Η άσκηση ως εργαλείο και μέσο για τη σωτηρία κατά τους Πατέρες της Ερήμου

pigizois
Είπε ο αββάς  Αντώνιος:
Ξέρω μοναχούς, πού έπεσαν μετά από πολλούς ασκητικούς κόπους κι έφτασαν ως την παράκρουση, επειδή στήριξαν τις ελπίδες τους μόνο στον αγώνα τους και δεν έδωσαν σημασία στην εντολή Εκείνου, πού είπε: «Έπερώτησον τον πατέρα σου, και αναγγείλει σοι, τούς πρεσβυτέρους σου, και ερούσι σοι» (Δευτ. 32:7).


Ή αμμά Θεοδώρα έλεγε, πώς ούτε ή άσκηση ούτε ή κακουχία ούτε οι οποιοιδήποτε κόποι σώζουν (Τον άνθρωπο), παρά μόνο ή γνήσια ταπεινοφροσύνη. (και για επιβεβαίωση διηγιόταν το έξης:)
Ήταν κάποιος αναχωρητής, πού έδιωχνε τούς δαίμονες. και τούς εξέταζε, για να μάθει με ποιόν τρόπο βγαίνουν (από τον άνθρωπο). "με τη νηστεία;", τούς ρωτούσε. "'Εμείς ούτε τρώμε ούτε πίνουμε", απαντούσαν εκείνοι. "με την αγρυπνία;". "'Εμείς Δεν κοιμόμαστε καθόλου", έλεγαν. "με την αναχώρηση (από τον κόσμο);". "'Εμείς ζούμε στις ερήμους", αποκρίνονταν. Επειδή ο γέροντας επέμενε και έλεγε, "με ποιόν λοιπόν τρόπο βγαίνετε;", εκείνοι ομολόγησαν: "Τίποτα Δεν μας νικάει, παρά μόνο ή ταπεινοφροσύνη".


Του αββά Ησαΐα
Όποιος έχει ταπεινοφροσύνη, γλώσσα δεν έχει για να ελέγξει τον ένα, πού είναι αμελής, ή τον άλλο, πού εΙναι ασεβής ούτε μάτια έχει, για να παρατηρεί τα ελαττώματα άλλου. Ούτε αυτιά έχει, για ν' ακούει όσα δεν ωφελούν την ψυχή του. Και δεν έχει να μιλήσει σε κανέναν για τίποτε άλλο, παρά μόνο για τις αμαρτίες του. Αλλά και με όλους τούς ανθρώπους έχει ειρηνικές σχέσεις όχι για κάποια φιλία αλλά για χάρη της εντολής του θεού (Μάρκ. 9:50)." Αν κανείς δεν βαδίζει το δρόμο τούτο (της ταπεινοφροσύνης), ακόμα κι αν νηστεύει (αυστηρά, τρώγοντας κάθε) έξι μέρες, ή επιδοθεί σε (οποιουσδήποτε) μεγάλους αγώνες, χαμένοι πηγαίνουν όλοι του οι κόποι.




Από το βίο της αγίας Συγκλητικής
Η μακαριά Συγκλητική έλεγε: Κάθε άσκηση δεν είναι γνήσια. Γιατί υπάρχει και άσκηση πού την αυξάνει ο εχθρός της ψυχής μας. Και οι μαθητές του, άλλωστε, αυτό κάνουν.
Πώς όμως θα ξεχωρίσουμε τη θεία και βασιλική άσκηση από την τυραννική και δαιμονική; Ασφαλώς από το μέτρο. Γιατί παντού βλάπτει ή έλλειψη του μέτρου. 
Μη χρησιμοποιήσεις λοιπόν από την πρώτη στιγμή όλο τον οπλισμό σου, για να μη μείνεις άοπλος στον πόλεμο και πιαστείς εύκολα αιχμάλωτος (από τον εχθρό). 
Οπλισμός μας είναι το σώμα και στρατιώτης ή ψυχή. Να φροντίζεις και για τα δύο όσο χρειάζεται. 
Όταν είσαι νέος και υγιής, να νηστεύεις γιατί θα έρθουν τα γεράματα με τις αρρώστιες, (και δεν θα μπορείς πια). 
Να νηστεύεις με ακρίβεια αλλά και με διάκριση. 
Πρόσεχε, μην τυχόν ο εχθρός (διάβολος) εισχωρήσει στην «εμπορία» σου της νηστείας. 
Να φανείς έμπειρος τραπεζίτης, σύμφωνα με το λόγο του Κυρίου (Ματθ. 25:27) και ν' αναγνωρίζεις 
αλάθητα την (αυθεντική) βασιλική μορφή, πού είναι χαραγμένη (πάνω στα νομίσματα). Γιατί υπάρχουν και νομίσματα παραχαραγμένα.
Είναι κι αυτά φτιαγμένα από (το ίδιο υλικό, δηλαδή το) χρυσάφι, έχουν όμως 
διαφορά στη χαραγμένη μορφή. Το χρυσάφι λοιπόν είναι ή νηστεία, ή εγκράτεια, ή ελεημοσύνη.
(Όσο για το χάραγμα), και οι Έλληνες (δηλαδή οι ειδωλολάτρες), αποτυπώνουν στα νομίσματα κάποια δική τους τυραννική μορφή. 
Άλλα και οι αιρετικοί καμαρώνουν μ' αυτές (τις παραχαράξεις).
Εσύ λοιπόν να τους προσέχεις, να τους αποφεύγεις σαν παραχαράκτες και να φροντίσεις με επιμέλεια να μη ζημιωθείς, μπλέκοντας, σαν άπειρος, με τα έργα τους.


Του αγίου Διαδόχου.

Όπως όταν το σώμα είναι βαρύ από πολλά φαγητά, κάνει το νου δειλό και δυσκίνητο, έτσι και όταν, αντίθετα, ατονεί από τη μεγάλη 
εγκράτεια, κάνει το θεωρητικό μέρος της ψυχής να γίνεται σκυθρωπό και ν' αποφεύγει τους λόγους 
Πρέπει λοιπόν να κανονίζουμε τις τροφές ανάλογα με την κατάσταση του σώματος, ώστε όταν αυτό είναι υγιές, να χαλιναγωγείται όπως πρέπει, και όταν είναι άρρωστο, να περιθάλπεται με μέτρο. Γιατί δεν πρέπει να ατονεί στο σώμα ο αγωνιστής, αλλά να έχει την απαραίτητη αντοχή για τον αγώνα, ώστε και οι σωματικοί κόποι να συμβάλλουν ανάλογα στην κάθαρση της ψυχής. 

Ή νηστεία βέβαια αυτή καθεαυτή είναι αφορμή για καύχηση, αλλά όχι απέναντι στο Θεό. Γιατί δεν είναι παρά ένα εργαλείο, πού βοηθάει όσους θέλουν ν' αποκτήσουν σωφροσύνη. Δεν πρέπει λοιπόν οι αγωνιστές της ευσέβειας να έχουν μεγάλη ιδέα γι' αυτήν, αλλά μόνο να περιμένουν με πίστη στο Θεό την εκπλήρωση του σκοποί τους. Γιατί κι εκείνοι πού γνωρίζουν καλά μια τέχνη, δεν καυχιούνται ποτέ για τα εργαλεία της τέχνης τους, αλλά περιμένει ο καθένας το αποτέλεσμα της δουλειάς του, για να δείξει μ' αυτό την ικανότητα του.
Όταν ή γη ποτίζεται με μέτρο, αποδίδει καθαρό και πολλαπλάσιο το σπόρο πού της έριξαν, ενώ όταν δέχεται υπερβολική βροχή, φέρνει μόνο αγκάθια και τριβόλια. "Έτσι και ή γη της καρδιάς, αν μεταχειριζόμαστε με μέτρο το κρασί, παράγει καθαρά τα φυσικά σπέρματα της, και όσα σπείρονται σ' αυτήν από το Άγιο Πνεύμα τα δίνει θαλερά και πολύκαρπα. "Αν όμως βραχεί από την πολυποσία, τότε όλοι οι λογισμοί της γίνονται πραγματικά αγκάθια και τριβόλια.



ΜΙΚΡΟΣ ΕΥΕΡΓΕΤΙΝΟΣ-ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ 2001