Πλακίδας Deseille (Ἀρχιμανδρίτης)
Ἡ μοναστική μας γυναικεία κοινότητα τοῦ Σολὰν ὁδηγήθηκε, γιὰ νὰ ἐξασφαλίσει τὰ πρὸς τὸ ζῆν, νὰ ἐπιφορτιστεῖ σὲ ἀρκετὰ σημαντικὸ βαθμὸ μὲ ἕναν τομέα τῆς γεωργίας.
Ἀντιμετωπίσαμε ἔτσι ἕνα ἀπὸ τὰ μεγαλύτερα προβλήματα τῆς ἐποχῆς μας. Στὸν κόσμο ὅπου ζοῦμε, ὄντως, ὅλα λειτούργησαν μὲ προοπτικὴ τὴν ἀνάπτυξη ἐντατικῶν καλλιεργειῶν, μὲ τὴ χρήση βιομηχανικῶν μεθόδων καὶ γιὰ νὰ ἐξασφαλιστεῖ τὸ μονοπώλιο. Σκοπὸς εἶναι νὰ παράγουμε ὁλοένα περισσότερο, μὲ τὸ μικρότερο κόστος (ἄρα καὶ μὲ ὅσο γίνεται πιὸ μειωμένο ἐργατικὸ δυναμικὸ) εἰς βάρος τῆς ποιότητας.
Οἱ συνέπειες αὐτῆς τῆς ἐπιλογῆς ἀποδείχνονται τώρα ὀλέθριες ἀπὸ πλευρᾶς οἰκoλογικῆς, κοινωνικῆς καὶ πνευματικῆς. Αὐτὲς οἱ τρεῖς ὄψεις τῆς παρούσας κατάστασης εἶναι στενὰ ἀλληλένδετες.
Ἀπὸ πλευρᾶς οἰκολογικῆς, αὐτὲς οἱ καταστροφικὲς ἐπιπτώσεις γίνονται ὁλοένα πιὸ φανερές: χημικὴ μόλυνση τοῦ ἐδάφους, τῶν νερῶν, τοῦ ἀέρα, ὑποβάθμιση τῆς ποιότητας τῶν γεωργικῶν καὶ κτηνοτροφικῶν προϊόντων, ποὺ ἐπιφέρουν ἐλλείψεις σὲ τρόφιμα καὶ ἄλλες θλιβερὲς συνέπειες γιὰ τὴ δημόσια ὑγεία, διόλου ἀμελητέο κίνδυνο λοιμοῦ σὲ ἐκτεταμένες περιοχές, ἐπιδείνωση στὸ στρῶμα τοῦ ὄζοντος, ποικίλους κινδύνους ὀφειλομένους στὴν πυρηνικὴ βιομηχανία.
Ἀπὸ πλευρᾶς κοινωνικῆς, ὁ μισοκατεστραμμένος ἀγροτικὸς καὶ χειροτεχνικὸς κόσμος προκάλεσε τὸν γιγαντισμὸ τῶν ἀστικῶν κέντρων (καὶ τὶς παραγκουπόλεις), τὴν ἐπέκταση τῆς ἀνεργίας καὶ ἕνα πρόβλημα ἀπασχόλησης ποὺ εἶναι ἀδύνατο νὰ λυθεῖ ἀποτελεσματικὰ χωρὶς νὰ ἀμφισβητηθεῖ ὁλόκληρο τὸ σύστημα ποὺ τὸ δημιούργησε. Αὐτὸ ποὺ μὲ συστολὴ ἀποκαλοῦμε «οἰκονομικὴ κρίση» εἶναι στὴν πραγματικότητα ἡ προοδευτικὴ κατάρρευση τοῦ βιομηχανικοῦ πολιτισμοῦ, εἴτε πρόκειται γιὰ τὸ «φιλελεύθερο» πρότυπο, ὅπως στὴ Δύση, εἴτε γιὰ τὸ σοσιαλιστικὸ ἢ κολλεκτιβιστικό, ὅπως λίγο καιρὸ πρὶν στὶς ἀνατολικὲς χῶρες. Ὁ ἀριθμὸς τῶν ἀνθρώπων ποὺ ζοῦν σὲ ἄθλιες συνθῆκες αὐξάνει σταθερά, καὶ ἔχει διαπιστωθεῖ ὅτι οἱ παραγκουπόλεις ἀναπτύσσονται δεκαέξι φορὲς πιὸ γοργὰ ἀπὸ τὸ σύνολο τοῦ παγκοσμίου πληθυσμοῦ.
Τέλος, ἡ «βιομηχανικὴ ἐπανάσταση» ἐπέφερε, στὸ πνευματικὸ ἐπίπεδο, μία ἀκόμη πιὸ σοβαρὴ κατάρρευση, γιατί ἀγγίζει τὶς ρίζες τῆς κοινωνίας. Γεννώντας αὐτὸ ποὺ ὁ Henri de France, καθηγητὴς οἰκονομίας στὸ Πανεπιστήμιο τῆς Grenoble, προτίμα νὰ ὀνομάζει «πολιτισμὸ ἀπληστίας» μᾶλλον παρὰ «πολιτισμὸ κατανάλωσης», ὁ βιομηχανικὸς πολιτισμὸς ὅπως αὐτὸς ἀναπτύχθηκε ἐδῶ καὶ δύο αἰῶνες, δημιούργησε μία ἀληθινὴ πνευματικὴ ἔρημο. Προσπόρισε σὲ μία μειονότητα ἕνα ἐπίπεδο ζωῆς καὶ μία ὑλικὴ εὐμάρεια χωρὶς προηγούμενο στὴν ἱστορία. Τὸ παράδοξο εἶναι ὅτι, ἐνῶ συνέβαλε στὴν ἐξαθλίωση τῶν ἀνθρώπινων μαζῶν, προμήθευε τοὺς φτωχοὺς αὐτοὺς μὲ μία ψυχὴ πλουσίων, ἀναπτύσσοντας μέσα τους ἐπιθυμίες πού, καταπιεζόμενες, δὲν εἶναι λιγότερο καταστρεπτικὲς γιὰ τὶς ψυχές.
Ὁ Χριστὸς μᾶς δίδαξε ὅτι εἶναι πιὸ δύσκολο σ’ ἕνα πλούσιο νὰ εἰσέλθει στὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ παρὰ ἕνα παλαμάρι («κάμηλος») νὰ περάσει ἀπὸ τὴν τρύπα τῆς βελόνας. Ἀναπτύσσοντας ἀνάμεσα στοὺς ἀνθρώπους τὴν ἐπιθυμία νὰ κατάσχουν ὅλο καὶ περισσότερα ὑλικὰ ἀγαθά, νὰ ἀποχτοῦν καλύτερα ἀποτελέσματα τεχνικῆς καὶ ὑλικῆς τάξης μὲ ὅσο γίνεται λιγότερη φυσικὴ ἢ ἠθικὴ προσπάθεια, «ὁ πολιτισμὸς τῆς ἀπληστίας» θαρρεῖς ὅτι στείρωσε τὶς ψυχὲς καὶ ἔκλεισε τὶς καρδιὲς ἀπὸ τὴν ἐνέργεια τῆς θείας χάριτος. Εἶναι σὰν νὰ παρέλυσε τὴν ἐσωτερικὴ εὐαισθησία τῶν ἀνθρώπων στὶς πνευματικὲς πραγματικότητες, σὰν νὰ τύφλωσε τὸν μέσα ὀφθαλμό. Ὁδήγησε ἀνθρώπινες μάζες σ’ ἕναν ἀθεϊσμὸ τουλάχιστον πρακτικὸ ἂν ὄχι θεωρητικό, μὲ ὅλες τὶς συνέπειες ποὺ ἐπιφέρει κάτι τέτοιο σὲ ἠθικὸ ἐπίπεδο. Γιὰ πρώτη φορὰ στὴν ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητας ἐπικρατεῖ συλλογικά, σὲ παγκόσμια κλίμακα, μία ὑλιστικὴ θεώρηση τῆς ὕπαρξης, ἕνας περιορισμὸς τῶν ἀνθρώπινων ἐπιδιώξεων ἀποκλειστικὰ στὸν γήινο ὁρίζοντα. Οἱ συνέπειες εἶναι ἤδη τραγικές.
Ὅλα αὐτὰ μᾶς δείχνουν πόσο ἐπείγουσα εἶναι ἡ ἀνάγκη νὰ προβληματιστοῦμε, προβληματισμὸς ποὺ νὰ συνδυάζεται μὲ συγκεκριμένες δεσμεύσεις.
Ὁ παναγιότατος Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης δείχνει ἰδιαίτερη εὐαισθησία, ἀλλὰ ἤδη ὁ Πατριάρχης Δημήτριος ὁ Α’ εἶχε ἀποφασίσει, τὸ 1989, νὰ καθιερωθεῖ ἡ 1η Σεπτεμβρίου, ἀρχὴ τοῦ ὀρθοδόξου λειτουργικοῦ ἔτους, ὡς ἡμέρα ἀφιερωμένη ἰδιαίτερα στὴν παρέμβαση γιὰ τὴ διαφύλαξη τῆς δημιουργίας καὶ τὴν προστασία τοῦ περιβάλλοντος.
Σκεφτόμαστε ὅτι εἶναι πολὺ σημαντικὸ ἕνας τέτοιος προβληματισμὸς νὰ φωτιστεῖ μὲ τὰ διδάγματα τῆς χριστιανικῆς παράδοσης, καὶ πιστεύουμε, ἀπὸ μέρους μας, ὅτι ἡ ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἔχει ἕναν ρόλο νὰ παίξει σὲ αὐτὸ τὸ ἐπίπεδο.
Συμβαίνει συχνὰ οἱ οἰκολόγοι νὰ πιστεύουν ὅτι μποροῦν νὰ ἐγκαταστήσουν μία σχέση αἰτίας αἰτιατοῦ ἀνάμεσα στὴν χριστιανικὴ θεώρηση τοῦ κόσμου καὶ τὶς παρενέργειες τοῦ βιομηχανικοῦ πολιτισμοῦ, καὶ συνιστοῦν κατὰ συνέπεια νὰ ἐγκαταλειφθεῖ αὐτὴ ἡ παράδοση σὲ ὄφελος ἄλλων πνευματικῶν παραδόσεων, εἴτε προερχομένων ἀπὸ τὴν Ἄπω Ἀνατολή, εἴτε ἐμπνεομένων ἀπὸ μία ἐπιστροφὴ στὸν «κόσμο τῶν ἰνδοευρωπαίων παγανιστῶν, ἐπαναξιολογημένο στὸ σωστό του μέτρο ἀπὸ τὸν Νίτσε, κόσμο ποὺ εἶναι ἀδημιούργητος, αἰώνιος καὶ θεῖος», γιὰ νὰ δανειστῶ τὶς ἐκφράσεις τοῦ J. Malraud. Σύμφωνα μὲ αὐτοὺς τοὺς διανοητές, ἡ πίστη σ’ ἕνα Θεὸ δημιουργό, ποὺ ἔπλασε τὸν ἄνθρωπο κατ’ εἰκόνα του καὶ τὸν ἔθεσε βασιλιὰ τῆς δημιουργίας, εὐθύνεται γιὰ τὴν ἀντίληψη κατὰ τὴν ὁποία ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὁλότελα ἐλεύθερος νὰ ἐκμεταλλευτεῖ τὴ φύση, διαμέσου τῆς ἐπιστήμης καὶ τῆς τεχνικῆς, γιὰ νὰ ἱκανοποιήσει τὶς ἀνάγκες καὶ τὶς ἐπιθυμίες του.
Θὰ ἔπρεπε ἑπομένως νὰ ξαναγυρίσουμε, μᾶς λένε, σὲ μία πανθεϊστικὴ ἀντίληψη τοῦ σύμπαντος, ὅπου ὁ ἄνθρωπος, ξέροντας πὼς δὲν εἶναι παρὰ μία σταγόνα νεροῦ μέσα στὸν ὠκεανὸ τῆς παγκόσμιας ζωῆς, δὲν θὰ ἔμπαινε πιὰ στὸν πειρασμὸ νὰ διαρρήξει τὴν ἁρμονία τοῦ ὅλου ὑποτάσσοντας τὴ φύση στὴ θέλησή του καὶ στὴν ἐπιθετικότητα τῶν ἐνστίκτων του.
Συλλογίζομαι ὅτι θὰ ἦταν πολὺ ἐπικίνδυνο νὰ ξεκόψουμε ἔτσι, καθαρὰ καὶ ἁπλά, ἀπὸ τὴν συνολικὴ προσωποκρατικὴ παράδοση χριστιανικῆς προέλευσης. Τὸ νὰ ἀποπέμψουμε ὅλα τὰ κεκτημένα τῆς χριστιανικῆς Εὐρώπης, ὅσον ἄφορα τὴν μοναδικὴ ἀξιοσύνη τοῦ ἀνθρώπινου προσώπου, θὰ ἦταν μία τραγικὴ ἀπώλεια, πρόξενος νέων κινδύνων, ποὺ θὰ ἄνοιγε τὸ δρόμο σὲ κάθε ἐκτροπὴ ποὺ δυνατὸν νὰ προέλθει ἀπὸ τὴν σημερινὴ ἀνάπτυξη τῆς βιολογίας καὶ τῆς γενετικῆς. Δὲν πρέπει νὰ λησμονοῦμε ὅτι ὁ ναζισμὸς —ποὺ δὲν ἔχει πεθάνει— παρουσιάζεται μὲ τὴν ὄψη ριζικοῦ περιβαλλοντισμοῦ, βασισμένου σὲ μία πανθεϊστικὴ ἀντίληψη τῆς φύσης καὶ τῶν νόμων της.
Ὅταν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, στοὺς πρώτους αἰῶνες τῆς χριστιανικῆς ἐποχῆς, διάβαζαν στὴν Ἁγία Γραφὴ τὴν ἀφήγηση τῆς δημιουργίας, δὲν συμπέραιναν ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶχε τοποθετηθεῖ μέσα στὸν κόσμο γιὰ νὰ τὸν κατακυριεύσει καὶ νὰ τὸν ἐκμεταλλευτεῖ κατὰ τὶς διαθέσεις του. Γι’ αὐτούς, ὁ ἄνθρωπος εἶχε τὸ λειτούργημα τοῦ ἱερέα καὶ ἦταν χοράρχης σὲ μία κτίση δημιουργημένη γιὰ νὰ ὑμνεῖ τὴ δόξα τοῦ Δημιουργοῦ της. Κάθε πλάσμα εἶναι σὰν ἕνας λόγος τοῦ Θεοῦ, ποὺ κηρύττει τὸ μεγαλεῖο καὶ τὴν ἀγαθότητα τοῦ Δημιουργοῦ, καὶ δὲν μπορεῖ νὰ προσεγγιστεῖ παρὰ μὲ σεβασμὸ καὶ ἀγάπη. Ἡ θεμελιώδης στάση τοῦ ἀνθρώπου ἀπέναντι στὴν ὑπόλοιπη κτίση δὲν εἶναι ἡ κυριαρχία καὶ ἡ ἐκμετάλλευση, ἀλλὰ ἡ εὐλογία καὶ ἡ ἐνέργεια τῆς χάριτος ἀπέναντι στὶς δωρεὲς ποὺ λάβαμε ἀπὸ τὸ Θεό.
Μία τέτοια ἀντίληψη τῆς σχέσης τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὴ φύση εἶναι πολὺ διαφορετική, εἶναι ἀλήθεια, ἀπὸ αὐτὴ ποὺ ἐπικράτησε τὴ σύγχρονη ἐποχὴ στὴν δυτικὴ Εὐρώπη καὶ σημάδεψε τὶς ἀπαρχὲς τοῦ βιομηχανικοῦ πολιτισμοῦ. Ἕνα καινούργιο ὅμως γεγονὸς μεσολάβησε, στὴν ἀρχὴ τῆς 2ης χιλιετίας, στὴν ἱστορία τῆς χριστιανικῆς Εὐρώπης: ἡ πνευματικὴ ρήξη ἀνάμεσα στὴ δυτικὴ χριστιανοσύνη καὶ τὸ ἀνατολικὸ τμῆμα αὐτῆς τῆς Εὐρώπης καὶ τοῦ μεσογειακοῦ κόσμου, τμῆμα ποὺ ἐπρόκειτο νὰ παραμείνει πολὺ πιὸ προσηλωμένο στὴ θεώρηση τῶν Πατέρων τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας.
Αὐτὴ ἡ ρήξη εἶχε ἕνα ἐξαιρετικὰ ἀρνητικὸ ἀποτέλεσμα, ἀπὸ τὴν ἄποψη ποὺ μᾶς ἐνδιαφέρει ἐδῶ, στὴν ἀνάπτυξη τοῦ δυτικοῦ πολιτισμοῦ. Τὸν ἔκανε νὰ χάσει τὸ ἀντίβαρο μιᾶς κοσμοαντίληψης, αὐθεντικὰ χριστιανικῆς, βέβαια, διόλου πανθεϊστικῆς, βαθιὰ ἀνθρωπιστικῆς καὶ προσωποκρατικῆς, περισσότερο εὐαίσθητης στὸ θάμβος μπροστὰ στὸ μυστήριο τῆς δημιουργίας, περισσότερο διαπερασμένης ἀπὸ τὴν αἴσθηση τοῦ ἱεροῦ, πιὸ συνειδητῆς ὅσον ἀφορᾶ τὴν ἀναγκαιότητα τῆς ἄσκησης καὶ τῆς παραίτησης, στραμμένης περισσότερο στὴ θεωρία παρὰ στὴν ἐκμετάλλευση τῆς φύσης.
Γι’ αὐτὸ σκέφτομαι ὅτι ἡ αὐριανὴ Εὐρώπη δὲν θὰ πρέπει νὰ εἶναι μία «Καρλομάγνεια» Εὐρώπη, ἀκρωτηριασμένη, ὑποβαθμισμένη στὸ λατινικὸ καὶ τὸ γερμανικὸ συστατικό της, ἀλλὰ μία Εὐρώπη πνευματικὰ ἐπανενωμένη, περικλείουσα τὶς χῶρες τῆς ὀρθόδοξης παράδοσης, ἔχοντας ἔτσι ἐπανεντάξει τὰ στοιχεῖα τῆς ἀρχικῆς της παράδοσης καὶ ἐκ νέου ἱκανὴ γιὰ μία συνεισφορὰ στὸν κόσμο ξεχωριστὴ καὶ ἀναντικατάστατη.
Μέσα σὲ αὐτὴ τὴν πνευματικὴ ἐπανένωση τῆς Εὐρώπης, ὅπως καὶ μέσα στὴν ἀναζήτηση πρακτικῶν ταυτόχρονα νέων καὶ παραδοσιακῶν στὸν τομέα τῆς γεωργίας, σκεφτόμαστε ὅτι ἕνα ὀρθόδοξο μοναστήρι, ποὺ βρίσκεται σὲ γαλλικὸ ἔδαφος, μπορεῖ νὰ παίξει ἕναν ταπεινό, σίγουρα, ρόλο, ἀλλὰ ὡστόσο χρήσιμο.
..........................
Ὁ π. Πλακίδας Deseille, πρώην ἐπιφανὴς Ρωμαιοκαθολικὸς κληρικός, μετὰ ἀπὸ πολυετῆ πνευματικὴ ἀναζήτησι προσῆλθε στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καὶ βαπτίσθηκε, τὸ 1977, στὸ Ἅγιον Ὄρος. Εἶναι βαθὺς γνώστης τῆς Πατερικῆς γραμματείας, τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἱστορίας καὶ τῆς μοναχικῆς παραδόσεως.
Ἔχει συγγράψει πολυάριθμα βιβλία, ἀπὸ τὰ ὁποῖα μερικὰ ἔχουν μεταφρασθεῖ στὰ ἑλληνικά:
1. «Τὸ Εὐαγγέλιο στὴν ἔρημο», (ἔκδ. «Τῆνος»),
2. «Ὁ Παχωμιακὸς μοναχισμός», (ἔκδ. «Τῆνος»)»,
3. «Ἡ πορεία μου πρὸς τὴν Ὀρθοδοξία», (ἐκδ. «Ἀκρίτας»),
4. «Φιλοκαλία» …….. (ἐκδ. «Ἀκρίτας»).
Εἶναι Γέροντας σὲ δύο Μοναστήρια, μετόχια τῆς Ἱ. Μ. Σίμωνος Πέτρας, στὴν Γαλλία:
1. Τοῦ ἀνδρικοῦ Μοναστηριοῦ τοῦ Ἁγίου Ἀντωνίου, Monastere Saint-Antoine-le-Grand, (26190 Saint-Laurent-en-Royans, France)
καὶ
2. Τοῦ γυναικείου Μοναστηριοῦ τῆς Ἁγίας Σκέπης τῆς Θεοτόκου, St. Monastere de la Protection de la Mere de Dieu, (Monastere de Solan, 30330 La-Bastide-d’Engras, France), τὸ ὁποῖο ἔχει ἀναπτύξει κάποιες οἰκολογικὲς καλλιέργειες.
Ἐκοιμήθη στὶς 07.01.2018, στὴν ἡλικία τῶν 91 ἐτῶν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου