Του Σεβ. Μητροπολίτη Ναϊρόμπης κ. Μακαρίου
Δεν υπάρχει περίπτωση να επισκεφθεί κανείς το Κάιρο και να μη βρεθεί μπροστά από την Ακρόπολη του Καΐρου που μοιάζει λίγο ή πολύ με την Αγία Σοφία.
Καθόλου παράξενο να κάνει και τη σκέψη ότι ίσως να ήταν και ορθόδοξη εκκλησία. Αυτή την εντύπωση μού έδωσε όταν την πρωτοαντίκρισα αλλά δεν ήθελα να το πω σε κανένα μέχρι που έκανα τις έρευνές μου και έμαθα το γιατί.
Και εξηγούμαι. Όπως θα δούμε στη συνέχεια ο Μωχάμετ Άλη έφερε την καταγωγή του από την Καβάλα, γι’ αυτό και στη ζωή του αγάπησε και προστάτευσε, βοήθησε και γιατί όχι, ανέδειξε πολλούς Έλληνες.
Την εποχή, μάλιστα, που έζησε και ανέλαβε την αρχηγία της Αιγύπτου ο Μωχάμετ Άλη χαρακτηρίζεται από τους ιστορικούς ως η πιο προοδευτική, αναδημιουργική και φιλελεύθερη περίοδος που κατά μεγάλο βαθμό οφειλόταν στο γεγονός ότι σ’ όλους τους τομείς της κυβερνητικής μηχανής αλλά και σε άλλους τομείς πρωτοστατούσαν οι Έλληνες φίλοι και βοηθοί του.
Έτσι, εξηγείται τώρα και το γεγονός της ύπαρξης του μεγαλοπρεπούς αυτού τζαμιού στο Κάιρο, γνωστού ως Ακρόπολη, όπου και ο τάφος του Μωχάμετ Άλη.
Για την κατασκευή του ο Μωχάμετ Άλη κάλεσε τον Έλληνα μηχανικό και αρχιτέκτονα Κάλφα, που καταγόταν από τη Μυτιλήνη και πράγματι ο Κάλφας, επιτυχημένος στη δουλειά του, αφού προηγουμένως εργάστηκε για την επισκευή του ιστορικού ναού της Αναστάσεως στα Ιεροσόλυμα, αλλά και ως Έλληνας Ορθόδοξος Χριστιανός θέλησε να προσδώσει ακόμα μεγαλύτερη αίγλη στο μνημείο αυτό, ακολουθώντας τον βυζαντινό ρυθμό σε σχήμα σταυροειδές.
Ο Μωχάμετ Άλη λένε ότι κάλεσε σε απολογία τον Κάλφα γι’ αυτό το εγχείρημά του να φτιάξει κάτι που θύμιζε περισσότερο εκκλησία παρά τζαμί, λέγοντας ότι «αυτός έκαμε πολύ λιγότερο από ό,τι κάμανε οι Τούρκοι Σουλτάνοι, που μετέτρεψαν τις βυζαντινές εκκλησίες, όπως π.χ. στην Αγία Σοφία, σε τζαμιά, στα οποία σήμερα προσεύχονται οι πιστοί του Προφήτη».
Αλλά η σωστή απάντηση που έδωσε ο δημιουργός του ήταν τόσο σωστή και έξυπνη που το θέμα έκλεισε και δεν χρειάστηκε οποιαδήποτε άλλη εξήγηση. Για να μη βεβηλωθεί το λείψανο του Μωχάμετ Άλη, σκέφτηκε να το κάνει σε σχήμα σταυρού το τζαμί κι αν κυρίευαν την Αίγυπτο φράγκοι, μια και ήταν χριστιανοί, θα σεβόντουσαν τον χώρο και θα το μετέτρεπαν σε εκκλησία τουλάχιστο, ποτέ όμως σε στάβλο…