"Ο Τζελαλεντίν Μανγκομπιρντί(Μανγουμπερτί,Μινγκμπουρνού,"ο δωρισμένος από τον Θεό"),υπήρξε ο τελευταίος Χορεσμιανός ηγεμόνας(έφερε τους τίτλους του "σάχη" και του "σουλτάνου")κατά την περίοδο 1221-1231.Διαδέχθηκε τον νικημένο από τους Μογγόλους πατέρα του,Μουχαμμάντ Β΄,και εξουσίασε ένα εκτενές κράτος με μεικτούς τουρκόφωνους και ιρανόφωνους πληθυσμούς και με σύνορα που ξεκινούσαν από την ανατολική Μεσοποταμία(Ιράκ) και τελείωναν προς ανατολάς στην Ινδία,ενώ το βόρειο και νότιο σύνορο του ήταν αντίστοιχα η Θάλασσα του Αράλ και ο Περσικός Κόλπος.
Μετά την ήττα και εξουδετέρωση του πατέρα του,ο Τζελαλεντίν ανέλαβε τη συνέχιση του αγώνα κατά των εισβολέων της Χορεσμίας,παραγκωνίζοντας τον μεγαλύτερο αδελφό του,Καϊχοσρόη(Καϋ-Χουσράου).Αυτοαποκαλούμενος "ηγεμόνας της υδρογείου",ο Τζελαλεντίν,μετά από χρόνια περιπλανήσεων και ταλαιπωριών,κατόρθωσε να εισβάλλει με τους οπαδούς του στις περιοχές ανατολικά τις Μικράς Ασίας, στην αρχαία Ατροπατηνή Μηδία(Αζερμπαϊτζάν),βορειοανατολικά της λίμνης Ούρμια.Την Ταυρίδα χρησιμοποίιησε ως ορμητήριο του στη μετέπειτα επίθεση του βορειοανατολικά,κατά της Αρμενίας και Ιβηρίας(Γεωργίας),το 1225.Η παλαιά αρμενική πρωτεύουσα,το Ντβιν(το "Τίβιον " των Βυζαντινών),του παραδόθηκε το 1225,ενώ στη συνέχεια,μετά από τις αποτυχημένες προσπάθειές του να καταλάβει τη μεταγενέστερη αρμενική πρωτεύουσα,Ανί(το "Άνιον" των Βυζαντινών),καθώς και την περιοχή του Καρς,ο Τζελαλεντίν εισήλθε νικητής,το Μάρτιο του 1226 στη γεωργιανή πρωτεύουσα,Τιφλίδα/Τμπιλίσι.
Οι συνεχιζόμενες όμως μογγολικές επιδρομές τον ανάγκασαν να αφήσει την κατάκτηση της Γεωργίας ανολοκλήρωτη και να αντιμετωπίσει τις δυνάμεις που έστειλε εναντίον του ο Μογγόλος χαν Τσαγατάϋ,από το 1227.Τελικά,με επικερδή συνθήκη που υπέγραψε με το μεγάλο Σελτζούκο σουλτάνο του Ικονίου,Καϊκοβάδη Α΄(του οποίου μάλιστα ο γιος και διάδοχος,Καϊχοσρόης Β,νυμφεύθηκε μια από τις κόρες του Χορεσμιανού ηγεμόνα),ο τελευταίος προσπάθησε να αποκρούσει την εισβολή των δυνάμεων του Τσαγατάϋ.Στη συνέχεια στράφηκε και πάλι στην ολοκλήρωση της γεωργιανής κατάκτησης,κυριεύοντας το 1229 το Αχλά/Χιλάτ(το "Χλίατ" των Βυζαντινών)νότια του Μαντζικέρτ,εκμεταλλευόμενος το γεγονός ότι ο εκεί Αγγιουβίδης κυβερνήτης,αλ-Ασράφ,απουσίαζε στη Συρία λόγω της Στ΄Σταυροφορίας.
Σταδιακά ο Τζελαλεντίν επέκτεινε την εξουσία του στο Κουρδιστάν και σε όλη τη δυτική Περσία.Το 1230 όμως διέπραξε το θανάσιμο λάθος να ακυρώσει τη σπουδαία συνθήκη που είχε υπογράψει πριν από τρία χρόνια με τους Σελτζούκους του "Ρουμ".Έτσι,τώρα έσπευσε να προσφέρει τις υπηρεσίες του στον Καϊκοβάδη του Ικονίου ο αλ-Ασράφ,που επιθυμούσε να εκδικηθεί τον Τζελαλεντίν για την απώλεια του Αχλάτ.Ο Χορεσμιανός ηγεμόνας αναγκάστηκε να άρει την πολιορκία του Μαντζικέρτ που είχε ξεκινήσει και-ενισχυόμενος κατά την μαρτυρία του Μπαρ Εβραίου από άγημα Βυζαντινών από την Τραπεζούντα-αντιμετώπισε ένα συνασπισμένο στρατό Σελτζούκων του "Ρουμ",Αγγιουδιδών και Αρμενίων του κράτους της Κιλικιακής Αρμενίας,στην περιβόητη μάχη του Γιασσυτσιμέν.Ο χρονικογράφος αλ-Νεσάουι,βιογράφος της σταδιοδρομίας του Τζελαλεντίν,γράφει ότι η μάχη κράτησε τρεις ημέρες και στο τέλος της ο Χορεσμιανός ηγέτης βγήκε για πρώτη φορά ηττημένος από δυνάμεις εκτός από τους Μογγόλους,ενώ και οι σύμμαχοί του Τραπεζούντιοι,που είχαν προσωρινά κερδίσει την ανεξαρτησία τους από τους Σελτζούκους το 1223,αναγκάστηκαν,εξαιτίας της ενίσχυσης που έστειλαν στον Χορεσμιανό σάχη,να επανέλθουν στο status της υποτέλειας προς το σελτζούκικο Σουλτανάτο για μια ακόμη δωδεκαετία,από το 1231 ως το 1243(μάχη του Κιοσέ Νταγ)
Δραπετεύοντας από το πεδίο του Γιασσυτσιμέν ο Τζελαλεντίν εγκατέλειψε τα υπάρχοντά του στο Αχλάτ και υποχώρησε στο Αζερμπαϊτζάν,λίγο αργότερα όμως (τέλη Ιουλίου -αρχές Αυγούστου 1231)τα υπολείμματα των δυνάμεών του διαλύθηκα από τον στρατό του Μογγόλου στρατηλάτη Τσορμαγουμ Νογάν,στη στέπα του Μουγάν(Ιμπν Μπίμπι,γερμαν.μεταφρ.Duda,σ.175-176).Αδυνατώντας να δραπετεύσει προς ανατολάς,ο Τζελαλεντίν επέστρεψε στο Αχλάτ,απ'όπου όμως οι Σελτζούκοι του Ρουμ τον ανάγκασαν να καταφύγει στο Ντιγιαρμπεκίρ/Άμιδα.Οι Μογγόλοι διώκτες του,όμως,τον καταδίωξαν ανελέητα και στις 15 Αυγούστου 1231,ο "ηγεμόνας της υδρογείου"βρήκε άδοξο τέλος,δολοφονημένος από κάποιο Κούρδο βοσκό,ο οποίος με τον τρόπο αυτό πήρε εκδίκηση για το θάνατο του αδελφού του,που είχε παλαιότερα δολοφονηθεί από άνδρες του Τζελαλεντίν".
Αλέξιος Γ.Κ. Σαββίδης,η ίδρυση της Μογγολικής Αυτοκρατορίας ,εκδ.Ιωλκός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου