Συχνά έρχεται στην επιφάνεια, στον όποιο διάλογο εντός της Εκκλησίας(εννοώ κληρικούς και λαϊκούς) της μετάφρασης των λειτουργικών κειμένων. Έχουν πέσει στα χέρια μου το ιερατικό και το μικρό ευχολόγιο που έχει εκδώσει η Ι.Μ. Πρεβέζης, κομμάτι του τιτάνιου έργου που είχε κάνει ο μακαριστός Μελέτιος για να ξεπεράσει την κατάσταση που παρέλαβε.
Ομολογουμένως πρόκειται για μια καλή δουλειά. Δεν είναι όλα τα λεγόμενα μεταφρασμένα, κάποια έχουν μείνει όπως είναι, αφού δε χρειάζονται όλα μετάφραση. Μερικά είναι κατανοητά έτσι κι αλλιώς. Βέβαια, είναι εύκολο να μεταφράσεις κάποιες ευχές και εκφωνήσεις αλλά είναι πολύ πιο δύσκολο να κάνεις αυτή τη μετάφραση σε αυτά που ψέλνονται, αφού θα πρέπει εκτός από το νόημα να αποδοθεί και η μουσικότητα και η ποιητική γλώσσα. Θα πει κάποιος ότι αφού μπόρεσε να το κάνει η ρωσική, η γεωργιανή, η σερβική και άλλες τοπικές εκκλησίες, γιατί να μη το κάνουμε κι εμείς.
Δεν είμαι από αυτούς που πιστεύουν ότι η Εκκλησία πρέπει να παίξει τον ρόλο της κιβωτού της γλώσσας -έτσι κι αλλιώς η λειτουργική γλώσσα είναι η ελληνιστική αν δε κάνω λάθος- ούτε πως υπάρχει κάποια ιερή γλώσσα. Η Εκκλησία έχει ένα μήνυμα να περάσει στον κόσμο και αν η γλώσσα είναι πρόβλημα, μπορεί να αλλάξει.
Το πρόβλημά μου με το θέμα των μεταφράσεων είναι άλλο. Δεν έχει τεθεί τέτοιο ζήτημα από τον λαό. Τα πράγματα στην Εκκλησία αλλάζουν όταν ο λαός το ζητά, στο σύνολό του. Δηλαδή τα πράγματα αλλάζουν ή μελετάται η ανάγκη για αλλαγή όταν υπάρχει κάποιο αίτημα από τον λαό. Όμως εδώ δεν υπάρχει κάποιο τέτοιο ζήτημα.
Το θέμα ανακινείται από ανθρώπους που βλέπουν τους εαυτούς τους ως αναμορφωτές ή εξαιρετικά προοδευτικούς. Ούτε το ένα είναι ούτε το άλλο. Συνήθως είτε θέλουν να παρουσιάζονται έτσι, για ευνόητους λόγους, είτε θεωρούν πως το μεγαλείο της ιδιοφυίας τους είναι τέτοιο που πρέπει να αφήσουν μια σφραγίδα που θα τους ξεχωρίζει από τον απλό παπά ενός χωριού σε κάποιον νησί ή σε κάποιο ορεινό χωριό. Και φυσικά έχουν και κάποιους ανθρώπους που τους ακολουθούν.
Γενικό τέτοιο αίτημα δεν υπάρχει. Καλώς ή κακώς η πλειοψηφία αυτών που εκκλησιάζονται προτιμούν να ακούν τη λειτουργία στη γλώσσα που είναι γραμμένη και ας χάνουν και μερικά νοήματα. Αυτό μπορεί να αντιμετωπιστεί με πολλούς τρόπους, είτε με βιβλιαράκια που περιέχουν τη μετάφραση της λειτουργίας είτε με επεξηγηματικά κηρύγματα. Αντί κάθε Κυριακή να λέμε ηθικιστικές ή φιλοσοφικές ανοησίες, μπορούμε να εξηγούμε και ένα κομμάτι της λειτουργίας. Υποθέτω πως υπάρχουν και καλύτεροι τρόποι ακόμα.
Επιπλέον, αυτό που υποστηρίζουν οι υποστηρικτές της εδώ και τώρα μετάφρασης, πως ο κόσμος δεν έρχεται στην εκκλησία επειδή δεν καταλαβαίνει τι λέμε και πως αν γίνουν οι μεταφράσεις θα συρρέουν τα πλήθη, είναι μια ανοησία. Τίποτα δε θα αλλάξει. Πέρα από την δική τους ικανοποίηση πως "άφησαν τη σφραγίδα τους" σε μια "κοσμογονική" αλλαγή, δηλαδή πέρα από τις ψευδαισθήσεις τους, τίποτα δε θα αλλάξει. Άλλο είναι το παράπονο του κόσμου από τους κληρικούς και τους θεολόγους. Η συμμετοχή τους σε αγώνες, η κατανόηση των ανησυχιών τους, η άρθρωση ενός λόγου για τα προβλήματα που τους απασχολούν και όχι να "κατανοούν τι λέει ο ψάλτης τη Κυριακή". Που έτσι όπως τα λένε οι περισσότεροι, σε όποια γλώσσα κι αν είναι γραμμένα, δεν τα καταλαβαίνει κανείς.
Αν όμως, πράγματι υπάρξει ένα τέτοιο αίτημα από τη μεγάλη πλειοψηφία των εκκλησιαζόμενων, οφείλει να μελετηθεί προσεκτικά, χωρίς προκαταλήψεις και φανατισμούς, χωρίς ανόητες δικαιολογίες(πχ δεν μπορούν να αποδοθούν τα νοήματα - μπορούν και αν χρειαστεί, να κάτσουν , να δουλέψουν και να το πετύχουν) και οφείλει να γίνε μια συνολική, προσεκτική και σε βάθος εργασία. Γιατί είναι εύκολο -ειδικά στην Ελλάδα- τέτοιες προσπάθειες να καταντήσουν γελοίες.
Αυτά τα ολίγα για σήμερα...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου