Δεν είμαι μεγάλη τραγουδίστρια, αλλά η Emahoy Tsegué-Maryam Guèbrou με εμπιστεύτηκε μόνο αφού της τραγούδησα. «Κάτι από τη χώρα σας», μου πρότεινε. Έτσι βρέθηκα στο μικρό υπνοδωμάτιο της 93χρονης Αιθιόπισσας συνθέτριας-πιανίστριας-καλόγριας, κρώζοντας τους στίχους ενός τραγουδιού του Ρόμπερτ Μπερνς.
Δεδομένου ότι δεν δίνει πολλές συνεντεύξεις, ένιωσα ότι έπρεπε να κάνω ό, τι μου είπε. Η αίθουσα, στην Αιθιοπική Ορθόδοξη Εκκλησία στην Ιερουσαλήμ, ήταν μικρή και πνιγηρή. Υπήρχε ένα μικρό κρεβάτι, ένα πιάνο ντυμένο με σημαίες της Αιθιοπίας, στοίβες μπομπίνων και κασετών, και ένα συνονθύλευμα από χειρόγραφα. Στους τοίχους υπήρχαν πορτρέτα του αυτοκράτορα Χαϊλέ Σελασιέ - η Emahoy τον γνώρισε τη δεκαετία του 1930 - και το δικές της θρησκευτικές εικόνες. Η πόρτα ήταν ανοιχτή με στηρίγματα και, από την αυλή, έρχονταν μυρωδιές φαγητών και ο ήχος της ψαλμωδίας των μοναχών.
Η Emahoy μιλάει άπταιστα επτά γλώσσες, αλλά όταν τελείωσα το τραγούδι του Μπερνς (Ae Fond Kiss) παραδέχθηκε ότι οι παλιοί Σκωτσέζικοι στίχοι ήταν δύσκολο να τους αποκρυπτογραφήσει. Της έδωσα μια περιληπτική μετάφραση - εραστές συναντιούνται, εραστές χωρίζουν, εραστές αισθάνονται την καρδιά να ραγίζει - και αυτή έπιασε το χέρι μου και με κάρφωσε με ένα από τα βαθιά βλέμματα της. «Δεν μπορούμε πάντα να επιλέξουμε ό, τι φέρνει η ζωή», είπε. «Αλλά μπορούμε να επιλέξουμε πώς θα ανταποκριθούμε».
Αν κάποιος έχει τα προσόντα για να ξεστομίσει τέτοια σοφία, είναι μια γυναίκα της οποίας οι επιλογές προσδιορίστηκαν από τη θρησκευτική αυτοεξορία, αντισυμβατικούς αγώνες των δύο φύλων και τη δραματική πολιτική ιστορία της Αιθιοπίας του 20ου αιώνα - και η οποία έγινε μια μοναδική καλλιτέχνης στη διαδικασία.
Οι περισσότεροι άνθρωποι που είναι εξοικειωμένοι με τη μουσική της Emahoy τη γνώρισαν μέσω ενός σόλο άλμπουμ για πιάνο που κυκλοφόρησε το 2006, ως μέρος της συλλογής Éthiopiques. Αυτή η σειρά έβαλε τα ήρεμα, bluesy, ελεύθερα βαλς της μαζί με την τζαζ της Αιθιοπίας που βγήκε από την Αντίς Αμπέμπα στη δεκαετία του 1960 - και αν και χαμόγελα στοργικά αναφέροντας τους μουσικούς της συναδέλφους των Éthiopiques όπως οι Mulatu Astatke και Alemayehu Εσέτε, επιμένει ότι δεν είναι καλλιτέχνης της τζαζ. Η παιδεία της είναι καθαρά δυτική κλασική· η έμπνευσή της προέρχεται από τα αρχαία τροπάρια της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Είναι ένας μοναδικός συνδυασμός και δεν μοιάζει με τίποτα άλλο.
Ήμουν στην Ιερουσαλήμ για να κάνω ένα ντοκιμαντέρ για την Emahoy. Γεννημένη το 1923, μεγάλωσε σε μια από τις πιο προνομιακές οικογένειες της χώρας. Αυτή και η αδελφή της ήταν τα πρώτα κορίτσια που μπόρεσαν να πάνε στο εξωτερικό για τις σπουδές τους - Θυμάται τα ταξίδια με το τρένο, τότε έξι ετών, από τα υψίπεδα της Αντίς στο λιμάνι του Τζιμπουτί, στη συνέχεια, και μετά με πλοίο στη Μασσαλία, καθ 'οδόν προς ένα ελβετικό οικοτροφείο. Εκεί είναι όπου συνάντησε για πρώτη φορά δυτική κλασική μουσική. Πήρε μαθήματα πιάνου και βιολιού και κατέληξε να είναι ένα ιδιαίτερο ταλέντο.
Στη δεκαετία του 1930, επέστρεψε στην Αντίς: πορτρέτα από την περίοδο αυτή δείχνουν μια πανέμορφη νεαρή γυναίκα με ένα ειρωνικό χαμόγελο και μια τολμηρή αίσθηση της μόδας. Πήγε σε πάρτι της υψηλής κοινωνίας και τραγούδησε για τον Χαϊλέ Σελασιέ. Είχε ένα αυτοκίνητο και ίππευε ένα άλογο και κυνηγούσε με παγίδα γύρω από την πόλη. Ήταν φεμινίστρια: η πρώτη γυναίκα που εργάστηκε για τη δημόσια διοίκηση της Αιθιοπίας, η πρώτη που τραγούδησε σε μια Ορθόδοξη Εκκλησία της Αιθιοπίας, η πρώτη που εργάστηκε ως μεταφράστρια για τον Ορθόδοξο Πατριάρχη στην Ιερουσαλήμ. «Ακόμη και ως έφηβη πάντα ρωτούσα,« Ποια είναι η διαφορά μεταξύ αγοριών και κοριτσιών;», μου είπε. «Είμαστε ίσοι!»
Αυτή η ζωή διεκόπηκε βάναυσα όταν ο Μπενίτο Μουσολίνι, με το βλέμμα στραμμένο σε μια πιθανή αποικία, εισέβαλε στην Αιθιοπία το 1936 και τρία μέλη της οικογένειας της Emahoy σκοτώθηκαν. Έφυγε για την Ευρώπη, αλλά δεν αποθαρρύνθηκε η αποφασιστικότητά της να γίνει μουσικός και τελικά βρήκε το δρόμο της για το Κάιρο για να μελετήσει με τον αξιότιμο Πολωνό βιολιστή Αλέξανδρο Kontorowicz. Εξασκούταν εννέα ώρες την ημέρα και τα θυμάται ως μια ευτυχισμένη στιγμή, αλλά η αιγυπτιακή θερμότητα επηρρέασε την υγεία της και στάλθηκε στην πατρίδα της για να συνέλθει στο μεγάλο υψόμετρο και πιο εύκρατο κλίμα της Αιθιοπικής πρωτεύουσας.
Η Emahoy μου τα είπε όλα αυτά από το κρεβάτι της το περασμένο καλοκαίρι,θέλοντας να κοινοποιήσει τα στοιχεία με ακρίβεια και σαφήνεια. Στο τέλος της συνέντευξης κάθε ημέρας, επέμενε στην ακρόασή της για να βεβαιωθεί ότι ότι είχε αρθρώσει τις σκέψεις της ακριβώς με τον τρόπο που ήθελε. Ήταν σκληρή, σε εγρήγορση, γελαστή, εξαιρετική παρέα. Ρώτησε τον παραγωγό μου και μένα σχετικά με την παγκόσμια πολιτική: τι γνώμη είχαμε για τις πολιτικές της Χίλαρι Κλίντον και της Άνγκελα Μέρκελ; (Στην ίδια αρέσει αρκετά η Μέρκελ· δεν της αρέσει ο Trump.)
Όταν φτάσαμε στο επόμενο μέρος της ιστορίας της, κάτι δεν ταίριαζε. Μετά από το χρόνο που πέρασε στο Κάιρο, η 23χρονη Emahoy έθεσε ως στόχο της το Λονδίνο και της προσφέρθηκε μια υποτροφία στη Βασιλική Ακαδημία Μουσικής. Αλλά για λόγους που δεν μπορούσε ή δεν ήθελε να αποκαλύψει, αρνήθηκε την άδεια για να πάει. Είτε ήταν μια γραφειοκρατική δυσλειτουργία ή κάτι πιο κοντά στους στίχους του τραγουδιού του Μπερνς, θα πιθανότατα ποτέ δεν θα μάθουμε. Η απογοήτευση την έκανε να εγκαταλείψει το κλασικό πιάνο και να στραφεί προς τον Θεό. «Ήταν το θέλημά Του,» είναι το μόνο που είπε, όταν ρώτησα τι την είχε εμπόδισε να συνεχίσει τις σπουδές της. «Μπορούμε να επιλέξουμε πώς θα ανταποκριθούμε».
H Emahoy ποτέ δεν αναζωπύρωσε την αναδυόμενη καριέρα της ως κλασσική πιανίστρια· αντ 'αυτού, επινόησε τη δική της μουσική γλώσσα . Αφού έγινε καλόγρια, πέρασε μια δεκαετία που ζούσε ξυπόλητη σε ένα μοναστήρι στην κορυφή ενός λόφου στη βόρεια Αιθιοπία, και όταν τελικά επέστρεψε στη μουσική, έγραψε δικές της συνθέσεις, αναμιγνύοντας την κλασική εκπαίδευση της νεολαίας της με τους πεντατονικούς ψαλμούς που έψελνε στην εκκλησία. Υπάρχει μια εκπληκτική διαχρονικότητα στη μουσική της: τα ποικίλματα είναι δεξιοτεχνικά και οι συγχορδίες έχουν ένα ζωηρό ρυθμό σαν ένα βαλς του Chopin - σχεδόν, αλλά όχι ακριβώς. Με την Emahoy, τίποτα δεν είναι συνηθισμένο. Κανένα σταθερό μέτρο, κανένας παλμός που να μπορεί να αποτυπωθεί σε σημειογραφία, καμία αυστηρή τήρηση σε οποιοδήποτε σύστημα κλίμακας.Οι μελωδίες της φτερουγίζουν μεταξύ των παραδόσεων· επιπλέουν στο δικό τους άξονα.
Είχα την τύχη να γνωρίσω την Emahoy από τη Μάγια Dunietz - μια ισραηλινή μουσικό που βοήθησε την Emahoy δημοσιεύσει το έργο της για πρώτη φορά. O όγκος που προέκυψε περιέχει 12 κομμάτια, αλλά υπάρχουν δεκάδες άλλες συνθέσεις ακόμη να δημοσιευθούν και δεκάδες περισσότερες που η Emahoy δεν έχει ακόμη τελειώσει.
Εκτός από το τραγούδι της δοκιμασίας μου, μου έβαλε μια δοκιμασία να παίξω πρίμα βίστα σε αυτό το μικρό δωμάτιο στην Ιερουσαλήμ, για να αποδείξω την αξία βρίσκοντας το δρόμο μου μέσα από μία από τις τελευταίες συνθέσεις της Emahoy . «Καμία πίεση,» μου ψιθύρισε ο παραγωγός μου , πρόθυμα. Πριν φύγουμε, η Emahoy με κάρφωσε με αυτό το βλέμμα και πάλι. Μου είπε να περάσω τη ζωή μου αγωνιζόμενη για την ισότητα. Είπε ότι δουλεύει άλλο ένα άλμπουμ. Ακόμα και από το κρεβάτι της, ακόμα επιλέγουν πώς πρέπει να ανταποκριθεί.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου