Η Αγία Φιλοθέη γεννήθηκε το 1522 στην τουρκοκρατούμενη πια Αθήνα. Από αρχοντική οικογένεια, έλαβε την καλύτερη δυνατή μόρφωση. Οι γονείς της την πάντρεψαν, παρά τη θέλησή της, με έναν Αθηναίο άρχοντα σε ηλικία 14 ετών. Μετά το θάνατο των γονιών και του συζύγου της έγινε μοναχή και ίδρυσε τη μονή του Αγίου Ανδρέα μετά από όραμα που είδε. Το μοναστήρι αυτό δεν ήταν το τυπικό μοναστήρι που έκανε ακολουθίες και λειτουργίες μόνο. Έγινε σύντομα ένα κέντρο παιδείας και υγείας, ένα καταφύγιο για τις Ελληνίδες ώστε να αποφύγουν την αρπαγή από τους Τούρκους, ένα μέρος όπου νοσηλεύονταν και έβρισκαν τροφή και στέγη οι φτωχοί. Λειτουργούσε επίσης και ορφανοτροφείο αλλά και γηροκομείο.
Η Αγία Φιλοθέη είχε συλλάβει το πραγματικό νόημα του μοναχισμού. Σε καμία περίπτωση η μοναχική οδός της Αγίας δεν ξέπεσε σε έναν βολικό αναχωρητισμό. Αντιθέτως, η Αγία Φιλοθέη, έθεσε τον μοναχικό βίο της στην υπηρεσία των υπόδουλων πλέον χριστιανών της Αθήνας. Αποτέλεσε μια όαση όπου μπορούσαν να πάρουν μιαν ανάσα. Φρόντιζε τις ανάγκες τους τις υλικές και τις πνευματικές. Σε μια εποχή όπου η οθωμανική αγριότητα ήταν ακόμα στο απώγειό της, μία γυναίκα ξεκίνησε ένα τιτάνιο έργο. Ήταν τέτοια η επιρροή του έργου της, που σύντομα στη μονή προσήλθαν διακόσιες μοναχές. Φυσικά ένα τέτοιο έργο, από μία χριστιανή γυναίκα, ενόχλησε του Τούρκους οι οποίοι και τη συνέλαβαν. Η Αγία Φιλοθέη δήλωσε χωρίς φόβο πως είναι έτοιμη να μαρτυρήσει αλλά με τη μεσολάβηση χριστιανών Αθηναίων αφέθηκε ελεύθερη. Λίγα χρόνια αργότερα όμως, Τούρκοι πήγαν στο μονύδριο που είχε οικοδομήσει στα Πατήσια (έτυχε τότε να εορτάζεται η μνήμη του αγίου ιερομάρτυρος Διονυσίου του Αρεοπαγίτου και η Αγία μαζί με τις άλλες αδελφές βρίσκονταν στον ιερό ναό επιτελώντας ολονύκτια αγρυπνία) και πέντε από αυτούς ανέβηκαν στον εξωτερικό τοίχο και πήδησαν μέσα στην αυλή. Στην συνέχεια εισέβαλαν στο ναό, όπου άρπαξαν την Αγία και την μαστίγωσαν με μανία και βαναυσότητα και την εγκαταλείπουν ημιθανή έξω από τη μονή της.
Έξω από το ναό, στα δεξιά της εισόδου του, σώζεται η κολώνα, όπου η Φιλοθέη δέθηκε και μαστιγώθηκε. Οι μοναχές της την μετέφεραν στην κρύπτη της στην Καλογρέζα. Εκεί η Φιλοθέη υποκύπτει στα τραύματά της στις 19 Φεβρουαρίου 1589 μ.Χ.
Είκοσι ημέρες μετά από την κοίμηση της Αγίας, ο τάφος της ευωδίαζε. Ακόμη, όταν μετά από ένα έτος έγινε η ανακομιδή, το τίμιο λείψανό της βρέθηκε σώο και ακέραιο. Επιπλέον ήταν γεμάτο με ευωδιαστό μύρο. Το ιερό λείψανό της βρίσκεται σήμερα στον Μητροπολιτικό Ναό των Αθηνών.
Αυτή ήταν η ζωή και η δράση της Αγίας Φιλοθέης. Ένα παράδειγμα για τις γυναίκες, πως δεν είναι υποχρεωμένες να περιορίζονται στο ρόλο της νοικοκυράς ή της μάνας(ρόλοι πολύ σημαντικοί αλλά όχι αποκλειστικοί) αλλά έχουν πολλά περισσότερα να προσφέρουν και πως τελικά δεν υπολείπονται σε τίποτα από οποιονδήποτε άντρα. Ένα παράδειγμα και για τους μοναχούς, πως ο μοναστικός βίος δεν είναι ένας αναχωρητικός βίος, ένας βίος αποξένωσης από τον κόσμο αλλά ένας δρόμος αγάπης για τον κόσμο και προσφοράς. Ας πρεσβεύει η αγία για εμάς στον Κύριο.