Λουί-Φερντινάν Σελίν
Θεωρήθηκε κορυφαίος συγγραφέας του εικοστού αιώνα. Το μυθιστόρημά του "Ταξίδι στην άκρη της νύχτας" έγινε δεκτό με εκδηλώσεις αναγνωστικής υστερίας. Πολλοί επιφανείς λογοτέχνες πίνουν νερό στ' όνομά του, αποκαλώντας τον "Μέγα Ελευθερωτή της γλώσσας". Το σίγουρο είναι ότι ο Σελίν εμφανίστηκε σε μια εποχή που το κυρίαρχο αίτημα στη λογοτεχνία, δια στόματος Σαρτρ, ήταν να προσεγγίσει το πνεύμα της δημοσιογραφίας, κάτι που, ευτυχώς, δεν εισακούστηκε. Το ανεξέλεγκτο ποσοστό προφορικότητας και η λογοτεχνική αργκό του Σελίν αμφισβήτησαν έντονα τα πρωτόκολλα του γραπτού λόγου κι αυτό ενθουσίασε όσους ασφυκτιούσαν μες στην "τυραννία της αφήγησης". Οι αιρετικοί και ανορθόδοξοι συγγραφείς έθελγαν ανέκαθεν τους αναγνώστες που χρησιμοποιούν τις απόψεις τους για τη λογοτεχνία ως σύμβολο γοήτρου αλλά σε αυτό δεν φταίει κανένας Σελίν. Για τις αντισημιτικές και φιλοναζιστικές πεποιθήσεις του αναγκάζεται να καταφύγει το 1944 στη Γερμανία και εν συνεχεία στην Κοπεγχάγη, όπου φυλακίζεται για ένα διάστημα και παραμένει μια εξαετία, εν αναμονή της δίκης του στη Γαλλία επί εσχάτη προδοσία. Αμνηστεύεται όμως και αποσύρεται σε Παρισινό προάστιο συνεχίζοντας να γράφει μέχρι το τέλος της ζωής του.
Θεωρήθηκε κορυφαίος συγγραφέας του εικοστού αιώνα. Το μυθιστόρημά του "Ταξίδι στην άκρη της νύχτας" έγινε δεκτό με εκδηλώσεις αναγνωστικής υστερίας. Πολλοί επιφανείς λογοτέχνες πίνουν νερό στ' όνομά του, αποκαλώντας τον "Μέγα Ελευθερωτή της γλώσσας". Το σίγουρο είναι ότι ο Σελίν εμφανίστηκε σε μια εποχή που το κυρίαρχο αίτημα στη λογοτεχνία, δια στόματος Σαρτρ, ήταν να προσεγγίσει το πνεύμα της δημοσιογραφίας, κάτι που, ευτυχώς, δεν εισακούστηκε. Το ανεξέλεγκτο ποσοστό προφορικότητας και η λογοτεχνική αργκό του Σελίν αμφισβήτησαν έντονα τα πρωτόκολλα του γραπτού λόγου κι αυτό ενθουσίασε όσους ασφυκτιούσαν μες στην "τυραννία της αφήγησης". Οι αιρετικοί και ανορθόδοξοι συγγραφείς έθελγαν ανέκαθεν τους αναγνώστες που χρησιμοποιούν τις απόψεις τους για τη λογοτεχνία ως σύμβολο γοήτρου αλλά σε αυτό δεν φταίει κανένας Σελίν. Για τις αντισημιτικές και φιλοναζιστικές πεποιθήσεις του αναγκάζεται να καταφύγει το 1944 στη Γερμανία και εν συνεχεία στην Κοπεγχάγη, όπου φυλακίζεται για ένα διάστημα και παραμένει μια εξαετία, εν αναμονή της δίκης του στη Γαλλία επί εσχάτη προδοσία. Αμνηστεύεται όμως και αποσύρεται σε Παρισινό προάστιο συνεχίζοντας να γράφει μέχρι το τέλος της ζωής του.
Φρίντριχ Νίτσε
Ήταν ο ντελάλης της φιλοσοφίας σε μια εποχή που η φιλοσοφία είχε ανάγκη από μια ηχηρή φωνή για να βγει από το τέλμα του ερμητισμού και της μυστικοπάθειας. Δεν υπήρξε ωστόσο ποτέ μείζων φιλόσοφος, συστηματικός εκφραστής ενός ιδεολογικού σύμπαντος. Αναγνωρίζεται όμως ως μέγας αφηγητής των ιδεών. Η δημιουργική του παρέμβαση προετοιμάζει τα μεγαλειώδη χρόνια της Γερμανικής λογοτεχνίας, με τα έργα των Μούζιλ, Μπροχ και Ροτ. Ταυτόχρονα εγκαινιάζει ένα νέο τύπο στοχαστή και διανοούμενου που θα ευδοκιμήσει σημαντικά στον εικοστό αιώνα με μορφές τύπου Μπένγιαμιν και Στάινερ. Η φρενοβλάβεια και η νευρική του κατάρρευση έδωσαν διαστάσεις πνευματικού οσιομάρτυρα σ' αυτή την μοναδική διάνοια.
Θεωρήθηκε από πολλούς ο προπομπός του Χίτλερ και του Ναζισμού. Δεν ήταν η πρώτη φορά που κάποιος παρερμήνευσε τον Υπεράνθρωπό του με τραγικές συνέπειες...
Ήταν ο ντελάλης της φιλοσοφίας σε μια εποχή που η φιλοσοφία είχε ανάγκη από μια ηχηρή φωνή για να βγει από το τέλμα του ερμητισμού και της μυστικοπάθειας. Δεν υπήρξε ωστόσο ποτέ μείζων φιλόσοφος, συστηματικός εκφραστής ενός ιδεολογικού σύμπαντος. Αναγνωρίζεται όμως ως μέγας αφηγητής των ιδεών. Η δημιουργική του παρέμβαση προετοιμάζει τα μεγαλειώδη χρόνια της Γερμανικής λογοτεχνίας, με τα έργα των Μούζιλ, Μπροχ και Ροτ. Ταυτόχρονα εγκαινιάζει ένα νέο τύπο στοχαστή και διανοούμενου που θα ευδοκιμήσει σημαντικά στον εικοστό αιώνα με μορφές τύπου Μπένγιαμιν και Στάινερ. Η φρενοβλάβεια και η νευρική του κατάρρευση έδωσαν διαστάσεις πνευματικού οσιομάρτυρα σ' αυτή την μοναδική διάνοια.
Θεωρήθηκε από πολλούς ο προπομπός του Χίτλερ και του Ναζισμού. Δεν ήταν η πρώτη φορά που κάποιος παρερμήνευσε τον Υπεράνθρωπό του με τραγικές συνέπειες...
Σαλβαδόρ Νταλί
"Το 1929 τρύπωσε στο σουρεαλιστικό κίνημα κι ο Νταλί", δήλωσε κάποτε απαξιωτικά ο Μπρετόν. Παρόλα αυτά, είναι ο ζωγράφος που στη συνείδηση του κοινού έχει ταυτιστεί με τον σουρεαλισμό. Η τέχνη του ωστόσο σύντομα βυθίστηκε κάτω από μια εντυπωσιοθηρική θρησκοληψία που με κυνικό τρόπο εκμεταλλεύτηκε. Κι όσο για την θεατρικότητά του, "τον οδήγησε στην υπηρεσία εκείνων των αντιδραστικών δυνάμεων της Ισπανίας που ο θρίαμβός τους υπήρξε η μεγαλύτερη ήττα για τον ουμανισμό". Στη δεκαετία του 30 μάλιστα έφτασε να πει πως δεν υπάρχει τίποτε πιο υπερρεαλιστικό από τον Χίτλερ, δήλωση που δεν ανακάλεσε ποτέ. Αυτός ο παράξενος χαμαιλέοντας της μοντέρνας τέχνης έχτισε την υπερβολική του φήμη πάνω σε στρώσεις θεατρινισμού και επιδειξιομανίας, γνωρίζοντας πως το κοινό κολακεύεται αφάνταστα από προφανή και χοντροκομμένα πράγματα που δεν υπερβαίνουν την νοημοσύνη του...
"Το 1929 τρύπωσε στο σουρεαλιστικό κίνημα κι ο Νταλί", δήλωσε κάποτε απαξιωτικά ο Μπρετόν. Παρόλα αυτά, είναι ο ζωγράφος που στη συνείδηση του κοινού έχει ταυτιστεί με τον σουρεαλισμό. Η τέχνη του ωστόσο σύντομα βυθίστηκε κάτω από μια εντυπωσιοθηρική θρησκοληψία που με κυνικό τρόπο εκμεταλλεύτηκε. Κι όσο για την θεατρικότητά του, "τον οδήγησε στην υπηρεσία εκείνων των αντιδραστικών δυνάμεων της Ισπανίας που ο θρίαμβός τους υπήρξε η μεγαλύτερη ήττα για τον ουμανισμό". Στη δεκαετία του 30 μάλιστα έφτασε να πει πως δεν υπάρχει τίποτε πιο υπερρεαλιστικό από τον Χίτλερ, δήλωση που δεν ανακάλεσε ποτέ. Αυτός ο παράξενος χαμαιλέοντας της μοντέρνας τέχνης έχτισε την υπερβολική του φήμη πάνω σε στρώσεις θεατρινισμού και επιδειξιομανίας, γνωρίζοντας πως το κοινό κολακεύεται αφάνταστα από προφανή και χοντροκομμένα πράγματα που δεν υπερβαίνουν την νοημοσύνη του...
Έζρα Πάουντ
Χώνεψε μέσα στο έργο του αιώνες ποιητικής παράδοσης γι αυτό όποιος δεν έχει διαβάσει έστω κι ένα στίχο του, δύσκολα καταλαβαίνει τι σημαίνει μοντέρνα ποίηση και ποίηση γενικότερα. Ο Τ.Σ. Έλιοτ του αφιέρωσε την Έρημη Χώρα κι ο Χεμινγουέι παραδέχτηκε πως ήταν ο άνθρωπος που τον έμαθε να "υποπτεύεται τα επίθετα". Τα περίφημα "Κάντο" του αναγνωρίζονται ως ένα πανανθρώπινο ανθολόγιο ποίησης. Θιασώτης του φασισμού και του ίδιου του Μουσολίνι, έγινε ο θλιβερός προπαγανδιστής του σε όλο τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Μόνο η φήμη του και η πανθομολογούμενη αξία του τον έσωσαν από τα χειρότερα μεταπολεμικά. Θα παραμείνει έγκλειστος σε αμερικανικό ψυχιατρείο μέχρι το 1958, οπότε θα αφεθεί ελεύθερος με το αιτιολογικό της φρενοβλάβειας και θα επιστρέψει στην Ιταλία, όπου πεθαίνει το 1972. Στη πρώτη μεταθανάτια έκδοση των Κάντο προβαίνει σε ποιητική μεταμέλεια με τους ακροτελεύτιους στίχους του: "Εκείνοι που αγαπώ ας προσπαθήσουν να συγχωρέσουν ό,τι έκανα".
Χώνεψε μέσα στο έργο του αιώνες ποιητικής παράδοσης γι αυτό όποιος δεν έχει διαβάσει έστω κι ένα στίχο του, δύσκολα καταλαβαίνει τι σημαίνει μοντέρνα ποίηση και ποίηση γενικότερα. Ο Τ.Σ. Έλιοτ του αφιέρωσε την Έρημη Χώρα κι ο Χεμινγουέι παραδέχτηκε πως ήταν ο άνθρωπος που τον έμαθε να "υποπτεύεται τα επίθετα". Τα περίφημα "Κάντο" του αναγνωρίζονται ως ένα πανανθρώπινο ανθολόγιο ποίησης. Θιασώτης του φασισμού και του ίδιου του Μουσολίνι, έγινε ο θλιβερός προπαγανδιστής του σε όλο τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Μόνο η φήμη του και η πανθομολογούμενη αξία του τον έσωσαν από τα χειρότερα μεταπολεμικά. Θα παραμείνει έγκλειστος σε αμερικανικό ψυχιατρείο μέχρι το 1958, οπότε θα αφεθεί ελεύθερος με το αιτιολογικό της φρενοβλάβειας και θα επιστρέψει στην Ιταλία, όπου πεθαίνει το 1972. Στη πρώτη μεταθανάτια έκδοση των Κάντο προβαίνει σε ποιητική μεταμέλεια με τους ακροτελεύτιους στίχους του: "Εκείνοι που αγαπώ ας προσπαθήσουν να συγχωρέσουν ό,τι έκανα".
Γκαμπριέλε ντ' Ανούντσιο
Σεξομανής, φασίστας, κοκαϊνομανής. αλλά κι ένας από τους μεγαλύτερους ποιητές της εποχής του, ο Γκαμπριέλε ντ' Ανούντσιο, λάτρης του Νίτσε, επηρέασε ολόκληρες γενιές συγγραφέων. Ο Προυστ τον λάτρευε κι ο Τζόις τον θεωρούσε έναν από τους τρεις μεγάλους δημιουργούς του 19ου αι. μαζί με τον Τολστόι και τον Κίπλινγκ. Τα ερωτικά του σκάνδαλα αποδείχθηκαν εφάμιλλα της λογοτεχνικής του δόξας σε σημείο ώστε γυναίκες να του αφιερώνουν το κορμί τους με γραπτό συμβόλαιο...
Σεξομανής, φασίστας, κοκαϊνομανής. αλλά κι ένας από τους μεγαλύτερους ποιητές της εποχής του, ο Γκαμπριέλε ντ' Ανούντσιο, λάτρης του Νίτσε, επηρέασε ολόκληρες γενιές συγγραφέων. Ο Προυστ τον λάτρευε κι ο Τζόις τον θεωρούσε έναν από τους τρεις μεγάλους δημιουργούς του 19ου αι. μαζί με τον Τολστόι και τον Κίπλινγκ. Τα ερωτικά του σκάνδαλα αποδείχθηκαν εφάμιλλα της λογοτεχνικής του δόξας σε σημείο ώστε γυναίκες να του αφιερώνουν το κορμί τους με γραπτό συμβόλαιο...
Μάρτιν Χάιντεγκερ
Κατά τον Γκάνταμερ "υπήρξε ο μέγιστος των στοχαστών και ο ελάχιστος των ανθρώπων". Η σιωπή του για τα εγκλήματα του ναζισμού και το Άουσβιτς τον εξόρισε στη συνείδηση πολλών ανθρώπων του πνεύματος. Όμως ο Χάιντεγκερ παραμένει ένας φιλοσοφικός ογκόλιθος, μακράν ο σημαντικότερος φιλόσοφος του εικοστού αιώνα. Μπροστά του στοχαστές όπως ο Σαρτρ φαντάζουν "φτωχοί συγγενείς". Μικρό μόνο μέρος του έργου του έχει αποδελτιωθεί ενώ το "Είναι και Χρόνος" αποτελεί κείμενο πλατωνικών διαστάσεων. Είναι αναμφίβολα ο διασημότερος "καταραμένος" του εικοστού αιώνα. Φιλόσοφος με όλη τη σημασία της λέξης ή, αν προτιμάτε, φιλόσοφος κοπής Πλάτωνα, Αριστοτέλη, Καντ, Χέγκελ και βάλε...
Κατά τον Γκάνταμερ "υπήρξε ο μέγιστος των στοχαστών και ο ελάχιστος των ανθρώπων". Η σιωπή του για τα εγκλήματα του ναζισμού και το Άουσβιτς τον εξόρισε στη συνείδηση πολλών ανθρώπων του πνεύματος. Όμως ο Χάιντεγκερ παραμένει ένας φιλοσοφικός ογκόλιθος, μακράν ο σημαντικότερος φιλόσοφος του εικοστού αιώνα. Μπροστά του στοχαστές όπως ο Σαρτρ φαντάζουν "φτωχοί συγγενείς". Μικρό μόνο μέρος του έργου του έχει αποδελτιωθεί ενώ το "Είναι και Χρόνος" αποτελεί κείμενο πλατωνικών διαστάσεων. Είναι αναμφίβολα ο διασημότερος "καταραμένος" του εικοστού αιώνα. Φιλόσοφος με όλη τη σημασία της λέξης ή, αν προτιμάτε, φιλόσοφος κοπής Πλάτωνα, Αριστοτέλη, Καντ, Χέγκελ και βάλε...
Όσβαλντ Σπένγκλερ
Μαθηματικός, Ιστορικός και Φιλόσοφος ο Σπένγκλερ έμεινε γνωστός κυρίως για το μνημειώδες έργο του η "Παρακμή της Δύσης". Μελετώντας οκτώ μείζονες πολιτισμούς μεταξύ των οποίων ο αιγυπτιακός, ο ελληνορωμαϊκός, ο αραβικός και ο δυτικός, τους παρουσιάζει ως οργανισμούς που γεννιούνται, ωριμάζουν, ακμάζουν και πεθαίνουν. Προδικάζει το τέλος του δυτικού πολιτισμού επισημαίνοντας ως αιτίες της κατάρρευσής του την λατρεία του χρήματος, την κυριαρχία των μέσων μαζικής ενημέρωσης και την απουσία πρωτοτυπίας και πραγματικών δημιουργών στις τέχνες, στα γράμματα και στην παιδεία. Ο Όσβαλντ πολυΐατωρ και εντονότατα "φασιστικός" υπήρξε θύμα της ερωτοτροπίας του με τον ανερχόμενο ναζισμό στη δεκαετία του '20. Πέθανε το 1936 παίρνοντας μαζί του στον τάφο τον "Φάουστ" του Γκαίτε και τον "Ζαρατούστρα" του Νίτσε...
Μαθηματικός, Ιστορικός και Φιλόσοφος ο Σπένγκλερ έμεινε γνωστός κυρίως για το μνημειώδες έργο του η "Παρακμή της Δύσης". Μελετώντας οκτώ μείζονες πολιτισμούς μεταξύ των οποίων ο αιγυπτιακός, ο ελληνορωμαϊκός, ο αραβικός και ο δυτικός, τους παρουσιάζει ως οργανισμούς που γεννιούνται, ωριμάζουν, ακμάζουν και πεθαίνουν. Προδικάζει το τέλος του δυτικού πολιτισμού επισημαίνοντας ως αιτίες της κατάρρευσής του την λατρεία του χρήματος, την κυριαρχία των μέσων μαζικής ενημέρωσης και την απουσία πρωτοτυπίας και πραγματικών δημιουργών στις τέχνες, στα γράμματα και στην παιδεία. Ο Όσβαλντ πολυΐατωρ και εντονότατα "φασιστικός" υπήρξε θύμα της ερωτοτροπίας του με τον ανερχόμενο ναζισμό στη δεκαετία του '20. Πέθανε το 1936 παίρνοντας μαζί του στον τάφο τον "Φάουστ" του Γκαίτε και τον "Ζαρατούστρα" του Νίτσε...
Δ. ΣΤΕΦΑΝΑΚΗΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου