 1950 (Α.Π. 5/8.3.1950), αναφέρεται η αποστολή κατάστασης προς το Προξενείο του Ισραήλ «εμφαίνουσα το ονοματεπώνυμον και Δ/νσιν των αρχηγών των εβραϊκών οικογενειών μέλη των οποίων έπεσαν επί του πεδίου της τιμής προς απελευθέρωσιν του Ισραήλ. Παρεκλήθησαν και αι υπολειπόμεναι Κοινότητες όπως απαντήσωσι εις την προ καιρού αποσταλείσαν σχετικήν εγκύκλιον επ΄ αυτού του θέματος».

Η ταχύτητα οργάνωσης των κρατικών υποδομών του αναγεννηθέντος ισραηλινού κράτους είναι εκπληκτική. Στην αποδεκατισμένη ελληνική εβραϊκή κοινότητα το μόλις ενός έτους Ισραήλ στέλνει βιβλία -θρησκευτικά και εβραϊκής γλώσσας, ημερολόγια και προϊόντα κασέρ, δασκάλους εβραϊκής γλώσσας- έως και μελάνια και κλωστές για τη συντήρηση των Σέφερ Τορά.

– Δελτίο Δράσεως του ΚΙΣ, 10.2.1949: «Ομοίως απεστάλησαν εις απάσας τας Κοινότητας αναλόγως τα εκ Παλαιστίνης αφιχθέντα ημερολόγια του νέου έτους 5709 “Χαλιλώθ”».

– Δελτίο Δράσεως ΚΙΣ, 6.4.1949: «Εις απάντησιν σχετικών εγγράφων μας η εν Ιερουσαλήμ Σιωνιστική Ομοσπονδία μάς επληροφόρησεν ότι απέστειλεν 80 διδακτικά βιβλία διά τας ανάγκας των μαθητών των Εβραϊκών Σχολείων της Χώρας και παρακαλεί όπως δώσωμεν πάσαν σχετικήν πληροφορίαν επί της εν γένει ζωής των Ισραηλιτών της Ελλάδος. Εις απάντησιν σχετικού εγγράφου η εν Τελ Αβίβ Οργάνωσις Μπερίθ Ιβρίτ Ολαμίτ εγνώρισεν ότι θα μεριμνήση διά την όσον το δυνατόν ταχυτέραν εξεύρεσιν τριών διδασκάλων της εβραϊκής γλώσσης».

– Δελτίο Δράσεως ΚΙΣ, 10.6.1949: «Κατόπιν αποφάσεως του Συμβουλίου παρεδόθησαν εις την Κοινότητα Αθηνών τα υπό της ΚΕΠ [Κεντρική Επιτροπή Περίθαλψης] παραληφθέντα, μία φιάλη μελάνης κασσέρ και 50 υάρδες κλωστών Γκιντίμ διά την συντήρησιν των Σέφερ Τορά».

– Δελτίο Δράσεως ΚΙΣ, 8.7.1949 (Α.Π. 21): «Παρεκλήθη το Δ.Σ. του Ορφανοτροφείου όπως μας γνωρίσει τας ενεργείας εις ας προέβη διά την αναχώρησιν εις Ισραήλ των εν τω Ιδρύματι ορφανών τροφίμων». Και στο ίδιο: «Ο εξ Ισραήλ επανελθών κ. Σ. Μπίττη, μέλος του ΚΙΣ, μας επιληροφόρησεν ότι διεξήγαγεν διαπραγματεύσεις διά το ζήτημα των διδασκάλων της Εβραϊκής και αναμένει συγκεκριμένας προτάσεις».

– Δελτίο Δράσεως ΚΙΣ, 13.9.1949 (Α.Π. 25): «Κατόπιν της αποφασισθείσης διαλύσεως του Ορφανοτροφείου “Η ΕΣΘΗΡ” λόγω της εκπληρώσεως του προορισμού του διά της αποστολής εις Ισραήλ υπό την προστασίαν της Αλιγιάτ Ανόαρ (Τμήμα Εβραϊκού Πρακτορείου) τροφίμων τινών, παρεκλήθη η υπό του Κεντρικού Συμβουλίου εκλεγείσα προσωρινή τετραμελής Επιτροπή, αποτελουμένη εκ των κ.κ. Σ. Εσδρατή, Α. Σαρφατή, Σ. Σασών και Ι. Μοδιάνο, όπως αναλάβη την εκκαθάρισιν του Ιδρύματος».

Η επικοινωνία του Εβραϊκού Πρακτορείου με το ΚΙΣ και τις εβραϊκές οργανώσεις στην Ελλάδα συνεχίζεται και εντατικοποιείται καθώς οι πρωτεργάτες της Αχσαρά έχουν ήδη μεταναστεύσει με τις πρώτες αποστολές. Η συνέχιση του θεσμού της Αχσαρά περνά πλέον στην ΚΕΠ και το έργο προχωρά. Χαρακτηριστικές του πνεύματος της εποχής είναι και οι ευχές για το Πέσσαχ του 1949 που έστειλε το ΚΙΣ προς την διευθύντρια της «Στέγης του Κοριτσιού» Μις Σέλια Μπλούμ, με επιστολή (13.4.1949) με την οποία διαβιβάζει «προς υμάς όσον και προς τας τροφίμους του υμετέρου Ιδρύματος τας θερμοτέρας και εγκαρδίους ευχάς του, και εύχεται την ταχείαν αποκατάστασιν των απροστάτευτων κοριτσιών εις το αναγεννηθέν Κράτος του Ισραήλ». Η Στέγη διαλύεται τον Δεκέμβριο του 1949 έχοντας εκπληρώσει τον σκοπό της.

– Δελτίο Δράσεως ΚΙΣ, 26.7.1950 (Α.Π. 25): «Παρεκλήθη το Δ.Σ. της ΟΡΤ όπως το ταχύτερον δυνατόν μας γνωρίση τον αριθμόν των σπουδαστών της Σχολής, οίτινες προτίθενται να μεταναστεύσουν εις Ισραήλ μέχρι τέλους Δεκεμβρίου ε.ε.».

Στον Απολογισμό της Επιτροπής Περιθάλψεως, περιόδου 3/8/47 μέχρι 27/8/50, που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Εβραϊκή Ηχώ» της 22ας Αυγούστου 1950, με τις υπογραφές του προέδρου της Μωρίς Γκατένιο και του γεν. γραμματέα της Επιτροπής Λαζάρου Ελιέζερ, στο κεφάλαιο «Μετανάστευσις» αναφέρεται: «Είναι φυσικόν ότι η Επιτροπή Περιθάλψεως παρηκολούθησε με μεγάλο ενδιαφέρον το ρεύμα της μεταναστεύσεως καθόσον το ζήτημα τούτον συνεδέετο με αυτό της Περιθάλψεως. Με την σκέψιν ταύτην και προς το συμφέρον αυτών των ιδίων των περιθαλπομένων όσον και διά τον προϋπολογισμόν της Περιθάλψεως ενέτεινε τας προσπαθείας της προς την κατεύθυνσιν ταύτην της μεταναστεύσεως εις το Ισραήλ των περιπτώσεων που ήσαν προς τούτο κατάλληλαι με καλά αποτελέσματα.

Εκτός τούτου η Επιτροπή Περιθάλψεως παρεκλήθη υπό της Δ/σεως της Joint όπως αναλάβη την διαχείρισιν της Αχσαρά εγκατελειμμένης από τους δημιουργούς της. Η Επιτροπή με όλον τον φόρτον της περιθάλψεως κ.λπ. δεν εδίστασε ν’  αναλάβη την αναδιοργάνωσιν της Αχσαρά με νέας και ριζικάς βάσεις, με τον μοναδικόν σκοπόν της οριστικής διαλύσεώς της με την αποστολήν των ατόμων που την απήρτιζαν εις το Ισραήλ. Η αποστολή αύτη της Επιτροπής εξετελέσθη μεθοδικώς και πλήρως».

«Η αποστολή εξετελέσθη μεθοδικώς  και πλήρως» Υπολογίζεται ότι μεταξύ 1945 και 1948 περίπου 6.000 Έλληνες Εβραίοι μετανάστευσαν στην Παλαιστίνη και έζησαν την εμπειρία της αναγέννησης του Ισραήλ. Όπως οι μετανάστες απ΄ όλη την Ευρώπη, έγιναν Ισραηλινοί υπήκοοι βιώνοντας μια νέα ταυτότητα, νιώθοντας ότι κυριολεκτικά έχτισαν το κράτος με τα ίδια τους τα χέρια, και κυριολεκτικά το έκαναν. Πρόκειται για μια μοναδική ιδιαιτερότητα της Ισραηλινής ταυτότητας, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την μεταπολεμική γενιά και εκείνη των πρώτων χρόνων της ανεξαρτησίας. Παράλληλα, οι νέοι μετανάστες κουβαλούσαν μέσα τους την ελληνική πατρίδα την οποία διαφύλαξαν -και ακόμη διαφυλάσσουν- ανέγγιχτη, όπως την αναπολούσαν στις αναμνήσεις της προπολεμικής ζωής. Μέχρι σήμερα, οι καταγόμενοι από την Ελλάδα Ισραηλινοί διατηρούν λέσχες με βιβλιοθήκες ελληνικών βιβλίων, διοργανώνουν βραδιές ελληνικής μουσικής, μαγειρεύουν ελληνικά και ελληνοεβραϊκά φαγητά, μιλούν τη γλώσσα -οι μεγαλύτεροι με την ελαφριά καθαρεύουσα που διδάχθηκαν, οργανώνουν οικογενειακά ταξίδια στην Ελλάδα -με τον νοσταλγικό τίτλο «επιστροφή στις ρίζες»- για να γνωρίσουν στα εγγόνια και στα δυσέγγονά τους τον τόπο που γεννήθηκαν. Οι ταυτότητες και οι πατρίδες είναι μέσα τους και είναι δικές τους, όπως και η θρησκεία που κράτησε ζωντανό το λαό τους στο πέρασμα των χιλιετηρίδων.

Παραπομπές:

https://abravanel.wordpress.com/2010/02/21/the-jewish-port-of-salonica/ «Ένα γραμματόσημο για τη Θεσσαλονίκη – Το λιμάνι».
http://www.knesset.gov.il/mk/eng/mk_eng.asp?mk_individual_id_t=551 Ιστοσελίδα Μπαρούχ Ουζιέλ στον ιστότοπο της Ισραηλινής Βουλής –Κνέσσετ.
Μπλγοκ abravanel, ό.π.
Λάμψα Κ. – Ιακ. Σιμπή, Η ζωή απ΄ την Αρχή – Η μετανάστευση των Ελλήνων Εβραίων στην Παλαιστίνη 1945-1948, εκδ. Αλεξάνδρεια, 2010, σ. 252.
Στοιχεία για την μετανάστευση, από τον διαδικτυακό τόπο: http://www.jewishvirtuallibrary.org/aliyah-bet-1939-1948 Immigration to Israel: Aliyah Bet (1939 - 1948)
Ιακ. Σιμπή - Κ. Λάμψα, Η ζωή απ΄ την Αρχή, ό.π., σ. 183
Ιακ. Σιμπή - Κ. Λάμψα, ό.π. σ. 250
ό.π. σ. 161
ό.π. σ. 199
ό.π. σ. 202
ό.π. σ. 204
ό.π. σ. 190
ό.π. σ. 194 – 195
ό.π. σ. 273
ό.π. σ. 212
ό.π. σ. 299
Αρχείο ΚΙΣ, ΑΠ 782 / 16.5.1948 
[* Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΧΡΟΝΙΚΑ, τ. 249, Ιανουαρίου – Ιουνίου 2018, ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΑ 70 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΤΟΥ ΙΣΡΑΗΛ]