Για τη Θεία Λειτουργία

 

Το παρακάτω κείμενο το γράφω σαν απάντηση σε ερωτήματα και παρατηρήσεις που έθεσε ένας καλός φίλος και ενορίτης, γιατρός -το αναφέρω για να δείξω πόσο ενοχλητικοί γίνονται οι γιατροί ακόμα κι όταν ΔΕΝ σου λένε να κόψεις τα γλυκά και τα τηγανητά - για τη θεία λειτουργία. 

Λοιπόν, υπάρχει μια ιδιομορφία στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Ενώ υπάρχει το συγκεκριμένο τυπικό,  τη Λειτουργία μπορεί ο κάθε ιερέας να την προσαρμόσει -μέσα σε κάποια πλαίσια- στην προσωπικότητά του. Γι' αυτό μπορούμε να βρούμε λειτουργίες, πομπώδεις, ιεροπρεπείς, πιο μουσικές,  πιο "μυστικές", απλές ή και κάπως "θεατρικές" κλπ. Ανάλογα με τον χαρακτήρα του ιερέα. Υπάρχει έτσι μια ποικιλία χωρίς να χάνεται η ενότητα. 

Δεν θα κάτσω να πω ποια είναι η σωστή και ποια όχι, δεν ξέρω καν αν μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει ο σωστός τρόπος τέλεσης. Υπάρχει σίγουρα λάθος τρόπος. Είναι αυτός που προβάλλει υπερβολικά τον ιερέα- μάλλον ο τρόπος με τον οποίο ο ιερέας προβάλλει τον εαυτό του  σε βαθμό που κρύβει τον ίδιο τον Χριστό. 

Θα πω πως προσπαθώ εγώ να τελέσω τη λειτουργία όταν λειτουργώ μόνος μου. Η δική μου αισθητική, ο τρόπος πίστης μου και προσέγγισης της Εκκλησίας είναι ο μυστικός τρόπος. Η Λειτουργία είναι ένα μυστήριο, το μέγιστο μυστήριο, η στιγμή που ο ουρανός και η γη ενώνονται, η προσευχόμενη και η θριαμβεύουσα εκκλησία συναντώνται και από κοινού τελούν τη λειτουργία. 

Σε μια τέτοια στιγμή δεν υπάρχει περιθώριο για φανφάρες, επιδείξεις και καλλιτεχνικές ακροβασίες. Τα άμφια οφείλουν να είναι απλά. Η φωνή χαμηλή - όχι σιγανή- οι κινήσεις που προβλέπονται να φανερώνουν το μυστικό που υπάρχει, το οποίο είναι ορατό σε όλους αλλά φανερό σε λίγους. Ακόμα και ο όποιος στολισμός δε χρειάζεται να πέφτει σε υπερβολές που να αναδίδουν μια κακής ποιότητας αισθητική. 

Οι ψάλτες οφείλουν να ψέλνουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο χωρίς όμως να προσπαθούν να κάνουν επίδειξη των φωνητικών ικανοτήτων τους. Στη βυζαντινή μουσική αυτό οδηγεί σε ένα είδος αμανέ, στη δυτικότροπη όπως έχουμε στην ενορία μας σε όπερα. Κανένα από τα δύο δεν είναι επιθυμητό. Η ψαλμωδία είναι μουσική προσευχή και όχι συναυλία.  

Το κήρυγμα - απαραίτητο στοιχείο- να είναι σύντομο και απλό. Δεν είναι ώρα ούτε για μεγάλες θεολογίες ούτε για φιλοσοφίες του ημίωρου. Πέντε λεπτά είναι υπεραρκετά, μιλάς για μία πτυχή της ευαγγελικής ή αποστολικής περικοπής, καταλαβαίνουν όλοι σχεδόν και δεν κουράζονται ώστε να βγουν τελείως από το κλίμα του μυστηρίου. 

Αλλά κυρίως, ο ιερέας πρέπει να έχει συναίσθηση πως είναι ο αντιπρόσωπος των ανθρώπων στον Θεό. Στέκεται στην Αγία Τράπεζα για να μεταφέρει τα παράπονα, τους φόβους, τις ελπίδες, τις ανησυχίες και τις ευχαριστίες του λαού στον Θεό. Δεν είναι -το υπογραμμίζω το "δεν"- εκπρόσωπος του Θεού στους ανθρώπους. 

Κυρίως όμως είναι μύστης. Είναι γέφυρα, είναι αυτός που συνδέει τα ουράνια με τα επίγεια. Και εκείνη την ώρα αυτό πρέπει να έχει στο μυαλό του. Όχι, αν θα βγουν φωτογραφίες, όχι πώς θα ψάλλουν οι ψάλτες, όχι τι θα κάνουν οι επίτροποι ή ο νεωκόρος. Με αυτά, με ότι στραβό γίνει, μπορεί να ασχοληθεί μετά τη λειτουργία κάνοντας τις όποιες συζητήσεις-παρατηρήσεις. 

Αυτή είναι η δική μου αντίληψη και προσέγγιση. Δεν είναι η μόνη σωστή, ίσως για τους ακαδημαϊκούς θεολόγους και λειτουργιολόγους -τους οποίους όπως καταλαβαίνετε δε συμπαθώ ιδιαίτερα- να είναι και λάθος. Δεν πειράζει. Δε με νοιάζει η άποψή τους έτσι κι αλλιώς!