Το Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας, στο πλαίσιο των επίσημων εορτασμών για τα 180 χρόνια από την ίδρυση του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, διοργάνωσε διεθνές συνέδριο με θέμα: «Το Ολοκαύτωμα: Διαχρονικές και Διεπιστημονικές Προσεγγίσεις».
Η δράση πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα της EUNIC (European Union National Institutes for Culture / Ένωση Μορφωτικών Ινστιτούτων της Ε.Ε.), και διοργανώθηκε σε συνεργασία και με την υποστήριξη των Instituto Cervantes de Atenas, Goethe-Institut Athen, των Πρεσβειών του Ισραήλ, της Πολωνίας και της Ρουμανίας.
Το Συνέδριο είχε ως σκοπό τη διεπιστημονική προσέγγιση του Ολοκαυτώματος και την παρουσίαση της ιστορίας των εβραϊκών πληθυσμών της Ευρώπης, από την αρχαιότητα έως και σήμερα. Συμμετείχαν ακαδημαϊκοί και ερευνητές από την Ελλάδα, τη Γερμανία, το Ισραήλ, την Ισπανία, την Πολωνία και τη Ρουμανία, οι οποίοι αντιπροσώπευαν ένα ευρύ φάσμα γνωστικών αντικειμένων.
Στην έναρξη του Συνεδρίου απηύθυνε χαιρετισμό ο Ειδικός Γραμματέας Θρησκευτικής και Πολιτιστικής Διπλωματίας του Υπουργείου Εξωτερικών, Δρ Ευστάθιος Λιανός Λιάντης.
Χαιρετισμός του Ειδικού Γραμματέα Θρησκευτικής και Πολιτιστικής Διπλωματίας, Δρ. Ε. Λιανού Λιάντη στο διεθνές συνέδριο: «Το Ολοκαύτωμα: Διαχρονικές και Διεπιστημονικές Προσεγγίσεις» (Αθήνα, 4.10.2017)
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός ότι το Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας επέλεξε να συμβάλει στην επέτειο των 180 ετών από την ίδρυση του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου με ένα συνέδριο που εξετάζει πτυχές του Ολοκαυτώματος.
Η ελληνική κοινωνία όπως και η εγχώρια επιστημονική κοινότητα άργησαν πολύ να κατανοήσουν το μέγεθος της τραγωδίας του Ολοκαυτώματος εξαιτίας, κυρίως, των πυκνών εσωτερικών εξελίξεων, που ακολούθησαν την Απελευθέρωση του 1944 και, ειδικότερα, του Εμφυλίου Πολέμου, ο οποίος καθόρισε την πνευματική και πολιτική ζωή της Ελλάδας μέχρι και την εδραίωση της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας.
Άλλωστε, τότε, στις αρχές της δεκαετίας του 1980, γράφτηκε και το σημαντικότερο λογοτεχνικό κείμενο σχετικά με τον αφανισμό των Ελλήνων Ιουδαίων, το διήγημα του Γιώργου Ιωάννου «Εν ταις ημέραις εκείναις…».
Στα 1955 ο Γερμανοεβραίος φιλόσοφος Theodor Adorno έδωσε έναν από τους πλέον κλασσικούς αφορισμούς σχετικά με την πνευματική παραγωγή και το Ολοκαύτωμα, λέγοντας ότι, έπειτα από αυτό το να γράψεις ένα ποίημα είναι βαρβαρότητα.
Με αυτή τη φράση έθεσε εν αμφιβόλω τη χρήση των πνευματικών υλικών του νεώτερου Δυτικού Πολιτισμού ακριβώς γιατί -σύμφωνα με την ανάλυσή του- το Ολοκαύτωμα δεν υπήρξε στιγμιαία ασυμβατότητα αλλά κατάληξη μίας πολιτικής και πολιτιστικής πορείας. Τριάντα περίπου χρόνια αργότερα ο Emil Fackenheim έγραψε πως «δεν μπορούμε να κατανοήσουμε το Ολοκαύτωμα αλλά μόνον να κατανοήσουμε το ακατανόητό του».
Αυτή η τελευταία διαπίστωση συμπυκνώνει τον τρόπο πραγμάτευσης του Ολοκαυτώματος μέσω μίας νέας Via Negativa. Ο αποφατισμός ή η αποφατικότητα ως θεολογική μέθοδος προσέγγισης του ακατάληπτου της θεότητας επανέρχεται στο δεύτερο μισό του περασμένου αιώνα ως φιλοσοφική μέθοδος εξέτασης της ταυτότητας του Ολοκαυτώματος.
Παράλληλα, όμως, με τη φιλοσοφική ανάλυση αναπτύχθηκε και η Θεολογία του Ολοκαυτώματος τόσο στον ιουδαϊκό όσο και στον χριστιανικό κόσμο.
Στο ερώτημα «Πώς ο Θεός επέτρεψε το Ολοκαύτωμα;» και το συνακόλουθό του «Πώς μπορεί να υπάρχει οποιαδήποτε πίστη μετά το Ολοκαύτωμα;» δόθηκαν απαντήσεις από σημαντικούς θεολόγους, κληρικούς και μελετητές. Και εδώ έγκειται η ανάγκη μελέτης της Σοά (Shoa) από τις ελληνικές θεολογικές σχολές και η έκφραση θεολογικών απαντήσεων με άξονα την ανατολική παράδοση. Προς αυτόν τον σκοπό, πιστεύω ότι, συμβάλει το παρόν συνέδριο.
Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα έχουν πραγματοποιηθεί αξιόλογες δράσεις που αφορούν τη μνήμη του Ολοκαυτώματος, ενός εγκλήματος, όπως πρόσφατα επεσήμανε ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών, «μοναδικού στην ιστορία, που αφορά τη γενοκτονία ενός λαού, του οποίου το μόνο ‘έγκλημα’ ήταν η διαφορετικότητά του από άλλα έθνη, που εμφανίστηκαν πολύ αργότερα από αυτόν στην ιστορία».
Ιδιαίτερη σημασία έχει η συμμετοχή της χώρας μας ως πλήρους μέλους στη Διεθνή Συμμαχία για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος, τον μεγαλύτερο παγκοσμίως οργανισμό που ενώνει κυβερνητικούς φορείς και εμπειρογνώμονες με στόχο να διαμορφώσουν και να προωθήσουν την εκπαίδευση, τη μνήμη και την έρευνα του Ολοκαυτώματος, να συνομιλήσουν για θέματα που σχετίζονται με το Ολοκαύτωμα, συμπεριλαμβανομένου του αντισημιτισμού, και να υποστηρίξουν τις δεσμεύσεις της Διακήρυξης της Στοκχόλμης του 2000.
Ο IHRA ξεκίνησε το 1998 ως Ειδική Ομάδα (Task Force) Διεθνούς Συνεργασίας για την Εκπαίδευση, τη Μνήμη και την Έρευνα του Ολοκαυτώματος από τον πρώην Πρωθυπουργό της Σουηδίας Göran Persson.
Ο Persson αποφάσισε να ιδρύσει έναν διεθνή οργανισμό που θα προωθούσε την εκπαίδευση σχετικά με το Ολοκαύτωμα σε όλον τον κόσμο και ζήτησε από τον τότε Πρόεδρο των ΗΠΑ, Μπιλ Κλίντον, και τον Βρετανό πρωθυπουργό, Τόνι Μπλερ, να συμμετάσχουν σε αυτή την προσπάθεια.
Ο Persson ανέπτυξε, επίσης, την ιδέα ενός διεθνούς φόρουμ κυβερνήσεων, που ενδιαφέρονταν να συζητήσουν σχετικά με την εκπαιδευτική δράση για το Ολοκαύτωμα, το οποίο έλαβε χώρα στη Στοκχόλμη στις 27-29 Ιανουαρίου 2000. Στο φόρουμ συμμετείχαν εκπρόσωποι 46 κυβερνήσεων μεταξύ των οποίων 23 αρχηγοί κρατών και 14 αναπληρωτές πρωθυπουργοί ή υπουργοί.
Η Διακήρυξη του Διεθνούς Φόρουμ της Στοκχόλμης για το Ολοκαύτωμα ήταν αποτέλεσμα των συζητήσεων του Φόρουμ και αποτελεί τη βάση της Διεθνούς Συμμαχίας για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος.
Ο IHRA έχει αυτή τη στιγμή 31 χώρες-μέλη, έντεκα χώρες-παρατηρητές και επτά μόνιμους διεθνείς εταίρους, μεταξύ των οποίων ο ΟΗΕ και η UNESCO.
Τα μέλη δεσμεύονται στη Δήλωση της Στοκχόλμης και στην εφαρμογή εθνικών πολιτικών και προγραμμάτων για την υποστήριξη της εκπαίδευσης, της μνήμης και της έρευνας του Ολοκαυτώματος.
Η κυβέρνηση κάθε χώρας-μέλους διορίζει και αποστέλλει αντιπροσωπεία στις συνεδριάσεις του IHRA, που αποτελείται τόσο από κυβερνητικούς αξιωματούχους όσο και από εθνικούς εμπειρογνώμονες, επιτυγχάνοντας μία παραγωγική σχέση μεταξύ των δύο επιπέδων.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι, το Ολοκαύτωμα δεν ξεκίνησε με εκτελέσεις. Ξεκίνησε με ρητορείες και προχώρησε στην παραβίαση θεμελιωδών δικαιωμάτων, με αποκορύφωμα τη γενοκτονία.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο IHRA αισθάνεται τόσο έντονα την ανάγκη καταπολέμησης όλων των μορφών της ρητορικής του μίσους, συμπεριλαμβανομένου του αντισημιτισμού.
Το Ολοκαύτωμα μάς δείχνει τις πιθανές συνέπειες πολιτικών που στερούν τους ανθρώπους από τα θεμελιώδη δικαιώματά τους και καταπατούν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Το Ολοκαύτωμα και η σχετιζόμενη με αυτό έρευνα μπορούν να μας διδάξουν πολλά για τον ρόλο της μνήμης, που είναι τόσο αναγκαία σήμερα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου