Τετάρτη 20 Σεπτεμβρίου 2017

Η δύσκολη σχολική ζωή


agiazoni


Λασσιθιωτάκη Μαρία (Ψυχολόγος)


(τί γίνεται στὸ παιδὶ στὴ διάρκεια τοῦ σχολικοῦ ἔτους)


Μὲ τὴν εὐκαιρία τῆς νέας σχολικῆς χρονιᾶς, ἂς δοῦμε τί γίνεται στὸ παιδί, στὴ διάρκεια τοῦ σχολικοῦ ἔτους:

Ἡ τέλεια εἰκόνα μιᾶς ἰσορροπημένης παιδικῆς ἡλικίας, δείχνει ἕνα παιδὶ νὰ ἀσχολεῖται ὅσο προβλέπει τὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα μὲ τὸ σχολεῖο του, κάνει τὶς ἐργασίες του στὸ σπίτι καὶ παίζει μὲ ὅλη του τὴ ψυχὴ στὸν ὑπόλοιπο χρόνο τῆς ἡμέρας καὶ τὰ σαββατοκύριακα. Ὅμως, γιὰ πολλὰ ἀπὸ τὰ παιδιὰ τῆς ἐποχῆς μας εἶναι μύθος, ἕνα ἄπιαστο ὄνειρο, ποὺ τὸ βλέπουν ἀπὸ τὸ παράθυρο τοὺς γραφείου τους, στὸ ἀπέναντι πάρκο μὲ ἄλλα παιδιά, καθὼς μελετοῦν μιὰ ἀπὸ τὶς δύο γλῶσσες ποὺ διδάσκονται ἐπιπλέον ἢ τὴν ὥρα ποὺ μελετοῦν ἕνα μουσικὸ ὄργανο.

Τὰ περισσότερα παιδιὰ σήμερα ἐμπλέκονται σὲ μιὰ ποικιλία δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένων καὶ τοῦ ὑποχρεωτικοῦ ἀθλητισμοῦ, ποὺ κλέβουν ὅλο τὸν ἐλεύθερο χρόνο τους, ἂν ὄχι καὶ λίγο ἀπὸ τὸν ὕπνο τους.

Καθόλου σπάνια, παιδιὰ ἐννέα καὶ δέκα ἐτῶν παραπονοῦνται γιὰ ἄγχος, προβλήματα ὕπνου καὶ κούρασης. Συνήθως οἱ ἰατρικὲς ἐξετάσεις καὶ ὁ παιδίατρος δὲν βρίσκουν τίποτε τὸ ἀνησυχητικό. Ἂν τὰ συμπτώματα ἐπιμένουν συνήθως θὰ συστήσουν μία ψυχολογικὴ ἐξέταση τοῦ παιδιοῦ. Ὁ εἰδικός, ἂν δὲν ὑπάρχουν ἄλλοι παράγοντες, συνήθως ὑποθέτει ὅτι ὑπεύθυνο γιὰ τὴν πίεση ποὺ νιώθει τὸ παιδὶ εἶναι τὸ βαρὺ ἐκπαιδευτικὸ πρόγραμμα. Μιὰ τέτοια ἐξήγηση, συνήθως ξεσηκώνει τὶς διαμαρτυρίες τῶν γονέων, ποὺ ὑποστηρίζουν ὅτι τὸ παιδί τους, ὄχι μόνο δὲν πιέζεται, ἀλλὰ εἶναι καὶ πολὺ χαρούμενο μὲ τὶς δραστηριότητές του.


Πολλὲς φορὲς κάτω ἀπὸ ἕνα πιεστικὸ πρόγραμμα κρύβονται οἱ ὑπερβολικὲς γονεϊκὲς προσδοκίες. Γονεῖς, ποὺ νιώθουν ὅτι δὲν ὑποστηρίχθηκαν ἀπὸ τοὺς δικούς τους γονεῖς σὲ ἐξωσχολικὲς δραστηριότητες, προσπαθοῦν στὸ παιδί τους νὰ δώσουν ὅσα περισσότερα καὶ ὅσο καλύτερα μποροῦν.

Ὅμως, τὰ παιδιὰ μὲ ἕνα φορτωμένο πρόγραμμα, μὲ ὑπερδραστηριότητες, δὲν εἶναι οὔτε ἤρεμα οὔτε εὐτυχισμένα. Ἂν ὁ εἰδικὸς τὰ ρωτήσει ἰδιαιτέρως συνήθως ἐξομολογοῦνται πὼς ἀγαποῦν ὅ,τι κάνουν ἀλλὰ τοὺς λείπει πάρα πολὺ ἡ ξεγνοιασιά, τὸ παιχνίδι, ἡ παρέα μὲ ἄλλα παιδιά.

Πολλοὶ εἰδικοὶ ἀνὰ τὸν κόσμο ὑποστηρίζουν ὅτι ἡ ὑπεραπασχόληση χιλιάδων παιδιῶν μὲ ποικιλία ἐξωσχολικῶν δραστηριοτήτων κινδυνεύει νὰ γίνει ἐθνικὸ γιὰ κάθε χώρα ζήτημα. Οἱ ὑπερ- γονεῖς- ὅπως τοὺς χαρακτηρίζουν- ὁδηγοῦν, κι ἂς ἔχουν τὶς καλύτερες τῶν προθέσεων, τὰ παιδιά τους σὲ ψυχολογικὴ πίεση καὶ σ΄ ἕνα μὴ ὑγιῆ ἀνταγωνισμὸ ἀλλὰ καὶ στὴν ἀνάπτυξη τοῦ φόβου τῆς ἀποτυχίας μέσα ἀπὸ τὴ συνεχῆ σύγκριση μὲ τὰ ἄλλα παιδιά. Τονίζουν ὅτι δὲν εἶναι καθόλου καλὴ ἰδέα τὸ παιδὶ νὰ ζεῖ κάτω ἀπὸ τόση πίεση. Ἀργότερα μπορεῖ νὰ γίνει εὐάλωτο καὶ νὰ ἐκτεθεῖ στὸν κίνδυνο ψυχικῶν διαταραχῶν ἢ διαταραχῶν προσωπικότητας.

Καθὼς ἡ σχολικὴ ἡλικία προχωρᾶ, στὸ γυμνάσιο γιὰ παράδειγμα, ἡ ἐξωσχολικὴ ὑπεραπαασχόληση ἔχει καὶ ἄλλες ἐπιπτώσεις: Περιορίζει τὴν δημιουργικότητα καὶ τὴν ἀναλυτικὴ καὶ συνθετικὴ σκέψη τους, τὴν ἐπαφὴ μὲ τὶς συγκινήσεις τοῦ περιβάλλοντος: Τὰ παιδιὰ δὲν ἔχουν χρόνο νὰ ἀπολαύσουν τίποτε, μία βόλτα στὴ θάλασσα ἢ στὴν ἐξοχή, χάνουν τὶς εὐκαιρίες, ποὺ προσφέρουν οἱ σύγχρονες πολιτισμικὲς εὐκαιρίες γιὰ νὰ ἀνακαλύψουν καὶ νὰ βιώσουν πράγματα μόνο καὶ μόνο γιατί δὲν ἔχουν ἐλεύθερο χρόνο. Οἱ μὴ δομημένες, ἀπρογραμμάτιστες δραστηριότητες, οἱ ἐλεύθερες κατασκευές, ἐπιτρέπουν στὰ παιδιὰ νὰ ἀνακαλύψουν τί τοὺς ἀρέσει καὶ τί ὄχι, νὰ βροῦν δημιουργικοὺς τρόπους ἀπασχόλησης, νὰ νιώσουν χαρὰ καὶ εὐχαρίστηση, χωρὶς τὴν πίεση τοῦ προγραμματισμοῦ. Ἡ ἐπαφὴ μὲ τοὺς συνομιλίκους εἶναι πολὺ σημαντικὴ, τὰ βοηθοῦν νὰ ἀποκτήσουν αὐτογνωσία, κοινωνικότητα καὶ αὐτορύθμιση στὰ συναισθήματα καὶ στὶς παρορμήσεις τους.

Μερικὲς φορὲς τὸ πρόγραμμά τους δὲν τὰ ἀφήνει οὔτε νὰ ἀναπνεύσουν. Οἱ γονεῖς δὲν ὑποψιάζονται πόση πίεση αἰσθάνονται τὰ παιδιά τους καὶ ὀνειρεύονται ὅτι ὅταν αὐτὰ θὰ μεγαλώσουν θὰ θυμοῦνται τὴν παιδική τους ἡλικία μὲ νοσταλγία γιὰ τὰ τόσα πράγματα ποὺ ἔκαναν. Οἱ εἰδικοὶ ἐπισημαίνουν ὅτι μᾶλλον αὐτὰ τὰ παιδιὰ θὰ κρατήσουν ὅτι ἔνιωθαν κυριολεκτικὰ ἐξουθενωμένα καὶ πόσο οἱ γονεῖς τους μὲ ἤρεμο ἀλλὰ πιεστικὸ τρόπο τὰ προέτρεπαν νὰ ἑτοιμαστοῦν πιὸ γρήγορα γιὰ τὴν ἑπόμενη προγραμματισμένη δραστηριότητα καὶ ὅτι οὐσιαστικὰ θὰ νιώσουν ὅτι ἔχασαν τὴν παιδική τους ἡλικία, αὐτὴν τῆς ἀθωότητας, τῆς ξενιασιᾶς καὶ τοῦ παιχνιδιοῦ.


Στρές: Εἶναι πάντα κακό;

Τὸ στρὲς εἶναι ἡ φυσιολογικὴ ἀπάντηση τοῦ ὀργανισμοῦ, κάτω ἀπὸ συνθῆκες πίεσης, ὑπερ-δραστηριότητας ἀλλὰ καὶ φόβου. Ἄν, γιὰ παράδειγμα, κάποιος βρεθεῖ ἀντιμέτωπος μὲ ἕνα ἐλέφαντα καὶ κινδυνεύει ἡ ζωή του, ὁ ὀργανισμὸς θὰ βρεθεῖ σ΄αὐτὴ τὴν κατάσταση ποὺ ὀνομάζεται « μάχη ἢ φυγή». Ἡ ὀργανικὴ ἀπόκριση- αὔξηση τῶν καρδιακῶν παλμῶν, θέση τῶν μυῶν σὲ ἑτοιμότητα, αὔξηση τῆς ἀρτηριακῆς πίεσης καὶ ἔκκριση ἀδρεναλίνης- μπορεῖ νὰ σώσει τὴ ζωὴ κάποιου μὲ τὸν νὰ τὸν κάνει ἰκανότερο νὰ τρέξει μὲ ταχύτητα ποὺ δὲ θὰ μποροῦσε ποτὲ του νὰ φανταστεῖ. Φυσιολογικὰ ἐρεθίσματα ποὺ ὁδηγοῦν στὸ στρὲς εἶναι καλοδεχούμενα γιατί γίνονται κίνητρα δράσης καὶ ὄχι παθητικότητας. Ὅμως, μία τέτοια ὀργανικὴ κατάσταση συναγερμοῦ δὲν μπορεῖ νὰ συμβαίνει στὸν ὀργανισμὸ παρὰ μόνο σὲ ἔκτακτες περιπτώσεις. Ἂν συνεχῶς ἐξαναγκάζεται νὰ λειτουργεῖ μὲ αὐτοὺς τοὺς ρυθμοὺς θὰ ὁδηγηθεῖ σὲ ἐξάντληση.


Οἱ οἰκογενειακὲς σχέσεις

Τὰ παιδιὰ χρειάζονται τοὺς γονεῖς καὶ τὴν οἰκογένειά τους καὶ σὲ χαλαρὲς στιγμὲς καὶ ὄχι μόνο νὰ τὰ συνοδεύουν ἀπὸ τὴ μία δραστηριότητα στὴν ἄλλη. Ἡ ἐπικοινωνία μὲ τοὺς γονεῖς, σὲ χαλαρὸ ἐπίπεδο, ἡ κουβεντούλα, τὰ ἐπιτραπέζια ἢ ἄλλα παιχνίδια εἶναι ἀνεπανάληπτες στιγμὲς τοῦ παιδιοῦ μὲ τοὺς γονεῖς του καὶ ἴσως αὐτὲς νὰ θυμᾶται περισσότερο ἀργότερα στὴν ἐνήλικη ζωή του.


Γιατί λοιπὸν τόση πίεση;

Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι οἱ περισσότεροι γονεῖς ἔχουν ἀγαθὰ κίνητρα. Σπρώχνουν τὰ παιδιά τους σὲ ἐξωσχολικὰ μαθήματα γιὰ νὰ ἀποκτήσουν ἐφόδια στὴν ἐνήλικη ζωή τους καὶ τὰ ἐμπλέκουν σὲ ἄλλες δραστηριότητες γιὰ νὰ περάσουν τὴν παιδική τους ἡλικία μὲ δημιουργικότητα. Γι’ αὐτὸ τὸ σκοπό, θυσιάζουν ὅλο τὸν ἐλεύθερο χρόνο τους.

Μερικὲς φορές, ὅμως, πίσω ἀπὸ αὐτὲς τὶς ἄριστες προθέσεις τῶν γονέων δὲν βρίσκονται τὰ καλύτερα κίνητρα: Ἀρκετοὶ γονεῖς θεωροῦν τὰ παιδιὰ τους προέκταση τοῦ ἐγώ τους, θέλουν νὰ κάνουν τὰ προσωπικὰ τους ὄνειρα πραγματικότητα μέσω τῶν παιδιῶν τους. Ἄλλοι πάλι πιέζονται ἀπό τὸν κοινωνικὸ ἀνταγωνισμὸ καὶ συγκρίνουν τὰ παιδιά τους μὲ τὰ παιδιὰ τῶν ἄλλων.

Πάντως ἡ σύσταση γιὰ τὸ τί νὰ κάνουν οἱ γονεῖς βρίσκεται στὸ Ἀριστοτελικὸ μέτρο: Οὔτε τόσες πολλὲς δραστηριότητες ἀλλὰ οὔτε καὶ καθόλου. Οἱ ἐξωσχολικὲς δραστηριότητες εἶναι καλὲς μέχρι τὸ σημεῖο ποὺ δείχνουν νὰ βάζουν τὸ παιδὶ σὲ κίνδυνο γιὰ τὴν ἰσορροπία καὶ τὴν αὐτοπεποίθησή του. Καὶ δὲν θὰ ’ταν ἄσχημο, πότε πότε οἱ γονεῖς νὰ ἐλέγχουν τί προτείνουν καὶ γιατί στὸ παιδί τους, μὲ στόχο νὰ περιορίσουν τὶς δικές τους προσδοκίες καὶ τὰ δικά τους ἀνεκπλήρωτα ὄνειρα.

16 σχόλια:

  1. Οτσν ο μεγάλος μου γιος ήταν στην τρίτη δημοτικού κ η δασκάλα μάζεψε όλους τους γονείς για την καθιερωμένη ενημέρωση υπήρξε μητέρα ( συνήθως εμείς είμαστε οι πιεστικές) που θεώρησε εξωφρενική την άποψη της δασκάλας πως τα παιδιά πάνω από όλα πρέπει να έχουν χρόνο για παιχνίδι. Της απήντησε:" αυτό που λέτε είναι παράλογο. Δεν είναι παιδιά πλέον. Πρέπει να μάθουν να δουλεύουν!"

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ναι,οι γονείς έχουμε την τάση να πιέζουμε τα παιδιά επειδή "γνωρίζουμε τι είναι το καλύτερο γι'αυτά".Βεβαίως αυτό το "καλύτερο" σπάνια συμπίπτει με το καλό των παιδιών.

      Διαγραφή
  2. Λες κ γνωρίζουμε ποιο είναι το καλύτερο για εμάς....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Σιγά που ψάχνουμε το καλύτερο.Το φαίνεσθαι θέλουμε.Το παιδί μου το καλύτερο σε βαθμούς,δραστηριότητες κλπ...

      Διαγραφή
  3. Μπορούμε να το αλλάξουμε όμως αυτό. Αρκεί να βρεθούν μερικοί γονείς, λίγοι στην αρχή, που σθεναρά να υποστηρίξουν ένα άλλο τρόπο προσέγγισης της σχολικής ζωής, παρά τις διαμαρτυρίες του περιβάλλοντος και τις πιέσεις της αγοράς, γιατί γύρω από αυτές τις "δραστηριότητες" γίνεται απίστευτος τζίρος...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Είναι και η διαστροφή της αριστείας,που λέγαμε παλαιότερα,που παίζει ρόλο.Ζητάμε αριστεία και στην ποσότητα δραστηριοτήτων.
      Το περιβάλλον σε καταπίνει,πάντως.Αργά αλλά σταθερά.

      Διαγραφή
  4. Είναι το περιβάλλον που σε/μας καταπίνει ή μήπως το ότι στην θέση αυτού που αρνούμαστε (πχ τη νοσηρή δραστηριότητα των παιδιών) δεν έχουμε κάτι άλλο βιωμένο και πραγματικό να βάλουμε. Δηλαδή μια θετική αντι-πρόταση ζωής σε πραγματικό επίπεδο και όχι σε εκείνο των ευχών, των θεωριών και της επακόλουθης γκρίνιας. Ίσως, δηλαδή, να μην είναι το περιβάλλον αυτό που μας καταπίνει αλλά το ίδιο το κενό της δικής ανυπαρξίας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δε μιλάω προσωπικά ούτε και για το περιβάλλον στο οποίο ζω τώρα.Μιλάω γενικά για την τάση που έχουν τα "μικροπεριβάλλοντα"(γειτονιά,εργασιακός χώρος κλπ).Έχω δει πολλούς ανθρώπους να καταπίνονται από αυτό το περιβάλλον.Ίσως πράγματι να μην έχουν αντιπρόταση.Ίσως,για να επανέλθω στο θέμα των παιδιών,θέλουν κάπου να τα "παρκάρουν".Το παρκάρισμα είναι κάτι που το βλέπω συχνά.Και επ' ευκαιρίας να γίνεται και η μόστρα.Ή ίσως αυτό που μας έλειψε να το περνάμε στα παιδιά μας.Πολλά πράγματα.

      Διαγραφή
  5. Τα είπατε όλα, τζίρος των δραστηριοτήτων, πίεση της κακώς εννοούμενης αριστείας αλλά κ παρκάρισμα των παιδιών πλέκουν το σκηνικό.
    Έχω να προσθέσω κ το περιβάλλον του σχολείου, εκπαιδευτικός εν έτει 2017 κ με το νόμο για τους σημαιοφόρους να έχει αλλάξει, λέει σε παιδιά της Ε Δημοτικού:"αν με προσέχετε θα σας βάλω καλό βαθμό κ θα είστε σημαιοφόροι...."

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Ο δυστυχής κι αυτός! Σκέψου σε τι εκτίμηση έχει τις διδασκαλικές του ικανότητες... κι όχι μόνο!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Μας δουλεύετε μου φαίνεται...Σε ποιο παιδί λειτουργεί η σημαιοφορία σαν κίνητρο;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Εσύ μας δουλεύεις μου φαίνεται παπά. Ή επειδή τα πράγματα παιδιά σου δίνει μικρά δεν έχεις καθαρή εικόνα. Σφαγή γίνεται...κ κυρίως μεταξύ των γονέων!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δε λέω για τους γονείς.Αυτοί είναι σε άλλο σύμπαν.Αλλά τα παιδιά;Για τη σημαία;Ακόμα και στην ηλικία που είναι οι μικρές μου βλέπω πράγματα τρελά.Αλλά αυτό είναι κάπως σουρεάλ...

      Διαγραφή
  9. Η σημαία στην περιπτωση αυτή δεν αντιπροσωπεύει κατι ιερό, εθνικό, κλπ. που θα το λέγαμε ξεπετασμένο κι άρα ανίκανο να συνεγύρει τους μαθητές. Ειναι απλά άλλο ένα μεσον, όπως τα like κ.αλ. για την τόνωση της αυταρέσκειας και του ανταγωνισμού. Αυτό είναι το κεντρικό που ζητάμε κι ότι βοηθάει αυτό τον στόχο ειναι μέσα...
    Εγώ όμως επιμένω, γιατί βαρέθηκα τον καταγγελτικό λόγο, ότι αν πραγματικά θέλουμε να βγούμε απ'αυτό το παιχνιδάκι, μπορούμε να το κάνουμε. Αυτό για μένα έχει αξία και οι δυσκολίες του ειναι το μόνο θέμα που αξίζει να συζητάμε....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δεν το εννοώ έτσι.Θυμάμαι πως όταν ήμουν στο δημοτικό,ούτε γι'αστείο δεν θέλαμε να ακούσουμε για τη σημαία.
      Κοίτα,το πρώτο πράγμα που λέω στα πιτσιρίκια μου είναι ότι οι βαθμοί(μάλλον τα "άριστα") μου είναι αδιάφοροι και τον μόνο που θέλω να ξεπερνάνε είναι τον χθεσινό εαυτό τους.Κάποιοι σκόρπιοι ακόμα υπάρχουν.Το γενικό κλίμα είναι αυτό που περιγράφτηκε παραπάνω.

      Διαγραφή
  10. http://m.tvxs.gr/mo/i/210821/f/news/paideia/zoyme-opos-paiksame.html

    ΑπάντησηΔιαγραφή

H δυσκολία

  Να σε δεχτεί ο Χριστός είναι εύκολο. Ο Χριστός όλους τους δέχεται. Όλους τους περιμένει. Πολλές φορές όχι μόνο τους περιμένει αλλά τους πλ...