Ποιες θα είναι οι προτεραιότητές του ως ευρωβουλευτής; Τι θα του λείψει περισσότερο από την καθημερινότητά του; Πόσο προετοιμασμένος ήταν για την επίθεση που δέχθηκε στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας; Θα καταφέρει άραγε να καταστεί ένα σύμβολο ειρήνης μέσα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο; Ο Νιαζί Κιζίλγιουρεκ έχει πάντα κάτι σημαντικό να πει. Πόσο μάλλον τώρα, που τ’ όνομά του γράφει ιστορία ως ο πρώτος Τουρκοκύπριος ευρωβουλευτής της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Τα ίδια τα γεγονότα πολιτικοποίησαν τη ζωή του από πολύ νωρίς. Απ’ όταν ήταν 4 χρόνων και προσφυγοποιήθηκε, ζώντας για 10 χρόνια απομονωμένος σ’ ένα γκέτο. Όμως, η εικόνα που τον σημάδεψε δεν ήταν απ’ αυτά τα 10 χρόνια της απομόνωσης. Ήταν λίγο μετά την εισβολή. Τον προβλημάτισε και τον στιγμάτισε η μεγάλη άνεση με την οποία οι Τουρκοκύπριοι μπήκαν σε σπίτια Ελληνοκυπρίων. Το να βλέπει Τουρκοκύπριους που ήταν θύματα το ’64 να έχουν γίνει θύτες το ’74… Διερωτώμαι αν είναι θέμα θάρρους ή αντίληψης το να εκφράζεις ελεύθερα και χωρίς φόβο αυτά που βλέπεις, ακούς και αισθάνεσαι για τον τόπο σου - κάτι που χαρακτηρίζει και τον ίδιο ως άνθρωπο. Η απάντησή του; «Η πίστη σε αυτό που πιστεύεις σε απελευθερώνει και σε οδηγεί να εκφράζεις ελεύθερα αυτό που σκέφτεσαι. Σε ένα ιστορικό γεγονός, πριν τη σύλληψη του Λούθηρου στη Γερμανία, του είπαν να αποχωρήσει από την εκκλησία που ανάρτησε τις θέσεις του για τη θρησκευτική μεταρρύθμιση. Η απάντηση ήταν αποστομωτική: “Θέλω αλλά δεν μπορώ”...».
Αυτό που θα λείψει στον ίδιο, για όσο θα βρίσκεται στο Ευρωκοινοβούλιο, είναι η βιβλιοθήκη του. Ή όπως πολύ χαρακτηριστικά μού την περιέγραψε «η καθημερινότητά του». Γιατί, η βιβλιοθήκη του είναι η καθημερινότητά του. «Για μένα η ζωή είναι γραφή και ανάγνωση. Ανησυχώ λίγο ότι θα τα στερηθώ τώρα αυτά. Δεν θα έχω αρκετό χρόνο για να διαβάσω όσα θέλω και για να γράψω όσα θέλω. Γνωρίζοντας, όμως, τον εαυτό μου, πάντα θα καταφέρνω να βρίσκω χρόνο για ανάγνωση και γραφή. Ίσως, η παραγωγή μου να λιγοστέψει, όμως, το βασικό είναι η γνώση».
Ένας ερευνητής ακαδημαϊκός, με περισσότερα από 20 βιβλία στο ενεργητικό του θα μπορούσε άραγε να εφησυχάσει και να περιοριστεί σε μια πολιτική καριέρα; Ασφαλώς όχι. Άλλωστε, ο Νιαζί Κιζίλγιουρεκ θεωρεί τον εαυτό του δημόσιο διανοούμενο. «Δεν υπήρξα ποτέ ένας καθηγητής εντός των τειχών του Πανεπιστημίου. Ήμουν στους δρόμους, ήμουν εκδότης, έκανα διαλέξεις, ζούσα καθημερινά και με τις δύο κοινότητες». Επομένως και η εκλογή του με το ΑΚΕΛ στις Ευρωεκλογές, ήταν λίγο πολύ αναμενόμενη. «Σίγουρα, δεν ήταν έκπληξη, γιατί κάναμε περίπου μια εκστρατεία τεσσάρων μηνών. Είχα μια άμεση επαφή με τους Τουρκοκύπριους. Έβλεπα ότι θα ψήφιζαν περισσότεροι αυτή τη φορά. Είχα, επίσης, μια επίγνωση ότι υπήρχε ωρίμανση στην κυπριακή κοινωνία και πολλοί πολίτες μπορούσαν να κάνουν την υπέρβαση και να ψηφίσουν έναν άνθρωπο σαν εμένα. Είπα στους Τουρκοκύπριους ότι δεν πρέπει να με ψηφίσουν βάσει εθνοτικής καταγωγής. Και είπα στους Ελληνοκύπριους να μη διστάσουν να με ψηφίσουν επειδή είμαι Τουρκοκύπριος. Κάλεσα και τις δύο κοινότητες να ψηφίσουν τις ιδέες μου, τις οποίες γνωρίζουν πάρα πολύ καλά».
H εκλογή του στο Ευρωκοινοβούλιο μπορεί να μην ήταν έκπληξη, όμως, η επίθεση που δέχθηκε στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας πόσο αναμενόμενη ήταν; «Δεν θα έλεγα ότι ήμουνα προετοιμασμένος. Από την άλλη, βέβαια, είχα πλήρη επίγνωση ότι αυτό που κάνουμε δεν θα άρεσε στην τουρκοκυπριακή δεξιά. Όπως και έγινε. Δέχθηκα έντονη κριτική και επίθεση στα κατεχόμενα. Ήμουν, επίσης, βέβαιος και για την αντίδραση της ελληνοκυπριακής ακροδεξιάς. Αυτό που δεν περίμενα, όμως, ήταν η στάση του Δημοκρατικού Συναγερμού. Γνωριζόμαστε πολύ καλά με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, καθώς υπηρέτησα στο Συμβούλιο Γεωπολιτικής Στρατηγικής που ίδρυσε ο ίδιος και με παρακάλεσε να βοηθήσω. Και βοήθησα χωρίς να πάρω κάτι ως αντάλλαγμα. Με τον κύριο Αβέρωφ Νεοφύτου -όπως και άλλους Συναγερμικούς- είχαμε πάντα έναν εποικοδομητικό διάλογο. Οπότε, η αμφισβήτηση της υποψηφιότητάς μου και της επιθυμίας μου να φέρω τις δύο κοινότητες μαζί στην πολιτική μας κουλτούρα, ήταν έκπληξη για μένα».
Το ότι έχει χαρακτηριστεί «πράκτορας των Τούρκων» από τη μια πλευρά ή «πράκτορας των Ελλήνων» από την άλλη πλευρά, δεν φαίνεται να ενοχλεί πλέον τον κ. Κιζίλγιουρεκ, καθώς αποδίδει αυτές τις σκέψεις σε ανθρώπους υπερεθνικιστές. Διευκρινίζει, όμως, πως όταν ο ίδιος μιλούσε και έγραφε για την κατοχή, κάποιοι άλλοι υπερασπίζονταν την αναγνώριση του ψευδοκράτους. Και προβληματίζεται ιδιαίτερα για το «πώς θα καταφέρουμε να κτίσουμε την κοινή μας πατρίδα, όταν υπάρχουν ακόμα ομάδες με τόσο φανατισμένες αντιλήψεις».
Αρπάζομαι απ’ αυτό και του θυμίζω μια φράση που είχε πει σε παλιότερη συνέντευξή του: «Αναζητούμε το δίκαιο χωρίς τον άλλον, ενώ το δίκαιο ξεκινά όταν βλέπεις το πρόσωπο του άλλου». Είναι σε θέση σήμερα Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι να κοιταχτούν στα μάτια, να πουν αλήθειες και να παραδεχτούν λάθη; «Η ντε φάκτο διαίρεση του νησιού οδήγησε και στη διαίρεση των ανθρώπων και των “αληθειών” τους. Η κάθε μία κοινότητα κρατάει ένα κομμάτι της αλήθειας. Δυστυχώς, όμως, στη χώρα μας δεν υπάρχει ανταλλαγή μνήμης. Γι’ αυτό και επικρατούν πολλές προκαταλήψεις. Η κατάσταση μοιάζει με αρχαία ελληνική τραγωδία. Όλοι έχουν δίκαιο, αλλά δεν υπάρχει διέξοδος. Για να υπάρξει διέξοδος, πρέπει η κάθε μια κοινότητα να είναι και θύμα και θύτης ταυτόχρονα. Η διαπίστωση αυτής της πραγματικότητας θα σημαίνει και τόλμη να κοιτάξει η μια κοινότητα στα μάτια της άλλης».
Η ανάπτυξη πολιτικών συμφιλίωσης είναι μια από τις προτεραιότητες που έχει βάλει ήδη ψηλά στην ατζέντα των νέων καθηκόντων του. Πιστεύει ότι στην Κύπρο δεν αναπτύσσουμε μέτρα για να έρθουν πιο κοντά οι δύο κοινότητες της χώρας, να γνωριστούν καλύτερα και να κάνουν πράγματα μαζί. Γι’ αυτό θα αρπάξει την ευκαιρία που του δίνει η Ευρώπη μέσα από τη δική της εμπειρία προγραμμάτων συμφιλίωσης των λαών, ώστε να μπορέσει να φέρει μεν πιο κοντά τις δύο κοινότητες αλλά, ταυτόχρονα, να τις φέρει και πιο κοντά στην Ευρώπη. «Μετά το άνοιγμα των οδοφραγμάτων έχουν γίνει μόνο κάποιες ατομικές πρωτοβουλίες. Κανένα μέτρο, όμως, από την πολιτική ελίτ. Δεν έχουμε δει προγράμματα συμφιλίωσης και επαναπροσέγγισης σε πολιτικό επίπεδο. Είδατε προγράμματα επισκέψεων σε σχολεία, είδατε προγράμματα δίγλωσσα; Τίποτα δεν έχουμε δει», θα μου πει όταν τον ρωτώ για την αποδοτικότητα των επαναπροσεγγιστικών δραστηριοτήτων των τελευταίων χρόνων και μου επισημαίνει ότι ο καλύτερος διάλογος μεταξύ των δύο κοινοτήτων, δεν θα λύσει το Κυπριακό, αλλά είναι πολύ σημαντικός για την εξέλιξη της πορείας αναζήτησης της λύσης.
Σε ό,τι αφορά το υπό συζήτηση μοντέλο λύσης Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας, θεωρεί ότι υπάρχει μεγάλη άγνοια. «Αν ερχόταν σήμερα ένας εξωγήινος, βάζαμε μπροστά του τα δεδομένα της Κύπρου και τον ρωτούσαμε τι μοντέλο κράτους ταιριάζει σ’ αυτή τη χώρα, η απάντηση θα ήταν ξεκάθαρα ομοσπονδιακό κράτος. Γιατί, οι επιλογές είναι συγκεκριμένες: ενιαίο κράτος, που σημαίνει ότι κυβερνάει η πλειοψηφία – κάτι που δεν θα δεχθούν ποτέ οι Τουρκοκύπριοι. Ή χωριστά κράτη – κάτι που δεν δεχθούν ποτέ οι Ελληνοκύπριοι και ούτε πιστεύω ότι υπάρχει νόμιμη βάση για ξεχωριστό τουρκοκυπριακό κράτος. Με αυτά τα δεδομένα η ιδανική λύση είναι η Ομοσπονδία. Το μόνο μοντέλο που μπορεί να ενώσει αυτή τη χώρα». Είναι, όμως, κι αυτό το αγκάθι των εγγυήσεων που δεν πείθει για πραγματική ενότητα. «Δεν πιστεύω ότι μπορούν να συνεχιστούν οι εγγυήσεις του ’60. Αν τερματίσουμε τις εγγυήσεις και δεχθούμε την πολιτική ισότητα, θα ανοίξει ο δρόμος επίλυσης του Κυπριακού». Κι αν δεν ανοίξει ποτέ αυτός ο δρόμος κύριε Κιζίλγιουρεκ; «Ο μεγαλύτερος φόβος μου όσον αφορά τη χώρα μου είναι η μόνιμη διχοτόμηση. Να μην καταλήξει αυτή η χώρα σε μια μόνιμη διχοτόμηση και παράλληλα με αυτό να ζήσει ξανά και ξανά εντάσεις, όπως στο παρελθόν. Αν δεν καταφέρουμε να ενώσουμε τη χώρα μας κάτω από μια ομοσπονδιακή λύση, η τουρκοκυπριακή κοινότητα θα αφομοιωθεί από την Τουρκία. Στον Βορρά θα υπάρχει αποκλειστικά η Τουρκία με όλα τα στοιχεία της και θα τερματιστεί ιστορικά η ύπαρξη των Τουρκοκυπρίων ως μια ξεχωριστή κυπριακή οντότητα. Μια τέτοια εξέλιξη δεν νομίζω ότι μπορεί να οδηγήσει σε σταθερότητα τους Ελληνοκύπριους. Για σταθερότητα και μόνιμη ειρήνη, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι μαζί πρέπει να είναι αφέντες του σπιτιού τους».
Αισθάνομαι ότι το κλίμα στη συζήτηση έχει βαρύνει κάπως και προσπαθώ να τον μεταφέρω ξανά στον κόσμο του βιβλίου, εκεί όπου καταφεύγει πάντοτε για τις στιγμές ξεκούρασης και ψυχικής ηρεμίας. Τον ρωτώ αν έχει μυήσει και τα παιδιά του σ’ αυτό τον κόσμο. «Συνήθως τα παιδιά, όταν βλέπουν έναν πατέρα ανάμεσα στα βιβλία, αντιδρούν αλλιώτικα και κρατάνε απόσταση από αυτό. Ο γιος μου με το ζόρι διαβάζει. Προτιμά να περνάει καλά με τους φίλους του, πράγμα που για μένα είναι οκέι. Η κόρη μου είναι αφοσιωμένη στον χορό από πολύ νωρίς. Έχει σκοπό στη ζωή της, έχει πειθαρχία και εργάζεται συστηματικά προς αυτή την κατεύθυνση». Συζητάει, όμως, πολύ με τα παιδιά του. Βάζει πάντα ένα θέμα στο τραπέζι και η ώρα του φαγητού μετατρέπεται σε συμπόσιο. «Συζητάμε διάφορα θέματα, φιλοσοφικά, πολιτικά, κοινωνικά, ό,τι φαντάζεστε. Και ταξιδεύουμε, επίσης, πολύ». Μου διευκρινίζει ότι δεν έχει μιλήσει ποτέ στα παιδιά του για ταυτότητες, αλλά τα ίδια έχουν αποφασίσει ότι είναι μισοί Γάλλοι (λόγω καταγωγής της μαμάς τους), ένα τέταρτο Τουρκοκύπριοι και ένα τέταρτο Ελληνοκύπριοι. «Μεγάλωσαν σε πολύ αρμονικό περιβάλλον, πολύγλωσσο. Και σταδιακά μάθανε τις διάφορες υποστάσεις μου. Βίωσαν κάποιο ρατσισμό στο σχολείο, λόγω επιθέτου, όμως, δεν έχουν κανένα πρόβλημα. Βλέπουν με έναν πολύ υποτιμητικό τρόπο τις ρατσιστικές συμπεριφορές». Όσο για τις ταυτότητες, ο κ. Κιζίλγιουρεκ θεωρεί ότι είμαστε όλοι κάτι παραπάνω από ένα πράγμα, ενώ ως προς την κυπριακή ταυτότητα, τον ενδιαφέρει περισσότερο η συνείδηση της κοινής πατρίδας. «Πολλές φορές λέμε ότι είμαστε Κύπριοι για να μη λέμε ότι είμαστε εθνικιστές, Έλληνες ή Τούρκοι. Όλα αυτά κατανοητά, όμως, αυτά δεν είναι ταυτότητες. Είναι πολιτικές τοποθετήσεις. Οι ταυτότητες είναι πιο περίπλοκες».
Με τις ιδεολογίες, πάντως, είναι πολύ πιο ξεκάθαρος. Δηλώνει αριστερός. Και πάντα αυτό δήλωνε, από τότε που θυμάται τον εαυτό του. Ο αντιμιλιταρισμός, η συμβίωση των λαών, η ειρήνη και η συμφιλίωση είναι ό,τι του έχει αφήσει ως κληρονομιά η αριστερή σκέψη. Σε μια εποχή, όμως, που ο καπιταλισμός έχει ξεφύγει, τι σημαίνει να είσαι αριστερός; «Αυτό που σήμαινε πάντα...», θα μου πει ο κ. Κιζίλγιουρεκ. «Όσο υπάρχει ο καπιταλισμός υπάρχει και η Αριστερά. Η δύναμη αυτή που ενδιαφέρεται κυρίως για τον Άνθρωπο. Σήμερα, ίσως περισσότερο, μπορεί να αποτελεί το ανάχωμα στον νεοφασισμό και τον νεοφιλελευθερισμό. Όμως, δεν παύει να υπηρετεί το όραμα μιας δίκαιης κοινωνίας. Γι’ αυτό το όραμα είναι που θα παλέψουμε στην Ευρώπη». Λέει, επίσης, πως αδυνατεί να εντοπίσει διαφορές με το ΑΚΕΛ για θέματα που αφορούν στο μέλλον της Ευρώπης. «Θα έδινα λίγη παραπάνω έμφαση στο κοινωνικό φύλο, το περιβάλλον, την κουλτούρα ίσως. Όμως, πιστεύω, ότι το ΑΚΕΛ αντιλαμβάνεται την ιστορική σημασία της ύπαρξης της Ευρώπης και απ’ εκεί και πέρα βάζει μια σειρά από μεταρρυθμίσεις που θα ήθελε να δει για την Ευρώπη που οραματίζεται». Ως αριστερός δεν πιστεύει σε κανέναν θεό, όμως, σέβεται όσους πιστεύουν. «Η θρησκεία από μόνη της δεν κάνει ζημιά στον άνθρωπο. Είναι η πολιτικοποίησή της που κάνει ζημιά. Η θρησκεία είναι ένας λόγος της αγάπης, της συμφιλίωσης και της ειρήνης. Όταν, όμως, πολιτικοποιείται τότε ξεκινάνε οι θρησκευτικοί πόλεμοι και όλα όσα βιώνουμε στην ανθρωπότητα».
Δύο μέρες μετά την πρώτη του επαφή με το Ευρωκοινοβούλιο, επικοινωνώ ξανά μαζί του για να μάθω πώς ήταν για τον ίδιο αυτή η εμπειρία. «Είχα την ευκαιρία να γνωρίσω κι άλλους συνάδελφους με τους οποίους θα συνεργαστούμε τα επόμενα πέντε χρόνια. Βρισκόμαστε σε μια δύσκολη φάση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και οι συνεργασίες μεταξύ των προοδευτικών δυνάμεων είναι επιβεβλημένες. Η Ομάδα της Αριστεράς είναι μια πλουραλιστική ομάδα, που εργάζεται με δημοκρατικό διάλογο και αποφασίζει με συναίνεση. Οι εμπειρίες και ο τρόπος δουλειάς των άλλων αντιπροσωπειών στην Ομάδα είναι ιδιαίτερα χρήσιμες και ενδιαφέρουσες. Μπορούν να μας δώσουν πληροφορίες για τα άλλα κράτη μέλη και την κοινωνικοπολιτική τους κατάσταση».
Περιοδικό Down Town, τεύχος 651.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου