Το Αρμενικό Ζήτημα

slpress

Γράφει ο Βλάσης Αγτζίδης  – 

Στο τέλος του 19ου αιώνα οι Αρμένιοι διεκδίκησαν την εθνική τους απελευθέρωση με μια σειρά δυναμικών κινητοποιήσεων που έφταναν έως και την εξέγερση. Το Αρμενικό Ζήτημα ως διεθνές ζήτημα -στο πλαίσιο του Ανατολικού Ζητήματος- πρωτοεμφανίστηκε στο Συνέδριο του Βερολίνου (1878). Είχε προηγηθεί η αρμενική αφύπνιση ως απόρροια του διαφωτισμού και των νέων ιδεών που ήρθαν από τη Δύση. Παράλληλα, επηρέασαν τους Αρμένιους δύο πράγματα:



Το γεγονός της απόκτησης της εθνικής ελευθερίας από τα χριστιανικά έθνη της Βαλκανικής, καθώς και η εντεινόμενη ρωσο-οθωμανική σύγκρουση, η οποία έφερε τα ρωσικά στρατεύματα στην περιοχή του Καυκάσου, καλλιεργώντας αισθήματα προσμονής για απελευθέρωση. Οι Αρμένιοι επηρεάστηκαν σε μεγάλο βαθμό από την επιτυχία του βουλγαρικού κινήματος και επιχείρησαν να το επαναλάβουν στις ανατολικές περιοχές της Αυτοκρατορίας.

Όμως οι περιοχές αυτές βρίσκονταν στις εσχατιές της Ανατολίας, περιτριγυρισμένες από μουσουλμανικούς λαούς που τους ένωσε ο θρησκευτικός φανατισμός και η τάση για λεηλασία. Η φοβική αντιμετώπιση της Αρμενίας ως δεύτερης Βουλγαρίας από τον σουλτάνο οδήγησε στη σκλήρυνση της κατασταλτικής πολιτικής, με τη χρήση εξοπλισμένων κουρδικών ομάδων. Η μεγάλη καταπίεση οδήγησε στη δημιουργία ενός αρμενικού επαναστατικού κινήματος, με δύο σοσιαλιστικές οργανώσεις, την υπέρ της πλήρους ανεξαρτησίας Χιντσακιάν και την υπέρ της αυτονομίας εντός των ορίων Ντασνακτσουτιούν.



Το Αρμενικό Ζήτημα και η Γενοκτονία -σε αντίθεση με το Ελληνικό Ζήτημα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τη Γενοκτονία των ελληνικών πληθυσμών- έχει διερευνηθεί σε ικανοποιητικό βαθμό. Σε διεθνές επίπεδο το ιστορικό γεγονός ήταν γνωστό από τα χρόνια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου μέσα από τα κείμενα των Τόιμπι, Λέπσιους κ.ά. Όμως, η μεγάλη ιστοριογραφική παραγωγή θα αρχίσει μετά το 1970 και οφείλεται στην ενεργοποίηση των Αρμενίων της διασποράς.